Tự do vượt trên sự hiểu biết

J. Krishnamurti
Hoàng Huấn dịch
TỰ DO VƯỢT TRÊN SỰ HIỂU BIẾT

FIRST NEWS

HỘI LUẬT GIA VIỆT NAM

NHÀ XUẤT BẢN HỒNG ĐỨC

65 Tràng Thi, Quận Hoàn Kiếm, Hà
Nội

ĐT: (024) 3 926 0024 - Fax: (024) 3
926 0031

Email:


Chịu trách nhiệm xuất bản:

Giám đốc: BÙI VIỆT BẮC

Chịu trách nhiệm nội dung:

Tổng biên tập: LÝ BÁ TỒN

Biên tập: Lưu Xn Lý

Bìa: Tú Đặng

Trình bày: Bích Trâm

Thực hiện liên kết:



Cơng ty TNHH Văn hóa Sáng tạo
Trí Việt (First News)

Địa chỉ: 11H Nguyễn Thị Minh Khai,
Q.1, TP. HCM
In 4.000 cuốn, khổ 14,5 x 20,5 cm tại
Cơng ty TNHH Văn Hóa In SX - TM
- DV Liên Tường (240/59 - 240/61 240/63 Nguyễn Văn Lng, P.11, Q.6,
TP. Hồ Chí Minh). Xác nhận đăng ký
xuất bản số 2550 - 2018/CXBIPH/25 53/HĐ ngày 23/7/2018 - QĐXB số
1206/QĐ-NXBHĐ cấp ngày
25/9/2018. ISBN: 978-604-89-4816-0.
In xong và nộp lưu chiểu năm 2018.






LỜI NĨI ĐẦU..........................................................9

CHƯƠNG I: HÀNH TRÌNH TÌM KIẾM – TÂM TRÍ
KHỔ NÃO – LỐI TIẾP CẬN TRUYỀN THỐNG – CẠM

BẪY CỦA SỰ TƠN KÍNH – CON NGƯỜI VÀ CÁ NHÂN
– CUỘC ĐẤU TRANH SINH TỒN – BẢN CHẤT LOÀI
NGƯỜI – TRÁCH NHIỆM – CHÂN LÝ – CUỘC CÁCH
MẠNG NỘI TẠI – SỰ HOANG PHÍ SỨC LỰC – TỰ
DO KHỎI UY QUYỀN............................................19

CHƯƠNG II: KHÁM PHÁ BẢN THÂN – DUNG DỊ VÀ
KHIÊM NHƯỜNG – TÌNH TRẠNG BỊ KHN ĐỊNH..
47

CHƯƠNG III: TÂM THỨC – TÍNH TỒN THỂ CỦA
CUỘC SỐNG – TỈNH GIÁC....................................68



CHƯƠNG IV: ĐEO ĐUỔI KHOÁI LẠC – HAM MUỐN
– SUY NGHĨ GÂY SAI LỆCH – KÝ ỨC – AN LẠC......80

CHƯƠNG V: QUAN TÂM ĐẾN BẢN THÂN – KHÁT
KHAO ĐỊA VỊ – NỖI SỢ – SỰ PHÂN TÁN TƯ TƯỞNG
– CHẤM DỨT SỢ HÃI...........................................90

CHƯƠNG VI: BẠO LỰC – GIẬN DỮ – BIỆN MINH VÀ
PHÁN XÉT – LÝ TƯỞNG VÀ HIỆN THỰC.............110

CHƯƠNG VII: MỐI TƯƠNG QUAN – XUNG ĐỘT –
XÃ HỘI – SỐNG GIẢN DỊ – TÁC NHÂN KÍCH THÍCH –
SỰ LỆ THUỘC – SO SÁNH – MONG CẦU – Ý NIỆM –
THÓI ĐẠO ĐỨC GIẢ...........................................129

