Tài liệu BÁO CÁO THỰC TẬP " MỞ RỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH PHAN ĐÌNH PHÙNG HÀ NỘI " docx

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
BÁO CÁO THỰC TẬP
MỞ RỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT
TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH PHAN
ĐÌNH PHÙNG HÀ NỘI
Giáo viên hướng dẫn : PGs.Ts Vũ Huy Đào
Sinh viên thực hiện : Phạm Hải Hà
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
LỜI MỞ ĐẦU
Đa dạng hoá là một xu hướng tất yếu của sự phát triển trong hoạt động
kinh doanh nói chung và hoạt động ngân hàng nói riêng. Đặc biệt trước những
yêu cầu mới của cạnh tranh và hội nhập kinh tế, ngành ngân hàng phải không
ngừng phát triển và tìm kiếm những hướng đi mới phù hợp để vừa có thể đáp
ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách hàng vừa đứng vững trong cơ chế thị
trường. Mở rộng cho vay tiêu dùng là một hướng đi như vậy. Đây là một
hướng đi không mới ở các nước phát triển nhưng lại khá mới mẻ ở Việt Nam
bởi người dân Việt Nam vẫn có thói quen suy nghĩ rằng ngân hàng là nơi phục
vụ cho các doanh nghiệp, là một kênh đầu tư tiền nhàn rỗi. Do vậy, thị trường
cho vay tiêu dùng còn khá sơ khai và chưa được nhiều ngân hàng khai thác.
Sau một thời gian thực tập tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn Phan Đình Phùng, em nhận thấy hoạt động cho vay tiêu dùng ở
chi nhánh vẫn còn nhở bé và đơn giản. Em thấy được tiềm năng của hoạt động

này và tầm quan trọng của việc thực hiện và mở rộng cho vay tiêu dùng đối với
sự phát triển lâu dài của chi nhánh. Do đó em lựa chọn đề tài “Mở rộng cho vay
tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi nhánh
Phan Đình Phùng Hà Nội” để nghiên cứu trong chuyên đề tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn PGS-TS Vũ Duy Hào và
các cán bộ tín dùng ở Chi nhánh Phan Đình Phùng đã đóng góp những ý kiến
quý báu giúp em hoàn thành chuyên đề này.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái niệm, đặc điểm và lợi ích của cho vay tiêu dùng
1.1.1.Khái niệm và đặc điểm
Cho vay tiêu dùng là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu chi
tiêu của người tiêu dùng bao gồm cá nhân và hộ gia đình. Đây là một nguồn
tài chính quan trọng giúp những người này trang trải nhu cầu nhà ở, đồ dùng
gia đình và xe cộ Bên cạnh đó, những chi tiêu cho nhu cầu giáo dục, y tế và
du lịch cũng có thể được tài trợ bởi cho vay tiêu dùng.
Cho vay tiêu dùng có những đặc điểm sau:
Một là quy mô của từng hợp đồng vay thường nhỏ, dẫn đến chi phí tổ chức
cho vay cao, vì vậy lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với lãi suất
của các loại cho vay trong lĩnh vực thương mại và công nghiệp;
Hai là nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng thường phụ thuộc vào chu kỳ
kinh tế;
Ba là nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng hầu như ít co dãn với lãi suất
mà thông thường người đi vay quan tâm tới số tiền phải thanh toán hơn là lãi
suất mà họ phải chịu.
Bốn là mức thu nhập và trình độ học vấn là hai biến số có quan hệ rất mật

thiết tới nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng;
Năm là chất lượng các thông tin tài chính của khách hàng vay thường
không cao;
Sáu là nguồn trả nợ chủ yếu của người đi vay có thể biến động lớn, phụ
thuộc vào quá trình làm việc, kỹ năng và kinh nghiệm đối với công việc của
những người này;
Bảy là tư cách của khách hàng là yếu tố khó xác định song lại rất quan
trọng, quyết định sự hoàn trả của khoản vay.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
1.1.2. Lợi ích của hoạt động cho vay tiêu dùng
Một hình thức cho vay muốn tồn tại và phát triển trong hoạt động của
ngân hàng thì bản thân nó phải đem lại những lợi ích thiết thực cho những
người đã tạo ra và sử dụng nó. Hình thức cho vay tiêu dùng đã xuất hiện từ lâu
và cho đến nay hoạt động của nó vẫn không ngừng được các ngân hàng quan
tâm phát triển, khách hàng sử dụng, chính phủ các nước đồng tình ủng hộ.
Đối với ngân hàng, ngoài hai nhược điểm chính là rủi ro và chi phí cao,
cho vay tiêu dùng có những lợi ích quan trọng như:
Thứ nhất, cho vay tiêu dùng giúp tăng khả năng cạnh tranh của ngân
hàng với các ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, thu hút được đối tượng
khách hàng mới, từ đó mà mở rộng quan hệ với khách hàng. Bằng cách nâng
cao và mở rộng mạng lưới, đa dạng hoá sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ
cho vay tiêu dùng, số lượng khách hàng đến với ngân hàng sẽ ngày càng nhiều
hơn và hình ảnh của ngân hàng sẽ càng đẹp hơn trong con mắt khách hàng.
Trong ý nghĩ của công chúng, ngân hàng không chỉ là tổ chức chỉ biết quan tâm
đến các công ty và doanh nghiệp mà ngân hàng còn rất quan tâm tới những nhu
cầu nhỏ bé, cần thiết của người tiêu dùng, đáp ứng nguyện vọng cải thiện đời
sống của người tiêu dùng. Từ đó mà uy tín của ngân hàng ngày càng được nâng
cao hơn.

Thứ hai, cho vay tiêu dùng cũng là một công cụ marketing rất hiệu quả,
nhiều người sẽ biết tới ngân hàng hơn. Từ đó mà ngân hàng cũng sẽ huy động
được nhiều nguồn tiền gửi của dân cư.
Thứ ba, cho vay tiêu dùng tạo điều kiện mở rộng và đa dạng hoá kinh
doanh từ đó mà nâng cao thu nhập và phân tán rủi ro cho ngân hàng.
Đối với người tiêu dùng, nhờ cho vay tiêu dùng họ được hưởng các tiện
ích trước khi tích lũy đủ tiền và đặc biệt quan trọng hơn nó rất cần thiết cho
những trường hợp khi các nhân có các chi tiêu có tính cấp bách, nhu như cầu
chi tiêu cho giáo dục và y tế. Tuy vậy, nếu lạm dụng việc đi vay để tiêu dùng thì
cũng rất tai hại vì nó có thể làm cho người đi vay chi tiêu vượt quá mức cho
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
phép, làm giảm khả năng tiết kiệm hoặc chi tiêu trong tương lai, còn rất nghiêm
trọng hơn nếu mất khả năng chi trả thì người này có thể gặp rất nhiều phiền toái
trong cuộc sống.
Cuối cùng, đối với nền kinh tế, cho vay tiêu dùng góp phần khơi thông
luồng chuyển dịch hàng hoá. Quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá nếu như
không có tiêu dùng thì tất yếu sẽ bị tắc nghẽn, hàng hoá không tiêu thụ được
dẫn tới doanh nghiệp bị ứ đọng vốn và đương nhiên quá trình sản xuất không
thể tiếp tục. Vai trò của ngân hàng lúc này trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Ngân hàng cho người tiêu dùng vay vốn đã tạo ra khả năng thanh toán cho họ
trước khi họ tích luỹ đủ số tiền cần thiết. Khách hàng có tiền sẽ tìm đến doanh
nghiệp mua hàng và doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá, sau đó mới có khả
năng thanh toán nợ cho ngân hàng. Khi đã tiêu thụ được hàng hoá, doanh
nghiệp sẽ mở rộng sản xuất và sẽ tìm tới ngân hàng để tiếp tục vay vốn. Như
vậy, ngân hàng cho vay tiêu dùng sẽ có lợi cho cả ba bên: người tiêu dùng,
doanh nghiệp và ngân hàng hay chính là có lợi cho cả nền kinh tế. Tóm lại, cho
vay tiêu dùng được dùng để tài trợ cho chi tiêu về hàng hoá và dịch vụ trong
nước thì nó có tác dụng rất tốt cho việc kích cầu, tạo điều kiện thúc đẩy tăng

