Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua hoạt động văn học

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Trong thời đại cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước bên cạnh việc phát
triển khoa học công nghệ để đất nước ta phát triển lớn mạnh hơn, chúng ta
không thể quên được rằng: “Giáo dục là cốt sách hàng đầu nhằm nâng cao dân
trí đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài và phát huy nguồn nhân lực con người
để xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc.” Vì vậy chúng ta cần phải chú trọng tới
việc giáo dục và đào tạo con người ngay từ thủa ấu thơ. Giáo dục ở nước ta nói
chung và giáo dục mầm non nói riêng là nền giáo dục một cách tồn diện nhằm
hình thành nhân cách của một con ngưịi. Trong q trình hình thành nhân
cách tồn diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học đóng vai trị đáng kể trong việc
giáo dục trẻ.
Năm 1960 sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh mn vàn kính u của chúng ta
đã nói:
“Non sơng Việt Nam có được vẻ vang hay khơng, dân tộc Việt Nam có được
sánh vai với các cường quốc năm châu hay khơng, chính là nhờ vào cơng học
tập của các cháu”
Câu nói của Hồ Chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho
hàng triệu người dạy và người học đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền
lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước chúng
ta đang trong thời đại bùng nổ thông tin,buộc chúng ta phải đạt dược các mục
tiêu và có quyết tâm cao, lẽ tất nhiên chúng ta chưa thực hiện được tất cả các kế
hoạch đề ra. Vì vậy nhiệm vụ đó đang trơng chờ các thế hệ mầm non tương lai
1


của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khỏe mạnh có sự đồng
nhất cả về năng lực và trí tuệ, có tiềm năng sáng tạo vì thế ta phải tin vào thế hệ
trẻ tương lai sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ vang đó. Đảng và
nhà nước ta đánh giá rất cao về trai trò giáo dục, đầu tư vào giáo dục là đầu tư
đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. Đúng như vậy trẻ em là những

mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào
thế hệ trẻ.
Bên cạnh đó đối với trẻ ngơn ngữ có vai trị quyết định sự phát triển tâm lý
của trẻ em. Ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao
gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và chuẩn mực hành vi văn hoá.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng trẻ rất nhạy cảm với
nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu hình tượng của các bài hát ru đồng dao, dân ca đi
vào tâm hồn tuổi thơ, những câu chuyện cổ tích thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ.
Khi trẻ được tiếp xúc thường xuyên với ngôn ngữ văn học qua các bài ca dao,
đồng dao, các câu chuyện kể, bài thơ qua giao tiếp hàng ngày ở trường mầm
non. Sẽ giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, cái
đẹp trong hành vi, trong cuộc sống. Từ đó giúp trẻ thêm yêu quê hương, yêu đất
nước. Bằng hình thức văn học mở ra cho trẻ cuộc sống xã hội và môi trường,
các quan hệ qua lại của con người, những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức rõ
ràng, chính xác của từ ngữ, làm tăng vốn từ, câu, nói rõ ràng, chính xác.
Là một giáo viên mầm non, tơi ln trăn trở và tìm ra những biện pháp để
làm tăng và phát triển vốn từ cho trẻ một cách có hiệu quả nhất. Chính vì lẽ đó

2


tơi tìm tịi và nghiên cứu ra đề tài : “một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn
ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học”
PHẦN 2: NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm.
Ở độ tuổi mẫu giáo 5 – 6 tuổi thì tư duy của trẻ là tư duy trực quan hành
động, trẻ đã có khả năng cảm thụ được các tác phẩm có nội dung và hình thức
nghệ thuật tương đối phức tạp, trẻ có khả năng xác định được thái độ của mình
đối với các nhân vật và sự kiện phản ánh trong tác phẩm .

Có thể nói việc cho trẻ làm quen với văn học trong trường mầm non khơng
cịn là q khó khăn mà đó cịn là niềm đam mê đối với trẻ, trong đó cơ giáo là
người thổi hoạt động với văn học đóng góp một phần quan trọng vào sự thành
cơng của hoạt động học của trẻ.
2.2.Thuận lợi và khó khăn
* Thuận lợi:
- Trường mầm non DPD chúng tôi nằm gần với trung tâm của xã, ngơi
trường có 3 cụm với những phịng học khang trang, bên cạnh đó là khn viên
sân trường sạch đẹp với những bộ đồ chơi ngoài trời thật đẹp mắt gây hứng thú
cho trẻ khi đến trường.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, nhiệt tình sâu sát trong việc chỉ
đạo chun mơn. Bên cạnh đó là sự quan tâm của Đảng ủy -UBND xã trong việc
đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khuôn viên cho nhà trường. Nhà trường cũng đã
có khu bếp ăn sạch sẽ, đảm bảo cho trẻ ăn bán trú tại trường.
3


