GIÁO ÁN LỊCH SỬ 7 TIẾT 15 16

Ngày soạn: 13/10/2018
Tiết 15
Bài 11
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG
(1075 – 1077)
I. GIAI ĐOẠN THỨ NHẤT (1075)
A. MỤC TIÊU DẠY HỌC
1. Kiến thức
- Âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống là nhằm bành trướng lãnh thổ, đồng
thời giải quyết những khó khăn về tài chính và XH trong nước .
- Cuộc tập kích tấn cơng sang đất Tống của Lý Thường Kiệt là hành động phòng
vệ chính đáng.
2. Kĩ năng
- Sử dụng lược đồ để tường thuật cuộc tiến vào đất Tống.
- Phân tích, nhận xét, đánh giá các sự kiện, nhân vật lịch sử.
3. Thái độ
- Giáo dục cho HS lòng tự hào dân tộc và biết ơn người anh hùng dân tộc Lý
Thường Kiệt có cơng lớn với đất nước
- Bồi dưỡng lịng dũng cảm, nhân ái và tình đồn kết dân tộc.
Giáo dục đạo đức: Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng biện pháp
mềm dẻo, thương lượng, giảng hòa. Tinh thần hịa bình. Tình u thương, lịng
khoan dung. Ý thức đoàn kết chống giặc ngoại xâm.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ, tự học.
- Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật;so sánh, phân tích, khái qt hóa;
nhận xét, đánh giá, rút ra bài học lịch sử;...
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên
+ Sách giáo khoa, giáo án, sách giáo viên, tài liệu tham khảo, máy chiếu,…
+ Bản đồ thời Lý - Trần, lược đồ cuộc tấn công vào đất Tống của Lý Thường Kiệt.
2. Học sinh

- Sách giáo khoa, vở ghi, vở bài tập….
C. PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút, ...
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức(1p)
Lớp
Ngày dạy
Vắng
Ghi chú
7A


7B
2.Kiểm tra bài cu(5p)
a.Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý:
b.Luật pháp và quân đội thời Lý?
3. Bài mới(35p)
* Giới thiệu bài mới:
Năm 981 mối quan hệ giữa 2 nước được củng cố, nhưng từ giữa TK XI quan
hệ ngoại giao giữa 2 nước đã bị cắt đứt bởi nhà Tống có những hành động khiêu
khích xâm lược Đại Việt. Trước hành động đó vua tơi nhà Lý đã có những bước
chuẩn bị chu đáo cho cuộc kháng chiến ntn? Kết quả ra sao? Đó là nội dung bài
học…
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
Hoạt động 1
1. Nhà Tống âm mưu xâm
- Thời gian: 10p
lược nước ta

- Mục tiêu: Biết được âm mưu xâm lược Đại
Việt của nhà Tống
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm
thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1
phút, ...
GV: Trình bày tình hình nhà Tống giữa thế - Giữa thế kỉ XI, nhà Tống gặp
kỉ XI ?
những khó khăn chồng chất: nội
HS: Nhà Tống gặp những khó khăn chồng bộ mâu thuẫn, nơng dân khởi
chất: Ngân khố cạn kiệt, tài chính nguy ngập. nghĩa, bị 2 nước Liêu – Hạ quấy
Nội bộ mâu thuẫn, nhân dân đói khổ nổi dậy nhiễu....
đấu tranh...
GV: Nhà Tống âm mưu xâm lược Đại Việt - Nhà Tống quyết định dùng
nhằm mục đích gì ?
chiến tranh để giải quyết tình
HS trả lời
trạng khó khăn trong nước và
đưa nước ta trở lại chế độ đô hộ
GV: Để chiếm được Đại Việt nhà Tống đã như trước.
tiến hành những việc gì? Nhằm mục đích gì? - Nhà Tống xúi giục vua ChamHS: Nhà Tống xúi giục vua Cham-pa đánh lên pa đánh lên từ phía Nam, cịn ở
từ phía Nam. Ở biên giới phía Bắc thì ngăn cản phía Bắc nhà Tống ngăn cản
việc buôn bán, đi lại của nhân dân hai nước. giao thương, dụ dỗ các tù trưởng
Dụ dỗ các tù trưởng dân tộc ít người.
dân tộc.
→ Mục đích làm suy yếu lực lượng của nhà
Lý.
…………………………………..........………
…………………………………………..........