trưởng kinh tế. Song, nếu các khoản cho vay tiêu dùng không được dùng như
vậy thì chẳng những không kích được cầu mà nhiều khi còn làm giảm khả năng
tiết kiệm trong nước.
1.2. Các hình thức cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại
Phân loại cho vay là việc sắp xếp các khoản cho vay theo từng nhóm dựa
trên một số tiêu thức nhất định. Việc phân loại cho vay có cơ sở khoa học là
tiền đề để thiết lập các quy trình cho vay thích hợp và nâng cao hiệu quả quản
trị rủi ro tín dụng. Phân loại cho vay tiêu dùng dựa vào các căn cứ sau đây:
1.2.1. Căn cứ vào mục đích vay
Cho vay tiêu dùng được chia làm hai loại:
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
(1) Cho vay tiêu dùng cư trú (Residential Mortage Loan): Cho vay tiêu
dùng cư trú là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm, xây dựng
hoặc cải tạo nhà ở của khách hàng là cá nhân hoặc hộ gia đình.
(2) Cho vay tiêu dùng phi cư trú (Nonresidential Mortage Loan): Cho vay
tiêu dùng phi cư trú là các khoản cho vay tài trợ cho việc trang trải các chi phí
mua sắm xe cộ, đồ dùng gia đình, chi phí học hành, giải trí và du lịch
1.2.2.Căn cứ vào phương thức hoàn trả
Cho vay tiêu dùng được chia làm ba loại:
1.2.2.1. Cho vay tiêu dùng trả góp (Installment Consumer Loan)
Đây là hình thức cho vay tiêu dùng trong đó người đi vay trả nợ (gồm số
tiền gốc và lãi) cho ngân hàng nhiều lần, theo những kỳ hạn nhất định trong
thời hạn cho vay. Phương thức này thường được áp dụng cho các khoản vay có
giá trị lớn hoặc thu nhập từng định kỳ của người đi vay không đủ khả năng
thanh toán hết một lần số nợ vay.
Đối với loại cho vay tiêu dùng này, các ngân hàng thường chú ý tới một số
vấn đề cơ bản, có tính nguyên tắc sau:
- Loại tài sản được tài trợ: Thiện chí trả nợ của người đi vay sẽ tốt hơn

nếu tài sản hình thành từ tiền vay đáp ứng nhu cầu thiết yếu đối với họ lâu dài
trong tương lai. Khi lựa chọn tài sản để tài trợ, ngân hàng thường chú ý đến
điều kiện này, nên thường chỉ muốn tài trợ nhu cầu mua sắm những tài sản có
thời hạn sử dụng lâu bền hoặc có giá trị lớn. Vì rằng với những loại tài sản như
vậy, người tiêu dùng sẽ được hưởng những tiện ích từ chúng trong một thời
gian dài.
- Số tiền phải trả trước: Thông thường, ngân hàng yêu cầu người đi vay
phải thanh toán trước một phần giá trị tài sản cần mua sắm – số tiền này được
gọi là số tiền trả trước. – phần còn lại, ngân hàng sẽ cho vay. Số tiền trả trước
cần phải đủ lớn để một mặt, làm cho người đi vay nghĩ rằng họ chính là chủ sở
hữu cuàt tài sản, mặt khác có tác dụng hạn chế rủi ro cho ngân hàng. Một khi
không cảm nhận được rằng mính là chủ sở hữu của tài sản hình thành từ tiền
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
vay thì người đi vay có thể sẽ có thái độ miễn cưỡng trong việc trả nợ. Ngoài ra,
khi khách hàng không phát mãi tài sản để thi hồi nợ. Hầu hết các tài sản đã qua
sử dụng đều bị giảm giá trị, tức là giá trị thị trường nhỏ hơn giá trị hạch toán
của tài sản, cho nên số tiền trả trước có một vai trò rất quan trọng giúp ngân
hàng hạn chế rủi ro. Số tiền trả trước nhiều hay ít thường tuỳ thuộc vào các yếu
tố sau: (i) Loại tài sản: Đối với các tài sản có mức độ giảm giá nhanh thì số tiền
trả trước nhiều và ngược lại, đối với các tài sản có mức độ giảm giá chậm thì số
tiền trả trước ít; (ii) Thị trường tiêu thụ tài sản khi đã sử dụng: tài sản khi đã sử
dụng nếu vẫn có thể được tiếp tục mua, bán dễ dàng thì số tiền trả trước có xu
hướng thấp, ngược lại nếu tài sản đã qua sử dụng mà rất khó tìm được thị
trường tiêu thụ thì số tiền trả trước có xu hướng cao hơn; (iii) Môi trường kinh
tế; (iv) Năng lực tài chính của người đi vay.
- Chi phí tài trợ: Là chi phí mà người đi vay phải trả cho ngân hàng cho
việc sử dụng vốn. Chi phí tài trợ chủ yếu bao gồm lãi vay và các chi phí khác có
liên quan. Chi phí tài trợ phải trang trải cho được chi phí vốn tài trợ, chi phí

