Nguyễn Hà My-KT&QL(CLC)K40-CNXHKH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Học phần:
ĐỀ TÀI: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ
MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

Giảng viên hướng dẫn : Khuất Thị Thanh Vân
Sinh viên thực hiện
: Nguyễn Hà My
Lớp
: KT&QL(CLC)K40

Hà nội, ngày 16 tháng 6 năm 2021


MỤC LỤC
A. Phần mở đầu...................................................................................................4
1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................4
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................5
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu..........................................5
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu...............................................5
5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài............................................................6
6. Kết cấu tiểu luận.........................................................................................6
B. Phần nội dung.................................................................................................7
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC- LENIN
VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN......................................................................................................7
1.1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân....................................7
1.1.1. Giai cấp công nhân trên phương diện kinh tế- xã hội....................7
1.1.2. Giai cấp công nhân trên phương diện chính trị- xã hội.................9

1.2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.........11
1.2.1. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân........................11
1.2.2. Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.......................12
1.2.2.1. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân xuất phát từ tiền đề
kinh tế- xã hội.........................................................................................12
1.2.2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự
nghiệp cách mạng của giai cấp công nhân cùng với đông đảo quần
chúng.......................................................................................................13
1.2.2.3. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải là thay
thế chế độ sở hữu tư nhân này bằng một chế độ sở hữu tư nhân khác
mà là xóa bỏ triệt để chế độ tư hữu......................................................13
1.2.2.4. Việc giai cấp công nhân giành quyền lực thống trị xã hội là
tiền đề để cải tạo toàn diện, sâu sắc và triệt để xã hội cũ và xây dựng
xã hội mới...............................................................................................14
1.3. Điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.............14
1.3.1. Điều kiện khách quan.....................................................................14
1.3.2. Điều kiện chủ quan..........................................................................16
1.3.2.1. Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân cả về số lượng
và chất lượng..........................................................................................16
1.3.2.2. Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để giai
cấp công nhân thực hiện được sứ mệnh lịch sử của mình.................16
1.3.2.3. Sự liên minh giữa các giai cấp.................................................17
CHƯƠNG 2: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT
NAM HIỆN NAY..............................................................................................18
2.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam.........................................18
2.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.
.........................................................................................................................19
2.2.1. Trong lĩnh vực kinh tế.....................................................................20
2

2.2.2. Trong lĩnh vực chính trị- xã hội.....................................................21
2.2.3. Trong lĩnh vực văn hóa tư tưởng...................................................21
2.3. Vai trị lãnh đạo Đảng của giai cấp công nhân Việt Nam...................22
2.4. Một số phương hướng và giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt
Nam hiện nay.................................................................................................25
2.4.1. Một số phương hướng xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam
hiện nay......................................................................................................25
2.3.2. Một số giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam............26
KẾT LUẬN........................................................................................................27
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................28

3


A. Phần mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lịch sử phát triển của xã hội có giai cấp đã chứng minh trong mỗi quá
trình chuyển biến từ hình thái kinh tế xã hội này sang hình thái kinh tế xã hội
khác, giai cấp công nhân luôn giữ được một sứ mệnh lịch sử vô cùng quan
trọng. C. Mác cũng từng khẳng định “ Chỉ có giai cấp cơng nhân mới có sứ
mệnh lịch sử”. Giai cấp cơng nhân có sứ mệnh lịch sử là thủ tiêu đi xã hội cũ,
lạc hậu, xây dựng một xã hội mới văn minh, phù hợp với tiến trình phát triển
của lịch sử. Khơng những vậy, giai cấp cơng nhân cịn xóa bỏ đi chế độ tư bản
chủ nghĩa, xóa bỏ đi chế độ người bóc lột người, giúp tồn thể nhân loại xóa bỏ
đi những áp bức, bóc lột, những nghèo nàn, lạc hậu và đặc biệt là xây dựng một
nền xã hội chủ nghĩa văn minh. Từ những vai trò to lớn của giai cấp công nhân,
việc khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân có ý nghĩa to lớn về cả
lý luận lẫn thực tiễn.
Trong giai đoạn toàn cầu hóa đang diễn ra trên tồn thế giới, sứ mệnh lịch

sử của giai cấp công nhân vẫn giữ được sự quan trọng của nó. Giai cấp cơng
nhân vẫn là một lực lượng đi đầu, tiên phong trong các phong trào cải tiến kĩ
thuật, phát triển kinh tế, xã hội theo hướng tích cực.
Hiện nay, giai cấp cơng nhân ở nước ta đang giữ một vai trò quan trọng: lãnh
đạo, xây dựng đất nước theo những chính sách, đường lối của Đảng và Nhà
nước và phát triển kinh tế, xã hội theo hướng tích cực và tốt đẹp.

4


Với những lý do trên, em chọn đề tài “ Sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam” làm đề tài
cho tiểu luận của mình
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Làm rõ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân theo quan
điểm của Mác- Lenin và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam.
Nhiệm vụ nghiên cứu: làm rõ cơ sở lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân và phân tích được sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt
Nam.
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
Phạm vi nghiên cứu: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong quan
điểm của Mác- Lenin và ở Việt Nam hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lenin về vấn đề sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân.
Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phương pháp luận biện chứng
duy vật với các phương pháp như: thống nhất logic và lịch sử, phân tích và tổng
hợp, khái quát và hệ thống hóa.

5


5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Đề tài góp phần làm rõ những lý luận của chủ nghĩa Mác- Lenin về sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay.
6. Kết cấu tiểu luận
Bài tiểu luận gồm 2 chương
Chương 1: Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lenin về giai cấp công
nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Chương 2: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay

6


B. Phần nội dung
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC- LENIN
VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI
CẤP CÔNG NHÂN
1.1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
C. Mác và Ph. Ăngghen đã sử dụng rất nhiều từ ngữ khác nhau để nói về
giai cấp cơng nhân: giai cấp vơ sản hiện đại, giai cấp cơng nhân hiện đại,… Đó
là những từ ngữ chỉ giai cấp công nhân- giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất
tiên tiến, cho phương thức sản xuất hiện đại và là “ con đẻ” của nền cơng nghiệp
tư bản chủ nghĩa.
Ngồi những thuật ngữ trên, C. Mác và Ph. Ăngghen còn đưa ra một số
thuật ngữ có nghĩa hẹp để chỉ những người cơng nhân làm việc trong những
ngành sản xuất khác nhau trong công nghiệp: cơng nhân cơ khí, cơng nhân nơng

nghiệp, cơng nhân khoáng sản,…
Tuy nhiên, dù diễn đạt bằng những thuật ngữ khác nhau nhưng giai cấp
công nhân được các nhà kinh điển xác định dựa trên hai phương diện kinh tế- xã
hội và chính trị- xã hội
1.1.1. Giai cấp cơng nhân trên phương diện kinh tế- xã hội
Về phương thức lao động, sản xuất: Giai cấp công nhân là những người
lao động trực tiếp và gián tiếp vận hành máy móc, cơng cụ sản xuất có tính chất
cơng nghiệp hiện đại và có tính xã hội hóa cao.
7


Để mơ tả cho q trình phát triển của giai cấp công nhân, C. Mác và Ph.
Ăngghen đã chỉ rõ: trong công trường thủ công và trong nghề thủ công, người
cơng nhân sử dụng cơng cụ của mình cịn trong cơng xưởng thì người cơng
nhân phải phục vụ máy móc 1. Theo C.Mác và Ph. Ăngghen, công nhân công
xưởng là bộ phận tiêu biểu của giai cấp công nhân hiện đại. C.Mác và Ph.
Ăngghen còn nhấn mạnh: “Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với
sự phát triển của đại cơng nghiệp, cịn giai cấp vơ sản lại là sản phẩm của bản
thân nền đại công nghiệp” 2 và “ công nhân cũng là một phát minh của thời đại
mới giống như máy móc vậy”.
Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa: Trong mối quan hệ
này, giai cấp công nhân là giai cấp của những người lao động không sở hữu tư
liệu sản xuất. Những người lao động ấy phải bán sức mình, bị tư sản bóc lột.
Đối diện với nhà tư bản, giai cấp công nhân là những người lao động tự do. Tuy
nhiên tự do ở đây là tự do bán sức lao động để kiếm sống. Chính vì điều đó mà
giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai cấp tư sản.
Những người công nhân ấy buộc phải bán sức mình để kiếm ăn từng bữa.
Họ là một “ hàng hóa” – một món hàng có thể bán đi bất kì lúc nào như những
hàng hóa khác. Vì vậy mà họ phải chịu hết những sự may rủi của cạnh tranh, sự
lên xuống của thị trường. 3

Như vậy, đối diện với mối quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa thì đặc
trưng cơ bản của giai cấp công nhân theo C. Mác và Ph. Ăngghen là giai cấp vô