Hoạt động 2
- Thời gian: 25p
- Mục tiêu: Hiểu được nhà Lý đứng trước âm
mưu xâm lược của nhà Tống đã chủ động
chuẩn bị kháng chiến ra sao
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm
thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1
phút, ...
GV: Đứng trước âm mưu xâm lược của nhà
Tống, nhà Lý đã làm gì?
HS : Nhà Lý chủ động tiến hành các biện pháp
chuẩn bị đối phó.
GV: Cho biết một vài nét về Lý Thường
Kiệt ?
HS trả lời.
GV: Nhà Lý chuẩn bị đối phó như thế nào?
HS: + Cho quân đội luyện tập và canh phòng
suốt ngày đêm.
+ Đánh trả các cuộc quấy phá, làm thất bại
mưu đồ dụ dỗ của nhà Tống.
+ Đem quân đánh bại ý đồ tiến công phối hợp
của nhà Tống với Cham-pa.
GVG : Lý Thường Kiệt cùng quân sĩ ngày
đêm luyện tập, mộ thêm binh lính quyết làm
thất bại âm mưu xâm lược của nhà Tống Lý
Thường Kiệt đưa Lý Đạo Thành một đại thần
có uy tín cùng tham gia việc nước.
+ Vua Lý Thánh Tông và Thái uý Lý Thường

Kiệt chỉ huy đạo quân khoảng 5 vạn quân đánh
Cham-pa. Vua Cham-pa bị bắt làm tù binh,
buộc Cham-pa phải cắt 3 châu (Thuộc vùng
đất Quảng Bình và Quảng Trị ngày nay) để
chuộc vua về.
GV: Trước tình hình quân Tống ráo riết XL
nước ta, Lý thường Kiệt thực hiện chủ
trương đánh giặc như thế nào?
HS trả lời
GV: Theo em, câu nói của Lý Thường Kiệt:
“Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân

2. Nhà Lý chủ động tiến công
để phòng vệ

a. Việc chuẩn bị
- Lý Thường Kiệt được giao làm
tổng chỉ huy tổ chức kháng
chiến.

- Chiêu mộ thêm quân, tăng
cường canh phòng, luyện tập .
+ Đánh trả các cuộc quấy phá,
làm thất bại mưu đồ dụ dỗ của
nhà Tống.
+ Đem quân đánh bại ý đồ tiến
công phối hợp của nhà Tống với
Cham-pa.

đánh trước để chặn thế mạnh của giặc.”, thể
hiện điều gì?
HS: Đây là cuộc tấn cơng để tự vệ chứ không
phải xâm lược. Thể hiện chủ trương táo bạo
nhằm dành thế chủ động làm tiêu hao sinh lực
địch ngay từ lúc chưa tiến hành xâm lược.
GV nhấn mạnh: Đây là cuộc tấn công để tự vệ
chứ không phải xâm lược.
HS đọc “ Châu Ung ... Đại Việt”
GV tường thuật tóm tắt diễn biến cuộc kháng
chiến chống Tống do Lý Thường Kiệt chỉ
huy năm 1075
+ Tháng 10/ 1075 , 10 vạn quân ta chia làm 2
đạo tấn công vào đất Tống :
+ Quân bộ do các tù trưởng Tông Đản và Thân
Cảnh Phúc chỉ huy vượt biên giới đánh vào
Châu Ung (Quảng Tây)..
+ Quân thuỷ do Lý Thường Kiệt chỉ huy
GVG:Lý Thường Kiệt sau khi phá huỷ các kho
tàng của giặc, tiến về bao vây thành châu Ung.
Để cô lập và tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân
Trung Quốc, Lý Thường Kiệt đã cho yết bảng
nói rõ mục đích tự vệ của mình.
GV: Mục đích của việc làm đó là gì?
HS: Để tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân
Trung Quốc nhằm cô lập kẻ thù.
GV: Kết quả của cuộc kháng chiến ra sao?
HS trả lời
GV: Tại sao nói đây là cuộc tiến công để tự
vệ chứ không phải là cuộc tiến công xâm