hoạt động, rủi ro, đồng thời mang lại một phần lợi nhuận thoả đáng cho ngân
hàng.
- Điều kiện thanh toán: Khi xác định các điều khoản liên quan đến việc
thanh toán nợ của khách hàng, ngân hàng thường chú ý tới một số vấn đề sau:
(i) Số tiền thanh toán mỗi định kỳ phải phù hợp với khả năng về thu nhập, trong
mối quan hệ hài hòa với các nhu cầu chi tiêu khác của khách hàng; (ii) Giá trị
của tài sản tài trợ không được thấp hơn số tiền tài trợ chưa được thu hồi; (iii)
Kỳ hạn trả nợ phải thuận lợi cho việc trả nợ của khách hàng. Kỳ hạn trả nợ
thường theo tháng. Vì lẽ, thông thường, nguồn trả nợ chính của người vay tiêu
dùng là lương được nhận hàng tháng; (iv) Thời hạn tài trợ không nên quá dài.
Thời hạn tài trợ bị giới hạn bởi thời hạn hoạt động của tài sản tài trợ. Thời hạn
tài trợ quá dài dễ làm giá trị tài sản tài trợ bị giảm mạnh. Hơn nữa, khi thời hạn
tài trợ quá dài thì thiện chí trả nợ của người đi vay cũng như việc thu hồi nợ
thường gặp nhiều rắc rối.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
Số tiền khách hàng phải thanh toán cho ngân hàng mỗi định kỳ có thể
được tính bằng một số các phương pháp sau:
- Phương pháp gộp (Add-on Method): Đây là phương pháp được áp dụng
trong cho vay trả góp, do tính chất đơn giản và dễ hiểu của nó. Theo phương
pháp này, trước hết lãi được tính bằng cách lấy vốn gốc nhân với lãi suất và thời
hạn vay, sau đó cộng gộp vào vốn gốc rồi chia cho số kỳ hạn phải thanh toán để
tìm số tiền phải thanh toán ở mỗi định kỳ. Công thức tính toán như sau:
T = (V + L) / n
Trong đó: T là số tiền phải thanh toán cho ngân hàng mỗi kỳ hạn
V là vốn gốc
L là chi phí tài trợ bao gồm lãi vay phải thanh toán và các chi phí
khác có liên quan
n là số kỳ hạn

Theo phương pháp gộp, lãi được tính trên cơ sở vốn gốc ban đầu cho toàn
bộ thời hạn vay. Trong khi đó, vào mỗi định kỳ, người đi vay phải thanh toán
một phần vốn gốc cho nên vốn gốc ban đầu được giảm dần trong thời hạn vay.
Với cách tính như vậy, lãi suất được dùng để tính lãi không phải là lãi suất thực
sự được áp dụng đối với người đi vay. Để bảo vệ quyền lợi của người vay, khi
tính toàn theo phương pháp này, pháp luật các nước thường yêu cầu ngân hàng
phải quy đổi từ lãi suất tính toán sang lãi suất hiệu dụng và niêm yết để người
vay dễ dàng cân nhắc chi phí vay mượn mà mình sẽ phải trả cho ngân hàng, từ
đó có quyết định lựa chọn hợp lý.
Công thức để quy đổi ra lãi suất hiệu dụng như sau:
i = 2mL/V(n+1)
Trong đó: i là lãi suất hiệu dụng
m là số kỳ hạn thanh toán trong một năm
Tâm lý của người đi vay trả góp thường rất thích được tài trợ với thời hạn
dài để giảm gánh nặng về số tiền thanh toán mỗi kỳ hạn. Thế nhưng công thức
trên cho thấy khi n càng lớn thì lãi suất hiệu dụng càng có giá trị cao hơn. Có
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
nghĩa là, người đi vay phải trả cho ngân hàng lãi suất cao hơn nếu họ muốn
được tài trợ với thời hạn dài hơn.
- Phương pháp lãi đơn (Simple Interest Method): Theo phương pháp này,
vốn gốc người đi vay phải trả từng định kỳ được tính đều nhau, bằng cách lấy
vốn gốc ban đầu chia cho số kỳ hạn thanh toán. Còn lãi phải trả mỗi định kỳ
được tính trên số tiền khách hàng thực sự còn thiếu ngân hàng.
- Phương pháp giá hiện hành (Present Value Method): Theo phương pháp
này, số tiền phải trả hàng kỳ trong tương lai đều được quy về giá trị hiện tại.
Thông thường, người đi vay được quyền thanh toán tiền vay trước hạn mà
không bị phạt. Nếu tiền trả góp được tính theo phương pháp lãi đơn và phương
pháp giá hiện hành thì vấn đề rất đơn giản, người đi vay phải thanh toán toàn bộ

vốn gốc còn thiếu và lãi vay của kỳ hạn hiện tại (nếu có) cho ngân hàng. Tuy
nhiên, nếu tiền trả góp được tính bằng phương pháp gộp thì vấn đề có phần
phức tạp hơn. Vì theo phương pháp gộp, lãi được tính dựa trên cơ sở giả định
rằng tiền vay sẽ được khách hàng sử dụng cho đến lúc kết thúc hợp đồng, cho
nên nếu khách hàng trả nợ trước hạn thì thời hạn nợ thực tế sẽ khác với thời hạn
nợ giả định ban đầu và như vậy số tiền lãi phải trả cũng có sự thay đổi. Trong
trường hợp này, ngân hàng thường áp dụng các phương pháp giống như các
phương pháp phân bổ lãi cho vay nói trên để tính ra số lãi thực sự phải thu, dựa
trên thời hạn nợ thực tế.
1.2.2.2. Cho vay tín dụng phi trả góp (Non-installment Consumer Loan)
Theo phương thức này tiền vay được khách hàng thanh toán cho ngân
hàng chỉ một lần khi đến hạn. Thường thì các khoản cho vay tiêu dùng phi trả
góp chỉ được cấp cho các khoản vay có giá trị nhỏ với thời hạn không dài.
1.2.2.3. Cho vay tín dụng tuần hoàn (Revolving Consumer Credit)
Là các khoản cho vay tiêu dùng trong đó ngân hàng cho phép khách hàng
sử dụng thẻ tín dụng hoặc phát hành loại séc được phép thấu chi dựa trên tài
khoản vãng lai. Theo phương thức này, trong thời hạn tín dụng được thỏa thuận
trước, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và thu nhập kiếm được từng kỳ, khách hàng
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
được ngân hàng cho phép thực hiện việc vay và trả nợ nhiều kỳ một cách tuần
hoàn, theo một hạn mức tín dụng.
Lãi phải trả mỗi kỳ có thể tính dựa trên một trong ba cách sau:
- Lãi được tính dựa trên số dư nợ đã được điều chỉnh: Theo phương pháp
này số dư nợ được dùng để tính lãi là số dư nợ cuối cùng của mỗi kỳ sau khi
khách hàng đã thanh toán nợ cho ngân hàng.
- Lãi được tính dựa trên số dư nợ trước khi được điều chỉnh: Theo phương
pháp này số dư nợ dùng để tính lãi là số dư nợ cuối mỗi kỳ có trước khi khoản
nợ được thanh toán.

- Lãi được tính dựa trên cơ sở dư nợ bình quân
1.2.3.Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ:
Cho vay tiêu dùng gồm:
1.2.3.1.Cho vay tiêu dùng gián tiếp (Indirect Consumer Loan)
Cho vay tiêu dùng gián tiếp là hình thức cho vay trong đó ngân hàng mua
các khoản nợ phát sinh do những công ty bán lẻ đã bán chịu hàng hóa hay dịch
vụ cho người tiêu dùng.
Cho vay tiêu dùng gián tiếp có một số ưu điểm sau: Cho phép ngân hàng
dễ dàng tăng doanh số cho vay tiêu dùng; cho phép ngân hàng tiết giảm được
chi phí trong cho vay; là nguồn gốc của việc mở rộng quan hệ với khách hàng
và các hoạt động ngân hàng khác; trong trường hợp có quan hệ với những công
ty bán lẻ tốt, cho vay tiêu dùng gián tiếp an toàn hơn cho vay tiêu dùng trực
tiếp.
Bên cạnh một số ưu điểm trên, cho vay tiêu dùng gián tiếp có một số
nhược điểm sau: Ngân hàng không tiếp xúc trực tiếp với người tiêu dùng đã
được bán chịu; thiếu sự kiểm soát của ngân hàng khi công ty bán lẻ thực hiện
việc bán chịu hàng hóa; kỹ thuật nghiệp vụ cho vay tiêu dùng gián tiếp có tính
phức tạp cao.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
Do những nhược điểm kể trên nên có rất nhiều ngân hàng không mặn mà
với cho vay tiêu dùng gián tiếp. Còn những ngân hàng nào tham gia vào hoạt
động này thì đều có các cơ chế kiểm soát tín dụng rất chặt chẽ.
1.2.3.2. Cho vay tiêu dùng trực tiếp (Direct Consumer Loan)
Cho vay tiêu dùng trực tiếp là các khoản cho vay tiêu dùng trong đó ngân
hàng trực tiếp tiếp xúc và cho khách hàng vay cũng như trực tiếp thu nợ từ
người vay.
Trong cho vay tiêu dùng trực tiếp ngân hàng có thể tận dụng được sở trường
của nhân viên tín dụng. Những người này thường được đào tạo chuyên môn và

có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực tín dụng cho nên các quyết định tín dụng
trực tiếp của ngân hàng thường có chất lượng cao hơn so với trường hợp chúng
được quyết định bởi những công ty bán lẻ hoặc nhân viên tín dụng của công ty
bán lẻ. Ngoài ra, trong hoạt động của mình nhân viên tín dụng ngân hàng có xu
hướng chú trọng đến việc tạo ra các khoản cho vay có chất lượng tốt trong khi
nhân viên của công ty bán lẻ thường chú trọng đến việc bán cho được nhiều
hàng. Bên cạnh đó, tại các điểm bán hàng, các quyết định tín dụng thường được
cấp ra một cách không chính đáng. Hơn nữa, trong một số trường hợp, do quyết
định nhanh, công ty bán lẻ có thể từ chối cấp tín dụng đối với khách hàng tốt của
mình. Nếu người cấp tín dụng là ngân hàng, điều này có thể được hạn chế.
Cho vay tiêu dùng trực tiếp có ưu điểm là linh hoạt hơn cho vay tiêu dùng
gián tiếp. Khi khách hàng có quan hệ trực tiếp với ngân hàng, có rất nhiều lợi
thế có thể phát sinh, có khả năng làm thỏa mãn quyền lợi cho cả hai phía khách
hàng lẫn ngân hàng.
1.3. Quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng tại các NHTM
1.3.1.Rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng
Hầu hết các khoản cho vay tiêu dùng là các khoản vay trung và dài hạn,
với thời hạn từ 10 đến 20 năm, thậm chí 30 năm, nên có thể có rất nhiều rủi ro
có thể phát sinh.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
12
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
- Rủi ro mất khả năng thanh toán của người đi vay: Do các khoản cho
vay tiêu dùng có thời hạn dài nên khả năng trả nợ phụ thuộc rất nhiều vào tình
trạng sức khoẻ, gia đình và công việc của người đi vay. Những rủi ro có thể xảy
ra trong trường hợp này bao gồm:
+ Người đi vay bị chết hoặc bị tai nạn dẫn đến mất khả năng lao động,
hoàn toàn không có khả năng trả món nợ còn lại cho ngân hàng;
+ Người vay bị tai nạn, giảm khả năng lao động hoặc thay đổi vị trí công
tác dẫn đến giảm sút thu nhập không thực hiện được đầy đủ nghĩa vụ trả nợ.

- Rủi ro do khách hàng gian lận: Do khách hàng vay tiêu dùng là các cá
nhân nên các ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn trong việc nắm bắt thông tin về
khách hàng. Lợi dụng điều này khách hàng có thể cố tình gian lận để chiếm
đoạt tiền vay dẫn đến rủi ro không thu hồi được vốn cho ngân hàng.
Ngoài ra, giống như những khoản cho vay thương mại khác, các khoản
cho vay tiêu dùng cũng phải chịu những rủi ro về lãi suất và tỉ giá. Do thời hạn
cho vay dài nên lãi suất trên thị trường có thể có những biến động lớn trong
suốt quá trình cho vay vốn. Nếu áp dụng một mức lãi suất cố định trong suốt
thời hạn cho vay thì khi lãi suất trên thị trường tăng, ngân hàng có thể sẽ phải
chịu rủi ro vì cho vay với lãi suất quá thấp. Ngược lại nếu lãi suất trên thị
trường giảm, những khoản cho vay của ngân hàng với lãi suất cao hơn sẽ không
còn hấp dẫn được người đi vay, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các
ngân hàng.
Trong trường hợp khoản vay được thực hiện bằng ngoài tệ thì các ngân
hàng có thể gặp phải rủi ro khi tỉ giá hối đoái thay đổi hoặc người đi vay sẽ gặp
khó khăn trong việc trả nợ gốc và lãi trong trường hợp tỉ giá thay đổi trong khi
nguồn thu nhập của người đi vay lại bằng nội tệ.
1.3.2.Quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng
Hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng liên quan đến số lượng lớn
khách hàng. Mỗi người vay có số lượng vay tương đối nhỏ và các ngân hàng
cần xử lý rất nhiều những khoản vay này để tạo ra số dư lớn trong hoạt động
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
13
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
cho vay tiêu dùng không có tài sản đảm bảo. Với số lượng khách hàng lớn như
vậy, các nhà quản lý ngân hàng cần phải thực hiện những biện pháp kiểm soát,
quản lý rủi ro hiệu quả đối với quá trình cấp tín dụng tiêu dùng.
Quản trị rủi ro trong tín dụng tiêu dùng được hiểu là một chiến lược quản
lý danh mục cho vay trong đó đảm bảo sự cân đối giữa bảo toàn vốn và tối ưu
hóa việc sử dụng nguồn vốn. Hay nói cách khác, quản trị rủi ro trong hoạt động