- Trường có đội ngũ giáo viên có trình độ chun mơn đạt chuẩn 100%,
trong đó có nhiều giáo viên trên chuẩn có kinh nghiệm lâu năm cơng tác, nhiệt
tình, ham học hỏi và cùng tiến bộ, yêu nghề, mến trẻ.
- Các bậc phụ huynh luôn tin tưởng đến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở
trường mầm non. Nhà trường có đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị phục vụ
cho hoạt động phát triển ngơn ngữ.
* Khó Khăn:
- Đa số trẻ là con nhà nông nên việc học của con cha mẹ trẻ chưa chú trọng.
- Số trẻ trong lớp chưa đồng đều về chất lượng.
- Nhìn chung mỗi cháu có một đặc điểm riêng, mỗi cá tính khác nhau nhưng
có một điểm chung là đa số trẻ là dễ nhớ chóng quên.
- Sự phát triển về ngôn ngữ của mỗi trẻ tuy cùng một lứa tuổi nhưng lại ở
mức độ khác nhau trẻ cịn nói ngọng, nói lắp, trẻ cịn nói tiếng địa phương, một

số trẻ chưa tự tin trong mọi hoạt động, chưa diễn tả được ý muốn cũng như câu
hỏi của cô đưa ra của mình đối với người khác.
- Hơn nữa trong phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan vẫn chưa khoa học
đang cịn hạn chế, chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện sang kịch
bản sân khấu, lời thoại cịn dài dịng khó hiểu, chưa chủ động linh hoạt trong
việc tổ chức các hoạt động đóng kịch nên hiệu quả chưa cao.
2.3.Các biện pháp:
* Biện pháp 1. Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng sư
phạm về nội dung giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua làm quen
với tác phẩm văn học.
4


Mặc dù chuyên đề cho trẻ “Phát triển ngôn ngữ ” Đã dược triển khai và tổ
chức thực hiện trong nhiều năm qua, bản thân đã nắm được bản chất của chuyên
đề và vận dụng vào hoạt động giảng dạy. Là một giáo viên đứng lớp 5- 6 tuổi để
nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ ở lớp, tôi đã không
ngừng tự học tập, tự bồi dưỡng để nắm chắc nội dung, phương pháp, sáng tạo
trong khi dạy trẻ.
Thông qua các buổi hội thảo, các buổi dự giờ, thao giảng của các bạn đồng
nghiệp tơi được tìm hiểu những kiến thức vơ cùng bổ ích như:
+ Làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ mẫu giáo là gì? Mục tiêu giáo dục
cho trẻ mẫu giáo làm quen tác phẩm văn học là gì? Nội dung làm quen tác phẩm
văn học được tiến hành thông qua những hoạt động nào? Để giúp trẻ hứng thú
tham gia hoạt động với tác phẩm văn học bạn sẽ làm như thế nào?...
Ngồi ra tơi cịn tự học tập, tự nghiên cứu qua các tài liệu, các tập san, qua
mạng Internet về những kiến thức có liên quan
Như vậy: Qua việc được tiếp thu các chuyên đề, dự các buổi hội thảo, dự giờ
thao giảng các đồng ngiệp, học hỏi trường bạn để kịp thời uốn nắn bổ sung
những hạn chế tồn tại của bản thân.

Từ đó giúp tôi nắm vững kiến thức một cách cơ bản trong việc cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học nói chung và đặc biệt là cho trẻ 5 - 6 tuổi tàm quen
với tác phẩm văn học.
*Biện pháp 2. Tạo môi trường văn học phong phú cho trẻ tham gia vào
hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.
+ Xây dựng môi trường trong lớp học:
5


