chuong 1 chat nguyen tu phan tu

07.06.2018

Chuong 1:

Chat - Nguyên tử - Phân tử
Trần Trung Nam
Email: trantrungnam
SDT:01675004618



Bai 1: Chat
va I. Vat thé va chat:
3 II. Tinh chất của chất:

» IIL Chất tỉnh khiết:


07.06.2018

I. Vat thé va chat:
Vật thé là tất cả những øì xung quanh chúng ta

Vật thể
arto)

eS

Vat thé nhan tao

Vat thé tu nhién

Vat thé

Chat

Tinh bot
Duong
Duong

lÍz...

“444£
ee

Vật thế có ở khắp
moi noi

Xenlulozo

Nước

Nước |__ | Một vật thẻ có thể được cấu tạo bởi
một chât hoặc nhiêu chât

—

Chat co 6 khap moi
noi

07.06.2018

II. Tính chất của chất:
east

QQ

Ot

Tinh chat vat li

Tính chất hóa học

J

Ỷ

Trạng thái tôn tại,
mui vi, mau sac, ...

Khả năng biên đôi
thanh chat khac

“ST
:

Phân biệt chất này

với chất khác

an,

Biết cách sử dụng

chất

_

Su dung các chất

vào trone

S

đời sốn

và sản xuât

Mỗi một chất tinh khiết có tính chất vật lí và hóa học nhất định
Lam sao đề biết được tính chất của chất?

Làm thí

nghiệm

tính tốn

5

07.06.2018

HI. Chất tính khiết:
Chất tính khiết được tạo thành
từ một chât duy nhât

Hai hay nhiều chất trộn với

nhau tạo thành hỗn hợp

Lop chat long
nhe

Nhiệt kế

hon

Lop chat long
nang hon
Khoa phéu chiét
Ong sinh han

Dé tach chat ra khỏi hỗn

Bình cầu

có nhánh

hợp ta có thê sử dụng các

tính chất của chất
Hinh

1. Chưng cắt thường

Hình

2. Chiết
2 lớp chất lỏng


07.06.2018

Bài 2: Nguyên tử
va I. Khái niệm nguyên tử:
va lI. Câu tạo nguyên tử:

[. Khái niệm nguyên tử:
Nguyên tử là các hạt vi mơ trung hịa về điện và khơng bị
phân chia nhỏ hơn trong các phản ứng hóa học

Nguyên tử E—>

Chất

=

Vat thé

Nếu coi nguyên tử như một quả cầu thì đường kính của

ngun tử khoảng 10'®m


07.06.2018

°

co
bộc
LO oo

Proton (p)

Hạt nhân
\›5...
j

Neutron
Nguyên tử /

e

\

(n
=

Lớp vo

Proton

Electron (e)

Neutron

Electron

Khối lượng (kg) | 1,672.1027 | 1,675.1027 | 9,109.10°3!
Khối lượng (u)

1.0072

1.0068

5,5.102

Điện tích (C)

+1,602. 10°!

0

-1,602. 10°!

Điện tích (quy ước)

l+=+e,

0

l- =-e,

» Do nguyên tử trung hịa về điện nên ta có:
Số p= Số e
va Khéi luong proton va neutron gan bang nhau còn khối lượng của
electron rât nhỏ khơng đáng kê nên có thê coi khôi lượng hạt nhân
là khối lượng nguyên tử.
va Trong nguyên tử các electron chuyén dong rất nhanh quanh hạt
nhân, được xêp thành từng lớp và mơi lớp có sơ lượng e nhât định.


07.06.2018

Biểu diễn nguyên tử trên sơ đô (Các nguyên tử có số p từ 1 đến 20)
Mơ hình ngun tử được biểu diễn bằng các vòng tròn đồng tâm, mỗi
vòng tròn là l lớp. Thứ tự các lớp tinh từ nhân trở ra.
Khi vẽ cần chú ý số electron tối đa của một lớp (chỉ áp dụng với các

nguyên tử có số p từ 1 — 20):

+ Lớp 1: chứa tối da
+ Lớp 2: chứa tối da
+ Lớp 3: chứa tối da
+ Lớp 4: chứa tơi da
Vịng trịn trung tâm
proton).
Mi electron ky hiệu

2 electron.

