Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Sử dụng trò chơi trong dạy học phân môn Tiếng Việt - môn Ngữ văn ở THCS
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (455.21 KB, 6 trang )
I. TÊN BIỆN PHÁP :"SỬ DỤNG TRỊ CHƠI TRONG DẠY HỌC PHÂN
MƠN TIẾNG VIỆT MƠN NGỮ VĂN Ở THCS"
II. NỘI DUNG BIỆN PHÁP
1 . Lý do chọn biện pháp
Mục tiêu của giáo dục hiện nay là giúp học sinh học để biết, học để
làm, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. Trang bị cho học sinh
những kiến thức, thái độ và kĩ năng phù hợp trên cơ sở đó hình thành cho học sinh
những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu
cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. Để thực hiện
được mục tiêu đó thì giáo dục cần đổi mới phương pháp dạy học phù hợp. Đó là
một giải pháp then chốt, có tính đột phá cho việc thực hiện mục tiêu này. Một
trong những biện pháp góp phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy và
học là đưa các trị chơi phù hợp với đối tượng học sinh và nội dung bài học. Chính
vì vậy mà việc tổ chức trị chơi trong dạy học Tiếng Việt sẽ giúp cho tiết học trở
nên thoải mái, phát huy năng lực của học sinh và tăng thêm hứng thú cho giờ học,
qua đó để nâng cao chất lượng dạy và học bộ mơn.
Thực tế những năm gần đây cho thấy việc dạy học Văn ở các trường nói
chung và trường tơi nói riêng gặp phải một điều đáng buồn là đa số học sinh tỏ ra
ít hứng thú với mơn học này. Điều này xuất phát từ nhiều ngun nhân: Việc khó
lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai, một phần do xu hướng cho rằng mơn Ngữ
văn khơng có tính ứng dụng cao như các mơn tự nhiên. Nhưng cịn một ngun
nhân nữa cũng khá quan trọng là phần lớn giờ dạy Văn mà đặc biệt là phân mơn
Tiếng Việt vừa khơ vừa khó chưa thực sự tạo được sức hấp dẫn và sức cuốn hút
đối với học sinh. Vì thế u cầu bức thiết đặt ra là mỗi giáo viên tùy theo điều
kiện và khả năng thực tế phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học cũng như
hình thức tổ chức hoạt động dạy học để giờ học Tiếng Việt ngày càng hấp dẫn
và thú vị. Tơi thiết nghĩ việc tổ chức các trị chơi trong dạy học Tiếng Việt sẽ giúp
các em học mà chơi, chơi mà học. Từ đó việc tiếp thu kiến thức sẽ trở nên nhẹ
nhàng, khơng gây áp lực căng thẳng. Đồng thời, thơng qua trị chơi, giáo viên cịn
hình thành ở học sinh năng lực khám phá, năng lực tư duy, kỹ năng làm việc nhóm,
tăng tính đồn kết, sự hợp tác giữa các thành viên. Đó chính là mục tiêu của dạy
học theo hướng phát triển năng lực hiện nay.
Qua q trình giảng dạy cũng như dự giờ các đồng nghiệp, tơi thấy việc tổ
chức trị chơi trong các tiết học ln tạo được sự lơi cuốn, sơi nổi, các em lĩnh hội
kiến thức một cách dễ dàng; củng cố, khắc sâu kiến thức vững vàng, tạo cho các
em niềm say mê trong học tập. Chính vì từ những lý do trên mà bản thân tơi đã
1
mạnh dạn chọn biện pháp "Sử dụng trị chơi trong dạy học phân mơn Tiếng
Việt mơn Ngữ văn ở THCS".
2. Mục đích của biện pháp
Việc áp dụng các trị chơi trong dạy học phân mơn Tiếng Việt ở THCS
nhằm:
Góp phần đổi mới phương pháp dạy học Tiếng Việt ở THCS theo hướng phát
huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, tăng cường hoạt động cá nhân
phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn luyện vận dụng kiến thức vào
thực tiễn.
Giúp các em giải trí, giải tỏa những căng thẳng trong q trình học tập và góp
phần củng cố kiến thức và kĩ năng học tập Tiếng Việt cho học sinh.
Tạo cho các em cơ hội phát huy trí tuệ, khả năng phân tích, tư duy sáng tạo.
Giáo dục cho học niềm u thích, ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt và
có thái độ tích cực, tinh thần tập thể, hợp tác khi giải quyết một vấn trong nhóm,
tổ của mình.
3. Cách thức tiến hành biện pháp
Trị chơi vừa là một hoạt động giải trí vừa là một phương pháp giáo dục :
giáo dục bằng trị chơi. Sử dụng các trị chơi trong dạy và học phân mơn Tiếng
Việt kết hợp với những phương pháp dạy học khác sẽ có ý nghĩa tích cực đối với
u cầu đổi mới hiện nay. Vì vậy, giáo viên cần lựa chọn cách thức tổ chức trị
chơi đa dạng về hình thức với nhiều mục đích khác nhau: Trị chơi vận động, trị
chơi trí tuệ, trị chơi tạo tâm thế, trị chơi rèn các kỹ năng...Việc lựa chọn trị chơi
nào, vào hoạt động nào của bài học là điều giáo viên cần nghiên cứu cụ thể để
đảm bảo được mục tiêu của bài học, điều kiện của lớp học và tạo điều kiện cho
tất cả các học sinh cùng được tham gia. Có như vậy hệu quả đạt được mới cao.
