Tài liệu Nghiệp vụ tách gộp cổ phiếu docx

Nghiệp vụ tách gộp cổ phiếu
Bài viết này đã được công bố từ lâu, tôi đọc rất thích và đã sưu tầm lại. Nhân thấy
Saga chưa có bài này, tôi đưa lên để bạn nào chưa đọc có thể tham khảo và cùng
thảo luận:
Được thành lập vào tháng 7/2000 thị trường chứng khoán Việt Nam trải qua 6 năm
hoạt động với các giai đoạn thăng trầm, từ lúc phát triển quá nóng sang tới giai
đoạn suy thoái và hiện nay đang ở giai đoạn khởi sắc với những bước tiến lên khá
mạnh cả về chất và lượng. Thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển không
ngừng suốt 12 tháng qua (2006), khi giá trị cổ phiếu trên thị trường tăng hơn 15
lần trong một năm thì có thể có hai kết luận: thời kỳ phát triển đỉnh cao của thị
trường chứng khoán đã đến, hoặc thời kỳ đỉnh điểm như vậy đã đến và không bao
giờ. Nhưng mọi dự đoán cho "ngày mai" của thị trường này đều có thể là sai vì sự
biến động của nó có thể vượt ngoài tầm dự đoán của con người. Chính vì vậy các
nhà đầu tư luôn phải theo sát từng động thái hắt hơi sổ mũi của thị trường đỏng
đảnh này. Hiện nay, nhiều nhà đầu tư rất quan tâm đến nghiệp vụ tách, gộp cổ
phiếu của các công ty cổ phần bởi lẽ nghiệp vụ này có tác động rất lớn đến giá trị
cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Trong khi đó có rất nhiều công ty đã thay
đổi giá trị hay qui mô cổ phần và gọi đó là việc tách gộp cổ phiếu là hoàn toàn sai
lầm. Vậy hiểu thế nào cho đúng về nghiệp vụ tách gộp cổ phiếu ngày càng phổ
biến cùng với sự phát triển sôi động của thị truờng chứng khoán này?
Tách và gộp cổ phiếu là việc làm tăng hoặc giảm số cổ phiếu đang lưu hành của
một công ty cổ phần mà không làm thay đổi vốn điều lệ, vốn cổ phần hay toàn bộ
giá trị thị trường tại thời điểm tách hoặc gộp cổ phiếu. Tùy theo mục đích của
công ty và tình hình thị trường mà công ty có thể tiến hành tách hay gộp cổ phiếu.
Việc tách, gộp cổ phiếu thường được quy định trong điều lệ công ty và do Đại hội
cổ đông quyết định, nhưng trong thực tế thường thì Đại hội cổ đông thông qua chủ
trương và ủy quyền cho Hội đồng quản trị lựa chọn thời điểm thích hợp tiến hành
việc tách hoặc gộp cổ phiếu. Việc tách gộp cổ phiếu là mới mẻ ở Việt Nam nhưng
không hề xa lạ đối với các công ty ở nước ngoài, nó đã xuất hiện từ những năm 30
của thế kỷ XX ở những tập đoàn nổi tiếng và lâu đời.
Vụ tách cổ phiếu sớm nhất diễn ra tại IBM vào tháng 2-1926 với tỷ lệ cứ 1 cổ

phiếu cũ đổi thành 3 cổ phiếu mới. Vào tháng 4 cùng năm công ty năng lượng
Edison ở Anh cũng tiến hành tách cổ phiếu với tỷ lệ cao hơn 4:1 và tháng 12 năm
đó tập đoàn chuyên các động cơ diesel Carterpillar cũng cho phép cổ đông quy đổi
1 cổ phiếu cũ thành 5 cổ phiếu mới. Sau đó là đến năm 1956 hãng Disney cũng
thực hiện vụ tách cổ phiếu lần đầu tiên với tỷ lệ 2:1; tiếp theo đó là nhà khổng lồ
Ford Motor vào năm 1962, Texas Instruments, công ty chuyên cung cấp thiết
bị link kiện điện tử của Mỹ vào tháng 11 năm 1963, tập đoàn nước giải khát
PepsiCola năm 1967 Thị trường chứng khoán thế giới đã đi trước Việt Nam
hàng nửa thế kỷ, và nghiệp vụ tách gộp cổ phiếu cũng xuất hiện sớm hơn ở Việt
Nam từng đó thời gian, vậy chúng ta những nhà đầu tư đi sau hãy suy
nghĩ thấu đáo về nghiệp vụ này để phản ứng linh hoạt trước sự biến động của thị
trường.
Vậy tại sao lại tách gộp cổ phiếu? Câu trả lời cho câu hỏi này cũng là lời
giải đáp về những tác động của việc tách gộp cổ phiếu đối với nhà đầu tư và
với bản thân công ty phát hành.
Tách cổ phiếu sẽ làm tăng số lượng cổ phiếu đang lưu hành và làm giảm mệnh giá
cổ phiếu tương ứng với tỷ lệ tách, do đó giá cổ phiếu trên thị trường cũng sẽ giảm
tương ứng và giao dịch được thực hiện dễ dàng hơn. Việc tách cổ phiếu thường
được thực hiện khi giá cổ phiếu trên thị trường tăng quá cao làm cho các giao dịch
sẽ khó thực hiện và điều này sẽ làm giảm tính thanh khoản của cổ phiếu. Vì vậy,
khi giá cổ phiếu tăng cao trên thị trường thì việc tách cổ phiếu là cần thiết để tạo
điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch cổ phiếu, đồng thời sau khi tách giá cổ phiếu
thường có xu hướng tăng lên. Mặt khác, sau khi tách cổ phiếu, số lượng cổ phiếu
được giao dịch trên thị trường tăng lên có thể làm tăng số lượng cổ đông của công
ty, qua đó góp phần làm hạn chế khả năng công ty bị thâu tóm.
Ví dụ, một công ty cổ phần ABC có 1 triệu cổ phiếu đang lưu hành, mệnh giá
10.000 đồng/cổ phiếu (tổng giá trị niêm yết là 10 tỷ đồng) và giá thị trường tại thời
điểm hiện tại là 100.000 đồng/cổ phiếu. Công ty tiến hành tách cổ phiếu theo tỷ lệ
1:2 (nghĩa là người sở hữu 1 cổ phiếu cũ sẽ nhận được 2 cổ phiếu mới), khi đó
tổng số cổ phiếu mới của công ty sẽ là 2 triệu cổ phiếu mệnh giá 5.000 đồng/cổ

