Bài giảng Vấn đề 2: Hiến pháp và lịch sử lập hiến Việt Nam - GV. Thái Thị Thu Trang

Vấn đề 2:

Hiến pháp và lịch sử
lập hiến Việt nam
GV. THÁI THỊ THU TRANG


Nguồn của ngành luật Hiến
pháp
Hiến pháp

Hiến
Một số Luật, NQ của QH
Các
nước
pháp là
HP
xuất
trên
thế
VN có
? HP, Một số PL, NQ của
gì? hiện
?
giới có

UBTVQH
vì sao lại
thay
HP?nhiều
Một số văn bản của Chính phủ

HP?
Một số văn bản của CQĐP


HỌC LIỆU
1.  Giáo  trình  Luật  Hiến  pháp  Việt  Nam  (Chương 
II, chương III);
2. 5 bản hiến pháp Việt Nam (1946, 1959, 1980,
1992, 2013);
3. Tuyển tập hiến pháp của một số quốc gia;
4.    Nghiên  cứu  so  sánh  hiến  pháp  các  nước  Asean 
(PGS.TS. Tơ Văn Hịa);
5. Tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước cách mạng 
Tháng  8/1945  (GS.TS.  Thái  Vĩnh  Thắng  –  t/c  Nhà 
nước và pháp luật số 11/2011)


MỤC TIÊU NHẬN THỨC
Người học cần phải phân tích và đánh
giá được các nội dung sau:

1. Định nghĩa, đặc điểm và phân
loại hiến pháp;
2. Sự ra đời của hiến pháp;
3. Lịch sử lập hiến Việt Nam (hồn
cảnh ra đời, tính chất, nhiệm vụ,
nội dung cơ bản)


1. Những vấn đề

cơ bản về hiến
pháp


1.1 Định nghĩa hiến pháp

Hiến
pháp
là gì?

“Hiến pháp là một
“Hiến
pháp
tổngtinh
thể các
văn
bản
thểlàhiện
quy
định
điều
chỉnh
và
phân
thần
và
đường
lối
“ Hi
ến pháp là tr

ật tngồi
ự pháp lu
ật cpháp
ơ 
Về
hình
thức,
bên
hiến
Hiến
pháp chia
là đạo
luậtlựccơ
định
sự
phân
quyền
bảvăn
n củbản
a xã h
ội, Hi
ến pháp ghi nh
ận 
chính
trị”
là
quy
phạm
pháp luật
cao

•

bản
của
một
có
hiệu
Học
giả người
Anhthống
B.Jones
vànước,
D.Kavanagh
trong
hệ
chính
trị.”
nh
ữ
ng ngun t
ắ
c ch
ủ
 đ
ạ
o cho vi
ệphải
c 
nhất. Việc M.Beloff
thay và

đổi
hiến
pháp
G.Peelenhất, quy
lực
pháp
lý
cao
ết lậthủ
p cơ c
ấu chính tr
ị thống 
địithihỏi
tục
đặc biệt;
về nội
những
vấn
cơ
nhđịnh
ất và đ
ể xác đ
ệđề
m v
ụ cnhững
ủbản
a 
dung,
hiến
phápịnh nhi

là
tổng
thể
nhà n
ướ
c, t
o cơ
 schế
ở cho vi
ệ
c giảmột
i 
và
quan
trọng
quy
định
vềạquy
xãcủa
hội,
chính
quyếnhà
t các tranh ch
ấp xã h
ội”. thuộc
quốc
gia
thể
chế
trị của

nước,như
khơng
phụ
Học giả Đức K.Hesse
vàochính
hình thức
thể quyền
hiện và
trị,văn
tổ bản
chức
thủ lực
tục sửa
văn bản
đó quyền
nhàđổinước,
các
Học giả Pháp M. Hariou

cơ
bản.
Xem giáo trình phần Khái niệm Hiến pháp


1.2. Đặc điểm hiến pháp
đạo luật cơ
bản của
một nước
phản
ánh

hiện
thực
Hiến
pháp
có
hiệu
lực
Hiến pháp là văn bản thể hiện
hiện
thực
khách
làthông
bản
tập trung và cao nhất quyền
lựclý quan,
pháp
lâu
dài,
Hiến pháp
quy
định
những
cương
tổng
kết
thành
quả
nhà nước thuộc về nhânthường
dân
hiến

pháp
chỉ
Làm
và
thông
qua
vấn đề cơ bản
và
quan
cách
mạng
lĩnh
được của
sửa một
đổi, quốc
bổ sung
trọng nhất
hiến
pháp
thường
-vào
thểnhững
hiện rõ
phương
thời
điểm
Hiến
pháp
là
văn

bản
có
gia
ổn định,
chặt
chẽ
hơn
hướng,
định
hướng
đánh
dấu
sự
phát
hiệu
lực
pháp
lý
cao
nhất
bền vững
phátthay
triển
đất
nước
-triển,
Thường
có
thủ
tục

đổi
lớn
hoặc
Thủ tục
trưngngoặt
cầu ýlớn
dân
bước
củavề
lịch
sửa đổi
hiến
sử đấtpháp
nước
đặc biệt


Hiến pháp là văn kiện
chính trị - pháp lý quan
trọng của mỗi quốc gia

“Một quốc gia, một
Hiến
hiến
pháp
pháp,
là một
“bảnvận
khế ước
mệnh”

xã- hội
Daniel
”
Webster
“Hiến pháp
khơng phải là đạo
luật
của
một là
chính
mà là
Hiến
pháp
bảnphủ,
“hùng
đạo
luật
củadân
mộttộc”
dân tộc
văn
của
nhằm cấu
chính
“người
dânthành
nhìnnên
thấy
bản
phủ”

Paine
sắc,
văn- Thomas
hóa của
mình
trong từng câu chữ của
hiến pháp”


1.3. Sự ra đời của Hiến
pháp

Hiến pháp có 
từ bao giờ?

Nhà nước chủ
nơ

Nhà nước tư
sản

Nhà nước
phong kiến

Nhà nước
XHCN


1.3. Sự ra đời của Hiến pháp

Nếu xét về nguồn
ngữ
Click gốc
icon to từ
add picture
-

-

Phương Đông và phương Tây đã sử
dụng thuật ngữ hiến pháp để chỉ
nguồn luật quan trọng do vua/ hoàng
đế ban hành quy định một số nguyên
tắc tổ chức quyền lực nhà nước.
Sử dụng rộng rãi trong luật tơn giáo
để chỉ quyết định của giáo hồng


Xét theo nghĩa hiến pháp là
đạo luật cơ bản của một
Click icon to add picture
nước

- Tồn tại dưới mơ hình
nhà nước dân chủ
(Nhà nước tư sản, nhà
nước xã hội chủ nghĩa)


Tiền đề cho sự ra đời của Hiến pháp

icon to add picture
Hiến pháp ra đời Click
xuất
phát từ cuộc
cách mạng tư sản

Hiến pháp ra đời xuất phát từ quá
trình phát triển kinh tế của chủ
nghĩa tư bản.
Hiến pháp ra đời xuất phát từ tư
tưởng phân chia quyền lực


Qn chủ
chun chế

n
ơ
Kh

ó
c
g

HP

NN chủ nơ
Click icon to add picture
NN phong
Pháp luật hà

kiến

khắc, tàn bạo

Có
hi
ến
ph
áp

NN tư sản/
NN xã hội
chủ nghĩa

Chính thể cộng
hịa/
Qn chủ lập
hiến
Tơn trọng
pháp luật
Đề cao quyền
con người,
quyền làm chủ
của người dân


1.4. Phân loại hiến pháp

Hìn
h

thức

Bản
chấ
t

+ Hiến pháp
thành văn
+ Hiến New
pháp bất
Anh Zeland Israel
thành
văn
+ Hiến pháp

tư bản
+ Hiến pháp
XHCN
HP
Trung
Quốc

HP Việt
Nam

HP LB
Nga


1.4. Phân loại hiến pháp

Thủ
tục
sửa
đổi
Thời
điểm
ban
hành

+ Hiến pháp
cứng
+ Hiến pháp
mềm
+ Hiến pháp cổ
điển
+ Hiến pháp hiện
đại


2. Lịch sử lập hiến
Việt Nam


2.1 Tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước
CMT8/1945
Nhóm
tư
tưởng
theo

Phạ
chủm
nghĩa
Nguyễ
quốc
cải
Quỳngian Văn
Vĩnh
lương
h
Nhóm tư
Phan
Phancác
tưởng
của
Bội
Châu
Nguyễ
Châu
chí sỹ Trinh
u
n Ái
nước
Quốc