lược?
HS: + Ta chỉ tấn công vào các căn cứ quân sự,
kho lương thảo, đó là những nơi quân Tống tập
trung lực lượng, lương thực, vũ khí xâm lược
Đại Việt.
+ Khi đã hồn thành mục đích, ta rút quân về
nước
GV: Việc chủ động tấn công để tự vệ của nhà
Lý có ý nghĩa như thế nào?
HS : Làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại

- Chủ trương của nhà Lý : “tiến
công trước để tự vệ”.

b. Diễn biến:
- 10/1075, Lý Thường Kiệt chỉ
huy hơn 10 vạn quân bất ngờ
tấn công vào châu Khâm, châu
Liêm (Quảng Đông).
- Sau khi tiêu diệt các căn cứ,
kho tàng của giặc, Lý Thường
Kiệt kéo quân về tấn công Ung
Châu. (Quảng Tây)..

c. Kết quả: Sau 42 ngày chiến
đấu, quân ta hạ thành Ung Châu
và nhanh chóng rút quân về
nước.

d. Ý nghĩa:

cuộc tấn công xâm lược của nhà Tống.
- Đánh một đòn phủ đầu, làm
………………………………………………
hoang mang quân Tống, đẩy
…
chúng vào thế bị động.
………………………………………………
…
4. Củng cố(2p)
- GV khái quát lại nội dung bài học.
a. Trình bày lại âm mưu xâm lược của nhà Tống
b. HS trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống (1075) bằng lược đồ
5. Hướng dẫn về nhà(1p)
- HS học bài cũ.
- Trình bày cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống bằng lược đồ
- Soạn tiếp mục II: “Giai đoạn thứ hai (1076 – 1077)
- Tìm hiểu ý nghĩa bài thơ “Nam quốc sơn hà” của Lý Thường Kiệt. Tìm hiểu tài
năng và cơng lao của Lý Thường Kiệt.

Ngày soạn: 13/10/2018
Tiết 16
Bài 11
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG
(1075 – 1077)
I. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076 - 1077)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống ở giai đoạn thứ hai và thắng lợi to lớn

của quân dân Đại Việt.
2. Kĩ năng
- Sử dụng lược đồ để thuật lại cuộc chiến trên sông Như Nguyệt.
3. Thái độ
- Giáo dục niềm tự hào về tinh thần bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc thời Lý
- HS hiểu tài năng và công lao của Lý Thường Kiệt.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ, tự học.
- Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật; xác định mối liên hệ, tác động
giữa các sự kiện, hiện tượng; so sánh, phân tích, khái qt hóa; nhận xét, đánh giá,
rút ra bài học lịch sử;...
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH


1. Giáo viên
+ Sách giáo khoa, giáo án, sách giáo viên, tài liệu tham khảo…
+ Lược đồ trận tuyến Như Nguyệt. Tư liệu về Lý Thường Kiệt
2. Học sinh: sách giáo khoa, vở ghi, vở bài tập….
C. PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Đàm thoại, thuyết trình, vấn đáp….
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức(1p)
Lớp
Ngày dạy
Vắng
Ghi chú
7A
7B
2. Kiểm tra bài cu(5p)
a. Trình bày âm mưu xâm lược của nhà Tống?