Sử dụng trị chơi trong dạy học phân mơn Tiếng Việt được thực hiện như sau:
3.1. Xác định sử dụng trị chơi tương ứng với các hoạt động của bài
dạy
Hiện nay, bài giảng của giáo viên được thiết kế theo hướng phát triển năng
lực học sinh với năm hoạt động như sau :
Hoạt động 1 : Khởi động
Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức
Hoạt động 3 : Luyện tập
Hoạt động 4 : Vận dụng
Hoạt động 5: Tìm tịi, mở rộng
* Đối với hoạt động khởi động :
2
Các trị chơi thường được vận dụng để tạo tâm thế học tập hoặc kết hợp
với kiểm tra bài cũ. Hình thức trị chơi đa dạng, phong phú sẽ giúp học sinh có sự
tị mị, kích thích, lơi cuốn sự chú ý và tạo tinh thần thoải mái khi giờ học bắt đầu.
Trị chơi có thể tổ chức cho cá nhân hoặc cho nhóm lớn( Chia theo dãy bàn
được bố trí trong phịng học hoặc theo đội chơi )
* Đối với hoạt động hình thành kiến thức:
Các trị chơi thường được vận dụng để giúp các em vừa chơi vừa tìm hiểu
được kiến thức trong bài. Vì vậy, sau khi áp dụng trị chơi, học sinh phải giải
quyết được nhiệm vụ : Hình thành đơn vị kiến thức nào trong bài học.
Trị chơi thường được tổ chức cho cá nhân hoặc cho nhóm nhỏ (2 người,
hoặc 4 6 người ) để tránh sự ồn ào, hoặc q lộn xộn trong hoạt động.
* Đối với hoạt động luyện tập và vận dụng kiến thức :
Các trị chơi thường nhằm mục đích củng cố kiến thức hoặc kỹ năng vận
dụng kiến thức từ bài học.
Trị chơi có thể áp dụng cho cá nhân hoặc nhóm lớn để khơng khí sơi nổi
của giờ học được duy trì.
* Đối với hoạt động tìm tịi, mở rộng:
Trị chơi phù hợp với nhóm nhỏ hoặc nhóm lớn, thường gắn với nhiệm vụ
đã giao từ tiết trước khi học sinh phải mở rộng kiến thức, tìm tịi kiến thức ngồi
bài học
3.2. Tiến trình tổ chức trị chơi
Gồm các bước cơ bản sau :
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trị chơi
Bước 2 : Hướng dẫn luật chơi. Bước này gồm những việc sau :
+ Quy định số người trong các đội chơi, trọng tài
+ Các dụng cụ dùng để chơi
+ Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi, các đội chơi, thời gian
+ Cách đánh giá kết quả.
Bước 3 : Thực hiện trị chơi (Các đội hoặc cá nhân tiến hành chơi theo
hiệu lệnh)
Bước 4 : Các đội chơi trình bày kết quả của đội mình.
Bướ 5 : Nhận xét sau cuộc chơi.
+ Cơng bố kết quả đội chơi của từng đội (trọng tài làm nhiệm vụ)
+ Một số học sinh nêu kiến thức, kĩ năng trong bài học mà trị chơi đã thể
hiện.
Để có thể làm được như trên, giáo viên cần thực hiện các cơng việc cụ thể
sau :
3
Xác định được chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ, năng lực, phẩm chất cần
hình thành ở mỗi bài dạy, chú trọng năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết
các tình huống thực tiễn và năng lực sáng tạo.
Soạn bài, thiết kế các hoạt động dạy và học, các trị chơi có thể áp dụng
sao cho phù hợp với nội dung bài học, với đối tượng học sinh, với khơng gian lớp
học và đồ dùng dạy học hiện có.
Chuẩn bị phần thưởng, q tặng phù hợp để khuyến khích học sinh.
Vận dụng ứng dụng Cơng nghệ thơng tin trong dạy học, thiết kế đồ dùng
dạy học phục vụ cho trị chơi, khuyến khích học sinh làm đồ dùng ứng dụng trị
chơi (hộp giấy, cây hoa dân chủ...)
Tập trung chú ý tới nhiều đối tượng học sinh, khuyến khích được học sinh
hào hứng sơi nổi tham gia trị chơi.
Khơng lạm dụng trị chơi q nhiều trong một tiết học dẫn đến việc hình
thành kiến thức hời hợt hoặc để giờ học q ồn ào, q lộn xộn.
Ví dụ cụ thể : Tơi xin thuyết trình về việc áp dụng biện pháp sử dụng trị
chơi trong phân mơn Tiếng Việt 7 bài THÀNH NGỮ
* Mục tiêu của bài học :
Kiến thức : HS hiểu được đặc điểm về cấu tạo và ý nghĩa của thành ngữ
Kĩ năng: Giải thích được nghĩa hàm ẩn của thành ngữ và biết cách sử dụng
thành ngữ có hiệu quả trong nói, viết.
Thái độ : Có ý thức sử dụng thành ngữ trong nói và viết
Năng lực, phẩm chất: Phát triển năng lực giao tiếp Tiếng Việt, năng lực tự học,
năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng Cơng nghệ thơng
tin.
+ Góp phần hình thành phẩm chất: tự chủ, tự tin...
* Nội dung bài học gồm các phần : + Thế nào là thành ngữ ?
+ Sử dụng thành ngữ.
Căn cứ vào mục tiêu và nội dung bài học như trên, tơi đã tổ chức các trị chơi
trong tiết học đó như sau :
Trị chơi 1: ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ (NHÌN HÌNH ĐỐN THÀNH NGỮ)
Trị chơi này được tổ chức ở hoạt động khởi động.
Mục đích của trị chơi này là : Tạo hứng thú, lơi cuốn ở ngay đầu tiết học.
Cách chơi như sau :
+ GV chiếu các hình ảnh tương ứng với các thành ngữ (Nước mắt cá sấu, mắt
nhắm mắt mở, đầu voi đi chuột, nước đổ đầu vịt, lên voi xuống chó,... )
+ Hs chơi cá nhân bằng cách quan sát hình ảnh trên máy chiếu và trả lời.
4
+ Sau khi các hình ảnh được giải bằng các thành ngữ tương ứng, giáo viên sẽ giới
thiệu vào bài mới.
Trị chơi 2 : HIỂU Ý ĐỒNG ĐỘI
Trị chơi được tổ chức sau khi đã tìm hiểu xong nội dung bài học. Đồng thời cũng
là để thay đổi khơng khí căng thẳng của giờ học và giúp các em nhớ lại những nội
dung chính của bài học.
Mục đích của trị chơi : Rèn luyện cho HS khả năng phản ứng nhanh nhạy, sự
kết hợp giữa các thao tác vận động và suy nghĩ.
Chuẩn bị : Giáo viên chuẩn bị một hộp giấy, bỏ vào hộp các mảnh giấy có ghi
các câu thành ngữ
Cách chơi như sau : Cả lớp chia thành hai đội chơi. Mỗi đội sẽ cử một thành viên
lên bốc thăm thành ngữ , sau đó diễn tả bằng hành động và các thành viên của đội
mình ghi đáp án ra bảng nhóm. Mỗi đội sẽ thực hiện trong vịng 3 phút. Đội nào có
nhiều đáp án đúng nhất sẽ chiến thắng.
Như vậy, hai trị chơi được tổ chức tương ứng với các hoạt động khởi động
và vận dụng sẽ giúp học sinh vừa được học, vừa được chơi, tránh tâm lí nặng nề
khi học bài, tạo cho tiết học sổi nổi và đạt hiệu quả.
4. Kết quả đạt được
Qua thực tế sau khi tiến hành sử dụng trị chơi trong dạy học phân mơn Tiếng
Việt, tơi thấy chất lượng bộ mơn ngày càng nâng cao rõ rệt. Đặc biệt là giờ học
trở nên sơi nổi, học sinh thích thú, chủ động tìm tịi và tiếp thu kiến thức. Kết quả
khảo sát chất lượng Tiếng Việt lớp 7 đầu và cuối năm học 2019 2020 đã cho
thấy hiệu quả của việc áp dụng biện pháp đó. Cụ thể là :
* Kết quả khảo sát ban đầu:
Lớp Sĩ số
Dưới trung bình
Trên trung bình
G
%
K
%
TB
%
Yế
u
%
Kém
%
7 A
31
05
16,1
10
32,3
11
35,5
05
16,1
0
0
7B
31
06
19,4
08
25,8
12
38,7
06
19,4
0
0
* Kết quả sau khi áp dụng biện pháp :
Lớp Sĩ số
Dưới trung bình
Trên trung bình
G
%
K
%
TB
%
Yế
u
%
Kém %
14
45,2
08
25,8
01
3,2
0
0
12
38,7
09
29,0
5
01
3,2
0
0
7A
31
08
25,8
7B
31
09
29,0
Trên đây là biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục của cá nhân tơi đã áp dụng
khá thành cơng trong q trình dạy học mơn Tiếng Việt trong nhà trường. Rất mong
được sự góp ý chân thành của Hội đồng bộ mơn, Ban giám khảo để biện pháp này
ngày càng hồn thiện hơn.
Lệ Thủy, ngày 10 tháng 11 năm 2020
Xác nhận của Hiệu trưởng Giáo viên
Diệp Thị Diệu Linh
6