8


sản, là “giai cấp làm thuê hiện đại, vì mất các tư liệu sản xuất của bản thân, nên
buộc phải bán sức lao động của mình để sống”4.
Mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa là mâu
thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hóa ngày càng lớn mạnh với mối quan hệ
sản xuất tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản
xuất. Mâu thuẫn cơ bản ấy thể hiện những mâu thuẫn về lợi ích giữa giai cấp
công nhân và giai cấp tư sản. Lao động sống của công nhân là nguồn gốc của
giá trị thặng dư và sự giàu có của giai cấp tư sản chủ yếu là nhờ vào việc bóc lột
được càng ngày càng nhiều giá trị thặng dư. Mâu thuẫn ấy cho thấy tính đối
kháng giữa giai cấp cơng nhân (giai cấp vô sản) với giai cấp tư sản trong
phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và trong chế độ tư bản chủ nghĩa.
1.1.2. Giai cấp công nhân trên phương diện chính trị- xã hội
Trong chế độ tư bản chủ nghĩa, sự thống trị của giai cấp tư sản là điều
kiện ban đầu cho sự phát triển của giai cấp công nhân: “ sự phát triển của giai
cấp vô sản công nghiệp được quy định bởi sự phát triển của giai cấp tư sản cơng
nghiệp. Chỉ có dưới sự thống trị của giai cấp này thì sự tồn tại của giai cấp vơ
sản cơng nghiệp mới có được quy mơ tồn quốc, khiến nó có thể nâng cuộc
cách mạng của nó lên thành một cuộc cách mạng tồn quốc,…”5
Nghiên cứu giai cấp công nhân trên phương diện kinh tế- xã hội và chính
trị- xã hội trong chủ nghĩa tư bản, C. Mác và Ph. Ănghhen không những đưa ra
những quan điểm khoa học về giai cấp cơng nhân mà cịn làm sáng tỏ những
9

đặc điểm quan trọng với tư cách là một giai cấp cách mạng có sứ mệnh lịch sử
thế giới:
Giai cấp công nhân là lao động bằng phương thức công nghiệp với đặc
trưng là máy móc, tạo ra năng suất lao động cao, q trình lao động mang tính
chất xã hội hóa
Giai cấp cơng nhân mang đặc điểm là một sản phẩm của bản thân nền đại
công nghiệp, là chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Vì vậy mà giai
cấp công nhân là đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, đại diện cho phương
thức sản xuất tiên tiến, quyết định tới sự tồn tại và phát triển của xã hội.
Giai cấp công nhân là một giai cấp cách mạng và có tinh thần cách mạng
triệt để. Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã tạo
ra trong mỗi người công nhân những phẩm chất về tính tổ chức, kỹ thuật lao
động, tinh thần hợp tác và tâm lý lao động cơng nghiệp.
Những đặc điểm đó chính là những phẩm chất để tạo nên giai cấp cơng nhân với
vai trị lãnh đạo cách mạng.


Giai cấp cơng nhân là một tập đồn xã hội ổn định, hình thành và

phát triển cùng với q trình phát triển của nền đại cơng nghiệp lúc bấy giờ, là
giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến, là lực lượng chủ yếu trong
tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.
Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp cơng nhân là những người khơng
có hoặc về cơ bản khơng có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư sản và
bị bóc lột giá trị thặng dư.
10


Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân cùng nhân dân lao
động khác là chủ tư liệu sản xuất, cùng nhau hợp tác vì lợi ích chung của tồn

xã hội, trong đó có lợi ích của chính họ.
1.2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.2.1. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Lịch sử phát triển của thế giới chính là lịch sử phát triển của các hình
thái kinh tế xã hội từ thấp đến cao. Trong xã hội có giai cấp, để giải quyết mâu
thuẫn giữa lực lượng sản xuất, giai cấp công nhân và giai cấp thống trị phải phát
triển từ hình thái kinh tế xã hội từ thấp đến cao.
Giai cấp công nhân là giai có tinh thần cách mạng, có khả năng tổ chức
và lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động thực hiện cuộc cách mạng từ hình thái
kinh tế xã hội tư bản chủ nghĩa sang hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Đặc biệt, giai cấp công nhân cịn giải phóng tồn nhân loại khỏi áp bức bọc lột.
Nói cách khác, nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là xóa bỏ chế
độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng giai cấp
cơng nhân, nhân dân lao động và tồn thể nhân loại khỏi áp bức bọc lột, khỏi
đói nghèo lạc hậu và xây dựng xã hội chủ nghĩa văn minh.
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được thể hiện cụ thể:
Trong lĩnh vực kinh tế: Giai cấp cơng nhân tiến hành xóa bỏ chế độ tư
hữu về tư liệu sản xuất, xây dựng chế độ công hữu; nâng cao năng suất lao
động, thỏa mãn từng nhu cầu hàng ngày: “làm theo năng lực hưởng theo nhu
cầu”.
11


Trong lĩnh vực chính trị: Giai cấp cơng nhân trở thành giai cấp cầm
quyền. Giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản tiến hành cách mạng chính trị lật đổ quyền thống trị của giai cấp
tư sản, xóa bỏ chế độ người bóc lột người, giành quyền lực về tay giai cấp cơng
nhân và nhân dân lao động. Bên cạnh đó, giai cấp cơng nhân cịn xây dựng nền
chính trị dân chủ- pháp quyền, quản lý kinh tế- xã hội và tổ chức đời sống xã
hội nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân lao động.

Trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng: Giai cấp công nhân thực hiện cải tạo
tư tưởng cũ, lỗi thời, xây dựng hệ tư tưởng mới, tiến bộ hơn và đặc biệt là đấu
tranh để khắc phục ý thức hệ tư sản và các tàn dư còn sót lại của hệ tư tưởng cũ.
1.2.2. Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.2.2.1. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân xuất phát từ tiền đề kinh
tế- xã hội.
Xã hội hóa sản xuất làm xuất hiện những tiền đề về cơ sở vật chất, thúc
đẩy sự phát triển của xã hội, thúc đẩy sự vận động của mâu thuẫn cơ bản trong
lòng phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Sự xung đột giữa tính chất xã hội
hóa của lực lượng sản xuất với tính chất chiếm hữu tư bản về tư liệu sản xuất là
nội dung kinh tế- vật chất của mâu thuẫn cơ bản đó trong chủ nghĩa tư bản
Trong q trình sản xuất mang tính chất xã hội hóa đã sản sinh ra giai cấp công
nhân và rèn luyện giai cấp công nhân trở thành chủ thể thực hiện sứ mệnh lịch

12


sử. Vì những mâu thuẫn về lợi ích cơ bản giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản
nên những mâu thuẫn này trở thành động lực cho các cuộc đấu tranh giai cấp.
1.2.2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự nghiệp cách
mạng của giai cấp công nhân cùng với đông đảo quần chúng.
Đây là cuộc cách mạng hướng tới xây dựng một xã hội mới dựa trên chế
độ công hữu những tư liệu sản xuất chủ yếu cho xã hội. Sự thống nhất về mặt
lợi ích giữa giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động là tiền đề tạo nên những
đặc điểm quan trọng về sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân.
Lực lượng xã hội hóa cao, có trình độ phát triển tốt và chế độ công hữu sẽ
tạo ra cơ sở để chấm dứt chế độ người bóc lột người.
Và đặc biệt, giai cấp cơng nhân có thể tự giải phóng mình thơng qua việc
giải phóng các giai cấp khác cũng bị bóc lột áp bức.
1.2.2.3. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải là thay thế chế

độ sở hữu tư nhân này bằng một chế độ sở hữu tư nhân khác mà là
xóa bỏ triệt để chế độ tư hữu
Đối tượng xóa bỏ ở đây là sở hữu tư nhân của tư bản chủ nghĩa- nguồn
gốc sinh ra những áp bức, bóc lột, những bất cơng của xã hội. Sự xóa bỏ này
được quy định bởi những quy luật khách quan của xã hội.

13


1.2.2.4. Việc giai cấp công nhân giành quyền lực thống trị xã hội là tiền đề
để cải tạo toàn diện, sâu sắc và triệt để xã hội cũ và xây dựng xã hội
mới.
Nếu như trước đây các cuộc cách mạng chủ yếu coi mục tiêu giành chính
quyền là mục tiêu chính thì cuộc cách mạng của giai cấp cơng nhân lại nhằm tới
xóa bỏ tình trạng người bóc lột người, tình trạng áp bức và nơ dịch và đặc biệt
là xóa bỏ sự thống trị của giai cấp tư sản để thực hiện quyền làm chủ của mình,
để xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn- xã hộ chủ nghĩa và cộng sản chủ
nghĩa. Đó là cuộc cách mạng triệt để thực hiện lý tưởng và mục tiêu chủ nghĩa
cộng sản.
1.3. Điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
1.3.1. Điều kiện khách quan
Để khẳng định tính tất yếu khách quan của sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân, C. Mác và Ph. Ăngghen từng nói: “ Cùng với sự phát triển của đại
cơng nghiệp, chính cái nền tảng trên đó giai cấp tư sản đã sản xuất và chiếm hữu
sản phẩm của nó, đã bị sập dưới chân giai cấp tư sản. Trước hết, giai cấp tư sản
sinh ra người đào huyệt chôn chính nó. Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng
lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau”6
Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
Địa vị kinh tế của giai cấp công nhân:

14


Theo C.Mác và Ph. Ăngghen, giai cấp công nhân là “con đẻ”, là “sản
phẩm” của nền đại công nghiệp trong phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, là
chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Vì vậy mà giai cấp công nhân
đại diện cho phương thức sản xuất mới, hiện đại. Nền sản xuất hiện đại với xu
thế xã hội hóa cao đã tạo ra “tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết” (C. Mác) cho
sự đổi mới của xã hội.
 Điều kiện khách quan này là nhân tố kinh tế, quy định giai cấp công nhân
là lực lượng phá vỡ những mối quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giành chính
quyền về tay mình. Cũng từ đó, giai cấp cơng nhân trở thành đại biểu của sự
tiến hóa tất yếu của lịch sử, trở thành lực lượng duy nhất có đầy đủ điều kiện để
tổ chức và lãnh đạo xã hội, xây dựng và phát triển lực lượng sản xuất và quan
hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
Địa vị chính trị- xã hội của giai cấp cơng nhân:
Vì là con đẻ của nền sản xuất đại công nghiệp nên giai cấp công nhân
mang những phẩm chất của một giai cấp tiên tiến: tính tổ chức và kỷ luật, tự
giác và đoàn kết trong các cuộc đấu tranh giải phóng chính mình và xã hội.
Những phẩm chất ấy được hình thành từ những điều kiện khách quan và được
quy định từ địa vị kinh tế và chính trị- xã hội.


Vì là giai cấp cách mạng, là đại biểu cho lực lượng sản xuất hiện

đại, cho phương thức sản xuất tiên tiến mà sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân được thực hiện bởi giai cấp cơng nhân. Giai cấp cơng nhân cịn là giai cấp
đại biểu cho tương lai, xu thế đi lên trong q trình phát triển của lịch sử. Đó là
15

một đặc tính quan trọng quyết định tới bản chất cách mạng của giai cấp công
nhân.
1.3.2. Điều kiện chủ quan
1.3.2.1. Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân cả về số lượng và
chất lượng.
Sự phát triển về chất lượng gắn liền với sự phát triển về số lượng của giai
cấp công nhân, đảm bảo cho giai cấp công nhân thực hiện được sứ mệnh lịch sử
của mình. Chất lượng của giai cấp được thể hiện ở trình độ về ý thức chính trị.
Tức là tự giác nhận thức được vai trị và trách nhiệm của giai cấp cơng nhân đối
với sứ mệnh lịch sử. Do đó mà giai cấp công nhân phải được giác ngộ về lý luận
khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác- Lenin.
 Cùng với sự phát triển về số lượng đặc biệt là chất lượng thì giai cấp cơng
nhân mới có thể thực hiện được sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình.
1.3.2.2. Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để giai cấp
công nhân thực hiện được sứ mệnh lịch sử của mình.
Đảng Cộng sản là đội tiên phong của giai cấp cơng nhân và đảm nhận vai
trị lãnh đạo cuộc cách mạng, là dấu hiệu về sự trưởng thành vượt bậc của giai
cấp công nhân. Giai cấp công nhân là cơ sở, là nguồn bổ sung lực lượng quan
trọng của Đảng, làm cho Đảng mang bản chất của giai cấp công nhân và trở
thành đội tiên phong, bộ tham mưu chiến lược của giai cấp. Đảng Cộng sản là
một trong những đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, của
16


tồn xã hội. Sức mạng của Đảng khơng chỉ được thể hiện qua bản chất của giai
cấp công nhân mà còn được thể hiện qua mối quan hệ mật thiết với quần chúng
nhân dân.
1.3.2.3. Sự liên minh giữa các giai cấp
Đây là một trong những điều kiện quan trọng không thể thiếu trong việc

thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân. Nếu khơng có sự liên minh
giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp lao động khác thì
giai cấp cơng nhân sẽ khơng thể hồn thành được sứ mệnh lịch sử của mìnhgiải phóng các tầng lớp bị áp bức, bóc lột và giành chính quyền về tay nhân dân.

