tuan 25 tiet 49 li 9

Tuần: 25
Tiết : 49

Ngày soạn: 02/02/2018
Ngày dạy : 06/02/2018

Bài 44
THẤU KÍNH PHÂN KỲ
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Nhận biết được thấu kính phân kì.
- Mơ tả được đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì.
2. Kĩ năng:
- Vẽ được đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì.
3. Thái độ:
- Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả cơng việc.
II. Chuẩn bị:
1. GV: - 1 TKPK có tiêu cự khoảng 12cm; 1 giá quang học; 1 cây nến cao khoảng 5cm.
2. HS: - Đọc trước bài mới.
III. Tổ chức hoạt động dạy và học:
1. Ổn định lớp: - Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp.
Lớp
Sĩ số
Vắng có phép
Vắng không phép
9A1
9A2
9A3
9A4
2. Kiểm tra bài cũ:
- Nêu đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ? Có những cách nào để nhận biết

thấu kính hội tụ?
3. Tiến trình:
GV tổ chức các hoạt động

Hoạt động của học sinh
Kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới
- Nghe nội dung GV đặt vấn - HS làm theo yêu cầu của
đề theo phương án SGK.
GV.
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm của thấu kính phân kì
- Cho hs trả lời C1. Thông - Từng hs thực hiện C 1: Có I. Đặc điểm của thấu kính
báo về thấu kính phân kì?
thể nhận biết thấu kính phân phân kì:
kì một trong ba cách sau:
1. Quan sát và tìm cách
- Cho một vài hs nhận xét về - Dùng tay phân biệt độ dày nhận biết:
hình dáng của thấu kính phần rìa và độ dày phần giữa C1: - Dùng tay phân biệt độ
phân kì và so sánh với thấu của thấu kính. Nếu thấu kính dày phần rìa và độ dày phần


kính hội tụ và hồn thành phần rìa mỏng hơn phần giữa
câu C2?
thì đó là thấu hội tụ.
- Đưa TK lại gần dịng chữ
trên trang sách. Nếu nhìn qua
TK thấy dịng chữ lớn hơn so
với dịng chữ đó khi nhìn trực
tiếp thì đó là TKHT.
- Dùng TK hứng AS mặt trời

hoặc ánh sáng ngọn đèn đặt ở
xa lên màn hứng. Nếu chùm
sáng đó HT trên màn hình thì
đó là TKHT.
- Từng hs thực hiện C2: Thấu
kính phân kì có độ dày phần
rìa lớn hơn phần giữa, ngược
hẳn với thấu kính hội tụ.
- Các nhóm bố trí thí nghiệm
- Hướng dẫn hs làm thí như 44.1 SGK.
nghiệm như hình 44.1 và trả - Từng hs quan sát thí nghiệm
lời C3?
để trả lời C3: Chùm tia tới
- Thơng báo hình dáng mặt song song cho chùm tia ló là
cắt và kí hiệu thấu kính phân chùm phần kì nên ta gọi thấu
kì.
kính đó là phân kì.

giữa của thấu kính. Nếu
thấu kính phần rìa mỏng
hơn phần giữa thì đó là thấu
kính hội tụ. Đưa thấu kính
lạ gần dịng chữ trên trang
sách. Nếu nhìn qua thấu
kính thấy dịng chữ lớn hơn
so với dịng chữ đó khi nhìn
trực tiếp thì đó là thấu kính
hội tụ. Dùng thấu kính hứng
ánh sáng mặt trời hoặc ánh
sáng ngọn đèn đặt ở xa lên

màn hứng. Nếu chùm sáng
đó hội tụ trên màn hình thì
đó là thaấu kính hội tụ.
C2: Thấu kính phân kì có độ
dày phần rìa lớn hơn phần
giữa, ngược hẳn với thấu
kính hội tụ.
2. Thí nghiệm:
C3: Chùm tia tới song song
cho chùm tia ló là chùm
phần kì nên ta gọi thấu kính
đó là phân kì.
Hoạt động 3: Tìm hiểu trục chính,quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì
- Cho hs tiến hành làm lại - Các nhóm tiến hành làm lại II. Trục chính, quang tâm,
TN hình 44.1 SGK?
TN.
tiêu điểm, tiêu cự của thấu
- Theo dõi và hướng dẫn các - Từng hs quan sát thảo luận kính phân kì:
nhóm yếu làm TN, quan sát nhóm để trả lời C4: Tia ở giữa 1. Trục chính: C4: Tia ở
lại hiện tượng để trả lời C4? khi đi qua quang tâm của thấu giữa khi đi qua quang tâm
- Gợi ý: Dự đoán xem tia nào kính phân kì tiếp tục truyền của thấu kính phân kì tiếp
có thể truyền thẳng. Tìm thẳng khơng bị đổi hướng. Có tục truyền thẳng khơng bị
cách kiểm tra dự đoán (dùng thể dùng thước thẳng để kiểm đổi hướng. Có thể dùng
bút đánh dấu đường truyền tra dự đốn đó.
thước thẳng để kiểm tra dự
của tia sáng trên màn hứng, - Từng hs đọc thơng báo về đốn đó
dùng thước thẳng để kiểm tra trục chính trong SGK và trả 2. Quang tâm:
đường truyền đó)
lời câu hỏi của GV.
3. Tiêu điểm: C5: Nếu kéo

- Cho đại diện một vài nhóm - Từng hs đọc thơng báo về dài chùm tia ló ở thấu kính
trả lời C4?
khái niệm quang tâm trong phân kì thì chúng sẽ gặp
- Cho hs trà lời câu hỏi trục SGK và trả lời câu hỏi của nhau tại một điểm trên trục
chính của thấu kính có đặc GV
chính, cùng phía với chùm
điểm gì? GV nhắc lại khái -Các nhóm tiến hành làm lại tia tới có thể dùng thước
niệm trục chính?
thí nghiệm như hình 44.1
thẳng kiểm tra dự đốn đó.


