Báo cáo kết thúc học phần nền tảng công nghệ thông tin

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN & TRUYỀN THÔNG

BÁO CÁO KẾT THÚC HỌC PHẦN

TÊN HỌC PHẦN

NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Sinh viên: Nơng Thị Nguyệt
Mã số: B1906533
Khóa: K45

Cần Thơ, 10/2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN & TRUYỀN THÔNG
BỘ MÔN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

BÁO CÁO KẾT THÚC HỌC PHẦN

TÊN HỌC PHẦN

NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Người hướng dẫn

Sinh viên thực hiện

TS/Ths Phạm Thị Xn Diễm

Nơng Thị Nguyệt
Mã số: B1906533
Khóa: K45

Cần Thơ, 10/2019


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1:

TỔNG QUAN VỀ MÁY TÍNH...............................................................1

1.1

Khái niệm máy tính là gì?......................................................................................1

1.2

Phân biệt giữa dữ liệu (data) và thơng tin (information)........................................1

1.3

Thiết bị truyền thơng là gì? (Communication device)...........................................2

CHƯƠNG 2:
2.1

CÁC THÀNH PHẦN CỦA MÁY TÍNH.................................................3

Các thành phần của máy tính.................................................................................3

2.1.1

Các thành phần của máy tính và nhiệm vụ của chúng.....................................3

2.1.2

Biểu diễn dữ liệu (Data representation)..........................................................4

2.1.3

Phân biệt các loại bộ nhớ................................................................................4

2.1.4

Adapter card và expansin slot là gì? Kể tên một số adapter card....................4

2.1.5

Khái niệm bus là gì? Kể tên các loại bus........................................................5

2.2

Input và output......................................................................................................6

2.2.1

Khái niệm input và output...............................................................................6

2.2.2 Thiết bị nhập xuất (input device) và thiết bị xuất (output device), cho biết
định nghĩa mỗi thiết bị.................................................................................................7
2.3

Thiết bị lưu trữ.....................................................................................................12

2.3.1

Các khái niệm...............................................................................................12

2.3.2

Đĩa cứng (hard disk).....................................................................................14

2.3.3

Đĩa quang......................................................................................................18

2.3.4

Lưu trữ trong doanh nghệp (enterprise hardware).........................................19

2.3.5

Xây dựng hệ thống máy tính cho bạn...........................................................19

CHƯƠNG 3:
3.1

HỆ ĐIỀU HÀNH VÀ PHẦN MỀM.......................................................27

Tổng quan hệ điều hành.......................................................................................27

3.1.1
hành

Khái niệm hệ điều hành (operating system) và các chức năng của hệ điều
27

3.1.2

Phân biệt các mode.......................................................................................28

3.1.3

Khái niệm giao diện người dùng UI (user interface) và các loại UI..............28

3.1.4

Khái niệm bộ nhớ ảo (virtual memory).........................................................29

3.1.5

Khái niệm driver...........................................................................................30

3.2

Hướng dẫn cài hệ điều hành................................................................................30

CHƯƠNG 4:

MẠNG MÁY TÍNH...............................................................................33


4.1

Tổng quan về mạng máy tính..............................................................................33

4.1.1

Khái niệm mạng máy tính.............................................................................33

4.1.2

Phân biệt mạng PAN. LAN, MAN, WAN.....................................................33

4.1.3

Phân biệt mơ hình Client/Server và mơ hình Peer-to-Peer............................34

4.2

Thiết bị mạng......................................................................................................34

4.2.1

Khái niệm thiết bị mạng................................................................................34

4.2.2

Các thiết bị mạng (network device)..............................................................34

4.2.3

Băng thơng (bandwidth) và độ trì hỗn (latency)..........................................37

4.3

Internet................................................................................................................38

4.3.1

Khái niệm Internet........................................................................................38

4.3.2

Cấc khái niệm có liên quan...........................................................................39

4.3.3

World Wide Web...........................................................................................40

4.3.4

Công bố web (web publishing).....................................................................41

4.3.5

Các dịch vụ trên web....................................................................................41