8 electron.
8 electron.
8 electron.
(hạt nhân nguyên tử): ký hiệu p+ (với p là số
bang một dấu châm trịn đậm.

VD: Biêu diễn một sơ ngun tử

©)

CD


07.06.2018

Bài 3: Ngun tơ hóa học
»
»

L Ngun tổ hóa học:
II, Ngun tử khơi

I. Ngun tổ hóa học
Ngun tổ hóa học là tập hợp các ngun tử cùng loại có
cùng sơ proton

$

Số p là đặc trưng cho một nguyên tổ hóa học
Các nguyễn tử cùng một nguyên tố hóa học có tính chất

hóa học giơng nhau
Các ngun tố hóa học được biểu diễn bằng một hoặc hai
chữ cái. VD: Hidro (H), Natri (Na).....


07.06.2018

IL Nguyên tử khôi:
Nguyên tử khối là khối lượng của ngun tử tính bằng
đơn vị Cacbon (đvC)
Ngun tơ | Kí hiệu | NTK | Nguyên tố | Kí hiệu | NTK | Ngun tổ | Kí hiệu | NTK
Hidro

H

1

Nhơm

AI

27

Crom

Cr

52

Cacbon

C

12

Silic

Si

28

Mangan

Mn

55

Nito
Oxi
Flo

N
O
F

14 | Photpho
l6 | Lưu huỳnh
19
Clo

31
S
32
Cl | 35,5

Sat
Đồng
Kém

Fe
Cu
Zn

56
64
65

Natri

Na

21

Kali

K

39

Bac

Ag

108

Magie

Mg

24

Canxi

Ca

40

Ban

Ba

137

Điện tích hạt nhân

Gia sử hạt nhân ngun tử có Z proton

J

Điện tích hạt nhân bằng Z+ và số đơn vị điện tích hạt nhân là Z.

Số đơn vị điện tích hạt nhân Z.= Số p= Số e

Số khối (A)
Ví dụ: Hạt nhân
nguyên tử lifi có
¡3 proton|và 4 neutronl
Tính số khơi của
ngun tử litI?

A <2"

Tong so neutron

Tông sô proton
Hướng dân:
Sô khôi nguyên tử iti:
A=Z+N=3+4=2=7


07.06.2018

Số hiệu nguyên tử (Z) là số đơn vị điện tích hạt nhân ngun tử của
ngun tơ
Ký hiệu ngun tử

(A)

Số hiệu nguyên tử

(Z)

\

Số khối

VD: Hạt nhân nguyên tu liti
c6 3 proton va 4 neutron.
Việt ký hiệu hóa học

ký hiệu hóa học

A=Z+N=34+7=4

=)

Ky hiéu nguyén ttr h Li

ION
Các nguyên tử trung hòa về điện. Khi bị nhận hoặc nhường electron,
nó trở thành phân tử mang điện gọi là 1on.
Ion am (anion): M+ ne > M™
Có 2 loại 4
Ion duong (cation): M — ne — M"
lon đơn nguyên tử là ion dugc tao thanh tt 1 nguyén tu. VD: Na’,
Fe?*, Ca’t,...
lon đa nguyên tử là những nhóm ngun tu mang điện tích dương

hoặc âm. VD: NHỷ, SO4~.....

10


07.06.2018

Bài 4: Đơn chất — Hợp chất —
Phan tw
»
»x
va

L Phân tử:
II. Đơn chất— hợp chất:
II. Trang tai cua chất:

I. Phan tu

Khai niém
Phân tử là hạt đại diện cho chất gom một số nguyên tử liên kết với
nhau, thê hiện đây đủ tính chât của chât.