- Cho hs đọc phần thông báo - Trả lời C5: Nếu kéo dài 4. Tiêu cự:
và trả lời câu hỏi sau: Quang chùm tia ló ở thấu kính phân
tâm của thấu kính có đặc kì thì chúng sẽ gặp nhau tại
điểm gì?
một điểm trên trục chính,
- Cho hs làm làm thí nghiệm cùng phía với chùm tia tới có
như hình 44.1 SGK, theo dõi thể dùng thước thẳng kiểm tra
hướng dẫn nhóm hs TN yếu, dự đốn đó.
có thể gợi ý nghư sau: Dùng -Từng nhóm làm C6: Hình
bút đánh dấu đường truyền 44.1 biểu diễn chùm tia tới và
của tia sáng ở trên màn chùm tia ló trong TN.
hứng, dùng thước thẳng đặt Từng hs đọc
vào đường truyền đã đánh phần thông
dấu để vẽ tiếp đường kéo báo khái
dài.
niệm về tiêu
- Cho một vài nhóm trả lời điểm trong
C5?

SGK và trả lời và trả lời câu
- Cho một hs lên bảng làm hỏi của GV.
C6 và trình bày ý kiến của
mình trước lớp.
- Cho hs tự đọc khái niệm về
tiêu điểm và trả lời: Tiêu
điểm của TKPK được xác
định như thế nào? Nó có đặc
điểm gì khác so với TKHT?
- GV chính xác hố câu trả
lời của HS.
- Tìm hiểu khái niệm tiêu cự:
- Cho hs trả lời câu hỏi: Tiêu hs tự đọc khái niệm về tiêu
cự của TKPK là gì?
cự và trả lời câu hỏi của GV
Hoạt động 4: Vận dụng ( 8 phút)
- Cho hs trả lời C7, C8, C9
- Cá nhận hs trả lời các câu III. Vận dụng:
- Theo dõi và kiểm tra hs hỏi
C7: Tia ló của tia tới 1 kéo
thực hiện C7?
C7: Tia ló của tia tới 1 kéo dài đi qua tiêu điểm F. Tia
- Thảo luận với cả lớp để trả dài
ló của tia tới 2 qua quang
lời C8?
đi qua tiêu điểm F.
tâm truyền thẳng không đổi
- Đề nghị một hs phát biểu Tia ló của tia tới 2
hướng.
trả lời C9?

qua quang tâm,
C8: Kính cận là thấu kính
truyền thẳng
phân kì, có thể nhận biết
khơng đổi hướng.
một trong hai cách sau:
C8: Kính cận là thấu kính - Phần rìa của thấu kính
phân kì, có thể nhận biết một mỏng hơn phần giữa.
trong hai cách sau:
- Đặt thấu kính này gần
- Phần rìa của thấu kính mỏng dịng chữ. Nhìn qua kính
hơn phần giữa.
thấy ảnh dịng chữ nhỏ hơn


-Đặt thấu kính này gần dịng
chữ . Nhìn qua kính thấy ảnh
dịng chữ nhỏ hơn so với khi
nhìn trực tiếp dịng chữ ấy.
C9: TKPK có những đặc
điểm trái ngược với thấu kính
hội tụ:
-Phần rìa thấu kính phần kì
dày hơn phần giữa.
-Chùm sáng tới song song với
trục chính của thấu kính phân
kì , cho chùm tia ló phân kì.
- Đặt thấu kính này gần dịng
chữ. Nhìn qua kính thấy ảnh
dịng chữ nhỏ hơn so với khi

nhìn trực tiếp dịng chữ ấy

so với khi nhìn trực tiếp
dịng chữ ấy.
C9: TKPK có những đặc
điểm trái ngược với thấu
kính hội tụ:
-Phần rìa thấu kính phần kì
dày hơn phần giữa.
-Chùm sáng tới song song
với trục chính của thấu kính
phân kì , cho chùm tia ló
phân kì.
- Đặt thấu kính này gần
dịng chữ. Nhìn qua kính
thấy ảnh dịng chữ nhỏ hơn
so với khi nhìn trực tiếp
dịng chữ ấy

IV. Củng cố:
- Cho hs đọc phần ghi nhớ sgk.
- Củng cố lại các kiến thức đã học trong bài.
V. Hướng dẫn về nhà:
- Về nhà học thuộc phần ghi nhớ.
- Cho hs đọc phần có thể em chưa biết.
- Làm bài tập SBT, xem trước bài 45 SGK.
VI.Rút kinh nghiệm:
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................