b. Nhà Lý đã chủ động tiến công để phòng vệ ntn?
- Chủ trương của nhà Lý : “tiến công trước để tự vệ”.
- 10/1075, Lý Thường Kiệt chỉ huy hơn 10 vạn quân bất ngờ tấn công vào châu
Khâm, châu Liêm (Quảng Đông).
- Sau khi tiêu diệt các căn cứ, kho tàng của giặc, Lý Thường Kiệt kéo quân về tấn
công Ung Châu. (Quảng Tây)..
3. Bài mới(35p)
* Giới thiệu bài mới:
Nhà Lý sau khi chủ động tiến công để phòng vệ đạt kết quả đã tiếp tục chuẩn
bị kháng chiến chống quân Tống ra sao? Kết quả ntn? Đó là nội dung bài học…
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
Hoạt động 1
1. Kháng chiến bùng nổ
- Thời gian: 15p
- Mục tiêu: Biết miêu tả, hiểu được tác dụng
của phịng tuyến trên sơng Như Nguyệt; ghi
nhớ những nét chính về cuộc tấn cơng xâm
lược nước ta của nhà Tống
- Phương pháp dạy học: nêu vấn đề, thuyết
trình, đàm thoại, vấn đáp,...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi,..
* Chuẩn bị của nhà Lý:
GV: Sau khi rút quân về nước, Lý Thường - Sau khi rút quân về nước, Lý
Kiệt đã làm gì?
Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa
HS : Hạ lệnh cho các địa phương chuẩn bị phương ráo riết chuẩn bị bố phòng.
bố phòng
- Ta xây dựng phòng tuyến ở các vị
GV: Dự kiến địch kéo vào nước ta theo hai trí chiến lược ở biên giới và chọn

hướng, Lý Thường Kiệt đã bố phịng.
sơng Như Nguyệt làm phòng tuyến
GV treo lược đồ cuộc kháng chiến chống chống quân xâm lược Tống.
Tống (1075-1077) chỉ cho HS biết cách bố
trí của ta
GV: Tại sao Lý Thường Kiệt xây dựng
phịng tuyến ở các vị trí chiến lược biên
giới và lại chọn sơng Như Nguyệt làm
phịng tuyến chống qn xâm lược Tống?
HS: Vì ơng dự đốn các vị trí chiến lược
vùng biên giới là nơi quân xâm lược nhất
định đi qua. Và xây dựng phịng tuyến sơng
Như Nguyệt vì đây là con sông chặn ngang
tất cả các đường bộ từ Quảng Tây (Trung
Quốc) vào Thăng Long → Ví như một chiến
hào tự nhiên rất khó có thể vượt qua.
GV: Thái độ của nhà Tống sau khi thất bại
ở Ung Châu?
HS: Nhà Tống vô cùng tức tối, liền tiến
hành cuộc xâm lược Đại Việt.
* Cuộc tấn công xâm lược của
quân Tống:
HS: Tường thuật cuộc tấn công xâm lược * Quân Tống:
của quân Tống?
- Cuối năm 1076, nhà Tống cử một
GV sử dụng lược đồ tường thuật + giảng đạo quân lớn theo hai đường thủy,
cho HS nghe về cuộc tấn công của quân bộ xâm lược Đại Việt.
Tống

- Tháng 1/1077, 10 vạn quân bộ do
Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy
vượt biên giới qua Lạng Sơn tiến
xuống.
* Quân ta:
- Chặn đánh cản bước tiến của
giặc. Đến trước bờ Bắc sông Như
Nguyệt quân Tống bị quân ta chặn
lại.
- Quân thủy của nhà Tống bị quân
ta chặn đánh ở vùng ven biển nên
GV: Kết quả cuộc xâm lược của quân không thể tiến sâu vào để hỗ trợ
Tống như thế nào?
cho quân bộ.
HS : Kết quả: quân Tống bị chặn lại không
lọt vào sâu được, phải đóng qn phía Bắc
sơng Như Nguyệt.


……………………………………………...
……………………………………………...
Hoạt động 2
- Thời gian: 20p
2. Cuộc chiến đấu trên phịng
- Mục tiêu: Ghi nhớ những nét chính về tuyến Như Nguyệt
cuộc kháng chiến chống Tống của quân dân
nhà Lý.
- Phương pháp dạy học: nêu vấn đề, thuyết
trình, đàm thoại, vấn đáp,...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi,..