Phân tử khối
Phân tử khối là khối lượng của một phân tử tính bằng đơn vị Cacbon
Phân khối được tính bằng tơng khối lượng các ngun tử có trong
phân tử đó

11


07.06.2018

II. Don chat — Hop chat
Don chat

Chat

Ỷ

Là những chất
được tạo nên từ
một nguyên tố
hóa học

Hop chat
Ỷ

Là những chất
được tạo nên từ
hai ngun tố
hóa học trở lên

ỶỲ

NÃ

J

...
Phân tử chỉ
có một

đSuxêdtế

Phân tử có từ
.
AC
vo
hai nguyên tử
cùng loại trở
lên liên kêt

Phân tử có từ
.
x
hai nguyên tử
khác loại trở lên
liên kêt

> Don chat

Kim loại
Phi kim

Chat

Võ cơ

Hợp chất

Amorphous

carbon

single-walled
carbon
nanotube

12


07.06.2018

`

Kim loai ->
Đơn chất

Đặc điêm

Phi kim

Các nguyên tử sắp xếp khít nhau
theo một trật tự xác định
Các nguyên

tử liên kết vơi nhau

theo một số nhất định (thường là 2)

câu tạo

Các nguyên tử của các nguyên tố liên kết
với nhau theo một trật tự xác định

Hợp chất
CHÚ

°_
°-

Ý:

Các nguyên tử kim loại có xu hướng nhường electron để trở thành
ion duong (cation)
Các nguyên tử phi có xu hướng nhân electron để trở thành ion âm
(anion)

III. Trạng thái của chất
`

13


07.06.2018

Bài 4:Cơng thức hóa học
va
»
va

I. Cơng thức hóa học đơn chất:

TI. Cơng thức hóa học hợp chất
IL Ý nghĩa của cơng thức hóa học:

I. Cơng thức hóa học của đơn chất
Kim loại
Trong phân tử kim loại chỉ có một nguyên tử

Ỹ

Ký hiệu ngun tơ hóa học coi là cơng thức hóa học
Phi kim
Ttrong phân tử thường có hai hay nhiêu ngun tử liên kết với nhau

Ỹ

Cơng thức hóa học gơm ký hiệu hóa học và có chỉ sơ ở dưới chân
Một số phi kim lẫy ký hiệu hóa học làm cơng thức hóa học

14


07.06.2018

II. Cơng thức hóa hoc cua hop chất
Cơng thức hóa học của hợp chât gơm kí hiệu hóa học của các ngun
tơ có trong chât và chỉ sơ ghI ở dưới chân
Cơng thức chung của hợp chất

A,ByCz
Trong đó:

- A,B,C: Ky hiệu hóa học của nguyên tố có trong hợp chất.
- x,y, z+: 14 s6 luong nguyên tử của nguyên tố có trong chất (x, y, z

là những số nguyên), gọi là chỉ sơ. Nếu bằng 1 thì khơng ghi.

Ill. Ý nghĩa của cơng thức hóa học
Mỗi cơng thức hóa học biểu thị cho phân tử của một chất

Thông dia Cons |

thức hóa học ta biét
được

Ngun tổ cầu tạo nên chất
Sơ lượng ngun tử của các
ngun tơ có trong chât

Phân tử khối của chất

15


07.06.2018

va
»

Bai 5: Hoa tri

I. Cách xác định hóa trị của một ngun tơ:

TI. Quy tắc hóa trị:

I. Cách xác định hóa trị của một nguyên tố
Một nguyên tử của nguyên tơ liên
kêt được với bao nhiêu ngun tử
H thì có hóa tri bay nhiêu

Quy ước hóa trị cua Hidro la I =>

Quy ước hóa trị của Oxi là II

Hoa tri của các ngun tơ

|F®
Ỉ

Hóa tri cua tât cả các ngun tơ
Hóa trị là con số biểu thi khả năng liên kết của nguyên tur nguyên tô
này với nguyên tử nguyên tơ khác
Một ngun tổ có thể có một hay nhiêu hóa trị

16


07.06.2018

II. Quy tắc hóa trị
Trong cơng thức hóa học, tích của chỉ sơ và hóa tri của ngun tơ
này băng tích của chỉ sơ và hóa trỊ của ngun tơ kia

b

Ax By

=>

ax
= by
Y

Xác định hóa trị của một ngun tơ khi biết hóa trị của một
ngun tơ trong cơng thức hóa học
Lập cơng thức hóa học của một chất theo hóa trị

17