Bai 55 O nhiem moi truong tiep theo

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SINH HỌC 9

Bài 55:

Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
(tiếp theo)

TaiLieu.VN


Hạn chế ơ nhiễm mơi trường
1. Ơ nhiễm do chất phóng xạ:
Chất phóng xạ - tự nhiên
Chất phóng xạ (CPX) là một dạng năng lượng tự
nhiên có trong đất, từ ánh sáng mặt trời và các tia
vũ trụ, ngoài ra còn xuất phát từ các nguồn nhân
tạo như máy chụp X-quang, các máy móc y tế
dùng phóng xạ để chẩn đốn và điều trị, các thiết
bị thăm dị... Bởi vậy, chúng ta đều có thể tiếp
xúc, ăn uống, hít thở phải CPX.

TaiLieu.VN


Chất phóng xạ - nhân tạo
Các CPX nhân tạo đã đem lại nhiều lợi ích trong chẩn
đốn, điều trị bệnh, cũng như hàng loạt kỹ thuật trong
khoa học, nghiên cứu sinh học, nông nghiệp và công
nghiệp. Tia X dùng để soi hành lý tại sân bay, kiểm
tra các khuyết tật mối hàn và các vết hàn hoặc các vết
nứt trong cơng trình xây dựng... Bức xạ (BX) mạnh

được sử dụng thành công trong việc phát triển 1.500
giống cây lương thực và cây trồng cho sản lượng cao,
chống chịu tốt hơn với điều kiện thiên nhiên và sâu
bệnh.

TaiLieu.VN


Hiện nay, trên thế giới, có nhiều nơi có mật độ phóng
xạ thiên nhiên cao như Ramsar (Iran), Kerale (Ấn
Độ), Guarpapi (Brezil), và Yanjang (Trung Quốc).
Nhiều nới có độ bức xạ lên đến 130 pCi/năm. Ở Việt
Nam có một số vùng có bức xạ lên đến 4 pCi/năm.
Đặv biệt, tại huyện Thanh Sơn, Phú Thọ, Cục Kiểm
Sốt Và An Tồn Bức Xạ đã lấy nhiều mẫu đất và đo
đạc vào tháng 9 vừa qua, đã khám phá rằng mức
phóng xạ là 10,27 mSv/năm, gấp 10 lần mức phóng
xạ trung bình mà một người dân bình thường tiếp
nhận trong một năm

TaiLieu.VN


_Sự lan truyền chất phóng xạ chủ yếu do:
Chất phóng xạ trong thiên nhiên có thể xâm nhập vào con
người qua da, hoặc đường tiêu hóa hay hơi thở. Cịn phóng
xạ nhân tạo xâm nhập vào cơ thể qua các phương cách trị
liệu. Sự tác động của phóng xạ vào cơ thể qua nhiều loại
bức xạ khác nhau như tia alpha, beta, gamma.

TaiLieu.VN


Vd: do những lần phóng tên lửa (chất phóng xạ rất cao )
TaiLieu.VN


Những nguy cơ từ các chất phóng xạ:
Loại bệnh gây ra do chất thải phóng xạ được xác định bởi loại
chất thải và phạm vi tiếp xúc.
Nó có thể là đau đầu, hoa mắt chóng mặt và nơn nhiều bất
thường. Bởi chất thải phóng xạ, cũng như loại chất thải dược
phẩm, là một loại độc hại gen, nó cũng có thể ảnh hưởng đến
các yếu tố di truyền.
Tiếp xúc với các nguồn phóng xạ có hoạt tính cao, ví dụ như
các nguồn phóng xạ của các phương tiện chẩn đốn (máy
Xquang, máy chụp cắt lớp...), có thể gây ra một loạt các tổn
thương (chẳng hạn như phá hủy các mô, từ đó địi hỏi phải dẫn
đến việc xử lý loại bỏ hoặc cắt cụt các phần cơ thể).

TaiLieu.VN


MÁY XQUANG

Thảm họa Chernobyl

TaiLieu.VN

NHÀ MÁY HẠT NHÂN
TaiLieu.VN


• Liều cao một lần có thể gây tử vong, trong khi với cùng liều như vậy
nhưng hấp thụ lâu dài có thể khơng gây bất cứ biểu hiện bệnh tật nào.
Tiếp xúc với PX liều lượng ít gây tổn thương nghiêm trọng phân tử
DNA di truyền, các tế bào khơng bình thường được hình thành và sản
sinh có thể làm tăng nguy cơ ung thư hoặc các ảnh hưởng xấu khác đối
với sức khỏe.
• Triệu chứng:
• Điều quan trọng là tổn thương BX khơng có các dấu hiệu và triệu
chứng đặc biệt, do đó nạn nhân khơng ý thức được rằng mình có thể đã
bị chiếu xạ.
• Các triệu chứng khởi phát sau khi bị chiếu xạ:
• - Buồn nơn, mệt mỏi kèm theo ban đỏ, có thể sốt kèm tiêu chảy và các
triệu chứng khác khơng giải thích được nguyên nhân. Tiếp theo là một
thời kỳ ủ bệnh với thời gian khác nhau, đặc trưng bởi các triệu chứng
viêm nhiễm, chảy máu, bệnh dạ dày và ruột, thiếu các tế bào máu.
• - Thương tổn da khơng do các ngun nhân sau: bỏng nhiệt hoặc hóa
chất, bị cơn trùng cắn, có bệnh sử về da hoặc dị ứng thuốc. Có triệu
chứng rụng lơng hoặc có vấn đề về máu (như đốm máu, chảy máu răng
hoặc mũi), buồn nôn và nơn mửa 2-4 tuần trước đó.

TaiLieu.VN


• Một số bệnh do CPX gây ra:

TaiLieu.VN

TaiLieu.VN


• Các biện pháp khắc phục
_Geobacter nổi tiếng là vi khuẩn ăn sắt để xử lí kỷ nguyên
chiến
tranh lạnh đã làm cho nhiều địa điểm tại Mỹ và thế
giới ô nhiễm.
_Xây dựng các nhà máy xa khu
dân cư
_Quản lí chặt các nhà maý hạt
nhân
_Xây dựng nơi quản lí thật chặt chẽ các chất gây nguy hiểm cao.
_Hạn chế sử dụng năng lương nguyên tử
_Nghiên cứu để phòng tránh và chữa trị các bệnh do chất phóng xạ

TaiLieu.VN


2. Ơ nhiễm do tác nhân sinh học:
• Ơ nhiễm đất bởi các tác nhân sinh học:Do dùng
phân hữu cơ trong nông nghiệp chưa qua xử lý
các mầm bệnh, ký sinh trùng, vi khuẩn đường
ruột,... đã gây ra các bệnh truyền từ đất cho cây
sau đó sang người và động vật.
• Đất được coi là nơi lưu giữ các mầm bệnh.
• Trước hết là các nhóm trực khuẩn và ngun
sinh vật gây bệnh đường ruột: trực khuẩn lỵ,

thương hàn và phó thương hàn, phâíy khuẩn tả,
lỵ amíp, xoắn trùng vàng da, trực trùng than,
nấm, bệnh uốn ván,...

TaiLieu.VN


• Tiếp đến là các bệnh ký sinh như giun, sán lá, sán
dây, ve bét,...
• Ở các nước đang phát triển, ô nhiễm đất bởi các
tác nhân sinh học rất nặng vì khơng có đủ điều
kiện diệt mầm bệnh trước khi đưa chúng trở lại
đất.
• Các bệnh dịch lây lan rộng như bệnh đường ruột,
bệnh ký sinh trùng,... lan truyền theo đường:
người - đất - người; động vật nuôi - đất - người;
đất - người

TaiLieu.VN


Ô nhiễm sinh học
Các tác nhân sinh học gây ô nhiễm thực phẩm

1. Vi khuẩn:

Các vi khuẩn có trong thực
phẩm có thể gây bệnh nhiễm
khuẩn hoặc ngộ độc thực
phẩm.

 Bệnh nhiễm khuẩn thực phẩm là do ăn phải vi
khuẩn gõy bệnh, chỳng phỏt triển và sinh độc tố trong
cơ thể người, thường ở trong ruột.
 Ngộ độc thực phẩm do ăn phải chất độc hỡnh thành
từ trước (chất độc do VK sinh ra trong thực phẩm từ
trước khi ăn).
TaiLieu.VN


Ô nhiễm sinh học
Các tác nhân sinh học gây ô nhiễm thực phẩm

1. Vi khuẩn:

(Tiếp theo)

Thường người ta chia ra 2 loại vi khuẩn hỡnh thành
bào tử và vi khuẩn khụng hỡnh thành bào tử.

Các lồi vi khuẩn
hình thành bào tử:
(VD: Cl. botulinum;
Cl.perfringens;
Bacillus cereus)

TaiLieu.VN

Các lồi vi khuẩn khơng hình
thành bào tử:

(VD: Vibrio cholerae; Vibrio
parahaemolyticus; Shigella;
Salmonella; Campylobacter;
Listeria; Staph.aureus;
Streptococcus; E.coli; yersinia
enterocolitica; Proteur)


Ô nhiễm sinh học
Các tác nhân sinh học gây ô nhiễm thực phẩm

2. Vi rus:
 Virus viờm gan A
 Virus viờm gan E
 Rotavirus
 Norwalk virus
 Virus bại liệt
…

TaiLieu.VN


Ô nhiễm sinh học
Các tác nhân sinh học gây ô nhiễm thực phẩm

3. Ký sinh trựng:

TaiLieu.VN

Ký sinh trùng đơn bào

Giun đũa
Giun tóc
Giun móc
Giun xoắn
Sán lá gan nhỏ
Sán lá phổi
Sán dây lợn
Sán dây bò


Ô nhiễm sinh học
Các tác nhân sinh học gây ô nhiễm thực phẩm

4. Cỏc sinh vật cú độc tố:
 ĐỘC TỐ NẤM ĐỘC:
 AFLATOXIN: LÀ ĐỘC TỐ CỦA NẤM ASPERGILLUS
FLAVUS VÀ ASPERGILUS PARASITICUS, HAY CÚ
TRONG NGỤ, ĐẬU, CỰI DỪA KHỤ… LÀ ĐỘC TỐ GÕY
UNG THƯ GAN, GIẢM NĂNG SUẤT SỮA, TRỨNG.
 OCHRATOXIN: LÀ ĐỘC TỐ CỦA NẤM
ASPERGILLUS OCHRACCUS VÀ PENECILLIUM
VIRIDICATUM, HAY CÚ TRONG NGỤ, LỲA MỠ, LỲA
MẠCH, BỘT ĐẬU, HẠT CÀ PHỜ. ĐỘC TỐ NÀY CŨNG
CÚ KHẢ NĂNG GÕY UNG THƯ.
TaiLieu.VN