4.4

Thiết kế mơ hình mạng gồm 8 máy tính, 2 switch, 1 router................................42

CHƯƠNG 5:
5.1

CƠ SỞ DỮ LIỆU...................................................................................43

Cơ sở dữ liệu (database)......................................................................................43

5.1.1

Khái niệm//định nghĩa cơ sở dữ liệu.............................................................43

5.1.2

Công dụng phần mềm cơ sở dữ liệu..............................................................43

5.1.3

Đặc tính của thơng tin có giá trị (valuable information)...............................43

5.1.4

Tổ chức dữ liệu (hierarchy of data/organization of data)..............................44

5.1.5

Các loại dữ liệu phổ biến..............................................................................45

5.2

Hệ quản trị cơ sở dữ liệu (database management systems)..................................46

5.2.1

Khái niệm.....................................................................................................46

5.2.2

Các công cụ mà hệ quản trị CSDL cung cấp (tool).......................................46

5.3

Thiết kế mơ hình cơ sở dữ liệu sinh viên và môn học.........................................46

CHƯƠNG 6:
6.1

BẢO MẬT.............................................................................................47

Rủi ro bảo mật kỹ thuật số (digital security risk).................................................47

6.1.1

Tin tặc (computer crime)...............................................................................47

6.1.2

Cybercrime...................................................................................................47

6.1.3

Hacker và phân loại hacker...........................................................................47

6.1.4

Cracker.........................................................................................................48


6.1.5

Sript kiddie...................................................................................................48

6.1.6

Gián điệp thương mại (corporate spies)........................................................48

6.1.7

Nhân viên khơng có đạo đức nghề nghiệp....................................................48

6.1.8

Cyberextortionist..........................................................................................49

6.1.9

Cyberterrorist................................................................................................49

6.2

Tấn công mạng (Internet and Network attacks)...................................................49

6.2.1

Khái niệm malware.......................................................................................49

6.2.2

Các hình thức tấn cơng mạng........................................................................49

6.2.3

Các dấu hiệu khi bị tấn cơng mạng...............................................................50

6.2.4

Tường lửa dùng để làm gì?...........................................................................51

6.3

Các phương pháp ngăn chặn tấn công mạng.......................................................51

6.4

Trộm cắp thông tin (information theft)................................................................52

6.5

Sao lưu (back-up)................................................................................................52

6.6

Bảo mật thông tin (information privacy).............................................................53

6.7

Thảo luận về security...........................................................................................53

CHƯƠNG 7:

NGHỀ NGHIỆP IT................................................................................54

7.1

Khái niệm hệ thống thông tin..............................................................................54

7.2

Hệ thống thông tin sử dụng trong doanh nghiệp..................................................54

7.3

Nghề nghiệp IT....................................................................................................58

DANH MỤC HÌNH
Hình 1-1: Cách máy tính xử lý thơng tin............................................................................1
Hình 1-2: Thiết bị truyền thơng..........................................................................................2
Hình 2-1: Bus...................................................................................................................... 5
Hình 2-2: Thiết bị nhập.......................................................................................................6
Hình 2-3: Thiết bị xuất........................................................................................................7
Hình 2-4: Photo printer.......................................................................................................9
Hình 2-5: Laser printer.....................................................................................................10
Hình 2-6: Impact printer...................................................................................................11
Hình 2-7: Headphone........................................................................................................11
Hình 2-8: Earbuds.............................................................................................................12
Hình 2-9: Lưu trữ đám mây..............................................................................................13
Hình 2-10: Thiết bị lưu trữ................................................................................................13
Hình 2-11: Hard disk........................................................................................................14
Hình 2-12: Cấu tạo đĩa cứng.............................................................................................15
Hình 2-13: Đĩa cứng gắn ngồi.........................................................................................16
Hình 2-14: RAID..............................................................................................................16
Hình 2-15: Memory card..................................................................................................17
Hình 2-16: USB................................................................................................................17
Hình 2-17: Cách đọc dữ liệu trên đĩa quang.....................................................................18
Hình 3-1: Chức năng của hệ điều hành.............................................................................27
Hình 3-2: Giao diện đồ họa...............................................................................................28
Hình 3-3: Giao diện dịng lệnh..........................................................................................29
Hình 3-4: Cách máy tính sử dụng RAM...........................................................................29
Hình 3-5: Tùy chọn hệ thống cho máy ảo.........................................................................30
Hình 3-6: Cấu hình cho Trợ lý ảo Cortana........................................................................31
Hình 3-7: Cài đặt Office...................................................................................................32
Hình 4-1: Sử dụng mạng...................................................................................................33
Hình 4-2: Mơ hình Client/Sever và Peer-to-Peer..............................................................34
Hình 4-3: Moden băng thơng rộng....................................................................................35