17


CHƯƠNG 2: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT
NAM HIỆN NAY
2.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và phát triển gắn liền với chính sách
khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam. Vì vậy mà giai cấp công
nhân mnag những đặc điểm chủ yếu:
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước giai cấp tư sản vào đầu thế kỉ
XX, là lực lượng trực tiếp đối kháng với thực dân Pháp và bè lũ tay sai. Tuy
nhiên giai cấp công nhân Việt Nam lại phát triển chậm bởi nó sinh ra trong giai
đoạn đất nước nửa phong kiến nửa thuộc địa và chịu sự áp bức, thống trị của
thực dân Pháp.
Giai cấp công nhân Việt Nam là lực lượng chính trị tiên phong để lãnh
đạo các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải quyết mâu thuẫn cơ bản của dân
tộc Việt Nam với đế quốc thực dân và phong kiến, mở đường cho sự phát triển
của đất nước trong thời đại cách mạng vô sản.
Tuy số lượng giai cấp công nhân Việt Nam khi ra đời cịn ít, những đặc
tính của cơng nhân với tư cách là sản phẩm của đại công nghiệp chưa thực sự
đầy đủ, lại sinh trưởng trong xã hội nơng nghiệp cịn mang nhiều tàn dư của xã
hội cũ nhưng giai cấp công nhân Việt Nam đã sớm giác ngộ được lý tưởng, mục
tiêu cách mạng của giai cấp.
Giai cấp cơng nhân Việt Nam găn bó mật thiết với các tầng lớp nhân dân
trong xã hội. Lợi ích của giai cấp cơng nhân và lợi ích của dân tộc gắn liền với
18

nhau, tạo thành động lực thúc đẩy đoàn kết giai cấp gắn liền với đoàn kết dân
tộc trong mọi thời kì của cuộc đấu tranh cách mạng.
Những đặc điểm đó bắt nguồn từ lịch sử hình thành và phát triển giai cấp
công nhân Việt Nam trên cơ sở kinh tế- xã hội và chính trị ở đầu thế kỉ XX. Tuy
nhiên, trong hơn 30 năm đổi mới và phát triển, những đặc điểm của giai cấp
cơng nhân Việt Nam có ít nhiều sự thay đổi:
Giai cấp công nhân Việt Nam đã tăng về số lượng và chất lượng. Hiện
nay, giai cấp công nhân vẫn là giai cấp đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước.
Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có
mặt trong mọi thành phần kinh tế.
Công nhân hiện nay nắm vững tri thức, khoa học cơng nghệ và được đào tạo
chun nghiệp, có học vấn, văn hóa, được rèn luyện trong thực tiễn sản xuất và
thực tiễn xã hội. Và đặc biệt là giai cấp công nhân là lực lượng chủ đạo trong cơ
cấu giai cấp công nhân, trong các phong trào lao động và cơng đồn.
2.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân Việt Nam hiện nay.
Trong q trình đổi mới và phát triển, Đảng đã xác định vai trị của giai
cấp cơng nhân và sứ mệnh lịch sử to lớn của giai cấp công nhân Việt Nam. Để
thực hiện được sứ mệnh lịch sử to lớn, giai cấp cơng nhân Việt Nam đã giữ
vững vai trị là một giai cấp tiên phong, phát huy được sức mạnh đoàn kết toàn
dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và được cụ thể hóa trong nội dung sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay:
19


2.2.1. Trong lĩnh vực kinh tế
Với số lượng đông đảo, có cơ cấu ngành nghề đa dạng, hoạt động trong
nhiều lĩnh vực sản xuất và dịch vụ và hiện nay, chất lượng ngày càng được nâng

cao về kỹ thuật và công nghệ, giai cấp công nhân là lực lượng lao động chủ yếu,
là lực lượng tham gia vào các hoạt động phát triển nền kinh tế thị trường hiện
đại, định hướng xã hội chủ nghĩa và lấy khoa học công nghệ làm động lực để
phát triển, để tăng năng suất lao động. Bên cạnh đó, giai cấp cơng nhân Việt
Nam cịn phải đảm bảo tăng trưởng kinh tế đi đơi với việc thực hiện công bằng,
văn minh xã hội và đặc biệt là phải hịa hợp được giữa lợi ích cá nhân và lợi ích
cộng đồng.
Phát huy vai trị và trách nhiệm của lực lượng đi đầu trong sự nghiệp
công nghiệp hóa- hiện đại hóa là một trong những vấn đề quan trọng đối với
việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam. Sự nghiệp
công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước là tiền đề để giai cấp công nhân Việt
Nam phát triển cả về số lượng và về chất lượng, là tiền đề cho những phẩm chất
của giai cấp công nhân Việt Nam được hình thành và phát triển trong điều kiện
xã hội mới, hiện đại. Cơng nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước cịn là điều kiện
để giai cấp cơng nhân Việt Nam khắc phục được những hạn chế do hoàn cảnh
lịch sử và nguồn gốc của xã hội (tâm lý tiểu nông, thói quen lạc hậu lỗi thời,…).
 Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên lĩnh vực kinh tế
gắn liền với việc phát huy vai trò của giai cấp công nhân để tạo ra những động