cho vay tiêu dùng là một quá trình liên tục nhận ra và nắm bắt những cơ hội cho
vay thích hợp và tránh những rủi ro để tối đa hóa lợi nhuận cho ngân hàng.
Trong quản trị rủi ro đối với hoạt động cho vay tiêu dùng, việc nắm bắt thông
tin về khách hàng và quản lý thông tin một cách thống nhất là những yếu tố
then chốt giúp cho việc quản lý danh mục cho vay đạt hiệu quả cao. Mặc dù đây
là một nguyên tắc khá rõ ràng nhưng việc thực thi nguyên tắc đó còn gặp khá
nhiều khó khăn.
Quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng bao gồm những nội dung chủ yếu sau
đây:
- Phân tích tín dụng tiêu dùng:
Hầu hết các ngân hàng với số lượng lớn khách hàng xin vay tiêu dùng
thường bổ sung cho việc phân tích tín dụng của họ bằng hệ thống cho điểm tín
dụng thống kê. Hệ thống phân tích tự động này là phương tiện để đánh giá đề
nghị vay sử dụng mẫu cho điểm liệt kê những đặc điểm của đề nghị vay như
mức thu nhập, thời gian làm việc, quyền sở hữu nhà ở, và những hình thức tín
dụng đã có trước đây với những người bán lẻ hoặc những người cho vay khác.
Đề nghị vay được cho điểm theo mỗi đặc điểm và tổng số điểm cho ta thấy liệu
người đề nghị vay có đủ tiêu chuẩn vay hay không. Khả năng được chấp nhận
sẽ được dự báo dựa trên cơ sở dữ liệu của ngân hàng về những khách hàng có
những đặc điểm tương tự và về việc thanh toán các khoản vay trước đây đối với
ngân hàng của người xin vay đó.
Cho điểm tín dụng thường ít được sử dụng như một tiêu chí duy nhất đẻ
thực hiện các khoản tín dụng tiêu dùng. Những yếu tố khác như khả năng thanh
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
14
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
toán nợ, điều kiện kinh tế hiện tại và những yêu cầu về thế chấp, phải đáp ứng
được những tiêu chuẩn về bảo đảm an toàn của ngân hàng. Những thông tin
khách quan - như về cá nhân và hình thức bề ngoài của khách hàng, tiềm năng
về một mối quan hệ có lợi trong tương lai, và những yếu tố không thể định

lượng khác - sẽ giúp cho quá trình phân tích tín dụng có giá trị thực tế hơn.
Phân tích tín dụng là một quá trình nhờ đó cả những yếu tố chủ quan như những
yếu tố có thể định lượng được đánh giá đồng thời. Mục đích của quá trình này
là giảm thiểu rủi ro, tổn thất cho vay và những khoản cho vay khó đòi. Các
bước trong quá trình phân tích tín dụng tiêu dùng được liệt kê trong bảng dưới
đây:
BIỂU 1: CÁC BƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH TÍN DỤNG TIÊU DÙNG
1. Xác định mục đích sử dụng khoản
vay và số tiền vay
3. Kiểm tra và xác minh thông tin
2. Thu thập thông tin:
a. Tín dụng tiêu dùng
b. Báo cáo tài chính cá nhân
c. Thu nhập tính thuế
Báo cáo tài chính hoạt động kinh
doanh
4. Phân tích
a. Báo cáo tài chính
b. Lưu chuyển tiền mặt
5. Đánh giá tài sản bảo đảm, nếu cần
thiết
6. Đánh giá và cơ cấu khoản tín dụng
7. Thương lượng với người xin vay
+ Phương pháp hệ thống điểm số (Score System):
Hoạt động cho vay tiêu dùng trực tiếp của ngân hàng liên quan đến một số
lượng rất đông các khách hàng. Mỗi khách hàng thường vay một số tiền nhỏ
hơn nhiều so với trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Muốn có một mức dư nợ
lớn trong hoạt động cho vay tiêu dùng, các ngân hàng phải thực hiện một số
lượng các hợp đồng cho vay gấp nhiều lần so với cho vay trong các lĩnh vực nói
trên. Khi số lượng khách hàng lớn thì yêu cầu về một có chế kiểm soát an toàn

và hiệu quả đối với việc ra quyết định cho vay là hết sức cần thiết. Trong những
trường hợp như vậy ngân hàng thường sử dụng một phương pháp hỗ trợ rất đắc
lực để ra quyết định tín dụng, đó là hệ thống điểm số.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
15
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
Hệ thống điểm số là một tập hợp các tiêu thức khác nhau liên quan đến
từng khách hàng vay tiêu dùng. Mỗi tiêu thức có một điểm số khác nhau tuỳ
theo tình trạng của tiêu thức này và tầm quan trọng của nó trong hệ thống các
tiêu thức, dựa trên cơ sở các kết quả thống kê trong lịch sử.
Trên thực tế, một hệ thống điểm số thường có rất nhiều yếu tố, được xây
dựng dựa trên nguyên tắc nói trên. Thông thường trong một hệ thống điểm số,
có khoảng 7 đến 12 yếu tố khác nhau được xem xét bao gồm: thời gian làm
công việc hiện tại; tình trạng gia đình (có gia đình, độc thân hay đã ly hôn); độ
tuổi; hình thức lao động (có kỹ năng hay không); thời hạn cư trú; số lượng
người sống phụ thuộc vào người vay; loại tài sản có tại ngân hàng
Biểu 2: Hệ thống điểm số tại một ngân hàng ở Mỹ
Các yếu tố Điểm số
1. Nghề nghiệp của người vay
Chuyên viên hoặc các nhà quản trị 10
Lao động có tay nghề 8
Nhân viên văn phòng 7
Sinh viên 5
Lao động không có tay nghề 4
Lao động bán thời gian 2
2. Tình trạng cư trú
Có nhà riêng 6
Có nhà thuê hoặc chung cư 4
ở với người bạn thân hoặc bạn bè 2
3. Hạng tín dụng

Tốt 10
Trung bình 5
Không có 2
Xấu 0
4. Thời gian làm việc đối với nghề nghiệp hiện tại
Hơn một năm 5
Một năm hoặc ít hơn 2
5. Thời gian đã cư ngụ tại địa chỉ hiện tại
Hơn một năm 2
Một năm hoặc ít hơn 1
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
16
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
6. Có điện thoại tại chỗ ở
Có 2
Không 0
7. Số người sống dựa vào người vay
Không 3
Một 3
Hai 4
Ba 4
Nhiều hơn ba 2
8. Loại tài khoản có tại ngân hàng
Cả tài khoản séc lẫn tài khoản tiết kiệm 4
Chỉ có tài khoản tiết kiệm 3
Chỉ có tài khoản séc 2
Không có tài khoản nào 0
Điểm cao nhất có thể có đối với một khách hàng theo hệ thống điểm số
này là 43 điểm. Còn điểm thấp nhất là 9 điểm.
Căn cứ vào số liệu thống kê trong quá khứ về khả năng rủi ro của các loại

khách hàng có điểm số giống nhau, các ngân hàng thường đưa ra nhiều mức
cho vay tối đa khác nhau đối với từng khách hàng có điểm số ở những nhóm
điểm số khác nhau. Ví dụ trong bảng sau đây là các mức cho vay tối đa đối với
từng khách hàng có điểm số khác nhau của ngân hàng Mỹ nói trên:
BIỂU 3: MỨC CHO VAY TỐI ĐA THEO ĐIỂM SỐ CỦA NGÂN HÀNG MỸ
Điểm số Số tiền cho vay tối đa
Từ 28 điểm trở xuống 0
29-30 điểm 500
31-33 điểm 1.000
34-36 điểm 2.500
37-38 điểm 3.500
39-40 điểm 5.000
41-43 điểm 8.000
Phương pháp hệ thống điểm số dựa trên giả định các yếu tố trong hệ thống
là giống nhau, nếu các yếu tố này phản ánh chính xác các khoản tín dụng là tốt
hoặc xấu trong quá khức thì cũng sẽ tiếp tục có khả năng như vậy trong tương
lai với mức độ sai số có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, khi môi trường kinh tế
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
17
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
- xã hội có những biến động lớn ảnh hưởng đến các yếu tố tín dụng được xem
xét trong hệ thống điểm số thì rõ ràng giả định trên không còn phù hợp nữa.
Thế nên, các ngân hàng phải thường xuyên tiến hành tái xét, bổ sung và sửa đổi
hệ thống điểm số mà mình đang sử dụng.
Hiện nay tại các nước có lĩnh vực cho vay tiêu dùng phát triển đã hình
thành những trung tâm thông tin tín dụng trong đó lưu giữ thông tin về cả
những khách hàng cũ và những khách hàng tiềm năng của các ngân hàng. Các
thông tin về khách hàng được chia theo nhiều loại, nhóm khách hàng. Các ngân
hàng có thể sử dụng thông tin từ các trung tâm này hoặc có thể kết hợp những
thông tin này với những dữ liệu và kinh nghiêm của riêng của ngân hàng mình