Hình 4-4: Modern khơng dây............................................................................................35
Hình 4-5: Điểm truy cập khơng dây..................................................................................36
Hình 4-7: Card mạng........................................................................................................36
Hình 4-6 Router................................................................................................................36
Hình 4-8: Hud and switch.................................................................................................37
Hình 4-9: Internet.............................................................................................................38
Hình 4-10: Hotspot...........................................................................................................39
Hình 4-11: ISP.................................................................................................................. 39
Hình 4-12: IP, domain nam, DNS.....................................................................................40
Hình 4-13: Địa chỉ web.....................................................................................................40
Hình 4-14: Cách trình duyệt yêu cầu trang web................................................................41


Hình 4-15: Các bước sản xuất web...................................................................................41
Hình 4-16: Mơ hình mạng.................................................................................................42
Hình 5-1: Cách thu thập lưu trữ thơng tin học sinh...........................................................43
Hình 5-2: Tổ chức dữ liệu.................................................................................................44
Hình 5-4: Các loại dữ liệu phổ biến..................................................................................45
Hình 5-3: Định dạng trường..............................................................................................45
Hình 5-5: Mơ hình Relationship.......................................................................................46
Hình 6-1: Rủi ro bảo mật kỹ thuật số................................................................................47
Hình 6-2: Tường lửa.........................................................................................................51
Hình 6-3: Bảo mật thơng tin.............................................................................................53
Hình 7-1: Hệ thống thơng tin sử dụng trong doanh nghiệp...............................................54
Hình 7-2: TSP...................................................................................................................56
Hình 7-3: MIS................................................................................................................... 57
Hình 7-4: DSS..................................................................................................................57
Hình 7-5: Hệ thống chuyên gia.........................................................................................58
Hình 7-6; Sửa chữa, bảo dưỡng phần cứng.......................................................................59
Hình 7-7: Trainer..............................................................................................................60

DANH MỤC BẢNG VÀ ĐỒ THỊ
Bảng 1: Xây dựng hệ thống máy tính dùng để học tập.....................................................26


Chương 1

CHƯƠNG 1:
1.1

TỔNG QUAN VỀ MÁY TÍNH

Khái niệm máy tính là gì?
Máy tính là một thiết bị điện tử, hoạt động dưới sự kiểm soát của các hướng dẫn

được lưu trữ trong bộ nhớ riêng của mình.

1.2

Phân biệt giữa dữ liệu (data) và thông tin (information)
 Dữ liệu (data) là số liệu hoặc các tài liệu thu thập được chưa qua xử lý, chưa
được biến đổi cho bất cứ một mục đích nào khác.
 Thơng tin (information) có dạng như sản phẩm hồn chỉnh thu được sau q
trình xử lý dữ liệu, là những dữ liệu đã được xử lý sao cho nó thực sự có ý
nghĩa đối với người sử dụng.

Hình 1-1: Cách máy tính xử lý thơng tin

1

Chương 1

1.3

Thiết bị truyền thơng là gì? (Communication device)
Một thiết bị truyền thơng là phần cứng có khả năng truyền dữ liệu sang từ các

máy tính và các thiết bị truyền thơng truyền tải và ngược lại.

