Báo chí và dư luận xã hội ứng xử của nhà báo trước dư luận xã hội trên truyền thông xã hội

MUC LUC
Trang
MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI – MẠNG
XÃ HỢI VÀ DƯ ḶN XÃ HỢI
1.3 Truyền thơng xã hội là gì?

4

1.2 Dư luận xã hội là gì?

5

1.3 Mang xa hơi la gi ?

6

CHƯƠNG 2: TÁC ĐỢNG CỦA TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI
DƯ LUẬN XÃ HỘI VÀ BÁO CHI
2.1 Tác động của truyền thông xã hội đối với dư luận xã hội
CHƯƠNG 3: NHÀ BÁO ỨNG XỬ VỚI DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN
TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI
2.1 Đặc điểm của truyền thông xã hội trong thời đại

7

Internet “bùng nổ”
2.2 Tác động của truyền thông xã hội đối với báo chí và nhà báo
CHƯƠNG 3: NHÀ BÁO ỨNG XỬ VỚI DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN
TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI VÀ NHỮNG LƯU Y

9

3.1. Nhà báo cần thiết phải tham gia vào mạng xã hội

10

3.2. Thái độ của nhà báo khi tham gia vào mạng xã hội

14

3.3 Các kỹ năng của nhà báo khi tham gia mạng xã hội

17

3.4 Một số quy tắc dành cho nhà báo khi tham gia mạng xã hội

19

KÊT LUÂN


TAI LIÊU THAM KHAO

M Ở ĐẦ U
Bươc vao thơi đai công nghê thông tin phat tri ên vô cung manh me, s ư
bung nô c ua Internet đa tac đông va chi phôi manh me đên ho at đ ông c ua
con ngươi. Chinh cuôc cach mang công nghiêp lân thư t ư, v ơi m ưc đô ph ô
biên va sưc anh hương manh me, truyên thông xa h ôi đa tưng b ươc len l oi
vao công cuôc tim kiêm-tiêp nhân-đanh gia thông tin cua con ngươi t ư đo
xuât hiên ca nhưng tac đông tich cưc lân tiêu cưc. Va đôi v ơi bao chi th ê gi ơi

noi chung va bao chi Viêt Nam noi riêng, chung ta cung không n ăm ngoai vung
chi phôi cua truyên thông xa hôi ma con ngay cang tac đông sâu rông, đa
dang hơn.
Thay như trươc kia, bao chi la nguôn chu y êu cung câp thông tin đên
công chung thi hiên nay truyên thông xa hôi đa trơ thanh di ên đan tư do c ua
hang triêu ngươi trên khăp đât nươc, cac thông tin theo đo cung đ ươc c âp
nhât đa chiêu, đa dang hơn. Tuy nhiên, chinh no cung mang l ai nh ưng b ât
câp, la manh đât co nhiêu thông tin đen trăng lân lôn, ngươi đoc t ư đanh gia
xem co nên gưi găm “long tin” đôi vơi thông tin hay không. Va đo cung tr ơ c ơ
hôi va thach thưc đôi vơi ngươi lam bao.
Đê tra l ơi ro cho câu hoi truyên thông xa hôi đăc biêt la mang xa hôi se
đem lai nhưng cơ hôi nao, thach thưc nao cho nha bao va viêc nha bao ph ai
ưng xư nh ư thê nao v ơi dư luân xa hôi trên truyên thông xa h ôi? li êu r ăng
nha bao co nên tham gia vao mang xa hôi hay không? Toan bô nh ưng câu h oi

1


trên dươi goc đô quan đi êm ca nhân se đươc tra l ơi chi tiêt trong bai tiêu
luân.
Do han chê vê th ơi gian thưc hiên va giơi han vê m ưc đô hi êu biêt vân
đê nghiên cưu nên bai tiêu luân se không thê tranh kh oi nh ưng thiêu sot, đôi
khi co ca nh ưng sai sot tư quan đi êm ca nhân khac vơi th ưc tê. Vây em kinh
mong cô va cac ban cung nhưng ngươi quan tâm đên vân đê co nh ưng đong
gop giup em hoan thiên hơn.
Em xin chân thanh cam ơn./.

