Bai 3 Cac phuong cham hoi thoai tiep theo

Bài 3 – Tiết 15
Tuần 3
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
(Rèn KNS)
I. MỤC TIÊU: Giúp Hs:
1. Kiến thức:
- Hs hiểu được mối quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp.
- Hs biết phát hiện những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại.
2. Kỹ năng:
- Hs thực hiện được: lựa chọn đúng phương châm hội thoại trong quá trình giao tiếp.
- Hs thực hiện thành thạo: hiểu đúng nguyên nhân của việc không tuân thủ các phương
châm hội thoại.
3. Thái độ:
Giáo dục Hs ý thức được khi dùng các phương châm hội thoại trong mọi tình huống
nhưng phải phù hợp, đúng cách.
4. Phát triển năng lực HS:
Năng lực sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề, tự học, hợp tác.
II. NỘI DUNG HỌC TẬP:
- Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp.
- Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại.
- Luyện tập.
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Nghiên cứu bài, bảng phụ.
2. Học sinh: Vở bài soạn, dụng cụ học tập.
IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP:
1/ Ổn định tổ chức và kiểm diện:
2/ Kiểm tra miệng:
1. Nêu phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự? (6 đ)
Đáp án:
- Phương châm quan hệ: khi giao tiếp, cần nói đúng đề tài giao tiếp, khơng nói lạc đề.
- Phương châm cách thức: khi giao tiếp cần nói ngắn gọn, tránh dài dòng, rườm rà.

- Phương châm lịch sự: khi giao tiếp, cần lịch sự, tế nhị, tôn trọng người khác.
2. Nói lạc đề thuộc phương châm hội thoại nào? (2 đ)
-> Thuộc pc quan hệ.
=> GV kiểm tra VBT, vở soạn của hs (2 đ).
3/ Tiến trình bài học:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
* Hoạt động 1: Vào bài:
* Hoạt động 2: Tìm hiểu quan hệ giữa phương châm I/ Quan hệ giữa phương châm hội
hội thoại với tình huống giao tiếp
thoại với tình huống giao tiếp:
- Hs đọc truyện cười Sgk trang 36.
* VD: Sgk/36.
? Nội dung của câu chuyện nói về vấn đề gì và có
liên quan đến phương châm hội thoại nào?
- Chào hỏi -> Phương châm lịch sự.
? Chàng rễ có tuân thủ đúng phương châm lịch sự
- Sự chào hỏi khơng đúng lúc,
khơng? Vì sao?
đúng chỗ.
- Hs suy nghĩ phát biểu.
- GV nhận xét, định hướng: Anh chàng lịch sự, lễ


phép nhưng khơng phù hợp với hồn cảnh, nên gây
phiền hà, mất thời gian cho người khác.
? Em có thể hỏi theo một cách khác xem?
- Bác ơi, cẩn thận nhé bác!
? Qua đó có thể rút ra bài học gì về giao tiếp?
- Hs liên hệ rút ra bài học:

Cần dùng phương châm hội thoại đúng lúc, đúng
chỗ, phù hợp với hồn cảnh giao tiếp như: nói với
ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói nhằm mục đích gì?
- Học sinh đọc ghi nhớ.
GV chốt lại.
* Hoạt động 3: Tìm hiểu những trường hợp khơng
tn thủ phương châm hội thoại
Thảo luận nhóm.
- GV cho Hs thảo luận nhóm, Hs trình bày, nhận xét.
GV nhận xét và chốt ý.
Nhóm 1: Trong các bài PCHT, những trường hợp
nào PCHT không được tuân thủ? Vì sao?
- Các tình huống trong bài đều khơng tn thủ (trừ
tình huống về phương châm lịch sự).
GV kết luận:
Nhóm 2: Câu trả lời của Ba có đáp ứng được y/c
của An khơng? Trong tình huống này PCHT nào
khơng được tn thủ? Vì sao Ba khơng tn thủ
PCHT đã nêu?
- PC về lượng. Vì Ba khơng biết chiếc máy bay đầu
tiên được chế tạo vào năm nào. Để tn thủ PCVC
(khơng nói những điều mà mình khơng tin là đúng
hay khơng có bằng chứng xác thực) nên Ba phải trả
lời chung như vậy.
GV kết luận:
Nhóm 3: Giả sử có người bệnh đã đến giai đoạn
cuối. Sau khi khám bệnh, bác sĩ có nên nói thật cho
người ấy biết khơng? Tại sao? Nếu bác sĩ nói tránh
đi thì PCHT nào khơng được tn thủ? Vì sao?
- Nếu nói thật khiến cho người bệnh hoảng sợ và