phiếu, tổng giá trị niêm yết vẫn là 10 tỷ đồng nhưng giá thị trường của cổ phiếu
mới sẽ dao động ở mức 50.000 đồng/cổ phiếu.
Ngược lại, trường hợp gộp cổ phiếu sẽ làm giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành,
mệnh giá cổ phiếu tăng lên và giá thị trường của cổ phiếu cũng tăng lên tương ứng
với tỷ lệ gộp cổ phiếu. Theo thống kê ở các nước thì trường hợp gộp cổ phiếu
thường ít khi xảy ra đối với các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán bởi
vì mục đích duy nhất của việc gộp cổ phiếu là làm cho cổ phiếu đó có giá trị hơn
trên thị trường và qua đó làm tăng tính thanh khoản của cổ phiếu.
Ví dụ, công ty cổ phần DEF có 6 triệu cổ phiếu đang lưu hành, mệnh giá 10.000
đ/cổ phiếu, tổng giá trị niệm yết là 60 tỷ đồng và giá thị trường đang ở mức 12.000
đồng/cổ phiếu. Để tránh cho giá cổ phiếu của công ty giảm xuống thấp hơn mệnh
giá, công ty cổ phần DEF tiến hành gộp cổ phiếu theo tỷ lệ 3:1 (nghĩa là cổ đông
sở hữu 3 cổ phiếu cũ sẽ nhận được 1 cổ phiếu mới). Như vậy sau khi gộp, tổng số
cổ phiếu mới của công ty là 2 triệu cổ phiếu, với mệnh giá 30.000 đồng/cổ phiếu
và giá thị trường của cổ phiếu mới sẽ dao động quanh mức giá 36.000 đồng/cổ
phiếu.
Chúng ta hãy đi sâu vào nghiệp vụ tách cổ phiếu vì nó có tác động lớn đến giá cổ
phiếu trên thị trường và thường xảy ra hơn nghiệp vụ gộp cổ phiếu. Việc tách cổ
phiếu cũng là một cách thức mà các công ty nêu trên sử dụng thổi phồng danh
tiếng của mình trên các phuơng tiện thông tin và là một bước đi để công ty tiến
gần đến công chúng hơn. Tuy nhiên không phải lúc nào muốn là công ty có
thể tiến hành việc chia tách ngay mà nó tùy thuộc vào lãi suất trên thị trường. Suốt
cuối thập niên 1920 khi thấy lãi suất trên thị trường dâng lên cao, rất nhiều công ty
lớn đã thu hút đại chúng bằng cách tách cổ phiếu, đến thập niên 1990, khi lãi suất
lại một lần nữa nóng lên, các công ty lại có hành động tương tự. Chính vì vậy một
kinh nghiệm quý báu cho các nhà đầu tư là khi một hay nhiều công ty công bố
tách cổ phiếu thì phải nghĩ ngay đến nguyên nhân lãi suất và xem xét nó ảnh
hưởng như thế nào đến quyết định đầu tư của mình.
Việc tách cổ phiếu trong các công ty cổ phần của Việt Nam
Cho đến nay, nghiệp vụ tách, gộp cổ phiếu chưa thực sự xảy ra trên thị trường