2

CHƯƠNG 1
KHÁI NIỆM TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI – MẠNG XÃ HỢI VÀ DƯ
ḶN XÃ HỢI
1.1 Truyền thơng xã hội là gì?
Internet phát triển kéo theo sự ra đời của hàng loạt các thuật ngữ, trong
đó có “Truyền thông xã hội”-một thuật ngữ hiện đại mới được cả thế giới quan
tâm. Đã có nhiều nhà nghiên cứu, học giả, diễn giả đưa ra những quan điểm của
mình để định nghĩa cho truyền thông xã hội. Dưới đây là những quan điểm có
tính phổ biến cao và nhiều người chấp nhận nhất:
“Truyền thông xã hội” là hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng
người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ
và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thơng tin điện tử cá
nhân, diễn đàn, trị chuyện, trực tuyến, chia sẻ âm thanh hình ảnh và các hình
thức dịch vụ tương tự khác”.1
Truyền thơng xã hội (Social Media): Nhiều trải nghiệm Internet là một
chiều bằng cách truy cập trang mạng như trang tin tức, trang mua sắm, trang
mạng hài hước và lấy thông tin. Phương tiện truyển thông xã hội là hai chiều.
Đây là trang mạng để giao tiếp với người khác, có thể là bạn bè, nhân thân,
đồng nghiệp hay chỉ đơn giản là người có cùng sở thích. Thông thường không
chỉ tải mà cả chia sẻ vào giao tiếp.2
1 Theo định nghĩa chính thức của Chính phủ Nhà nước Cộng hịa xã hội chủ

nghĩa Việt Nam, dưới đề xuất của Bộ Thông tin và Truyền thông
2Theo www.seniorsonline.vic.gov.au

3


Như vậy, khi nhắc đến tuyền thông xã hội là chủ yếu quan tâm đến những
trang mạng xã hội phổ biến qua đó người dùng mạng xã hội se chia sẻ và tiếp

nhận thông tin. Người dùng vừa có thể giao lưu và có thể sản xuất nội dung.
Qua đó có thể thấy, truyền thông xã hội dựa trên nền tảng là các dịch vụ trực
tuyến, các tin tức có thể chia sẻ giữa hai hoặc nhiều cá nhân và được lan truyền
một cách nhanh chóng.
Bản chất của truyền thông xã hội là mối liên hệ cá nhân mang tính bình
đẳng trong quá trình kết nối và truyền tải tin tức. Đây là sự khác biệt rõ nét giữa
truyền thông xã hội với các phương tiện truyền thông truyền thống - nơi các cơ
quan truyền thông chuyên nghiệp giữ vai trị là hạt nhân kết nối truyền thơng và
đưa tin.
1.2 Dư luận xã hội là gì?
Dư luận xã hội là sự biểu hiện trạng thái ý thức xã hội của một cộng đồng
người nào đó, là sự phán xét đánh giá của đại đa số cộng đồng người đối với các sự
kiện, hiện tượng, quá trình xã hội có liên quan đến nhu cầu lợi ích của họ trong một
thời điểm nhất định.3
Dư luận xã hội là một dạng biểu hiện của ý thức xã hội, phản ánh thái độ phản
ứng của đa số cá nhân trong xã hội với các hiện tượng, sự kiện xã hội và quá trình
xã hội trong những thời gian và không gian cụ thể, có thể đo đạc được thông qua
kết quả của cuộc trưng cầu ý dân.4
Như vây co thê khăng đinh sưc manh cua dư luân xa h ôi la rât l ơn, tac
đông lên moi măt đơi sông cua xa hôi, tac đông manh me lên nh ân th ưc c ua
con ngươi trên thưc tê đang diên ra hang ngay va ngay cang sinh đông.
3

Dư luận xã hội trong sự nghiệp đổi mới; Nxb Chính trị Quốc gia ; tr. 44

4

Theo “Dư luận xã hội” của tác giả Hoài Sơn, Nxb Văn hóa thông tin; tr. 43
4

1.3 Mang xã hội là gi ?
Mang xa hôi (Social Network) la dich vu kêt nôi nhưng thanh viên co
cung nhu câu sư dung trên internet vơi nhưng muc đich khac nhau không
phân biêt không gian thơi gian. Môt website bât ky nao mang tinh ch ât công
đông đươc xây dưng nhăm muc tiêu thu hut va kêt nôi ngươi sư d ung
internet đươc goi chung la mang xa hôi.
Mang xa hôi đươc tao ra va duy tri thông qua sư t ương tac c ua chinh cac
thanh viên trong công đông mang xa hôi đo. Ma theo đo m ôi ngươi se nh ư
môt sơi dây kêt nôi lân nhau tao nên mang lươi mang xa hôi không l ô. Mang
xa hôi khac cac web thông thương do th ương tich h ơp cac ưng dung bao g ôm
tra phi va miên phi.
Môt sô mang xa hôi nôi tiêng va đông đao ngươi dung nhât hiên nay :
Facebook, Twitter, Intasgram, Weibo, Wechat, Flick…