CHƯƠNG VIII: TỰ DO – KHUYNH HƯỚNG NỔI
LOẠN – ĐƠN ĐỘC – HỒN NHIÊN – SỐNG THẬT VỚI
CHÍNH MÌNH.....................................................149

CHƯƠNG IX: THỜI GIAN – PHIỀN NÃO – CÁI CHẾT.
160

CHƯƠNG X: YÊU THƯƠNG................................176



CHƯƠNG XI: QUAN SÁT VÀ LẮNG NGHE – NGHỆ
THUẬT – VẺ ĐẸP – SỰ KHỔ HẠNH – HÌNH TƯỢNG
– VẤN ĐỀ – KHOẢNG CÁCH...............................201

CHƯƠNG XII: NGƯỜI QUAN SÁT VÀ CÁI ĐƯỢC
QUAN SÁT..........................................................219

CHƯƠNG XIII: SUY NGHĨ – Ý TƯỞNG VÀ HÀNH
ĐỘNG – THÁCH THỨC – VẬT CHẤT – KHỞI ĐẦU
CỦA SUY NGHĨ...................................................229

CHƯƠNG XIV: GÁNH NẶNG QUÁ KHỨ – TÂM TRÍ
TĨNH LẶNG – SỰ TRUYỀN THỤ – THÀNH TỰU – KỶ
LUẬT – THINH LẶNG – CHÂN LÝ VÀ THỰC TẠI....242

CHƯƠNG XV: TRẢI NGHIỆM – SỰ THỎA MÃN –
TÍNH NHỊ NGUYÊN – THIỀN...............................254

LỜI NĨI ĐẦU

Cuộc đời và tư tưởng của Krishnamurti
có nhiều nét thú vị lạ thường; toàn bộ
khối lượng đồ sộ các tác phẩm của ông
và các tác phẩm viết về ông tương
đương với khoảng 400 quyển sách cỡ
trung; thật không dễ dàng để nắm bắt hết
mọi điều ông cố gắng truyền tải. Đã có
trên 70 đầu sách tổng hợp nội dung từ
những buổi diễn thuyết, thảo luận trên
khắp thế giới của Krishnamurti được
phát hành và tái bản nhiều lần, các tác
phẩm của ơng được đơng đảo độc giả
đón nhận và trân quý. Trong số đó, Tự
do vượt trên sự hiểu biết luôn chiếm giữ
9





vị thế đặc biệt trong lịng bạn đọc. Chính
Krishnamurti đã đề nghị Mary Lutyens –
một tác giả chuyên nghiệp, và cũng là
người bạn lâu năm – thực hiện quyển
sách này, ông để bà toàn quyền quyết
định mọi điều, kể cả thể loại và tựa sách.

Mary bắt đầu bằng việc tổng hợp lại nội

dung các buổi thuyết giảng, trò chuyện
của Krishnamurti từ năm 1963 đến năm
1967; sau đó, bà tuyển lựa những trích
đoạn có nội dung hàm súc, đẹp đẽ và
tươi mới nhất để biên soạn thành quyển
sách nhỏ trên tay bạn. Trong nhiều năm
sau đó, Krishnamurti vẫn tiếp tục thảo
luận, tra vấn và trình bày về nhiều chủ
đề liên quan đến tơn giáo, chính trị, uy
quyền, tâm lý, triết học,... dẫn đến việc
khó có tài liệu đơn lẻ nào được xem là
10


đích xác và đầy đủ tuyệt đối. Tuy nhiên,
tơi tin rằng Tự do vượt trên sự hiểu
biết vẫn là cuốn sách dẫn nhập lý tưởng
nhất để bạn bắt đầu khám phá về những
tư tưởng và thông điệp giá trị từ
Krishnamurti.
Nếu đọc cuốn sách này lần đầu, có lẽ
bạn sẽ thắc mắc liệu một tài liệu bắt
nguồn từ những năm 1960 có thể liên hệ
chặt chẽ đến mức nào với thế giới hiện
thời. Đã có biết bao trào lưu nổi dậy
theo từng thời kỳ rồi bị dập tắt, hoặc do
chính những người khởi lên xu hướng
đó từ bỏ. Hiện tượng Krishnamurti có vì
vậy mà trở nên lỗi thời? Krishnamurti đã
phát biểu nhiều điều ứng nghiệm suốt

chiều dài lịch sử loài người chứ khơng
riêng gì thời đại này; chúng ta có đủ cơ







11


sở để tin vào giá trị bền vững trong tư
tưởng của ơng. Thậm chí, có thể nói
rằng quan điểm của ông ở thời đại ngày
nay – những năm đầu thế kỷ 21 – còn
trở nên xác đáng hơn bao giờ hết.
Chúng ta hiện sống trong một thế giới
mà tình trạng phụ thuộc lẫn nhau của
con người gia tăng đáng kể, dù là về
kinh tế, chính trị, y tế hay mơi trường.
Bất kỳ sự kiện nào diễn ra thuộc một
trong các lĩnh vực trên đều tác động lẫn
nhau và dội ngược lại chính nó. Mọi vấn
đề nhân sinh giờ đây đều có mối liên hệ
chặt chẽ và địi hỏi – như được đề cập
trong báo cáo chính phủ Anh quốc về
tình hình biến đổi khí hậu – một liên
minh quốc tế rộng lớn hơn so với trước
kia. Chúng ta có thể thấy rõ rằng không

12


một quốc gia nào có thể bảo vệ lợi ích
nước nhà mà không bận tâm đến nhu
cầu của nước bạn; bằng khơng thì chắc
chắn sẽ dẫn đến tình trạng mâu thuẫn và
thiếu qn bình trên phạm vi tồn cầu.
Thế giới hiện thời cần ở chúng ta một
tâm trí tươi mới để không gây thêm hoặc
làm trầm trọng hơn những mối xung đột,
bất hòa. Krishnamurti đã nhiều lần
khẳng định rằng: Một tâm trí có khả
năng tạo nên sự đồng điệu giữa các quốc
gia – hay cộng đồng, hội đồn, đội nhóm
– thì khơng thể tách biệt khỏi tâm trí có
khả năng tạo nên sự đồng điệu giữa
người và người; đó là tâm trí nhận biết
một cách trọn vẹn. Tự do vượt trên sự
hiểu biếtgiúp ta khám phá cái trở lực,
chướng ngại khiến tâm trí khơng đạt đến

13


tình trạng ấy. Trước tiên, là do suy nghĩ
ta sai lệch, cứ mang mớ tri kiến cũ kỹ ra
để hồi đáp lại những thách thức mới mẻ,
vốn đòi hỏi một cách nhìn nhận hồn
tồn khác lạ. Việc để cho hành động bị
chi phối nặng nề bởi quá khứ là chứng
bệnh trầm kha của các chính khách, của
bạn và của cả tôi nữa. Trong các mối
quan hệ cá nhân, chúng ta bị che mắt, bị
dẫn dụ bởi những hình tượng do chính
mình tạo dựng về nhau. Vì cứ mê mải
trong sự thỏa nguyện hay bất mãn dựa
trên kinh nghiệm quá khứ, chúng ta khó
mở lịng ra với những điều mới mẻ.
Vì vậy, vấn đề tâm lý của từng cá nhân
cũng chính là vấn đề tồn cầu của nhân
loại; chính những diễn trình tâm lý tiềm
tàng cùng nhận thức thiếu hồn thiện đã