để đánh giá về độ tín nhiệm của khách hàng. Trên thị trường cũng sẵn có rất
nhiều mô hình tính điểm tín dụng thường xuyên được cập nhật theo những thay
đổi về đặc tính của người tiêu dùng. Các ngân hàng có thể lựa chọn mô hình
phù hợp trong số những mô hình sẵn có này để áp dụng trong việc tính điểm tín
dụng cho các khách hàng của mình. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay,
ngay cả đối với những ngân hàng đi đầu tư rong lĩnh vực cho vay tiêu dùng, là
lựa chọn và xây dựng những mô hình tính điểm tín dụng như thế nào để áp
dụng đối với những nhóm khách hàng mới.
Phương pháp hệ thống điểm số thường được sử dụng bổ sung với phương
pháp phán đoán dưới đây:
Phân tích tín dụng theo phương pháp phán đoán (Judgement Method) là
một quá trình trong đó ngân hàng tiến hành phân tích và đánh giá tất cả các
thông tin định tính và định lượng về khách hàng nhằm mục tiêu hạn chế các
khoản cho vay có rủi ro cao. Do phương pháp hệ thống điểm số trong cho vay
tiêu dùng không phải là phương pháp duy nhất được các ngân hàng sử dụng vì
có rất nhiều vấn đề khác mà ngân hàng cũng rất quan tâm. Những vấn đề đó
bao gồm khả năng trả nợ, điều kiện kinh tế hiện tại, bảo đảm nào cần phải có,
phải tuân thủ nội dung của chính sách cho vay của ngân hàng. Các thông tin có
tính chủ quan về khách hàng như thái độ, diện mạo của khách hàng, khả năng
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
quan hệ với ngân hàng trong tương lai có tác dụng rất quan trọng trong việc ra
quyết định của ngân hàng.
Tùy ngân hàng mà hệ thống các yếu tố được phân tích có thể khác nhau,
phổ biến nhất là hệ thống 5C ( Character - tư cách của người đi vay; Capacity -
khả năng vay mượn của người đi vay; Cash - khả năng tạo ra tiền để trả nợ ngân
hàng; Collateral - bảo đảm tín dụng; Condition - điều kiện môi trường) và hệ
thống CAMPARI (Character - tư cách của khách hàng; Ability - năng lực của
người vay; Margin - lãi cho vay; Purpose - mục đích vay; Amount - số tiền;

Repayment - sự hoàn trả; Insurance - bảo đảm).
Có rất nhiều phương pháp để quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu
dùng trong đó có một số phương pháp sau đây được nhiều ngân hàng sử dụng:
- Xác định giới hạn cho vay
Việc xác định giới hạn cho vay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ rủi ro
của khoản vay sau này. Xác định giới hạn cho vay nhằm mục đích tránh để
khách hàng rơi vào tình trạng vay nợ quá nhiều. Theo đánh giá của các định chế
tài chính chuyên nghiệp, có 3 dấu hiệu để nhận biết khách hàng đang vay nợ
quá nhiều:
+ Sử dụng 25% thu nhập của mình hoặc hơn để thanh toán cho các khoản
tín dụng tiêu dùng;
+ Sử dụng 50% thu nhập của mình hoặc hơn để thanh toán cho các khoản
vay mua nhà trả chậm và các khoản tín dụng tiêu dùng khác;
+ Có từ 4 hợp đồng tín dụng tiêu dùng trở lên tại cùng một thời điểm.
- Quản lý danh mục cho vay
Trong hoạt động tín dụng tiêu dùng, danh mục các khách hàng thường là
tập hợp những khoản vay tương đối đồng nhất (vì cùng một mục đích là tiêu
dùng) vì vậy kỹ thật thống kê phân tích thường xuyên được áp dụng và đặc biệt
hữu ích. Các kỹ thuật phân tích này được áp dụng trong tất cả các bước, từ phân
tích trách nhiệm, xây dựng chiến lược giá cả, quyết định giá trị của khoản vay,
dự kiến các khoản lỗ, chiến lược quản lý danh mục cho vay và chiến lược thu
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
19
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
hồi vốn. Điều quan trọng nhất trong kỹ thuật phân tích là thu thập dữ liệu trong
suốt quá trình cho vay là quản lý một cơ sở dữ liệu rủi ro chung.
Nhiệm vụ của việc quản lý danh mục cho vay trong quản trị rủi ro đối với
cho vay tiêu dùng là tránh được những hậu quả bất lợi do tập trung cho vay vào
những khách hàng có độ rủi ro cao. Các kỹ thuật mô hình dự đoán thường được
áp dụng ở đây.

Trong những năm gần đây, các công cụ để cải thiện việc quản trị rủi ro
trong hoạt động tín dụng tiêu dùng đã có những bước tiến bộ đáng kể nhờ các
ngân hàng đi đầu tư rong lĩnh vực này đã tập trung vào việc phát triển những
công cụ phân tích phức tạp. Những tiến bộ trong công nghệ lưu trữ dữ liệu và
hiệu quả của việc sử dụng máy tính cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc
thúc đẩy sự phát triển của các công cụ quản lý rủi ro trong tín dụng tiêu dùng.
Đồng thời cũng có rất nhiều công ty và nhiều công đoạn trong lĩnh vực tín dụng
tiêu dùng áp dụng những công nghệ mới này, đặc biệt là các công ty và các
ngân hàng phát hành thẻ tín dụng. Nhìn chung, so với những năm đầu tư hập kỷ
90, việc quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng tiêu dùng đã phát triển hơn
nhiều và hoạt động tín dụng tiêu dùng đã có một vị trí đáng kể trong hoạt động
tín dụng nói chung.
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc mở rộng cho vay tiêu dùng của ngân
hàng thương mại
1.4.1.Nhóm nhân tố thuộc về bản thân ngân hàng
(1) Định hướng phát triển của ngân hàng, là điều kiện tiên quyết để phát
triển hoạt động cho vay tiêu dùng. Nếu trong kế hoạch phát triển của mình các
ngân hàng không quan tâm đến hoạt động này thì các khách hàng có nhu cầu
về cho vay tiêu dùng cũng sẽ không được quan tâm. Ngược lại, nếu ngân hàng
muốn phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng thì họ sẽ đưa ra những chiến lược
cụ thể để thu hút những người có nhu cầu đến với mình. Và khi đó cung cầu sẽ
có điều kiện thuận lợi để gặp nhau cũng có nghĩa là cho vay tiêu dùng sẽ có
nhiều cơ hội phát triển.
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
(2) Năng lực tài chính của ngân hàng, sẽ là một trong những yếu tố được
các nhà lãnh đạo ngân hàng xem xét khi đưa ra các quyết định trong đó có các
quyết định về hoạt động cho vay tiêu dùng. Năng lực tài chính của ngân hàng
được xác định dựa trên một số yếu tố như số lượng vốn chủ sở hữu, tỷ lệ phần