5


CHƯƠNG 2
ĐẶC ĐIỂM CỦA TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI VÀ TÁC ĐỘNG CỦA
TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI BÁO CHI
2.1 Đặc điểm của truyền thông xã hội trong thời đại Internet “bùng nổ”
Truyền thông xã hội trong xã hội “mở” gắn liền với các hoạt động truyền
thông không chính thức, nó dễ dàng cho người tham gia vào một nhóm nào đó trên
mạng xã hội để trò truyện đưa ra quan điểm của mình. Về phương thức truyền
thơng, các dịch vụ trực tuyến nên mức độ chia sẻ và lan tỏa thông tin là rất cao. Sự
phụ thuộc của truyền thông xã hội phụ thuôc rất lớn vào Internet.
4 đặc điểm khác biệt chính thức giữa truyền thông truyền thống và truyền
thông xã hội:5
- Cung cấp thông tin đa dạng, khổng lồ và phong phú: Với 1/3 dân số là cư

dân mạng, họ lên tục cập nhật và chia sẻ thông tin. Sự không giới hạn về quan
điểm ý kiến cá nhân cúng như khuôn khổ độ dài của thông tin, thời lượng phát
sóng nên tính tương tác của truyeefn thông xã hội là cao hơn hẳn truyền thông
thuyền thống.
- Chất lượng thông tin hạn chế, tốc độ lan truyền chóng mặt: thông tin trên
truyền thông xã hội không phải lúc nào cũng đúng và thường chỉ mang tính chủ
quan của một cá nhân hay một nhóm cá nhân, nội dung thông tin rác tràn ngập lan
truyền chóng mặt.

Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyeefnt hông hiện đại, TS Nguyễn Thành Lợi, Nxb
Thông tin và truyền thông
5

6


- Phương thức sản xuất nội dung khác biệt: thông tin dễ dàng sử chữa, biến
mất chỉ qua một cú click chuột, khác với thông thường áp dụng các phương thức
mơ hình sản x́t tập trung từ cách tiếp nhận vấn đề đến khai thác đề tài, sản xuất
và xuất bản các sản phẩm truyền thông.
- Công chúng từ thụ động sang chủ động: thay vì chỉ tiếp nhận thơng tin như
trước, công chúng giờ đây có thể tự sản x́t thơng tin tự biến mình thành một
kênh truyền thơng.
2.2 Tác động của truyền thông xã hội đối với báo chí và nhà báo
Mặc dù xuất hiện đã xuất hiện khoảng gần 20 năm nhưng truyền thông
xã hội mới thực sự bùng nổ khoảng 5 năm trở lại đây tại Việt Nam nhờ sự phát
triển vượt bậc của công nghệ thông tin (thiết bị truy cập hiện đại công nghệ cao,
mạng lưới internet phủ sóng rộng khắp và ngày càng nhiều khu vực công cộng
miễn phí internet xuất hiện, hàng loạt các website tích hợp dễ sử dụng thuận
tiện miễn phí ra đời…) Truyền thông xã hội một trong những xu hướng chủ đạo

ttrong làng truyền thơng tồn cầu mang ính đa tương tác, đa cấp độ và đa
phương tien
Truyền thơng xã hội ngày càng thể hiện rõ vai trị, tác động và tầm ảnh
hưởng của mình đối với báo chí- truyền thông Việt Nam. Truyền thông xã hội
mang đến nhiều cơ hội lựa chọn tích cực cho báo chí, tuy nhiên vẫn còn những
mặt hạn chế nhất định. Thực tế đã chỉ ra rằng, sự phát triển mạnh me của truyền
thông xã hội đã ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của các cơ quan báo chí, thậm
chí chi phối mọi hoạt động truyền thông hiện nay.
Chính truyền thông xã hội phát triển mạnh me đã làm thay đổi cách tiếp
cận thông tin, xử lý thông tin của độc giả. Khi đó độc giả không chỉ đọc tiếp

7


nhận mà cịn có thể phản hời ngay lập tức chia sẻ thông tin với mạng lưới trang
mạng xã hội của riêng mình.
X́t hiện sự dịch chủn truyền thơng in ấn sang truyền thông số.
Truyền thông xã hội phát triển, cái được gọi là “phi tin tức” 6 cùng với làn
sóng truyền thông xã hội mới đã chi phối và buộc nhiều cơ quan báo chí phải
thay đổi cách biên tập và xuất bản đáp ứng nhu cầu của công chúng hiện đại.
Truyền thông xã hội có ưu thế hơn trong việc phát hiện thông tin nhưng
lại hạn chế bởi khả năng theo đuổi sự kiện đến cùng do vậy khó có thể tạo nên
những chùm hay chuỗi tin, bài vừa có sức nặng vừa có giá trị cao.
Truyền thông xã hội xuất hiện nó làm tăng tính tương tác và tốc độ tương
tác giữa báo chí và công chúng. Báo chí ngày càng đến gần hơn với công
chúng, nắm bắt được tâm lí của cơng chúng mình để điều chỉnh các hoạt động
sản xuất sản phẩm báo chí sao cho thích hợp. Hơn thế nữa truyền thơng xã hội
cịn là nơi giúp báo chí khai thác, thu thập thông tin một cách nhanh chóng.
Ranh giới giữa truyền thông xã hội và báo chí truyền thống đơi khi bị xóa
nhịa, khiến suy giảm lịng tin từ cơng chúng vào báo chí chính thống. Một số