14


điều khiển và chi phối tất cả chúng ta.
Nhân loại bao lâu nay vẫn chìm ngập
trong nỗi thống khổ, thế nên theo
Krishnamurti, chúng ta cần tiến hành
ngay một cuộc cách mạng về mặt tinh
thần. Để mang đến sự đổi thay, con
người phải ngừng tách biệt mình khỏi
phần cịn lại của nhân loại dựa trên
những khác biệt về tín ngưỡng, ý thức
hệ chính trị, truyền thống và văn hóa;
chúng ta là con người, nào phải đâu
những món hàng dán nhãn. Thế nhưng
bi kịch thay, dường như chúng ta không
cảm nhận được tầm quan trọng của việc
có chung một tâm thức, để đối diện với
những thử thách, nếm trải nhọc nhằn và
sướng vui cùng nhau; điều đó dẫn đến
cảm giác cơ đơn, sợ hãi và sự hung hãn
tiềm tàng. Mặt khác, tâm trí có thể đổi




15

mới chỉ nhờ quá trình quan sát điều
đang là và mọi ẩn ý trong đó.
Krishnamurti tin rằng điều cốt yếu
khơng phải là triết học, ý thức hệ hay tín
ngưỡng, mà nằm ở việc quan sát mọi sự
đang diễn ra với đời sống thực tế hằng
ngày của chúng ta, trong nội tâm và cả ở
ngoài mặt; hãy thành thật chỉ ra những
gì mà chúng ta dành tồn bộ sức lực và
sự chú tâm vào đó.
Được thể hiện bằng ngơn từ giản
đơn, Tự do vượt trên sự hiểu biết là một
quyển sách nhỏ dung dị, mang trong
mình những nhận định thơng tuệ về tình
trạng bị khn định của lồi người. Như
Krishnamurti vẫn luôn muốn làm rõ,
ông không chủ định nhồi nhét đầu óc
hoặc dâng sự thật lên tận miệng cho ai







16

cả. Trái lại, tất cả chúng ta được ông
mời gọi tham gia thách thức và chất vấn
mọi điều ơng nói, tự đánh giá xem đối
với chúng ta những quan điểm đó có
thật đúng đắn, phù hợp hay khơng. Sẽ
lãng phí vơ cùng nếu chúng ta hiểu điều
ơng nói đơn thuần về mặt ngơn từ hay trí
óc. Khi ta thấu hiểu về một điều gì, theo
một cách tự nhiên, nó được chuyển hóa
thành hành động, trong đó có sự tự do
và niềm vui.
Để thấu hiểu vô số vấn đề được đặt ra
trong quyển sách này, Krishnamurti
mong bạn tìm cho mình một trạng thái
thiền định mà trong đó khơng có người
thiền, vì tâm trí đã tự trút bỏ khỏi nó
mọi điều thuộc về quá khứ. “Nếu bạn
chú tâm hoàn toàn trong suốt quá trình







17


đọc quyển sách này, thì đó chính là
thiền”. Rồi sau đó, bạn cứ việc bắt đầu

hành trình tìm hiểu về mọi điều của riêng
mình.
- David Skitt
Ủy viên quản trị Krishnamurti
Foundation Trust UK
Krishnamurti Foundation of America
P. O. Box 1560, Ojai, California 93024
USA
E-mail:
Website: www.kfa.org

18


CHƯƠNG I: HÀNH TRÌNH TÌM
KIẾM – TÂM TRÍ KHỔ NÃO – LỐI
TIẾP CẬN TRUYỀN THỐNG – CẠM
BẪY CỦA SỰ TÔN KÍNH – CON
NGƯỜI VÀ CÁ NHÂN – CUỘC ĐẤU
TRANH SINH TỒN – BẢN CHẤT
LOÀI NGƯỜI – TRÁCH NHIỆM –
CHÂN LÝ – CUỘC CÁCH MẠNG
NỘI TẠI – SỰ HOANG PHÍ SỨC LỰC
– TỰ DO KHỎI UY QUYỀN
Lồi người mn đời nay vẫn ln tìm
kiếm điều gì đó vượt khỏi phạm vi của
chính mình cũng như các giá trị vật chất
hữu hình – điều gì đó được gọi là chân
lý, Thượng Đế hay thực tại – cái trạng