Hình 1-2: Thiết bị truyền thông

2


Chương 2

CHƯƠNG 2:
2.1

CÁC THÀNH PHẦN CỦA MÁY TÍNH

Các thành phần của máy tính

2.1.1

Các thành phần của máy tính và nhiệm vụ của chúng
 Mainboard là bảng mạch chính của máy tính.
 CPU hay bộ xử lý trung tâm, giải thích và thực hiện các hướng dẫn cơ bản

mà một máy tính vận hành.
 Memory bao gồm các linh kiện điện tử lưu trữ hướng dẫn chờ đợi để được
thực hiện bởi bộ vi xử lý, dữ liệu cần thiết bởi những hướng dẫn và kết quả
xử lý dữ liệu.
 Card âm thanh là một bộ phận riêng biệt chuyên xử lý các tín hiệu âm thanh
dạng kỹ thuật số và chuyển nó thành tín hiệu âm thanh cơ điện để phát ra loa.
 Card màn hình là thiết bị có nhiệm vụ xử lý các thơng tin về hình ảnh trong
máy tính, thơng qua kết nối với màn hình để hiển thị hình ảnh cho người sử
dụng giao tiếp được với máy tính.
 Ổ đĩa quang là một loại thiết bị dùng để đọc đĩa quang, nó sử dụng một loại
thiết bị phát ra một tia laser chiếu vào bề mặt đĩa quang và phản xạ lại trên
đầu thu và được giải mã thành tín hiệu.
 Ổ đĩa cứng hay còn gọi là ổ cứng (tiếng Anh: Hard Disk Drive, viết
tắt: HDD) là thiết bị dùng để lưu trữ dữ liệu trên bề mặt các tấm đĩa hình trịn
phủ vật liệu từ tính.
 Card mạng là bộ phận phần mềm trung gian có nhiệm vụ giao tiếp giữa
các mạng và máy tính.
 Bộ nguồn là một bộ phận rất quan trọng đối với một hệ thống máy tính, tuy
nhiên có nhiều người sử dụng lại ít quan tâm đến. Sự ổn định của một máy
tính ngồi các thiết bị chính (bo mạch chủ, bộ xử lý, bộ nhớ truy cập ngẫu
nhiên, ổ cứng...) phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn máy tính bởi nó cung cấp
năng lượng cho các thiết bị này hoạt động.
 Màn hình là thiết bị điện tử gắn liền với máy tính với mục đích chính là hiển
thị và giao tiếp giữa người sử dụng với máy tính.

3


Chương 2
 Chuột là thiết bị phục vụ điều khiển, ra lệnh và giao tiếp con người với máy

tính.
 Bàn phím là thiết bị nhập dữ liệu.
 Quạt tản nhiệt bộ phận làm mát cho CPU.
 Thùng máy chứa và bảo vệ bo mạch chủ cùng với các thiết bị nêu trên.

2.1.2

Biểu diễn dữ liệu (Data representation)
 Analog tín hiệu liên tục và thay đổi trong sức mạnh và chất lượng.
 Kỹ thuật số tín hiệu ở một trong hai trạng thái: mở hoặc tắt.

Hầu hết cá máy tính là kỹ thuật số.
Các hệ thống nhị phân sử dụng hai chữ số duy nhất (0 và 1).

2.1.3

Phân biệt các loại bộ nhớ
 Bộ nhớ bay hơi: bị mất nội dung khi điện bị tắt. Ví dụ: RAM,..
 Bộ nhớ khơng bay hơi: không bị mất nội dung khi điện bị ngắt.
o
o
o

2.1.4

ROM: chip bộ nhớ lưu trữ dữ liệu vĩnh viễn.
Bộ nhớ flash: có thể xóa hồn tồn bằng điện tử và viết lại.
CMOS sử dụng năng lượng pin để lưu trữ thơng tin khi máy tính tắt.

Adapter card và expansin slot là gì? Kể tên một số adapter card

Adapter card tăng cường chức năng của một thành phần của một đơn vị máy tính để
bàn hoặc hệ thống máy chủ và/hoặc cung cấp các kết nối đến thiết bị ngoại vi.
Expansin slot là một ổ cắm trên một máy tính để bàn hoặc máy chủ bo mạch có thể
chứa một card adapter.