báo đã không ngần ngại giật tít câu view khiến độc giả đang tưởng rằng báo chí
đang “hưởng lợi” nào đó từ truyền thông xã hội khiến báo chí đang tự đánh mất
đi giá trị cốt lõi của mình,
Báo chí khơng cịn là sự lựa chọn duy nhất cho quảng cáo, tác động đến
hoạt động kinh tế của báo chí truyền thông, ảnh hưởng to lớn sự sinh tồn của
nhiều cơ quan báo chí.

6 Chu thich: tn giai tri, giât gân, bao lưc hay nhưng thông tn nho nh ăt tâm thương

8


CHƯƠNG 3
NHÀ BÁO ỨNG XỬ VỚI DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN TRUYỀN
THÔNG XÃ HỘI VÀ NHỮNG LƯU Y
Báo chí ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong một xã hội
phát triển từng ngày như hôm nay. Giữa những thật giả, trắng đen lẫn lộn về
mặt thông tin, báo chí ngày càng khẳng định vai trò quan trọng của mình trong
sản x́t xác nhận và đính chính thơng tin từ dư luận xã hội. Rất đông đảo công
chúng khi được hỏi họ có niềm tin vào những thông tin trên báo chí, một số
công chúng nghi ngờ nội dung thông tin báo chí bịa đặt, thêu dệt phần lớn
nhầm lẫn đâu là thông tin báo chí chính thống và đâu là thông tin trên trang
mạng điện tử và đâu là thông tin tràn lan trên mạng internet.
Dư luận xã hội trong môi trường truyền thông xã hội ngày càng đa dạng
và phức tạp hơn, tốc độ phủ sóng lan tỏa bày tỏ ý kiến ngày càng sâu rộng hơn.
Đòi hỏi nhà báo trước những dư luận trên mạng xã hội cần có những ứng xử
phản ứng khôn khéo, thận trọng hơn bao giờ hết. Dưới góc độ nhìn nhận của
công chúng, việc nhà báo tham gia chia sẻ thông tin và phát ngôn tại bất kỳ đâu
se vẫn là tư cách của một nhà báo, một thành viên trong cơ quan báo chí chính
thống của nhà nước.

Sức ảnh hưởng của dư luận xã hội là mạnh me nhưng nó còn mạnh me
hơn nhiều trên mạng xã hội. Nhận thức của công chúng là đa dạng về mức độ,
do vậy nhà báo cần phải cập nhật là có những tác động cụ thể để điều chỉnh dư
luận xã hội theo hướng tốt nhất cho tất cả.
3.1. Nhà báo cần thiết phải tham gia vào mạng xã hội

9


Khẳng định lại rằng, nhà báo hiện đại không thể đứng ngoài mạng xã hội.
Nhờ có mạng xã hội mà báo chí ngày càng đến gần được với công chúng của
mình. Hiện nay, trên các trang mạng xã hội, đặc biệt là facebook đang rất thịnh
hành và phát triển ở Việt Nam, trước một vấn đề, sự kiện se luôn được người đọc
lđể lại những ý kiến, bình luận, thậm chí là “làn sóng” phản ứng trước thông tin đó.
Mạng xã hội đã, đang và se không ngừng tăng áp lực lên báo chí trong khả
năng phát hiện và tìm kiếm thông tin, tốc độ lan truyền phủ sóng cũng nhanh hơn
báo chí. Chỉ một tin đồn mập mờ cũng có thể trở thành dư luận xã hội, nhà báo có
thể dễ dàng tiếp cận với dư luận xã hội trong môi trường truyền thông xã hội hơn.
Từ đó có những hướng đi thích hợp cho tác phẩm báo chí của mình. Thơng qua đó
nhà báo cũng biết được rằng cơng chúng của mình muốn đọc gì, xem gì để thỏa
mãn được nhu cầu của độc giả, tránh gây ra sự nhàm chán cho báo chí.
Hơn thế nữa mạng xã hội còn là một nơi chứa những đề tài thú vị mà báo
chí có thể khai thác. Trong thời gian vừa qua, dư luận xã hội đang cực kỳ quan
tâm đến chia sẻ của chị Vũ Thanh Hoa trên một trạng thái up trên facebook trú
tại phường Văn Miếu, quận Đống Đa, Hà Nội đã đăng tải một bài viết thể hiện
việc vô cùng bức xúc khi đi hết lần này đến lần khác không xin được giấy báo
tử cho bố của mình, thậm chí chị cịn được gợi ý phải lót tiền mới xin được giấy
báo tử. Sự việc nhanh chóng gây nên làn sóng phẫn nộ trong dư luận xã hội và
báo chí cũng đã vào cuộc để làm rõ sự việc.
Ngay lập tức báo chí đã vào cuộc, hàng loạt các bài đăng trên báo lớn đã