Ngay đầu năm học, tôi đã vận động phụ huynh và trẻ cùng tham gia làm đồ
dùng, đồ chơi, trang trí lớp nhằm giúp trẻ lĩnh hội, khám phá, tìm tịi và phục vụ
cho q trình học tập của trẻ. Chẳng hạn tôi vận động phụ huynh cùng may các
con rối, may các trang phục đóng kịch cùng với cơ giáo để giúp trẻ có các trang
phục đóng kịch. Hay vận động phụ huynh mang sách, báo có các câu chuyện,
bài thơ phù hợp đối với trẻ để những lúc trẻ hoạt động ở góc sách, trẻ mang ra
xem hình ảnh để trẻ kể chuyện sáng tạo. Bên cạch đó, trong lớp tơi ln tận
dụng diện tích phịng học xây dựng góc thư viện, góc kể chuyện cùng bé yêu.
Chú ý bố trí, sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học tập thoải mái
cho trẻ.
+ Môi trường ngồi lớp học.
Bên cạnh đó mơi trường ngồi lớp cũng được tôi quan tâm như: Tạo môi
trường văn học và chữ viết bằng cách tận dụng những khoảng tường trống để vẽ
các nhân vật có trong các câu chuyện, các bài thơ, ca dao, đồng dao, xây dựng
vường cổ tích, Giúp trẻ cảm thấy gần gũi với các nhân vật hơn, biết yêu cái tốt,
học tập cái tốt, ghét cái xấu, lên án cái xấu... gợi mở cho trẻ cùng nhau kể
chuyện, đọc thơ.
Hiện nay nhà trường tôi đã có “Vườn cổ tích” của bé với các câu chuyện có
trong chương trình .
*Biện pháp 3. Sử dụng đồ dùng trực quan sinh động khi cho trẻ làm
quen với văn học để kích thích trẻ phát triển từ.

Với trẻ mầm non thì việc sử dụng đồ dùng trực quan sinh động để kích thích
việc phát triển từ cho trẻ, sử dụng đồ dùng trực quan là yếu tố không thể thiếu
6


trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, nó xuất phát từ đặc điểm nhận
thức của trẻ, từ tư duy trực quan cụ thể đến tư duy trừu tượng, từ cảm tính đến lý
tính và khả năng chú ý của trẻ thiếu bền vững dễ phân tán, chóng chán, mệt mỏi.
Sử dụng đồ dùng trực quan sẽ khắc sâu tác phẩm một cách dễ dàng. Đồ dùng
trực quan phong phú có thể là tranh ảnh, các con rối, mơ hình minh họa có từ và
phù hợp mới gây hứng thú cho trẻ và khơi dậy những rung cảm thẩm mỹ ở trẻ.
Tạo cho trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất.
* Sử dụng nghệ thuật múa rối.
Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối.
* Ứng dụng công nghệ thông tin.
- Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt khi cho trẻ hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên tơi
phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của
trẻ. Trước đây tôi và các đồng nghiệp thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ
dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với
hình thức mới hiện nay, thời đại ứng dụng công nghệ thông tin nên tôi đã biết
ứng dụng để vào bài giảng mang lại kết quả rất cao.
* Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua trị chơi đóng kịch
Hoạt động đóng kịch giúp trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống
lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng
thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng
kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên
7

tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển vốn từ và ngôn
ngữ mạch lạc, logic ở trẻ và tư duy, trẻ cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc.
Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ
khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các
nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của
nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.
* Biện pháp 4. Phát triển ngơn ngữ cho trẻ thông qua hệ thống câu hỏi
đàm thoại.
Đàm thọai là một quá trình hỏi và đáp, trao đổi giữa cơ và trẻ, trong đó cơ
giữ vai trị chủ đạo giúp trẻ hiểu sâu và nhớ lại tác phẩm văn học. Câu hỏi đàm
thoại giúp trẻ tìm hiểu kỹ bản chất của sự vật hiện tượng xung quanh. Phát triển
ngôn ngữ, giúp trẻ nghe hiểu nghĩa của từng loại câu hỏi, câu trả lời của người
khác với câu hỏi trong đời thường, do đó tơi cần chuẩn bị các câu hỏi trước trò
chuyện, đàm thoại cùng với trẻ. Câu hỏi được chuẩn bị trước giúp tôi chủ động
hỏi trẻ, đưa ra những câu hỏi chính xác và dễ hiểu đối với trẻ. Trong q trình
trị chuyện, đàm thoại, chúng ta nên sử dụng các dạng câu hỏi khác nhau.
* Dạng câu hỏi nhận biết:
Giúp trẻ tái tạo nội dung truyện, nhớ lại một cách có hệ thống các việc diễn
ra. Loại câu hỏi này dùng cho những trẻ yếu và trung bình trong lớp.
* Dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm :
Trẻ vận dụng khả năng hiểu biết của mình để trả lời nhằm giúp trẻ phát triển
trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình. Loại câu hỏi này tôi thường dùng
cho những trẻ khá hơn trong lớp.
8


Bên cạnh đó tơi dùng dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm nâng cao để giúp
trẻ phát triển ngôn ngữ và kích thích tư duy trẻ phát triển.
* Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đốn suy luận:

Đây là dạng câu hỏi đòi hỏi trẻ phải tận dụng nhiều mẫu câu để trả lời. Dạng
câu hỏi này giúp trẻ tăng vốn từ, phát triển trí tưởng tượng phong phú và kích
thích tư duy của trẻ phát triển. Loại câu hỏi này thường dùng cho những cháu
giỏi trong lớp.
Tôi đưa ra những câu hỏi giúp trẻ suy nghĩ về nội dung tư tưởng của tác
phẩm bằng cách tôi hướng trẻ suy nghĩ vào nhân vật chính, phát hiện ra những
phẩm chất của nhân vật, đưa ra nhận xét về hình tượng nhân vật và xác định thái
độ của mình đối với các nhân vật.
*Biện pháp 5. Nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông
qua đọc thơ, kể chuyện diễn cảm, các trị chơi đóng kịch.
Đọc thơ, kể chuyện diễn cảm cho trẻ nghe là một trong những cách tốt nhất
để khuyến khích trẻ ham học hơn, phát triển ngơn ngữ, trí tưởng tượng và cách
sáng tạo ở trẻ. Trẻ mẫu giáo ln thích tìm tịi khám phá về thế giới xung quanh
bằng đơi mắt ngạc nhiên, thích thú qua các tác phẩm văn học để giúp trẻ đến
cảm thụ các tác phẩm văn học đạt hiệu quả và làm thoả mãn nhu cầu ham hiểu
biết. Muốn nội dung của tác phẩm đến với trẻ làm rung động lòng trẻ, gây hứng
thú nghe hiểu cho trẻ thì cơ giáo phải là người tìm ra thủ thuật đọc kể diễn cảm.
Trước tiên phải xác định loại tác phẩm văn học thơ hay truyện từ đó tìm hiểu nội
dung truyện, thơ, luyện giọng điệu, biến giọng điệu của mình thành giọng điệu
của tác phẩm và kết hợp với cử chỉ, điệu bộ nét mặt.
9


+ Thông qua các bài thơ.
Đối với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi khi nhu cầu về cái đẹp đang phát triển, việc
dạy thơ cho trẻ còn mang một ý nghĩa rất đặc biệt nó có tác động mạnh mẽ về
nhiều mặt đối với trẻ: Ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ. Vì vậy khi dạy thơ ca cho
trẻ tơi đã chú ý đến những nội dung sau:
Trước hết cần phải chọn bài thơ hay phù hợp với chủ đề, với cách cảm nhận,
cách nghĩ của từng độ tuổi, rồi đọc diễn cảm một cách tự nhiên, rõ vần, nhịp

điệu cho trẻ nghe, nhấn mạnh hình tượng trong các bài thơ nhằm giúp trẻ cảm
nhận vẻ đẹp ngôn ngữ từng bài thơ.
Chuẩn bị đầy đủ về giáo án, đồ dùng trực quan. Cũng như việc khai thác
những hình ảnh đẹp là vơ cùng quan trọng vì qua đó sẽ giúp trẻ hồ mình vào
thiên nhiên, trẻ dễ cảm nhận được cảm xúc như đến với chính mình.
Ngồi những điều kiện trên thì khi đọc mẫu cơ phải đọc diễn cảm, thể hiện
điệu bộ bài thơ, tạo được sự hứng thú của bài thơ.
Để trẻ tiếp nhận bài thơ một cách nhẹ nhàng thì việc thay đổi hình thức
cũng rất quan trọng đó là việc chuyển thể thơ ca thành bài hát quen thuộc:“Bài
hạt gạo làng ta”, bài “Quà 8/3”. Sẽ giúp trẻ tiếp nhận từ ngôn ngữ thơ ca sang
ngôn ngữ âm nhạc đồng thời có thể thay đổi bằng hình thức ngâm thơ.
Qua các bài thơ cần giúp trẻ thấy được cái hay, cái đẹp trong tiếng nói của
dân tộc bằng những vần điệu, nhạc điệu. Khêu gợi được những xúc cảm của trẻ
đối với những người đã một nắng hai sương làm nên hạt gạo.
Thơ có đặc điểm riêng, ngôn ngữ làm thơ giàu hàm súc âm hưởng, vẻ đẹp
của bài thơ không chỉ do nhạc điệu, nhịp điệu mà còn do vần điệu nối các câu
10


thơ thành một bài thơ. Vì vậy cần trau dồi kỹ thuật đọc thơ thì mới có thể trình
bày tác phẩm thơ một cách diễn cảm. Một điều không thể thiếu được trong cách
đọc thơ diễn cảm đó là sự kết hợp giữa giọng đọc và cử chỉ điệu bộ, giúp trẻ tiếp
nhận tác phẩm một cách dễ dàng hơn. Để từ đó giúp trẻ phát triển từ ngữ được
tốt hơn.
+ Thông qua thể loại truyện kể.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua thể loại truyện kể không như cách đọc
chuyện bình thường chỉ dùng giọng điệu của mình thành giọng điệu của tác
phẩm mà phải cần giúp trẻ nghe, cảm nhận như có sự hiện hữu của các nhân vật
trong truyện biến nhân vật trong truyện thành hình ảnh sống động có cá tính.
Lúc này khơng cịn là giọng của cơ nữa mà chính là giọng của các nhân vật.

Qua đó trẻ sẽ cảm nhận được ngay tính cách của nhân vật và nội dung câu
truyện sẽ được làm sáng tỏ.
Vì vậy tơi ln phải là người tìm hiểu truyện, tìm ra tính cách của nhân vật
để hịa mình vào nhân vật đó, cuốn mình vào câu truyện để truyền đạt đến trẻ
nội dung câu truyện.
Để kể diễn cảm một câu truyện hay đọc diễn cảm một bài thơ không nhất
thiết phải thuộc từng chữ như trong sách truyện hoặc thơ mà cần phải thể hiện
như cuộc đối thoại giữa nhân vật này với nhân vật khác, nhiều khi lại trở về là
người dẫn truyện, nhưng luôn phải lấy cốt truyện, nội dung truyện làm trọng
tâm. Để làm được điều đó tơi cần có phương pháp kể chuyện hấp dẫn và sáng
tạo để lôi cuốn trẻ, kết hợp với cử chỉ điệu bộ một cách phù hợp.

11


Nếu chỉ đọc và kể diễn cảm chưa đủ mà cịn phải biết dùng thủ thuật đọc kể
diễn cảm thì mới đem đến thành công trong giờ học. Khi thể hiện tác phẩm phải
ngắt nghỉ đúng, sử dụng âm thanh đúng, nói đúng ngữ pháp. Tơi ln tìm tịi
sách báo thường xuyên để nâng cao thủ thuật đọc lên cao nhằm tạo cho trẻ sự
hứng thú, cảm nhận tác phẩm và hiểu tác phẩm sâu sắc và chú ý lắng nghe.
Ngoài việc nắm vững phương pháp đọc kể diễn cảm tơi thấy người giáo viên
cịn phải rèn luyện cho mình để có một giọng nói truyền cảm, hấp dẫn người
nghe. Để làm được điều đó trước khi tổ chức hoạt động dạy thơ, truyện cho trẻ
tôi tự đọc to tác phẩm nhiều lần, cố gắng thể hiện đúng nhịp điệu, ngữ điệu của
bài thơ, câu chuyện. Tất cả những ngữ điệu muôn vẻ và sắc thái trầm bổng
phong phú của giọng đọc, giọng kể cùng với lời giải thích đúng lúc, đúng chỗ và
dễ hiểu giúp cho trẻ học được kỹ năng phát triển ngôn ngữ tốt hơn.
Từ khâu xác định giọng kể, chuẩn bị đồ dùng trực quan, giáo án.. đến hệ
thống câu hỏi đàm thoại đến hình thức tạo hứng thú bằng các cách khác nhau:
Hội thi, trò chuyện, câu đố…với những hình ảnh đẹp, ngộ nghĩnh sáng tạo ứng

dụng vào cơng nghệ thơng tin để trẻ hồ nhập vào hoá thân vào trong các tác
phẩm truyện kể. Với những hình ảnh sinh động hấp dẫn kèm theo giọng kể rõ
ràng mạch lạc của giáo viên sẽ giúp trẻ chăm chú xem, lắng nghe, trẻ sẽ chủ
động nắm bắt được nội dung câu chuyện. Làm tốt các hình thức này chắc chắn
trẻ sẽ giúp trẻ cảm thụ truyện một cách tích cực hơn, trẻ nhớ nội dung câu
chuyện lâu hơn và khi cho trẻ đóng kịch trẻ sẽ tái tạo tính cách của nhân vật tự
nhiên hơn.Và đặc biệt khi trẻ trả lời các câu hỏi sẽ giúp cho ngôn ngữ của trẻ
phát triển hơn.
12


