Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

KÍNH CHÀO
Q THẦY CƠ GIÁO!

CHÀO CÁC EM HỌC SINH!


KIỂM TRA BÀI CŨ
Hệ sinh thái là gì?
Cho ví dụ?
Trong các cấp tổ chức sau: Quần thể,
Quần xã và Hệ sinh thái thì cấp tổ chức
nào thể hiện được chức năng của một
tổ chức sống? Vì sao?

11/28/21

2


Tiết 46: Bài 43

I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT
1. Chuỗi thức ăn
2. Lưới thức ăn
3. Bậc dinh dưỡng
II. THÁP SINH THÁI
11/28/21

3

Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:
a. Khái niệm:
VD1: Một QXSV có các lồi sau:
Hãy dùng mũi tên thể
hiện mối quan hệ dinh
dưỡng giữa các lồi
sinh vật trên?

Diều hâu

Cây ngơ

Rắn hổ mang

Sâu ăn lá ngơ

Nhái


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:

Cây ngô

Sâu ăn lá ngô

Nhái

Rắn hổ mang

Diều hâu

Chuỗi thức ăn là gì?
a. Khái niệm:
* Khái niệm: Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều lồi sinh
vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một
mắt xích của chuỗi. Trong đó, một mắt xích vừa có nguồn
thức ăn là mắt xích phía trước vừa là nguồn thức ăn của mắt
xích phía sau.


I. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT

1. Chuỗi thức ăn.
Vd: Chuỗi thức ăn trong 1 ao cá

Tảo

?

Sinh vật
sản xuất

ĐV phù du

Cá chép

cò

Sinh vật
tiêu thụ
bậc 1

Sinh vật
tiêu thụ
bậc 2

Sinh vật
tiêu thụ
bậc 3

?

Sinh vật
tiêu thụ

VSV

?

Sinh vật
phân hủy


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI

I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:

Chuỗi A:

Chuỗi B:

Trong quần xã có những loại chuỗi thức ăn nào?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:
b. Phân loại:

Có hai chuỗi thức ăn :

-

Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV tự dưỡng, sau đến động vật
ăn SV tự dưỡng, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.
-Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng SV phân giải mùn bã hữu cơ, sau
đến động vật ăn SV phân giải, kế tiếp là động vật ăn thịt các cấp.


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

Vd2: Một QXSV có các lồi SV sau:

Hãy thiết lập
các chuỗi thức
ăn có trong
QXSV trên?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:

Em có nhận
xét gì về các
mắt xích(Cây
Cỏ, con thỏ...)
của các chuỗi
thức ăn trên?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:

Từ nhận xét trên, chúng
ta có thể hình thành nên
mối quan hệ dinh dưỡng

của các sinh vật trong
quần xã theo sơ đồ sau:
Lưới
thức ăn
là gì?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:

Nghiên
chuỗi
thức
lướihệ sinh
- Lưới thức cứu
ăn là tập
hợp các
chuỗi ăn
thứcvà
ăn trong
thái, có những
chung .như thế nào?
thức
ăn cómắtýxích
nghĩa

A

B

- Lướiđộthức
ăntạp
phức
tạplưới
haythức
đơn ăn
giảnphụ
phụthuộc
thuộcvào
vàoyếu
cấutốtrúc
- Mức
phức
của
củacủa
quần
xã. xã sinh vật?
nào
quần
- QXSV càng đa dạng về thành phần lồi thì lưới thức ăn trong
quần xã càng phức tạp (quần xã càng ổn định).


Bài 41: TRAO ĐỔI
VẬT dưỡng
CHẤTlàTRONG
HỆ SINH THÁI

Bậc dinh
gì?

SV sản
xuất

Bậc dd
cấp 1

SV phân
giải

Sinh vật tiêu thụ
SVTT
bậc 1

SVTT
bậc 2

SVTT
bậc 3

Bậc dd
cấp 2

Bậc dd
cấp 3

Bậc dd
cấp 4

Hãy xác định
đâu là SV sản
xuất, SV tiêu
thụ, SV phân
giải trong lưới
thức ăn sau?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
I. TRAO ĐỔ VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT:

1. Chuỗi thức ăn:
2. Lưới thức ăn:
3. Bậc dinh dưỡng:
* Trong lưới thức ăn, tất cả các lồi có cùng mức dinh dưỡng
hợp thành một bậc dinh dưỡng.
* Các bậc dinh dưỡng:
- Bậc dinh dưỡng cấp 1: Sinh vật sản xuất.
- Bậc dinh dưỡng cấp 2: Sinh vật tiêu thụ bậc 1.
- Bậc dinh dưỡng cấp 3: Sinh vật tiêu thụ bậc 2.
- ………..
- Bậc dinh dưỡng cao nhất: Bậc cuối cùng.


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI

Cây ngô

Sâu ăn lá ngô

Nhái

rắn

Diều hâu

Sâu ăn lá ngô là sinh
vật tiêu thụ bậc mấy ?
Nhái có bậc dinh
dưỡng bậc mấy ?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI

SVSX

SVTT 1

SVTT 2

SVTT 3

Hãy ghi chú
tên các bậc
dinh
dưỡng
thay cho các
chữ a, b, c …

SVTT4

a: Bậc dinh dưỡng cấp 1
b: Bậc dinh dưỡng cấp 2
c: Bậc dinh dưỡng cấp 3
d: Bậc dinh dưỡng cấp 4


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
II. THÁP SINH THÁI

1. Khái niệm:
- Tháp sinh thái là sự xếp chồng các hình chữ nhật biểu thị độ
lớn của từng bậc dinh dưỡng lên nhau. Các hình chữ nhật có
Thế
nào là
chiều cao bằng nhau, chiều dài khác
nhau
2. Ý nghĩa:
tháp sinh

thái?
- Người ta xây dựng các tháp sinh thái
để xem xét mức độ
dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.
Đại bàng
Rắn
Chuột
Thực vật

Nghiên cứu tháp
sinh thái để làm gì?


Bài 41: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
3. Phân loại

Có những loại tháp
sinh thái nào?

Tháp số lượng

Tháp sinh khối

Tháp năng lượng


Khái niệm
Tháp số
lượng
Tháp
sinh
khối

Tháp
năng
lượng

Được xây dựng dựa trên số
lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc

Được xây dựng dựa trên khối
lượng tổng số của tất cả các
sinh vật trên một đơn vị diện tích
hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng

Được xây dựng dựa trên số năng
lượng được tích lũy trên một đơn vị
diện tích hay thể tích, trong một đơn
vị thời gianở mỗi bặc dinh dưỡng.

Đặc điểm
- Dễ xây dựng.
-ít có giá trị vì kích thước và
chất sống của mỗi cá thể
khơng đồng nhất.
-So sánh khơng chính xác
-Có giá trị cao hơn tháp SL: so
sánh các bậc về số lượng chất sống
-Thành phần hóa học ,giá trị
NL của chất sống trong các bậc
dd là khác nhau
- Ko quan tâm về mặt thời gian
- Tháp hoàn thiện nhất.
Tuy nhiên, xây dựng tháp
năng lượng khá phức tạp,
địi hỏi nhiều cơng sức,
thời gian

Vật kí sinh
Vật chủ

B

ĐV ăn thịt bậc 2

Cá Thu

ĐV ăn thịt bậc 1

Các trích

ĐV ăn cỏ

Giáp xác

Cỏ

TV phù du

A

C

Hình 57.2. các dạng tháp sinh thái.
A- Tháp năng lượng; B- Tháp số lượng (vật chủ - kí sinh).
C- Tháp sinh khối của quần xã sinh vật nổi trong tầng nước.