trực tiếp tìm hiểu làm rõ thơng tin nhằm xoa dịu dư luận. Là phương tiện để các
cơ quan chức năng lấy cơ sở để xử lý vụ việc đem lại niềm tin cho công chúng
vào chính quyền.

10


Bài đăng trên báo Tiền phong

VietnamNet vào cuộc
11


Mạng xã hội là mang bản chất phức tạp về mặt thông tin, các thông tin
đăng tải lên có độ tin cậy không cao
Rõ ràng rằng việc tham gia mạng xã hội se tạo ra rất nhiều cơ hội cho nhà
báo. Tuy nhiên có một điều mà em muốn nhấn mạnh và lưu ý ở đây. Đúng là
mạng xã hội có những nguồn đề tài phong phú thật, thế nhưng những đề tài trên
mạng xã hội lại là những đề tài mà bất kì cũng có thể tìm được. Nếu như một
nhà báo chỉ ngời một chỡ và tìm kiếm đề tài bằng cách lướt facebook thì se mãi
mãi khơng thể nào phát hiện những đề tài hay, mới mẻ, thú vị. Bởi có rất nhiều
những thứ ở xung quanh chúng ta nhưng lại không có ở trên Facebook.
3.2. Thái độ của nhà báo khi tham gia vào mạng xã hội
Đối với một cơng chúng bình thường việc tham gia vào mạng xã hội
cũng hết sức đơn giản nhưng với một nhà báo tham gia vào mạng xã hội không
hề đơn giản mà còn phải kèm theo đó là cả thái độ và kĩ năng nghề nghiệp.
Trong nội dung 10 quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo
có quy định tại điều 5 như sau: Chuẩn mực và trách nhiệm khi tham gia mạng
xã hội và các phương tiện truyền thông khác. 7
Nhà báo phải luôn nhớ khi tham gia vào mạng xã hội không chỉ với tư

cách cho cá nhân mình mà cịn là đại diện cho cơ quan báo mà nhà báo đang
làm việc. Bởi le, trong mắt công chúng khi anh là nhà báo thì mọi phát ngơn
của anh đều có trọng lượng, đều được coi là đại diện cho tờ báo anh làm việc.
Chúng ta có thể nhìn thấy rất nhiều nhà báo sử dụng mạng xã hội và đều có lượt
7  Hội nghị lần thứ 5 BCH Hội nhà báo Việt Nam khóa X đã họp và thơng qua 10 điều

Quy định đao đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam. Ngày 16/12, Chủ tịch
Hội nhà báo Việt Nam Thuận Hữu đã ký quyết định ban hành 10 quy định này, có
hiệu lực từ ngày 1/1/2017.
12


người theo dõi lớn trên trang cá nhân của mình, điều này chứng tỏ công chúng
rất mong chờ và luôn có niềm tin vào những quan điểm, ý kiến của nhà báo trên
mạng xã hội.
Một điều đặc biệt quan trọng đó là quan điểm của nhà báo trước sau phải
đảm bảo được sự thống nhất. Điều tối kỵ đó là nhà báo không được lên mạng xã
hội nói những điều khác với những gì đã đăng tải trên mặt báo. Khơng thể nào
có tình trạng trên báo nhà báo nói là A mà trên mạng xã hội lại là B. Như vậy là
không thống nhất se làm cho công chúng mất đi niềm tin, công chúng se không
thể nào nhận biết được đâu mới là sự thật.8
Nhà báo không chạy theo dư luận trên mạng xã hội mà quên đi
nhiệm vụ chính của mình
Vi du nơi bât nhât co le la sư kiên Đai tương Vo Nguyên Giap t ư trân, du
nhưng ngươi lam bao chinh thông đêu biêt rât sơm nh ưng suôt m ây ti êng
đông hô không hê co môt ban tin ngăn thông bao vê s ư kiên nay. Thông tin
chinh thưc phai môt ngay sau mơi xuât hiên. Bao chi bo m ăc cho thông tin
trôi nôi không ro đung sai trên mang xa hôi. 9Hâu qua không chỉ năm ơ
nhưng thông tin chinh xac trên mang xa hôi. Nhiêu trương h ơp bao chi chinh
thông không thê cung câp kip thơi thi mang xa hôi trơ thanh môt nguôn tin