GV: Yêu cầu hs tường thuật cuộc chiến
đấu trên phòng tuyến Như Nguyệ.t
GV sử dụng lược đồ tường thuật lại cuộc
chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
GV nhấn mạnh: Lý Thường Kiệt không cho
mở các cuộc phản công ngay mà đến tận
cuối mùa xuân 1077 đang đêm Lý Thường
Kiệt cho quân lặng lẽ vượt sông Như
Nguyệt đánh vào danh trại của giặc. Qn
Tống thua to lâm vào tình thế khó khăn
tuyệt vọng.
GV: Để động viên, khích lệ tinh thần chiến
đấu của quân ta, nhà Lý làm gì?
HS: Nhà Lý cho người vào ngôi đền trên bờ
sông ngâm vang bài thơ “Nam quốc sơn hà”.
GV: Em hiểu nội dung, ý nghĩa của bài
thơ như thế nào?
HS: Bài thơ nói rõ nền độc lập tự chủ của
Đại Việt đã có từ lâu đời. Nếu như bị xâm
phạm thì quân giặc sẽ bị đánh tan tành.
GV: Kết quả của cuộc chiến đấu trên
phịng tuyến sơng Như Nguyệt như thế
nào?
GV nhấn mạnh : Lý Thường Kiệt kết thúc
chiến tranh bằng phương pháp thương lượng
giảng hoà. Quách quỳ chấp nhận ngay, rút
quân về nước.
GV: Vì sao Lý Thường Kiệt lại cử người
đến thương lượng và “giảng hòa” với

* Diễn biến:
- Qn Tống nhiều lần tấn cơng
vào phịng tuyến để tiến xuống
phía Nam phịng tuyến trên sơng
Như Nguyệt nhưng bị quân ta đẩy
lùi.
- Quân Tống chán nản, chết dần
chết mòn.
- Cuối mùa xuân 1077, Lý Thường
Kiệt mở cuộc tấn công lớn vào trận
tuyến của địch.

* Kết quả:
+ Quân Tống thua to,
+ Quân ta chủ động kết thúc chiến
tranh bằng đề nghị “giảng hòa” ,
quân Tống chấp thuận ngay và rút
quân về nước.


Quách Quỳ?
HS: Để đảm bảo mối quan hệ ban giao, hịa
hiếu giữa hai nước sau chiến tranh, khơng
làm tổn thương danh dự của nước lớn, bảo
đảm một nền hịa bình lâu dài. Đó cũng là
tính cách nhân đạo của dân tộc ta.
GV: Hãy nêu những nét độc đáo trong
cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt?
HS trả lời
GV nhấn mạnh: - Chọn địa điểm thuận lợi

để đánh giặc : sự sáng tạo của tổ tiên ta
trong việc dựa vào điều kiện tự nhiên để
chiến đấu bảo vệ Tổ quốc
- Biết khích lệ tinh thần của quân ta
- Cách kết thúc chiến tranh nhân đạo, hợp
tình hợp lí.
GV: Trận chiến trên sơng Như Nguyêt
thắng lợi nhờ nguyên nhân nào?
HS: - Tinh thần đoàn kết chiến đấu anh dũng
của ND ta
- Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt
GV: Em hãy trình bày ý nghĩa chiến thắng
trên sông Như Nguyệt?
c. Ý nghĩa: Nền độc lập, tự chủ
HS : Là trận đánh tuyệt vời của lịch sử của Đại Việt được bảo vệ.
chống giặc ngoại xâm của dân tộc:
- Nền độc lập tự chủ của Đại Việt được giữ
vững.
- Buộc nhà Tống phải từ bỏ mộng xâm lược
Đaị Việt
- Cho biết công lao của Lý Thường Kiệt.
……………………………………………
…
……………………………………………
…
4. Củng cố(3p)
- GV khái quát nội dung bài học
Bài tập trắc nghiệm:
Nối A và B sao cho phù hợp
A (Thời gian)

B (Sự kiện)
Kết quả
1. 10/1075
a. Quân Tống vượt biên giới qua 1- c


Lạng Sơn
2. 1/1077
b. Quân Tống thua to,
3. Cuối mùa xuân c. Lý Thường Kiệt tiến công tự vệ
1077,
5. Hướng dẫn về nhà(1p)
- HS học bài cũ, trả lời các câu hỏi trong SGK + lược đồ
- Xem lại tất cả các bài đã học, tiết sau thực hiện bài tập lịch sử

2–a
3–b