19


thái vơ tận mà mọi hồn cảnh, suy nghĩ
và lỗi lầm trần thế đều khó lịng chạm
đến.
Người ta khơng ngừng tự vấn về cuộc
đời và ý nghĩa cuộc đời. Trong cuộc
sống, ta chứng kiến tình trạng hỗn loạn
khủng khiếp, tính hung bạo, nổi loạn,
chiến tranh và sự phân hóa bất tận của
tôn giáo, ý thức hệ, chủ nghĩa dân tộc.
Mang trong mình nỗi thất vọng sâu sắc,
chúng ta băn khoăn về việc cần làm,
cũng như liệu có cịn điều gì khác nằm
bên ngồi cái gọi là cuộc sống hay
khơng. Thế rồi sau khi lướt qua hàng
ngàn thứ nhưng vẫn không bắt gặp điều
mong mỏi khó gọi tên ấy, ta đành bồi
đắp dần cho niềm tin vào một Đấng Cứu
Thế hoặc một lý tưởng nào đó; niềm tin







20

này cũng chính là mầm mống cho sự
quá khích, bạo lực.
Giữa chiến trường mênh mông gọi tên là
cuộc sống, chúng ta cố gắng thiết lập
nên một chuẩn mực đạo đức dựa trên
chính xã hội đang ni dưỡng, giáo hóa
mình, dù nó tn theo bất cứ thể chế
chính trị nào. Chúng ta chấp nhận hệ
tiêu chuẩn hành vi như một phần truyền
thống hoặc tôn giáo. Chúng ta nghe theo
người chỉ dẫn mình hịng nhận ra đâu là
hành vi đúng hoặc sai, tư tưởng hướng
thiện hay bất thiện. Và khi phỏng theo
khuôn mẫu đó, cách cư xử cũng như tư
tưởng và phản ứng của chúng ta trở nên
máy móc, thiếu ý thức; chúng ta có thể
dễ dàng nhận biết về tình trạng này.










21

Trong nhiều thế kỷ, tư tưởng của ta bị
nhồi nhét bởi các bậc đạo sư, thánh
nhân, sách vở và nhà chức trách. Chẳng
hạn như chúng ta hỏi: “Điều gì ở phía
sau những ngọn đồi, dãy núi và cả Trái
đất này?” và rồi hài lịng ln với câu trả
lời nhận được; vì chỉ nghe theo người
khác nên tâm hồn ta cạn cợt và trống
rỗng. Nếu chúng ta hoàn toàn sống với
những điều được truyền đạt, bị dẫn dắt
bởi thiên kiến, hoặc để hồn cảnh và
mơi trường xung quanh áp đặt, chúng ta
chỉ là hạng người thứ phẩm. Vì phải
hứng chịu đủ mọi tác động, ảnh hưởng
nên bản thân ta chẳng có gì mới mẻ,
chẳng có gì do ta đích thân khám phá
hoặc bảo tồn được tính ngun thủy,
ban sơ và độc đáo.







22


Xuyên suốt lịch sử thần học, các vị lãnh

tụ tôn giáo ln cam đoan rằng: Nếu
chúng ta kiên trì thực hiện các nghi thức,
tụng kinh niệm chú đều đặn, tuân thủ
giáo quy, kiềm chế vọng niệm, kiểm
soát tư tưởng, chế ngự cảm xúc, ăn uống
kham khổ và đè nén ham muốn tình dục,
thì sau một q trình giày vị nhất định
cả về tinh thần lẫn thể xác, chúng ta sẽ
tìm ra thứ gì đó vượt lên trên giới hạn
của cuộc đời. Đó chính là điều mà hàng
triệu người mộ đạo đã làm suốt nhiều
năm qua, trong tình trạng viễn ly khi họ
ẩn cư nơi sa mạc, núi sâu, hang động
hoặc lang thang khắp các làng mạc với
bình bát trên tay, hoặc họ sống cùng tập
thể những người mộ đạo khác tại các tu
viện, ép buộc tâm trí mình tn theo
những khn mẫu sẵn có. Nhưng khi