“thô” quan trong cho ngươi dung.
Va môt tỉ lê lơn ngươi dung giơ đây coi mang xa hôi mơi la nguôn tin
đang tin cây cua ho chư không phai bao chi. Nhưng hâu qua con nghiêm

8 Theo ơng Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhà báo Việt Nam
9 Theo báo Tuôi tre với bài đăng “Không thê ne tránh m ang xã hội”

/>
13


trong hơn khi mang xa hôi đăng tai nhưng thông tin sai lêch ma bao chi chinh
thông không phan ưng kip thơi hoăc qua châm.
Nha bao cân sư dung hiêu qua thông tin trên mang xa hôi, không chay
theo nhưng vân đê nho nhăt sao rông đê thu hut công chung. Quan trong
nhât phai khi hoan thanh tac phâm phai th ưc sư gia tr i, co y nghia va co tinh
đinh hương.
3.3 Các kỹ năng của nhà báo khi tham gia mạng xã hội
Khi tham gia vào mạng xã hội một nhà báo cần một thái độ nghiêm túc,
cẩn trọng và bên cạnh đó đòi hỏi nhà báo cũng phải có rất nhiều những kĩ năng
tác nghiệp.
Kỹ năng lắng nghe và xử lý tốt các vấn đề dư luận xã hội trên mạng xã
hội quan tâm
Nhà báo cần phải có kĩ năng nắm bắt dư luận xã hội trên mạng xã hội. Từ
dư luận trên mạng xã hội Nhà báo có thể điều tra được dư luận xã hội đang diễn
biến như thế nào, theo chiều hướng ra sao thông từ đó để từ đó chủ động nắm
bắt nhanh, chính xác dư luận xã hội, thái độ có những phản ứng kịp thời cho tác
phẩm của mình.
Kỹ năng xử lý thông tin trên mạng xã hội
Mạng xã hội là một mảnh đất màu mỡ để nhà báo phát hiện đề tài và thu

thập thông tin. Tuy vậy nhà báo vẫn phải chủ động tham gia tìm kiếm, đến tận
nơi sự việc tìm hiểu thay vì chỉ tìm hiểu trên mạng xã hội đó chính là kỹ năng
xử lý thông tin. Không phải bất cứ một tin nào trên mạng xã hội cũng có thể
đem viết báo. Có một thực tế hiện nay, có rất nhiều nhà báo, phóng viên khi đọc
được thông tin trên mạng xã hội đã vội vàng viết bài đăng báo mà chưa hề qua
14


khâu xử lý thông tin. Điều này rất có thể se để lại hậu quả vô cùng nghiêm
trọng mà hậu quả nghiêm trọng nhất có le là mất niềm tin từ cơng chúng.
Một ví dụ điển hình, bất hủ đó chính là “Ăn bưởi ung thư vú”. Từ thông
tin trên mạng, báo nước ngoài cùng với sự yếu kém về dịch thuật và dduwwa
tin nóng vội. Một số báo đã vơ tình khơi ng̀n dư luận trái chiều, chính báo chí
lúc này lại là tác nhân gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng đến kinh tế của
người nông dân. Một kinh nghiệm được rút ra ở đây, là phải vơ cùng thận trọng
trước những thơng tin mà mình sắp đăng tải, để có được điều đó quá trình chọn
lọc thông tin phải vô cũng cẩn thận nghiêm túc thận trọng.

Kỹ năng truyền dẫn và định hướng dư luận xã hội trên mạng xã hội
Báo chí phải có trách nhiệm lên tiếng những điều mà dư luận xã hội quan
tâm, không thể để một vấn đề xã hội nóng, dư luận bức xúc mà nhà báo và cơ
15


quan báo chí thờ ơ được. Dư luận xã hội là hiện tượng xã hội nhạy cảm, dễ lây
lan và vô cùng phức tạp do vậy định hướng của nhà báo cũng phải khéo léo
tránh đi ngược lại với những gì nhà báo chủ đích định hướng dư luận
Với mơi trường truyền thông xã hội, bản thân công chúng khi đọc các
thông tin được chia sẻ trên mạng rất nhiều người không chú ý tới nguồn gốc của
thông tin đã vội cho rằng thông tin đó là chính xác. Chính vì thế mà có rất nhiều