trăm lợi nhuận năm sau so với năm trước, tỷ trọng nợ quá hạn trong tổng dư
nợ, số lượng tài sản thanh khoản. Nếu ngân hàng có vốn chủ sở hữu lớn, tỷ lệ
phần trăm lợi nhuận lớn, nợ quá hạn thấp và có số lượng tài sản thanh khoản
lớn, khả năng huy động vốn lớn trong thời gian ngắn thì có thể coi là có sức
mạnh về tài chính. Khi ngân hàng có sức mạnh tài chính lớn thì ngân hàng có
thể đầu tư ư vào các danh mục mà ngân hàng quan tâm hơn thì hoạt động cho
vay tiêu dùng có cơ hội phát triển, nhưng ngược lại, nếu ngân hàng không có
được số vốn cần thiết để tài trợ cho cho các hoạt động được ưu tiên hơn thì
hoạt động cho vay tiêu dùng sẽ ít có cơ hội để mở rộng.
(3) Chính sách tín dụng của ngân hàng, là hệ thống các chủ trương, định
hướng quy định chi phối hoạt động tín dụng do hội đồng quản trị đưa ra nhằm
sử dụng hiệu quả nguồn vốn để tài trợ cho các doanh nghiệp, hộ gia đình và cá
nhân. Thông thường chính sách tín dụng có các khoản mục sau: hạn mức tín
dụng, các loại hình cho vay mà ngân hàng thực hiện, quy định về tài sản đảm
bảo, kỳ hạn của các khoản tín dụng, hướng giải quyết phần tín dụng vượt quá
hạn mức cho vay, cách thức thanh toán nợ, … Chính sách tín dụng vạch ra cho
các cán bộ tín dụng hướng đi và khung tham chiếu rõ ràng về những căn cứ để
xem xét các nhu cầu vay vốn. Vì vậy, những yếu tố trong chính sách tín dụng
đều tác động một cách mạnh mẽ tới việc mở rộng tín dụng nói chung và cho
hoạt động cho vay tiêu dùng nói riêng. Nếu như có những hình thức cho vay
tiêu dùng không nằm trong chính sách cho vay của ngân hàng thì chắc chắn các
khách hàng chẳng thể mong đợi vay được những khoản tiền từ ngân hàng để tài
trợ cho nhu cầu chi tiêu của mình. Chẳng hạn như một ngân hàng không thực
hiện cho vay theo thẻ tín dụng thì khách hàng dù có đủ điều kiện cũng không
được cấp tín dụng. Mặt khác khi một ngân hàng đã sẵn có các hình thức cho
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
21
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
vay tiêu dùng đa dạng với chất lượng tốt thì việc mở rộng cũng dễ dàng và
thuận lợi hơn là các ngân hàng mới chỉ có các sản phẩm đơn giản. Do tính chất

cạnh tranh giữa các ngân hàng ngày càng gay gắt thì một chính sách tín dụng
đúng đắn hợp lý là yếu tố thu hút khách hàng hiệu quả. Ngân hàng càng đa
dạng hoá các mức lãi suất phù hợp với từng loại khách hàng, từng kỳ hạn cho
vay và cách xử lý đúng đắn các khoản nợ của khách hàng, có chính sách sản
phẩm hấp dẫn thì càng thu hút được khách hàng đến với ngân hàng, từ đó thực
hiện thành công việc mở rộng cho vay tiêu dùng.
(4) Số lượng, trình độ cũng như đạo đức nghề nghiệp của các cán bộ tín
dụng, cũng ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động cho vay tiêu dùng của các
ngân hàng thương mại. Hoạt động cho vay tiêu dùng có thực hiện được hay
không là do người điều hành, đó chính là các cán bộ nhân viên của ngân hàng.
Bởi vậy, trước tiên muốn hoạt động cho vay tiêu dùng phát triển thì cần phải
quan tâm đến đời sống của các cán bộ nhân viên. Nếu như đạo đức người vay
được xếp vào vị trí hàng đầu tư rong các nhân tố khách quan thì đạo đức cán bộ
tín dụng được xếp vào vị trí hàng đầu tư rong các nhân tố chủ quan. Nếu các
cán bộ tín dụng không có đạo đức nghề nghiệp thì dù giỏi đến mấy cũng vô giá
trị vì lợi ích cá nhân họ sẵn sàng làm tổn hại đến lợi ích của tập thể ngân hàng.
Tuy nhiên, đạo đức không thôi chưa đủ, cán bộ tín dụng phải có trình độ
chuyên môn cao, trình độ hiểu biết rộng thì mới thẩm định chính xác khách
hàng và dự án vay vốn, từ đó đưa ra các quyết định đúng đắn. Một cán bộ tín
dụng có trình độ nghiệp vụ cao, khả năng giao tiếp, marketing tốt, trình độ
ngoại ngữ, vi tính thành thạo, nhiệt tình trong công việc, có đạo đức nghề
nghiệp sẽ tạo được ấn tượng đẹp trong khách hàng về ngân hàng, bởi dưới con
mắt của khách hàng thì cán bộ ngân hàng chính là hình ảnh của ngân hàng.
Nếu khách hàng giao tiếp với cán bộ ngân hàng mà họ cảm thấy an tâm về
trình độ nghiệp vụ, hài lòng với phong cách giao tiếp của cán bộ ngân hàng, an
toàn trong quan hệ với ngân hàng thì họ chắc chắn sẽ còn tìm tới ngân hàng.
Hơn nữa, các cán bộ tín dụng có mối quan hệ rộng trong xã hội cũng có thể thu
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính

hút được nhiều khách hàng hơn. Và một ngân hàng phải có số lượng cán bộ tín
dụng hợp lý, phân công công việc cụ thể thì ngân hàng đó mới có thể phát triển
không chỉ mình hoạt động cho vay tiêu dùng mà tất cả các hoạt động khác nữa.
(5) Trình độ khoa học công nghệ và khả năng quản lý của ngân hàng,
cũng là một trong những nhân tố quan trọng ảnh hưởng tới sự phát triển của
hoạt động cho vay tiêu dùng tại ngân hàng đó. Nếu một ngân hàng được trang
bị các công nghệ hiện đại thì họ có thể tăng tiện ích cho khách hàng và các
dịch vụ của họ sẽ được biết đến nhiều hơn. Ví dụ, một ngân hàng có điều kiện
đầu tư ư vào dịch vụ thẻ thanh toán, đặt các máy rút tiền, có thể giao dịch với
khách hàng thông qua mạng internet …. thì ngân hàng đó có thể mở rộng hoạt
động cho vay tiêu dùng của mình thông qua các tài khoản mà các khách hàng
đã sử dụng dịch vụ trên của ngân hàng như cho vay thấu chi, thẻ tín dụng…
Hơn nữa, áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến các ngân hàng có thể quản lý
danh sách khách hàng một cách dễ dàng hơn, họ có thể tiết kiệm được nhân
công cũng như chi phí quản lý góp phần giảm giá thành dịch vụ. Thêm vào đó,
khi có các công nghệ hiện đại hỗ trợ thì việc giải quyết các thủ tục của ngân
hàng được nhanh chóng, chính xác, giảm bớt các thủ tục rườm rà cho khách
hàng.
1.4.2. Nhóm nhân tố thuộc về khách hàng
(1) Năng lực vay vốn của khách hàng, được thể hiện thông qua các nhân tố
như thu nhập của khách hàng, trình độ văn hoá, thói quen, đạo đức… của khách
hàng. Thu nhập của khách hàng vay tiêu dùng quyết định đến nhu cầu vay tiêu
dùng của họ và quyết định việc có cho vay hay không của ngân hàng. Bởi vì,
ngân hàng khi cho vay tiêu dùng sẽ căn cứ vào mức thu nhập trong tương lai
của khách hàng, đó là nguồn thanh toán khoản nợ đó. Do đó, thu nhập có ảnh
hưởng rất lớn đến nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng, đến quy mô của
khoản vay và đến việc phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng. Khách hàng
vay cần có thu nhập ổn định để đảm bảo khả năng trả nợ cho ngân hàng và đặc
biệt là cần có thiện chí trả nợ đúng hạn và đầy đủ. Nếu như khách hàng là người
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B

23
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
có đạo đức tốt, có ý thức trả nợ thì rủi ro cho vay tiêu dùng thấp, tạo điều kiện
kích thích ngân hàng tiến hành mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng và các quy
định cho vay sẽ không quá khắt khe. Ngược lại nếu khách hàng trả nợ không
đều, nợ quá hạn nhiều thì tất yếu sẽ kìm hãm hoạt động cho vay tiêu dùng.
(2) Khả năng đáp ứng các điều kiện khi vay của khách hàng, có nghĩa là
khách hàng liệu có đáp ứng được các điều kiện quy định của ngân hàng hay
không. Các điều kiện như là tài sản đảm bảo cũng như các giấy tờ chứng mình
quyền sở hữu và sử dụng hợp pháp tài sản …
1.4.3.Nhóm nhân tố thuộc về môi trường hoạt động của ngân hàng
1.4.3.1. Tình trạng kinh tế vĩ mô
Sự ổn định kinh tế vĩ mô sẽ tạo cơ hội mở rộng tín dụng tiêu dùng một
cách hiệu quả. Kinh tế vĩ mô ổn định, đặc biệt là ổn định tiền tệ với các chỉ tiêu
giá cả, lãi suất, tỷ giá, lạm phát sẽ làm yên tâm định chế tài chính cho vay vốn,
các đối tượng vay vốn có thêm việc làm, tăng thu nhập, giúp họ yên tâm về sự
ổn định trong thu nhập cũng như sự ổn định của chi phí đi vay, chi phí mua
sắm, sửa chữa nhà cửa, và các hàng hóa, dịch vụ khác, do đó làm tăng các
khoản vay của họ, đồng thời tạo điều kiện duy trì và phát triển bền vững quan
hệ hai chiều vay vốn và trả nợ.
Ngược lại, khi kinh tế khủng hoảng hoặc điều kiện phát triển chậm chạp,
hay kinh tế vĩ mô bất ổn định một mặt sẽ tác động gây hạn chế cấp tín dụng tiêu
dùng của các trung gian tài chính. Các khoản cho vay chịu tác động của những
biến động trên thị trường tài chính bất ổn có thể dẫn tới đổ vỡ tín dụng. Những
thay đổi tích cực trong kinh tế vĩ mô diễn ra quá nhanh cũng gây ra những xáo
trộn nhất định. Chẳng hạn tỷ lệ lạm phát và lãi suất giảm quá nhanh cũng có thể
dẫn tới tình trạng võ nợ đối với các món vay với lãi suất dựa vào tỷ lệ lạm phát
cao trước đó. Tỷ giá hối đoái kém linh hoạt, không phản ánh được sự biến động
của kinh tế vĩ mô, làm méo mó những tín hiệu giá cả bên ngoài cũng ảnh hưởng
trực tiếp đến thu nhập của khách hàng và tổ chức tín dụng. Mặt khác, kinh tế vĩ

mô phát triển chập chạm hay bất ổn cũng khiến thu nhập trong tương lai của
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Khoa Ngân hàng - Tài chính
người tiêu dùng trở nên bấp bênh, các chi phí biến động, khó kiểm soát, do đó
người tiêu dùng phải giảm các khoản vay của họ.
1.4.3.2. Quan điểm thúc đẩy lĩnh vực tiêu dùng trong nước của Chính phủ sẽ
tạo cơ hội mở rộng thị trường tín dụng tiêu dùng
Quan điểm của Chính phủ về vai trò của tiêu dùng trong nước đối với phát
triển và tăng trưởng kinh tế có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển hoạt động
tín dụng tiêu dùng. Khi Chính phủ thực hiện chiến lược phát triển kinh tế theo
hướng coi trọng xuất khẩu (tiêu dùng của người nước ngoài) thì bộ phận tiêu
dùng trong nước sẽ ít được quan tâm hơn. Tuy nhiên, kinh nghiệm thực tiễn ở
các nước cho thấy, chiến lược này cũng gặp phải vấn đề là tăng trưởng kinh tế
sẽ phụ thuộc rất lớn vào môi trường bên ngoài. Do đó nhiều nước đã chuyển
sang chiến lược phát triển kinh tế ổn định và bền vững hơn là dựa vào tiêu dùng
trong nước. Với quan điểm đó, các chính sách tích cực của Chính phủ, hàng đầu
là tạo môi trường thuận lợi đẩy mạnh chi tiêu tiêu dùng (như chính sách thuế,
chính sách thu nhập, chính sách thương mại, du lịch, y tế, giáo dục ) là cơ hội
quan trọng mở rộng tín dụng tiêu dùng.
1.4.3.3. Môi trường pháp luật
Một hệ thống pháp luật hoàn thiện là cơ sở bảo vệ sự phát triển thị trường
tài chính an toàn, ổn định, thúc đẩy các định chế tài chính nâng cao năng lực
cung cấp dịch vụ tài chính chất lượng cao cho dân cư, bảo vệ sự phát triển bền
vững quan hệ hợp tác bình đẳng giữa ngân hàng và khách hàng vì lợi ích của
hai phía.
1.4.3.4.Môi trường văn hoá- xã hội
Những yếu tố thuộc về văn hoá xã hội như thói quen sử dụng các sản
phẩm ngân hàng, tỷ lệ tiết kiệm, trình đọ dân trí, thị hiếu… ảnh hưởng rất
lớn đến việc đưa ra quyết định lựa chọn hình thức cho vay tiêu dùng. Chẳng

hạn như ở Mỹ, xã hội được cho là xã hội tiêu dùng với tỷ lệ tiết kiệm trên
Phạm Hải Hà Ngân hàng 44B
25