23


một tâm thức khổ não trốn chạy khỏi sự
náo động trong việc khước từ thế giới
bên ngoài, rồi cũng trở nên vơ minh, tăm
tối vì tn phục và kỷ luật, một thần trí
như vậy có tìm kiếm bao lâu đi chăng

nữa cũng chỉ thấy được sự việc trong cái
nhìn biến dạng, méo mó của chính nó
mà thơi.
Vì vậy, để khám phá rằng thật sự có cái
gì đó nằm ngồi sự hiện hữu đầy bon
chen, lo âu, sợ hãi và tội lỗi này, đối với
tơi dường như người ta phải có cách tiếp
cận hoàn toàn khác. Cách tiếp cận ngoại
biên truyền thống – thông qua thời gian,
thực hành và luyện tập – hứa hẹn giúp
cho người ta thấy được tinh hoa ở nội
tâm mình. Trên thực tế, điều đó có nghĩa
là để sở hữu vẻ đẹp và lòng từ bi, người







24


ta sẵn lòng làm mọi thứ khiến họ trở nên
nhỏ hẹp, tầm thường, xấu xí và hao mịn
đi từng chút một theo thời gian – tiếp tục
cho đến ngày mai và đến tận kiếp sau.
Cuối cùng, khi chạm đến tâm điểm,
người ta chẳng thấy gì ở đó cả, tại thời
điểm đó tâm trí họ đã q bất lực, vơ

minh, trì độn và thiếu tinh nhạy.
Khi biết được về quá trình này, người ta
tự hỏi rằng: Chẳng lẽ khơng có cách tiếp
cận nào hồn tồn khác? Tức là, liệu ta
có thể tạo ra sự thay đổi to lớn từ nội
tâm hướng ra bên ngồi hay khơng?
Gần như hầu hết mọi người chấp nhận
phương cách tiếp cận truyền thống trên.
Căn nguyên của sự rối loạn trong ta là
hy vọng tìm kiếm sự thật từ lời hứa hẹn










25


của người khác. Chúng ta nghe theo ai
đó một cách máy móc để bảo đảm cho
mình một đời sống tinh thần an lạc. Thật
kỳ lạ, mặc dù hầu hết chúng ta đều phản
đối sự độc tài, chuyên chế về chính trị;
nhưng trong thâm tâm, chúng ta lại dễ
dàng chấp nhận tác động và sự bạo

ngược, áp đặt của người khác lên tâm
thức và phương cách sống của mình.
Tuy nhiên, nếu chúng ta hồn tồn
khước từ – khơng phải trong tư tưởng
mà trên thực tế – mọi tác động về tinh
thần, cùng tất cả lễ nghi và giáo điều, thì
ngay lập tức chúng ta trở thành kẻ lập dị,
khác thường và đối nghịch với xã hội
đương thời. Nói cách khác, chúng ta
khơng cịn là người đứng đắn và được
kính trọng trong xã hội nữa. Ngược lại,




26


một người được coi trọng có lẽ cũng
khơng thể tiếp cận với biển cả sự thật
mênh mông và vô hạn, khơng gì đong
đếm được.
Giờ đây, chúng ta bắt đầu bằng cách
khước từ những điều sai lạc – theo cách
tiếp cận truyền thống – và nếu chối bỏ
như một phản ứng, chúng ta tiếp tục tạo
ra một khuôn mẫu khác để rồi lại mắc
kẹt trong đó. Nếu tự nhủ rằng có lẽ mình
nên khước từ những thứ sai trái này
song sau đó chẳng làm gì cả, bạn khơng

thể tiến bộ chút nào. Tuy nhiên, nếu
khước từ nó vì bạn hiểu rằng nó rất ấu
trĩ và thiếu chín chắn, bạn từ bỏ nó với
một trí huệ lớn lao khi khơng cịn lệ
thuộc hay sợ hãi, hẳn nhiên bạn sẽ gây
xáo trộn đáng kể trong chính mình và ở







27