những kẻ xấu lợi dụng tung những thông tin thất thiệt nhằm mục đích hạ bệ le
phải.
Từ vụ việc công ty VN Pharma nhập lô thuốc thư giả bị đem ra xét xử.
Lợi dụng tính chất nghiêm trọng của vụ việc, trong lúc sự việc đang rối ren cơ
quan chức năng đang làm việc, trên mạng xã hội những kẻ xấu đã truyền đi
những thông tin nhằm mục đích bơi nhọ chính quyền nước ta, chống phá Đảng
và Nhà nước gây hoang mang dư luận. Trong những tình huống như thế, nhà
báo và các cơ quan báo chí phải có vai trò quan trọng trong định hướng và trấn
an dư luận xã hội.
3.4 Một số lưu ý dành cho nhà báo khi tham gia mạng xã hội
Nhà báo phải nhất quán thái độ, quan điểm chính trị của mình trên báo
chí và mạng xã hội
Mối quan hệ giữa báo chí và mạng xã hội luôn là một vấn đề mà mọi báo
chí quan tâm, trong đó người làm báo là người trực tiếp tham gia vào hoạt động
ấy. Qua thực tế không hiếm gặp cho thấy, có những tờ báo bị mạng xã hội dẫn
dắt, đưa tin theo hướng dư luận xã hội mà không thực sự đặt cao chất lượng
thông tin, bên cạnh đó một số nhà báo còn thể hiện thái độ hai mặt trước một
vấn đề sự kiện trên báo chí do chính mình viết mâu thuẫn với thái độ qua điểm
16


bày tỏ trên mạng xã hội. Xét ở góc độ đạo đức, hành động trên của nhà báo
được coi như một vi phạm nghiêm trọng vê đạo đức nghề nghiệp, khiến dư luận
hoang mang không biết tin vào ai, ở đâu. Họ se nghi ngờ hoặc cơ quan báo chí
hoặc nhà báo một trong hai đã nói sai sự thật, như vậy là vô cùng nguy hiểm
ảnh hưởng đến giá trị cốt lõi của báo chí là truyền đạt sự thật khách quan đến
công chúng. Một nhà báo không thể đa nhân cách và nói hai lời với công chúng,
điều đó là hồn tồn khơng thể.
Một nhà báo cần phải có quan điểm chính trị rõ ràng, nhất quán và chuẩn
mực. Như trong thời gia vừa qua không ít nhà báo đã bị tước thẻ nhà báo do có

những phát ngơn thiếu ý thức, vi phạm nghiêm trọng đến hình ảnh, uy tín danh
dự của tổ chức cá nhân, bộ ngành như: Vụ nhà báo Phan Mai Lợi: Theo quyết
định thu hồi thẻ nhà báo, ông Mai Phan Lợi đã "xúc phạm nghiêm tr ọng
danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam; gây tổn thương sâu sắc đến gia
đình, người thân, đồng đội của những cán bộ, chiến sĩ gặp nạn khi đang
làm nhiệm vụ; làm tổn hại đến uy tín của đội ngũ những người làm báo". 10
.

Nhà báo cần tỉnh táo, thận trọng trước dư luận xã hội hay tin đồn
trên mạng xã hội, để có cách điều chỉnh dư luận xã hội theo hướng đúng
đắn nhất.
Qua cả một quá trình phân tích chúng ta có thể thấy được việc nhà báo sử
dụng mạng xã hội là điều tất yếu và vô cũng cần thiết. Thế nhưng nhà báo tuyệt
10 Thẻ

nhà báo mang số hiệu IBĐ 00596, thời hạn 2016-2020 được c ấp t ại báo
Pháp luật TP.HCM cho ông Mai Phan Lợi bị thu hồi, do vi phạm ti ết c, đi ểm 9.1,
khoản 9, Mục II Thông tư số 07/2007 ngày 20/3/2007 của Bộ Văn hóa - Thơng
tin theo báo Vietnamnet đưa tin
17


đối không nên lạm dụng điều đó. Nếu một nhà báo chỉ ngời trong phịng lạnh và
tìm kiếm thơng tin đề tài trên mạng xã hội thì se khơng bao giờ có thể tìm được
đề tài hay thật sự. Những thứ trên mạng xã hội ai cũng có thể nhìn thấy, ai cũng
có thể viết được, thậm chí một người không phải nhà báo, phóng viên cũng có
thể viết. Chính vì thế, cơng việc chính của nhà báo vẫn là đến gần hơn với công
chúng bằng người thật việc thật chứ không phải thông qua mạng xã hôi.
Nhà báo phải tự nâng cao tinh thần trách nhiệm của bản thân
Trong môi trường truyền thông xã hội hiện đại, nhà báo cần phải không