+ Thơng qua trị chơi đóng kịch.
Đóng kịch là hình thức hoạt động chơi đặc biệt và độc lập thực sự của trẻ
nhằm phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động này, trẻ
truyền đạt lại nội dung câu chuyện và làm sống lại tâm trạng, hành động và ngôn
ngữ hội thoại của các nhân vật đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá
các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý
nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu chuyện, điều này góp phần
đẩy mạnh sự phát triển tư duy và khả năng cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở
trẻ. Trước hết, để có một vở kịch cho trẻ đóng tơi chuyển thể tác phẩm văn học
sang thành kịch. Tơi đã lựa chọn những tác phẩm văn học có nội dung tư tưởng
sáng rõ để chuyển thể thành những kịch bản trị chơi đóng vai ngắn gọn. Nội
dung cốt truyện phát triển mạch lạc, nhân vật giàu màu sắc thẩm mỹ và tính
cách, hành động, ngơn ngữ rõ ràng.
Để giúp trẻ hiểu nội dung câu chuyện, nắm vững cốt truyện theo vai, nhớ tên
nhân vật, tính cách và hình dung ra dáng điệu, nét mặt, hành động của từng nhân
vật thì tơi đã cùng trẻ đọc diễn cảm kịch bản và trò chơi về các nhân vật trong
kịch bản để trẻ đưa ra ý kiến nhận xét của mình. Từ đó giúp trẻ có những biểu
tượng đúng đắn hơn về hình tượng trong tác phẩm văn học hiểu được tính cách
các nhân vật, tư tưởng tác phẩm và xác định được thái độ của mình đối với các

nhân vật. Trong quá trình trao đổi với trẻ về tác phẩm, tôi đã đưa ra các câu hỏi
giúp trẻ hiểu sâu hơn về diễn biến hành động của các nhân vật.
* Biện pháp 6. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.

13


Ngồi các hoạt động có chủ định tơi cịn dành thời gian phát triển ngôn ngữ
cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi trong sinh hoạt hàng ngày với bài sắp học, ôn bài cũ,
kể chuyện theo tranh.
* Trong hoạt động đón trẻ.
Trong hoạt động đón trẻ tơi mở các loại băng đĩa về các bài thơ phù hợp với
nội dung trong chương trình cho trẻ nghe, hay yêu cầu trẻ đọc, kể lại tác phẩm
mà cô đã cho trẻ làm quen trong chủ đề.
* Trong hoạt động góc.
Để tạo hứng thú cho trẻ tôi cho trẻ đọc bài thơ phù hợp với nội dung chương
trình và đàm thoại với trẻ về buổi chơi.Phân vai cho trẻ làm cô giáo dạy các bạn
đọc thơ.
* Hoạt động ngoài trời.
Với hoạt động ngoài trời việc lồng ghép cho trẻ làm quen tác phẩm văn học
càng gây được hứng thú nhiều hơn cho trẻ thơng qua hoạt động quan sát và
thơng qua trị chơi. Khi cho trẻ quan sát một đối tượng nào đó tôi cho trẻ đọc
một bài thơ và đi đến nơi quan sát.cho trẻ đọc các bài đồng dao như “Lộn cầu
vòng,rồng rắn lên mây...”để tổ chức các trò chơi cho trẻ
* Khi ngủ trưa: Để giúp trẻ đi vào giấc ngủ nhẹ nhàng hơn và có tinh thần
thoải mái từ các bài thơ, bài ca dao được các nghệ sĩ ngâm và ru có nội dung
phù hợp với lứa tuổi tôi sưu tầm trên mạng và mở nhỏ cho trẻ nghe khi trẻ bắt
đầu đi ngủ.
* Khi trả trẻ: Kết thúc một hoạt động trong ngày thì hoạt động trả trẻ là hoạt
động giúp trẻ có được một tâm thế thoải mái trước khi ra về vì vậy các tác phẩm

