Tài liệu Ký sinh trùng - Đại cương nấm y học (Phần 2) pdf

1. ®Æc ®iÓm sinh häc
DINH DƯỠNG Vµ CHUYỂN HO¸
 Nấm lµ những sinh vật dị dưỡng.
 Hệ thống men phong phó: Celluloza, Proteaza,
Gelatinlaza, Trypsin, Catalaza, Oxydaza tham
gia chuyển hãa chất. Chóng tiết c¸c men nµy ra
m«i trường, ph©n giải c¸c hợp chất phức tạp
thµnh những hợp chất đơn giản để hấp thu.
 Nấm dễ nu«i cấy, thường sử dụng m«i trường
Sabouraud.
 Ph¸t triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ vµ độ
ẩm cao  Bệnh nấm thường ph¸t triển mạnh ở
những nơi cã nhiệt độ vµ độ ẩm cao.
 pH: nấm ưa pH axit. Trong m«i trường axit nấm
cã thể cạnh tranh hiệu quả với vi khuẩn.
NHIỆT ĐỘ, ĐỘ ẨM vµ pH
TỐC ĐỘ PH¸T TRIỂN
 Ph¸t triển chậm hơn vi khuẩn: bệnh thường tiến triển
chậm, khi nu«i cấy ph©n lập cần ức chế vi khuẩn bằng
kh¸ng sinh hoặc tạo m«i trường axit.
 Nấm kÝ sinh thường ph¸t triển chậm hơn nấm hoại
sinh: khi ph©n lập nấm kÝ sinh thường cho actidion vµ
m«i trường nu«i cấy nấm để ức chế nấm hoại sinh
(Aspergillus, Cryptococcus nhậy cảm actidion).
HIỆN TƯỢNG NHỊ THỂ
Lưỡng h×nh – Dimorphism: Histoplasma capsulatum,
Sporothrix schenkii, Penicillium marneffei
Dạng sợi: khi hoại sinh hoặc
nuôi cấy ở nhiệt độ thường.
Dạng men: khi ki sinh hoặc
nuôi cấy ở nhiệt độ 37 độ.

HIỆN TƯỢNG BIẾN H×NH
Hiện tượng biến h×nh (Pleomorphism)
Xuất hiện ở một số loại nấm. ở m«i trường
nu«i cấy l©u ngµy, hoặc nấm được cấy chuyển
nhiều lần h×nh thể của nấm bị biến dạng chỉ
cßn một đ¸m sợi tơ mµu trắng, kh«ng cßn c¸c
cấu tróc đặc trưng, nªn kh«ng thể định loại
được.
SINH SẢN
 Nấm sinh sản bằng bµo tử, sinh sản v« tÝnh hoặc
hữu tÝnh.
 C¸c bµo tử ph¸t t¸n thụ động theo giã, tồn tại
trong đất, trªn c©y cối, gỗ mục khi gặp điều
kiện thuận lợi ph¸t triển thµnh nấm.
NGUỒN NHIỄM NẤM
 Nấm ngoại hoại sinh: phần lớn người nhiễm
nấm từ ngoại cảnh: đất, trong kh«ng khÝ, trªn
c©y cối: Aspergillus, Cryptococcus…
 Nội hoại sinh: Candida thường sống ở xoang tự
nhiªn của người, g©y bệnh khi cã điều kiện.
 KÝ sinh: kÝ sinh bắt buộc: Trichophyton
rubrum,…
Vai trß chung cña nÊm
Lợi Ých:
 Do t¸c dụng ph¸ huỷ mạnh nªn nấm gióp tiªu huỷ
r¸c vµ chất thải.
 Nhiều loại nấm men được sử dụng trong c«ng
nghiệp rượu, bia, b¸nh m×.
 Một số nấm được dïng lµm thực phẩm hoặc sản
xuất protein lµm thµnh thịt nh©n tạo.

 Nhiều loại kh¸ng sinh được chiết xuất từ nấm.
VÝ dụ: penicillin F từ Penicillium notatum,
Vai trß chung cña nÊm
T¸c hại:
 Nấm g©y bệnh cho động vật, thực vật.
 Nấm lµm hư hỏng lương thực, thực
phẩm vµ rất nhiều vật dụng liªn quan đến
đời sống con người như đồ hộp, vải, len,
dụng cụ quang học