4


Chương 2

2.1.5

Khái niệm bus là gì? Kể tên các loại bus

Bus là đường truyền dữ liệu, cho phép các thiết bị khác nhau cả trong và gắn liền
với các đơn vị hệ thống để giao tiếp với nhau.
Các loại bus:

Hình 2-3: Bus
 System bus
 Backside bus
 Expansion bus

5


Chương 2

2.2

Input và output

2.2.1

Khái niệm input và output
 Input là đầu vào được bất kỳ dữ liệu và hướng dẫn nhập vào bộ nhớ máy
tính.

Hình 2-4: Thiết bị nhập

6


Chương 2
 Output là đầu ra dữ liệu đã được chế biến thành một hình thức hữu ích.


Hình 2-5: Thiết bị xuất

2.2.2

Thiết bị nhập xuất (input device) và thiết bị xuất (output device),

cho biết định nghĩa mỗi thiết bị
Input device:
 Bàn phím là một thiết bị đầu vào có chứa các phím người dùng nhấn để nhập
dữ liệu và hướng dẫn vào một máy tính hoặc thiết bị di động.
 Chuột là một thiết bị trỏ phù hợp với lòng bàn tay của bạn giúp thoải mái.

7


Chương 2
 Touchpad là một bẳng phẳng, hình chữ nhật thiết bị trỏ đó nhạy cảm với áp





lực và chuyển động.
Trackball là một thiết bị trỏ tĩnh với một quả bóng trên đầu hoặc sau.
Màn hình chạm là màn hình cảm ứng.
Pen input chạm bút vào một mặt phẳng để viết, vẽ, hoặc thực hiện lựa chọn.
Máy tính bảng đồ họa, cũng được gọi là số hóa, là một bảng nhựa điện tử
phát hiện và chuyển đổi chuyển động của phong cách hoặc bút kỹ thuật số

thành tín hiện được gửi đến máy tính.
 Motion người dùng có thể hướng dẫn các yếu tố trên màn hình bằng cử chỉ
khơng khí.
 Voice là q trình đi vào bằng cách nói vào micro.
 Âm thanh đâu vào là quá trình nhập bất kỳ âm thành nào vào máy tính chẳng
hạn như bài phát biểu, âm nhạc và hiệu ứng âm thanh.
 Video đầu vào là quá trình chụp ảnh full-motion và lưu trữ chúng trên
phương tiện lưu trữ một máy tính hoặc điện thoại di động của thiết bị.
 Webcam là một loại camera DV cho phép người dùng.
 Hội nghị trực tuyến là một cuộc hợp giữa hai hoặc nhiều người cách nhau về
mặt địa lý.
 Máy quét là một thiết bị đầu vào ánh sáng cảm biến mà đọc văn bản in và đồ
họa và sau đó chuyển kết quả thành một dạng mà máy tính có thể xử lý.

 Đầu đọc quang học là một thiết bị có sử dụng một nguồn ánh sáng để đọc các
ký tự, nhãn hiệu, và mã số và sau đó chuyển đổi chúng thành dữ liệu kỹ thuật
số mà máy tính có thể xử lý.
 Đầu đọc mã vạch, còn gọi là máy quét mã vạch sử dụng tia laser để đọc mã
vạch.
 RFID sử dụng tín hiệu vơ tuyến để liên lạc với một thẻ đặt trong hoặc gắn
liền với một đối tượng, đọc thơng tin trên thẻ thơng qua sóng radio.
 Magstripe readers đọc các sọc từ tính trên mặt sau của thẻ.
 MICR thiết bị đọc văn bản in bằng mực từ hóa.
Output device:





Display trực quan truyền đạt văn bản, đồ họa và thông tin video.
Monitor là một màn hình được đóng gói như một thiết bị ngoại vi riêng biệt.
Máy in sản xuất văn bản và đồ họa trên một phương tiện vật lý.
Nonimpact printer tạo ra nhân vật và đồ họa trên một mảnh giấy mà không
thực sự tiếp xúc với giấy:
8