14


văn học là yếu tố phù hợp nhất để cung cấp cho trẻ. Ở thời gian này tôi đã mở
các câu chuyện cổ tích và mở cho trẻ xem. Tùy vào từng chủ đề mà tôi lựa chọn
nội dung câu chuyện cho phù hợp.
* Biện pháp 7. Phối hợp với các bậc phụ huynh trong việc kể chuyện, đọc
thơ cho trẻ nghe ở gia đình giúp trẻ phát triển ngơn ngữ.
Phối hợp với phụ huynh là một giải pháp vô cùng quan trọng, lôi cuốn sự
quan tâm của các bậc phụ huynh để họ cùng tham gia thực hiện như mua sắm
đầy đủ 100% đồ dùng học tập cho trẻ, đặc biệt là đồ dùng phục vụ cho hoạt
động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng và các hoạt động nói chung, tạo
cơ hội để các bậc phụ huynh hiểu được cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ dù vất vả
như thế nào. Từ đó thực hiện tốt lượng thông tin hai chiều để phối kết hợp chặt
chẽ bằng nhiều hình thức như:
- Tăng cường cơng tác tun truyền để nâng cao nhận thức và tầm quan
trọng của trẻ làm quen với tác phẩm văn học nhằm phát triển hiểu biết và ngơn
ngữ của trẻ. Trị chuyện, trao đổi với các bậc phụ huynh, thơng qua hoạt động
đón trả trẻ hàng ngày để họ nắm bắt được tình hình sức khoẻ, khả năng nhận
thức của trẻ.
- Bồi dưỡng cho trẻ kết hợp với các bậc phụ huynh thông qua các bài thơ.
truyện tạo điều kiện cho trẻ có khả năng phát triển ngôn ngữ và nhận thức
riêng của trẻ và những tình huống kích thích trẻ để trẻ được mạnh dạn, tự tin,
tích cực trong hoạt động.
- Trong chương trình học ở các chủ đề tơi in ấn các bài thơ, câu truyện treo ở
góc trao đổi phụ huynh và gửi về nhà cho phụ huynh nhờ phụ huynh về dạy trẻ.
15


PHẦN III: HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO

DỤC, VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG.
* Kết quả thực trạng đầu năm học
Năm học vừa qua tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5-6 tuổi tơi
nhận thấy hoạt động Văn học của trẻ cịn hạn chế, trẻ chưa thực sự tích cực tham
gia hoạt động cùng cơ. Vì vậy ngay bước vào đầu năm học mới tôi đã tiến hành
khảo sát chất lượng trẻ ở mọi lúc mọi nơi và có kết quả như sau:
Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng
Tốt
Nội dung

Số

Số
%

khảo sát
trẻ trẻ
Trẻ mạnh dạn khi
26 8 31
giao tiếp.
Trẻ trả lời được các
26 9 34
câu hỏi đàm thoại.
Trẻ thể hiện được
cảm xúc của mình

26

Đạt
Khá

Số
%
trẻ

Số

9

7

34

TB
%
trẻ
27

Chưa đạt
Yếu
Kém
Số
Số
%
%
trẻ
trẻ
2

8

0

0

7

27

7

27

3

12

0

0

27

9

34

8

31

2

8

0

0

10 39

6

23

6

23

4

15

0

0

7

với cơ và các bạn.
Trẻ diễn đạt được

câu,

từ

rõ

ràng
26

mạch lạc, chính xác
khơng nói ngọng,
nói lắp.

16


Với kết quả khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy: ngôn ngữ của trẻ 5- 6
tuổi lớp tôi phụ trách có kết quả đạt được trên trẻ cịn thấp cụ thể:
+ Trẻ mạnh dạn khi giao tiếp là 8 % chưa đạt. Trẻ trả lời được các câu hỏi
đàm thoại là 12 % chưa đạt. Trẻ thể hiện được cảm xúc của mình với cơ và các
bạn 8 % chưa đạt. trẻ diễn đạt được câu, từ rõ ràng mạch lạc ,chính xác khơng
nói ngọng, nói lắp 15% chưa đạt.
* Nguyên nhân:
- Do trẻ còn rụt rè chưa biết nói câu thành thạo.
- Trẻ phát âm cịn chưa chuẩn,nói lắp và nói ngọng nhiều.
- Trong khi trẻ giao tiếp cịn chưa mạnh dạn,ít được nói chuyện cùng với
gia đình.
Chính vì thế mà tơi đã suy nghĩ và tìm ra một vài kinh nghiệm nhỏ qua đề
tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua
hoạt động văn học” ở trường mầm non DPD trong những thời gian tiếp theo đạt

được tốt hơn.
Qua q trình thực hiện một số biện pháp trên, tơi thấy chất lượng lớp tôi đạt
kết quả đáng kể.
Bảng 2: Kết quả khảo sát sau khi áp dụng các biện pháp:

Nội dung

Số

Tốt
Số %

khảo sát
trẻ trẻ
Trẻ mạnh dạn khi
26 9
giao tiếp.
Trẻ trả lời được các 26 8

Đạt
Khá
Số %

TB
Số %

Chưa đạt
Yếu
Kém
Số % Số %

trẻ

trẻ

trẻ

trẻ

35

10

38

7

27

0

0

0

0

31

10

38

8

31

0

0

0

0

17


câu hỏi đàm thoại.
Trẻ thể hiện được
cảm xúc của mình

26

9

35

9

5

8

30

0

0

0

0

26

10

38

8

31

8

31

0

0

0

0

với cơ và các bạn.
Trẻ diễn đạt được
câu,

từ

rõ

ràng

mạch lạc, chính xác
khơng nói ngọng,
nói lắp.

Từ kết quả trên cho thấy:
* Về phía trẻ:
+ Trẻ tham gia vào các hoạt động của môn Văn học nhiều hơn, hứng thú
hơn.
+ Trẻ tự tin khi giao tiếp với người lớn, biết trả lời các câu hỏi đủ câu, biết
kể lại các câu chuyện đã được nghe.
+ Trẻ mạnh dạn, hứng thú hơn trong mọi hoạt động.
* Về phía giáo viên:
- Nâng cao được kinh nghiệm và gây hứng thú cho trẻ chú ý vào bài tốt hơn.
- Kết hợp với phụ huynh rèn luyện phát âm cho trẻ, khuyến khích phụ huynh

sưu tầm các bộ tranh truyện, thơ để giúp trẻ hứng thú và yêu thích mơn văn học
hơn.
- Vốn từ của trẻ phong phú và đa dạng đó là niềm vui, niềm động viên lớn
đối với tôi.
18


PHẦN 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Như vậy, ta có thể nói rằng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là việc
làm không thể thiếu được ở độ tuổi mầm non nói chung và độ tuổi 5 -6 tuổi nói
riêng bởi thơng qua hoạt động này làm tăng vốn từ, sự tư duy và vốn hiểu biết
cho trẻ.
- Để làm tốt được điều này giáo viên cần phải nắm vững đặc điểm tâm sinh
lý lứa tuổi của trẻ để có biện pháp giáo dục phù hợp. Vận dụng các biện pháp
giáo dục mọi lúc, mọi nơi. Chú ý đến trẻ cá biệt, luôn tạo ra niềm tin, sự hứng
thú cho trẻ.
- Đầu tư thời gian để nghiên cứu kĩ đề tài để có các phương pháp dạy học cụ
thể, phù hợp và đạt hiệu quả tốt nhất.
- Trước khi thực hiện một đề tài phải chuẩn bị chu đáo đồ dùng trực quan.
Thông qua các hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Tạo môi trường giao lưu ngôn ngữ tự do, thoải mái. Tạo cơ hội cho trẻ
nghe âm thanh khác nhau từ môi trường xung quanh. Chú ý lắng nghe trẻ nói,
giúp đỡ, khích lệ động viên, thu hút trẻ trò chuyện với giáo viên, với các bạn và
với những người khác. Hướng dẫn trẻ làm quen với tác phẩm văn học phù hợp
với khả năng của trẻ. Tổ chức cho trẻ hoạt động kết hợp với lời nói trong các trị
chơi, bài hát, đóng kịch. Tơn trọng khuyến khích sự sáng tạo của trẻ khi sử dụng
câu, từ.
2. Kiến nghị:

19


Để thực hiện tốt đề tài này chúng tôi là những người làm công tác giáo dục
trực tiếp giảng dạy ở lớp, phụ huynh chưa quan tâm đến tình hình học tập của
các cháu. Để trẻ tiếp thu văn học ngày càng tốt hơn, hứng thú hơn. Rất mong
muốn lãnh đạo cấp trên quan tâm nhiều hơn nữa trong việc bổ sung thêm thiết bị
đồ dùng dạy học cho nhà trường.
Bản thân giáo viên chúng tôi sẽ luôn cố gắng và cố gắng hơn nữa làm thêm
đồ dùng đồ chơi, tạo mọi điều kiện để trẻ tiếp thu bài được tốt hơn.
Phòng giáo dục thường xuyên tổ chức tập huấn, hội thảo các chuyên đề về
phát triển ngôn ngữ đặc biệt là hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
ở trong trường mầm non.
Tăng cường bổ sung cơ sở vật chất, trang phục, phụ kiện để trẻ được tham
gia hoạt động đóng kịch theo các câu chuyện trong chương trình giáo dục mầm
non để tham gia vào ngày hội ngày lễ.
Đối với ban giám hiệu nhà trường: Tạo điều kiện cho giáo viên được dự giờ
của nhau nhiều hơn nữa, thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt tổ chun
mơn để giáo viên có thể học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, rút ra những bài học kinh
nghiệm sau mỗi chủ đề.
Trên đây là kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc nâng cao chất lượng phát
triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non DPD. Trong q trình thực
hiện đề tài này khơng thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng
góp ý kiến của hội đồng khoa học ngành để tơi được hồn thiện hơn nhằm
khơng ngừng nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ một cách tốt nhất trong
năm học tiếp theo.
20


21