ngừng vun đắp niềm tin cũng như khẳng định vai trị khơng thể thiếu của mình
đối với cơng chúng. Trách nhiệm của nhà báo cũng ngày càng đa dạng hơn,
không chỉ tham gia khai thác thông tin mà giờ đây đính chính khẳng định thông
tin mà dư luận xã hội quan tâm, nghi ngờ, phản ứng ngày càng trở thành hoạt
động không thể thiếu của cơ quan báo chí. Nhà báo luôn phải có những phản
ứng kịp thời để phục vụ công chúng. Nhà báo cần cần có phát ngơn, dẫn dắt
hình ảnh tài liệu ch̉n mực, trách nhiệm với công chúng. Nhà báo chỉ khi nào
ngừng làm báo ngừng công tác họ mới trở thành cá nhân riêng lẻ, chỉ khi ấy
phát ngôn của nhà báo mới được coi là ý kiến cá nhân.
Mạng xã hội còn trở thành diễn đàn để các nhà báo chia sẻ kinh nghiệm,
nhận xét, đánh giá trực tiếp lẫn nhau. Giúp nhà báo từ đó nâng cao khả năng, kỹ
năng và tương tác với đồng nghiệp. Trước mỗi thông tin quan trọng, nhà báo
cần có lập trường vững chắc cho riêng mình, trách nhiệm với thơng tin đó.
Trách nhiệm của nhà báo đó là khơng được để bản thân mình bị cuốn
theo những mặt trái chiều từ truyền thông xã hội mà phải tìm cách khắc phục
nó. Nhiều nhà báo vì chạy theo lợi ích riêng mà đôi khi chỉ viết bài để đảm bảo
18


đủ lượng tin bài đăng tải mà không quan tâm đến chất lượng, không có trách
nhiệm cao đối với mỗi tác phẩm của mình, đăng rời xóa, khơng kiểm dụt
thơng tin như đã được nói ở trên.

KÊT LUÂN
Như vây, co thê môt lân nưa khăng đinh lai răng bao chi se vân luôn tôn
tai song song cung mang xa hôi va nha bao cân ph ai phat huy nh ưng gia tr i
côt loi cua môt nên bao chi co chât l ương. Trach nhiêm cua nha bao không
chỉ đ ưa thông tin, khăng đinh thông tin môt cach chinh xac, khach quan ma
con giup đôc gia co nh ưng kiên th ưc, theo doi đu thông tin va t ư đo đ ưa ra
nhưng quan điêm đung đăn, nâng cao gia tri long tin c ua công chung đ ôi v ơi

bao chi.
Viêc tham gia va sư dung m ang xa hôi la vô cung cân thiêt đ ôi v ơi m ôi
nha bao hiên đai. Qua đo hoc hoi, đuc rut kinh nghiêm, m ơ r ông ngu ôn tim
kiêm đê tai tuy nhiên no se la thach th ưc đôi v ơi nh ưng ng ươi th u đ ông.
Nguôn tai nguyên mang la vô cung dôi dao đoi hoi môi nha bao c ân ph ai co
năng lưc tim kiêm, loc va phân tich thông tin môt cach hiêu qua va t ỉnh tao tư
đo quyêt đinh đên cach sư dung thông tin.
Tương lai bao chi se ngay cang chia nh o, hang loat cac t ơ bao l ơn se chu
trong đên ca thiêu sô thay vi ph uc vu cho đa s ô nh ư trươc đây. Bao chi giam
sat xa hôi, mang xa hôi nhưng chinh mang xa hôi cung se tham gia giam sat va
phan biên lai bao chi. Truyên thông xa hôi đang bu ôc bao chi ph ai thay đ ôi
phai thich nghi đê giư đôc gia cung như khăng đinh vai tro vi tri cua minh. Do
vây, đoi hoi môt nên bao chi minh bach rât cao, nhanh kip th ơi, thich ưng v ơi
19


bât ky môt loai truyên thông xa hôi nao mơi ra đơi, kêt h ơp đươc nh ưng tinh
năng ưu viêt ma truyên thông xa hôi đem lai đê tăng c ương s ưc m anh cho
minh se la xu hương mơi cua bao chi hiên đai.
“Mạng xã hội không xấu, chỉ có những con người sử dụng vào mục đích
xấu. Và thay vì né tránh, hãy tham gia tích cực để tăng phần tốt đẹp trên
mạng xã hội”11

11

Trích tham luận trình bày tại Đại hội lần thứ 10 Hội Nhà báo Việt Nam
20


TAI LIÊU THAM KHAO

1. Báo chí và dư luận xã hội, PGT.TS Nguyên Văn Dững; Nxb Lao
động năn 2011
2. ‘‘What is Journlism place in Social Media ? ’’- Giáo sư Geneva
Overholser trường Báo chí USC Annenberg (My)
3. Tác nghiệp báo chí trong mơi trường truyeefnt hơng hi ện đai,
TS Ngun Thành Lợi, Nxb Thông tin và truyền thông
4. Nhà báo hiện đai- The Missouri Group Nxb tre 2015
5. Dư luận xã hội trong sự nghiệp đổi mới; Nxb Chính trị Quốc gia

21