“Cần phải lập ra một cái hiến
pháp
có thể
“Lấykhiến
theo cho

ý riêng
củađặt
mộtđược
người
tơihay
thiết
tưởng
nước
ta
xưa
vẫn
một
chính
phủ
chân
một
triềuViệt
đìnhNam
màtừtrị
một
chưa
cóhành
Hiến
pháp,
bản hiến
chính,
ở nay
dưới
quyền
nước,

thìđộng
cái
nước
ấylập
khơng
pháp
khơng
những
làchiên,
một thế
sựđược
hay,
kiểm
sốt
bảo
hộ,
như
thì lại
khác
gìcủa
một
đồn
cịnnolàấm
mộtvui
điều
Thế
nào
cũng
quyền
qn

chủ
nước
Nam
sau
vẻ cần.
hay
là
phải
đói
“Bảy
xin
hiến
pháp
ban
phải
cókhơng
hiến
pháp,
lẽqn
ấy
tất
nhiên…”
này
thểlàlàtùy
chủ
lạnh
khổ sở,
theo
lịng
hành

chun
chế
được
nữa;
phảichăn
là
rộng hay
hẹp
của
người
qn
chủCịn
lập như
hiếntheo
vậy”,cái
“xin
chiên.
chủ
Trăm
điều
phải
có
thần
chính
phủdân
bảotrị,
hộthì
giúp
chodân
quốc

nghĩa
quốc
lập
linh
quyền
”Hiến
vương
An pháp
Nam
cho
ra
hiến
pháp,ban
luật
lệ, dân
đặt ra
các
cơ quan pháp
để lo đó”
việc chung cho
mọi người”

Đọc thêm: Tư tưởng lập hiến Việt Nam nửa đầu thế kỷ 20


2.2. Năm bản hiến pháp Việt Nam

1946 195 198 199 201
9

1.
2.
3.

Hồn cảnh lịch sử
Nhiệm vụ, tính chất
Nội dung cơ bản

0

2

3


-

-

-

-

-

Hiến pháp 1946
thông qua 9/11/1946
tại kỳ họp thứ 2 Quốc
hội khóa I với 240
phiếu thuận và 2

phiếu chống.
Bản hiến pháp có
tính chất dân chủ
nhân dân
Thực hiện nhiệm vụ
cách mạng giải
phóng dân tộc
Gồm 7 chương, 70
điều
Chưa được thực thi

-

-

-

-

Hiến pháp 1959
thông qua
31/12/1959 tại kỳ
họp thứ 11 Quốc hội
khóa I
Bản hiến pháp có
tính chất xã hội chủ
nghĩa
Thực hiện nhiệm vụ
xây dựng xã hội chủ
nghĩa ở miền Bắc,

cách mạng giải
phóng dân tộc ở
miền Nam
Gồm 10 chương,


-

-

-

-

Hiến pháp 1980
thơng qua
18/12/1980 tại kỳ
họp thứ 7 Quốc
hội khóa 6.
Bản hiến pháp có
tính chất xã hội
chủ nghĩa
Thực hiện nhiệm
vụ xây dựng đất
nước theo XHCN
Gồm 12 chương,
147 điều

-

-

-

Hiến pháp 1992
thông qua
15/4/1992 tại kỳ
họp thứ 11 Quốc
hội khóa 8
Bản hiến pháp có
tính chất xã hội
chủ nghĩa
Thực hiện nhiệm
vụ xây dựng xã
hội chủ nghĩa
trong thời kỳ đổi
mới


-

-

-

-

Hiến pháp 2013 thông qua
28/11/2013 tại kỳ họp thứ 6
Quốc hội khóa 13

Bản hiến pháp có tính chất
xã hội chủ nghĩa
Thực hiện nhiệm vụ xây
dựng xã hội chủ nghĩa
trong thời kỳ hội nhập
Gồm 11 chương, 120 điều


Cơ chế bảo hiến trên thế giới
và ở việt nam
•
•

Bảo hiến là gì?
Vì sao phải bảo hiến?


Cơ chế bảo hiến trên thế giới
Tập
và ở việt nam

trung

Phi
Tập
trung


Những câu hỏi thường gặp:
1.

Định nghĩa HP? Đặc điểm của hiến 
pháp?

2. Hồn cảnh ra đời, tính chất, nhiệm vụ, 
nội dung cơ bản của HP 1946, HP 1959, HP 
1980, HP 1992, HP 2013?


The end