tuyệt vọng.
- Nói tránh đi thì PCVC khơng được tn thủ (nói
điều mình khơng tin là đúng).
GV kết luận: Người nói ưu tiên cho 1 PC khác
quan trọng hơn.
Nhóm 4: Khi nói “Tiền bạc chỉ là tiền bạc” thì có
phải người nói khơng tn thủ PCHT về lượng
không? Theo em nên hiểu ý câu này ntn?
- Nếu xét nghĩa hiển ngơn thì cách nói này không
tuân thủ PC về lượng.
- Nếu xét hàm ý thì cách nói này vẫn tn thủ PCVL
vì tiền bạc chỉ là phương tiện sống khơng phải mục
đích cuối cùng, không nên chạy theo tiền bạc mà

* Ghi nhớ: Sgk trang 36.
II/ Những trường hợp không
tuân thủ phương châm hội thoại:

- Do vơ ý, vụng về thiếu văn
hóa.

- Ưu tiên cho một phương châm
hội thoại khác quan trọng hơn.


quên đi cái khác quan trọng hơn.
->VD khác: Chiến tranh là chiến tranh; Nó vẫn là nó.
GV kết luận:
- Nói có hàm ý.
- Nêu các trường hợp khơng tn thủ PCHT?

Hs đọc ghi nhớ Sgk.
* Kết luận: Ghi nhớ sgk trang 37.
GV chốt lại.
*GD rèn KNS cho hs: Giáo dục Hs ý thức được
khi dùng các phương châm hội thoại trong mọi tình
huống nhưng phải phù hợp, đúng cách, đúng lúc.
* Hoạt động 4: Luyện tập.
III/ Luyện tập:
-H đọc BT1 Sgk.
Bài 1
- H làm vào VBT.
- Không tuân thủ PC cách thức.
GV kiểm tra, sửa chữa: Một đứa bé 5 tuổi không
Bài 2
thể nhận biết được cuốn “Tuyển tập .....Nam Cao”.
- Khơng tn thủ phương châm
Cách nói của ơng bố là không rõ.
lịch sự.
- Gv hướng dẫn, hs làm bài tập 2.
- Việc khơng tn thủ PCLS ở đây
khơng có lí do chính đáng (dựa vào
nội dung câu chuyện).
4/ Tổng kết:
1.Nêu các trường hợp khơng tn thủ PCHT?
- Người nói vơ ý, vụng về thiếu văn hóa.
- Người nói ưu tiên cho 1 PCHT khác quan trọng hơn.
- Nói hàm ý.
2. Câu trả lời trong đoạn thoại sau không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
Lan hỏi Nga:
- Cậu có biết trường THCS Hồ Thạnh ở đâu khơng?

- Thì ở Hoà Thạnh chứ ở đâu!
=>Vi phạm phương châm về lượng.
5/ Hướng dẫn học tập:
*Đối với bài học ở tiết học này:
- Học thuộc ghi nhớ Sgk.
- Hệ thống bài học về PCHT theo sơ đồ.
- Tìm trong truyện dân gian 1 số vd về việc vận dụng hoặc vi phạm phương châm hội
thoại trong các tình huống cụ thể và rút ra nhận xét của bản thân.
* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
- Chuẩn bị bài: Chuyện người con gái Nam Xương:
+ Đọc văn bản, tóm tắt nội dung văn bản.
+ Đọc nắm chú thích.
+ Trả lời câu hỏi phần đọc – hiểu văn bản.
V. Phụ lục: