Tiết 19 bánh trôi nước

Tiết 18 - Văn bản:

Hồ Xuân Hương


I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Hồ Xuân Hương


Một số tác phẩm thơ Hồ Xuân Hương


2. Tác phẩm
a. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt

Phương thức biểu đạt: Biểu cảm +
Miêu tả
b.


II. Đọc hiểu văn bản

BÁNH TRÔI NƯỚC
Nghĩa thực (nghĩa đen): Tả
bánh trơi nước

Có hai lớp
nghĩa

Nghĩa ẩn dụ (nghĩa bóng): nói
về thân phận, phẩm chất của

người phụ nữ trong xã hội
xưa.


1. Hình ảnh bánh trơi nước


?
1

Hãy cho biết hình dáng
của bánh trơi nước được
miêu tả như thế nào qua
hai câu thơ đầu?


g
n
ắ
r
:T

n
ị
r
c
T
ắ
:
s

g
n
u
á
à
d
M
nh
ì
g
n
H
à
V
:
n
â
h
N
c
ộ
u
L
:
u
Cách nấ

Sống thì chìm, chín thì nổi
Bánh trơi nước vừa đẹp về hình thức vừa ngon
đậm đà, hấp dẫn.

?

Trong tác phẩm, tác giả có
phải chỉ nói về cái bánh
trơi nước hay là cịn muốn
nói đến một hình ảnh
khác?


Hình thể: “vừa trắng vừa trịn”
 Vẻ đẹp trịn đầy, hồn hảo
Thân phận: “Bảy nổi ba chìm”
 Lận đận, bấp bênh, vất vả, truân chuyên, phụ
thuộc và cam chịu nhưng phẩm chất son sắc
thủy chung.


Câu hỏi
11
22
mở rộng
Thân
người
Ngày
phụ nữ
Theo nay,
em trong

Nêu phận
cảm nghĩ
phụ
trong
xã hội
được
tơnng
trọng,
có trí
xã hội
ày nay
củanữem
về thân
phong kiến sống lệ
thức,
vai năng
trò động
củasáng
phận
người
thuộc vào người
tạo và thành đạt. Họ tự
người
phụ
nữ
phụ
nữ
trong
khác: Tại gia tịng
do, bình đẳng nhưng

được
khẳng
xã hội
phụ,
xuấtxưa
giá qua
tòng
vẫn giữ được nét đẹp
định thống.
như thế
bàiphuthơ
Bánh
phu,
tử tòng
tử.
truyền



Bà Đặng Thị Ngọc Thịnh
Quyền Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam

Bà Nguyễn Thị Kim Ngân
Chủ tịch Quốc hội

Bà Tòng Thị Phóng - Ủy viên Bộ chính trị BCHTƯ


III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:

- Ẩn dụ, đảo thành ngữ, nghệ thuật đối, điệp từ, quan hệ từ.
- Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.
- Ngơn ngữ bình dị, dễ hiểu.

2. Ý nghĩa văn bản:

- Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ; cảm thơng với
số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của họ.
- Lên án chế độ phong kiến.


SƠ ĐỒ BÀI HỌC
Miêu tả
bánh trôi nước
Bài thơ:
Bánh trôi nước

ẩn
dụ

Vẻ đẹp,
thân phận và phẩm chất
người phụ nữ

Màu trắng,
viên trịn

Vẻ đẹp
hồn thiện:

“Vừa… lại
vừa…”

Rắn nát do người nặn
khi luộc, chín thì nổi
chưa chín thì chìm

Nhân
bánh
màu vàng

Thân phận
“Bảy nổi,
ba chìm”

Phẩm chất
trong trắng,
son sắt,
thủy chung,
tình nghĩa


IV. Luyện tập
BÀI TẬP
NHANH
A
B

C

1. Những biện pháp nghệ thuật đặc sắc
được sử dụng trong bài thơ bánh trơi nước?

Hình ảnh ẩn dụ, so sánh, nhân hóa, thành ngữ, phép
đối
Sử dụng thể thơ thất ngơn tứ tuyệt, hình ảnh ẩn dụ,
nhân hóa, thành ngữ, dùng nhiều từ Hán Việt
Sử dụng thể thơ thất ngơn tứ tuyệt, ngơn ngữ thơ bình
dị hình ảnh ẩn dụ, nhân hóa, thành ngữ, phép đối, cách


BÀI TẬP
NHANH
A

B

C

2. Vì sao bánh trơi nước lại được nhiều
người ca ngợi?

Miêu tả chân thật nhưng rất sinh động hình ảnh chiếc
bánh trôi.
Bài thơ tả thực chiếc bánh trôi, thông qua đó vừa thể
hiện vẻ đẹp hình thể và tấm lòng nhân hậu cao đẹp của
người phụ nữ, vừa cảm thơng cho số phận chìm nổi
của họ.
Thể hiện sâu sắc vẻ đẹp về hình thể và tấm lịng nhân
hậu, son sắc, thủy chung của người phụ nữ.

Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu
bằng cụm từ “Thân em”?


Thân em như trái bần trơi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.

20


1.

Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.

2.

Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?

3.

Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.

4.

Thân em như quế giữa rừng

Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.
21


? Hãy cho biết mối tương quan giữa cảm xúc của bài
thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân?
- Cảm xúc chung đều chỉ thân phận bấp bênh, chìm nổi
của người phụ nữ. Họ khơng có quyền hạn gì, khơng làm
chủ được cuộc đời mình mà hồn tồn phụ thuộc vào xã
hội trọng nam khinh nữ đầy rẫy bất cơng. Tiếng nói
phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến.


* Học:

DẶN DỊ

- Học thuộc bài thơ: “ Bánh trơi nước”.
- Nắm nghệ thuật, nội dung của bài thơ.
- Hoàn chỉnh sơ đồ tư duy.

* Soạn:

“ Qua Đèo Ngang”
- Xác định và nêu đặc điểm của thể thơ
- Nhận xét cảnh tượng đèo Ngang?
- Cảm nhận tâm trạng của tác giả?