Chương 2
o

Ink-jet printer tạo nhân vật và đồ họa bằng cách phun giọt nhỏ của

o

mực chất lỏng lên một mảnh giấy.
Photo printer

Hình 2-6: Photo printer
o
o

Máy in laser
All-in-one printer là một thiết bị duy nhất mà bản in, quét, sao chép,

o

trong một số trường hợp fax.
Máy in 3D sử dụng một quá trình gọi là sản xuất phụ gia để tạo ra một
đối tượng bằng cách thêm tài liệu cho một đối tượng ba chiều, một

o

lớp ngang tại một thời điểm.
Máy in nhiệt tạo ra hình ảnh bằng cách đẩy chân nước nóng bằng điện

o

so với giấy nhiệt nhạy cảm.
Máy in di động là một thiết bị nhỏ, nhẹ, sử dụng pin nên máy in cho

o

phép người dùng di động để in từ thiết bị di động.
Máy in nhãn là một máy in nhỏ trên một vật liệu kết dính có thể được

o

trên một loạt các mặt hàng.
Máy vẽ được sử dụng để sản xuất các bản vẽ chất lượng cao.
9
Hình 2-7: Laser printer


Chương 2

o

Máy in khổ lớn tạo bản in màu chất lượng hình ảnh thực tế.

Impact printer tạo nhân vật và đồ họa trên một mảnh giấy bằng cách tác động vật lý
lên bề mặt giấy.

Hình 2-8: Impact printer
 Headphone

10
Hình 2-9: Headphone


Chương 2

 Earbuds

Hình 2-10: Earbuds

11


Chương 2
 Máy chiếu là một thiết bị có dự án văn bản và hình ảnh hiển thị trên máy tính
hoặc màn hình điện thoại di động trên một màn hình lớn hơn để khán giả có
thể nhìn thấy hình ảnh rõ ràng.
 Bảng tương tác là một thiết bị màn hình cảm ứng giống như một bảng khơ
xóa, hiển thị hình ảnh trên một màn hình máy tính kết nối.

2.3

Thiết bị lưu trữ

2.3.1

Các khái niệm

Storage medium là một vật liệu tự nhiên trên một máy tính giữ dữ liệu, thơng tin,
chương trình và các ứng dụng.

12


Chương 2
Lưu trữ đám mây giữ thông in trên các máy chủ trên Internet, và các phương tiện
truyền thông thực tế mà trên đó các tập tin được lưu trữ trong suốt cho người sử dụng.

Hình 2-11: Lưu trữ đám mây

Thiết bị lưu trữ là phần cứng mà các hồ sơ và/hoặc lấy mục đến và đi từ phương
tiện lưu trữ.

Hình 2-12: Thiết bị lưu trữ
13


Chương 2

2.3.2

Đĩa cứng (hard disk)

Đĩa cứng hay HDD chứa một hoặc nhiều khơng linh hoạt, đĩa trịn có sử dụng các
hạt từ tính để lưu trữ dữ liệu, hướng dẫn và các thơng tin.

Hình 2-13: Hard disk
Capacity là số byte một phương tiện lưu trữ có thể giữ, dung lượng lưu trữ của ổ đĩa
cứng khác nhau và được xác định bởi số lượng phiến đĩa trong đĩa, cho dù đĩa sử dụng
ghi hình chiều dọc hoặc vng góc, tỉ trọng.
Định dạng là quá trình phân chia đĩa thành các tracks và sectors

14


Chương 2
Đặc điểm của một đĩa cứng bao gồm:

Hình 2-14: Cấu tạo đĩa cứng








Tracks
Sectors
Platters
Form factor
Read/write head
Revolution per minute

Các loại đĩa cứng khác:
 SSD là một thiết bị lưu trữ bộ nhớ flash có chứa bộ vi xử lý riêng của mình
để quản lý lưu trữ của nó.

15


Chương 2
 Đĩa cứng gắn ngoài là một thiết bị lưu trữ freestanding riêng biệt mà kết nối
bằng cáp vào một cổng USB hoặc cổng khác rên máy tính hoặc thiết bị di
động.

Hình 2-15: Đĩa cứng gắn ngồi

16

Chương 2
 RAID là một nhóm của hai hoặc tích hợp nhiều đĩa cứng hoặc ổ SSD.

Hình 2-16: RAID

17