chứng khoán Việt Nam. Bởi lẽ các công ty chỉ tiến hành công việc này khi trước
hết nó đem lại lợi ích cho chính công ty, nhưng đặt vào trong hoàn cảnh một thị
trường tuy "sung sức" nhưng quá non trẻ của Việt Nam thì tách cổ phiếu còn hơi
xa vời. Thị trường chứng khoán Việt Nam với khối lượng giao dịch ở qui mô nhỏ
dễ dàng nhạy cảm với một đột biến về cung hoặc cầu. Trước đây, việc chia tách cổ
phiếu cho cổ đông của REE (Tổng công ty cơ điện lực) hay SAM (Công ty cổ
phần cáp và vật liệu viễn thông) đều tạo nên một khối lượng cung đột biến, làm
cho giá cổ phiếu bị giảm ngay sau khi chia tách. Chính vì vậy tách cổ phiếu không
hề góp phần nâng cao tính thanh khoản cho giao dịch cổ phiếu, tác động tích cực
này chưa kịp phát huy thì tác động tiêu cực đã xuất hiện dìm giá cổ phiếu
xuống. Xét theo bối cảnh "khát vốn" của doanh nghiệp Việt nam hiện nay, việc
tham gia trên thị trường chứng khoán là cần thiết nhưng không phải là tiên quyết.
Nếu việc chia tách cổ phiếu nhằm tạo động lực cho sự phát triển của doanh nghiệp
thì đó là một việc nên làm. Còn nếu việc chia tách cổ phiếu chỉ là làm cho giá cổ
phiếu giảm xuống để tạo cho việc mua bán trên thị trường chứng khoán được dễ
dàng hơn thì đây chưa phải lúc. Vấn đề quan trọng và trước tiên hiện nay là mang
lại sự phát triển ổn định cho công ty trước khi tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch
giá trên thị trường.
Tuy nhiên cũng không thể phủ nhận tác động tích cực của việc tách cổ phiếu, thậm
chí chỉ là thông tin "tách cổ phiếu", đối với giá trị cổ phiếu công ty, đặc biệt khi thị
trường chứng khoán Việt Nam đang phát triển với tốc độ "Thánh Gióng" thì việc
tách cổ phiếu sẽ ở trong một tương lai rất gần. Sacombank và Sacom là hai ví
dụ điển hình. Vào giai đoạn trước tết 2007, khi các cổ phiếu bluechip liên tục
thăng hoa thì STB vẫn giậm chân tại chỗ hoặc tiến chậm. Còn trong các phiên giao
dịch tuần đầu tháng 3-2007, khi các bluechips nối đuôi nhau giảm giá thì STB lại
luôn tăng kịch trần. Nguyên nhân là do thông tin chia tách cổ phiếu và kinh doanh
có lãi của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín (Sacombank) đã
khiến nhiều nhà đầu tư quay trở lại với cổ phiếu này sau một thời gian dài quên
lãng. Còn như trường hợp Sacom, với kế hoạch sau năm 2010 trở thành tập đoàn
kinh doanh đa ngành có vốn điều lệ hơn 1.000 tỷ đồng, vừa có dự định tách cổ

phiếu với tỷ lệ 2 cổ phiếu cũ trở thành 3 cổ phiếu mới (3:2). Lập tức các nhà đầu
tư đang đổ tiền vào chứng khoán Sacom do nguồn này đang mang lại lợi nhuận
lớn và có những cổ phiếu hấp dẫn trong tương lai.
Việc tăng vốn điều lệ của công ty cổ phần cơ điện lạnh REE vào tháng 10-2006 và
của một số công ty niêm yết khác dự định thực hiện trong thời gian tới bằng cách
phát hành thêm cổ phiếu không phải là trường hợp tách cổ phiếu. Đó chính là
trường hợp công ty dùng các khoản thặng dư vốn cổ phần, lợi nhuận giữ lại và các
quỹ hiện có để chuyển thành vốn điều lệ thông qua hình thức phát hành thêm cổ
phiếu thưởng cho các cổ đông hiện hữu, nghĩa là vốn điều lệ và số lượng cổ phiếu
của công ty tăng lên nhưng trong thực tế tổng vốn chủ sở hữu của Công ty vẫn
không thay đổi và như vậy việc phát hành thêm cổ phiếu của Công ty REE và một
số Công ty dự định thực hiện trong thời gian tới về thực chất chính là điều chỉnh
lại giá trị sổ sách trên một cổ phiếu.
Như đã nói ở trên, khi thị trường chứng khoán Việt Nam đạt đến một quy mô nhất
định thì việc chia tách cổ phiếu sẽ trở thành một hoạt động phổ biến và mang lại
nhiều lợi ích cho chính doanh nghiệp và cổ đông. Thị trường chứng khoán phát
triển thật ấn tượng trong suốt một năm 2006, dự đoán năm 2007 quả bóng này
chưa thể vỡ và còn tiếp tục tích đầy năng lượng, liệu việc chia tách cổ phiếu có
khiến cho thị trường này thêm sôi động? Điều đó phụ thuộc vào chính thời điểm,
tỷ lệ chia tách và chúng ta hãy chờ đợi xem công ty nào khôn ngoan khi biết đặt sự
kiện đó đúng vào lúc "thiên thời địa lợi nhân hòa".