20


lực phát triển kinh tế- xã hội và giúp đất nước hồn thành sự nghiệp cơng
nghiệp hóa- hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
2.2.2. Trong lĩnh vực chính trị- xã hội
Bên cạnh nhiệm vụ giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, thì
“giữ vững bản chất giai cấp cơng nhân của Đảng, vai trị tiên phong, gương mẫu
của cán bộ đảng viên” và “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn,
đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống” là những nội dung
chính, thể hiện sứ mệnh lịch sử giai cấp cơng nhân Việt Nam trong lĩnh vực

chính trị- xã hội. Để thực hiện được trọng trách cao cả ấy, cán bộ đảng viên
trong giai cấp cơng nhân Việt Nam phải có tinh thần trách nhiệm cao, phải tiên
phong đi đầu, phải góp phần củng cố và phát triển cơ sở chính trị- xã hội. Đồng
thời, sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân Việt Nam hiện nay cịn là tích cực
tham gia các hoạt động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bảo vệ Đảng trong sạch
vững mạnh và đặc biệt là bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.
2.2.3. Trong lĩnh vực văn hóa tư tưởng
Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam hiện đại nhưng đậm đà bản
sắc dân tộc có nghĩa là xây dựng con người mới, xã hội mới, rèn luyện lối sống
văn minh thanh lịch, tác phong công nghiệp và đặc biệt là giáo dục đạo đức
cách mạng, xây dựng hệ giá trị văn hóa, con người Việt Nam. Đây cũng là một
trong những nội dung quan trọng, thể hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân Việt Nam.
21


Để thực hiện được sứ mệnh lịch sử này, giai cấp công nhân Việt Nam
phải không ngường giáo dục các thế hệ trẻ về ý thức giai cấp, về bản lĩnh chính
trị, về chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa quốc tế và đặc biệt là củng cố mối quan hệ
mật thiết giữa giai cấp công nhân Việt Nam với các giai cấp khác.
2.3. Vai trò lãnh đạo Đảng của giai cấp công nhân Việt Nam
Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa
Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở nước ta vào đầu
năm 1930 của thế kỷ XX. Đảng đã đem yếu tố tự giác vào phong trào cơng
nhân, làm cho phong trào cách mạng nước ta có một bước phát triển nhảy vọt về
chất.
Giai cấp công nhân Việt Nam lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiên
phong của nó là Đảng Cộng sản Việt Nam. Khi nói giai cấp cơng nhân lãnh đạo
là nói đến tồn bộ giai cấp như một chỉnh thể chứ không phải từng nhóm, từng
người. Để có thể lãnh đạo, giai cấp cơng nhân phải có lực lượng, có tổ chức tiêu

biểu cho sự tự giác và bản chất giai cấp của mình. Lực lượng đó là Đảng Cộng
sản. Xét về thành phần xuất thân thì nước ta có nhiều đảng viên khơng phải là
công nhân. Nhưng, bất cứ đảng viên nào cũng phải đứng trên lập trường giai
cấp công nhân thể hiện ở lý tưởng, ở lý luận Mác-Lênin và đường lối cách
mạng, ở tinh thần kiên quyết cách mạng trong cuộc đấu tranh để thực hiện sứ
mệnh của giai cấp công nhân vì lợi ích của giai cấp cơng nhân, của nhân dân lao
động và của cả dân tộc. Điều này được Đảng ta khẳng định rất rõ: "Đảng Cộng
sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên
22


phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc". Đảng của giai
cấp công nhân nước ta đã lãnh đạo toàn dân hoàn thành thắng lợi trọn vẹn cuộc
cách mạng giải phóng dân tộc và đang tiến hành cơng cuộc xây dựng chủ nghĩa
xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đây là nhiệm vụ lịch sử khó khăn,
phức tạp nhất.
Trong cơng cuộc xây dựng đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội hiện nay,
đội ngũ công nhân Việt Nam bao gồm những người lao động chân tay và lao
động trí óc hoạt động sản xuất trong ngành công nghiệp và dịch vụ thuộc các
doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã, hay thuộc khu vực tư nhân, hợp tác liên
doanh với nước ngoài, tạothành một lực lượng giai cấp công nhân thống nhất
đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh đang lãnh đạo công cuộc đổi mới và phát triển đất nước. Họ là lực lượng
đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là cơ sở xã hội chủ yếu
nhất của Đảng và Nhà nước ta, là hạt nhân vững chắc trong liên minh cơng
nhân- nơng dân - trí thức, nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Tuy nhiên, do hồn cảnh hình thành, điều kiện kinh tế - xã hội quy định,
giai cấp công nhân Việt Nam cịn có những nhược điểm (như số lượng cịn ít,

chưa được rèn luyện nhiều trong công nghiệp hiện đại, trình độ văn hố và tay
nghề cịn thấp...). Nhưng điều đó khơng thể là lý do để phủ nhận sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân Việt Nam. Để khắc phục những nhược điểm ấy, Nghị
23


quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khoá VII của Đảng ta,
một Nghị quyết gắn trực tiếp vấn đề cơng nghiệp hố, hiện đại hố với vấn đề
xây dựng phát triển giai cấp công nhân đã chỉ rõ phương hướng xây dựng giai
cấp công nhân nước ta trong giai đoạn hiện nay là: "Cùng với quá trình phát
triển cơng nghiệp và cơng nghệ theo xu hướng cơng nghiệp hố, hiện đại hố
đất nước, cần xây dựng giai cấp công nhân phát triển về số lượng, giác ngộ về
giai cấp, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ học vấn và tay nghề cao,
có năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất
lượng, hiệu quả cao, vươn lên làm trịn sứ mệnh lịch sử của mình".
Cơng cuộc đổi mới đất nước, định hướng xã hội chủ nghĩa do Đảng ta
khởi xướng và lãnh đạo đã thu được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan
trọng. Giai cấp công nhân đang đi đầu trong xây dựng xã hội mới, nhất là trong
việc xây dựng cơ sở vật chất -kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội nhằm thựchiện dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đó là bằng chứng chỉ rõ
năng lực lãnh đạo của giai cấp cơng nhân nước ta, vai trị khơng có lực lượng xã
hội nào có thể thay thế được trong sự nghiệp... “lãnh đạo thành công công cuộc
xây dựng một xã hội mới,trong đó nhân dân lao động làm chủ, đất nước độc lập
và phồn vinh, xoá bỏ áp bức bất cơng, mọi người đều có điều kiện phấn đấu cho
cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc".

24


2.4. Một số phương hướng và giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt

Nam hiện nay
2.4.1. Một số phương hướng xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng Sản Việt Nam đặc biệt
chú trọng phương hướng xây dựng giai cấp cơng nhân Việt Nam trong q trình
cơng nghiệp hóa, hiện đại hố đát nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa như
sau: “Đối với giai cấp công nhân,coi trọng việc phát triển về số lượng và chát
lượng, nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp,
thực hiện”trí thức hố cơng nhân”, nâng cao năng lực ứng dụng và sáng tạo
công nghệ mới, lao động đạt năng suất cao, chất lượng và hiệu quả ngày càng
cao, xứng đáng là lực lượng đi đầu trong trong cơng nghiệp hố, hiện đậi hố
đất nước và vai trò lãnh đạo cách mạng trong thời kì mới. Bảo vệ quyền lợi,
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của giai cấp công nhân trong điều kiện
thực hiện kinh tế thị trường. Tăng cường đào tạo cán bộ lănh đạo, quản lí và kết
nạp đảng viên từ những công nhân ưu tú, tăng cường thành phần công nhân
trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp, các ngành”.
Cuối cùng, để phát triển giai cấp công nhân ở nước ta hiẹn nay cần đổi
mới hệ thống chính trị ở các doanh nghiệp có cơng nhân, nhằm bảo vệ đúng đắn
lợi ích của cơng nhân; giáo dục, tổ chức đào tạo và yêu cầu ngày càng cao đối
với cơng nhân trong q trình sản xuất kinh doanh, hoạt động chính trị - xã hội
gắn với q trình cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước theo định hướng xã
hội chủ nghĩa.
25