Bai 28 Cau tran thuat don khong co tu la

Giáo viên: Nguyễn Thúy


Nêu đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là.
=>Trong câu trần thuật đơn có từ “là”:
- Vị ngữ thường do từ “là” kết hợp với danh từ
(cụm danh từ) tạo thành.
- Ngồi ra, vị ngữ cịn có thể là kết hợp giữa từ “là”
với tính từ (cụm tính từ), động từ (cụm động từ).
- Khi biểu thị ý phủ định, vị ngữ kết hợp với các
cụm từ: không phải, chưa phải.


Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu dưới đây và cho
biết các câu đó thuộc kiểu câu nào của câu trần thuật đơn
có từ “là”?
a/ Tơi là học sinh lớp 6A1.
CN

VN

=> Câu giới thiệu

b/ Từ đơn là từ do một tiếng có nghĩa tạo thành.
CN

VN

=> Câu định nghĩa

c/ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

CN

=> Câu miêu tả

d/ Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
CN

VN

=> Câu đánh giá

VN


Tiết 118:


Tiết 118:
I- Đặc điểm của câu trần
thuật đơn khơng có từ “là”:
1- Ví dụ:
Câu 1:
a/ Phú ơng mừng lắm.
CN

VN

b/ Chúng tơi tụ hội ở góc sân.
CN

VN

c/ Thầy giáo đến .
CN

VN

d/ Đồng ruộng quê tôi mênh
CN

mông, bát ngát.
VN

Hãy xác định chủ ngữ, vị ngữ
cho các câu sau?


Tiết 118:
I- Đặc điểm của câu trần
thuật đơn khơng có từ “là”:
1- Ví dụ:
Câu 2:
- Vị ngữ (a) là cụm tính từ
- Vị ngữ (b) là cụm động từ
- Vị ngữ (c) là động từ
- Vị ngữ (d) là tính từ

Vị ngữ của các câu đó do từ
hoặc cụm từ loại nào tạo
thành?

a/ Phú ông mừng lắm.
b/ Chúng tôi tụ hội ở góc sân.
c/ Thầy giáo đến .
d/ Đồng ruộng quê tôi mênh
mông, bát ngát


Tiết 118:
I- Đặc điểm của câu trần
thuật đơn khơng có từ “là”:
1- Ví dụ:
Câu 2:
- Vị ngữ (a) là cụm tính từ
- Vị ngữ (b) là cụm động từ
- Vị ngữ (c) là động từ
- Vị ngữ (d) là tính từ
Câu 3:
=> Vị ngữ trong các câu trên
kết hợp với các từ “không,
chưa” để biểu thị ý phủ định

Điền các từ: không, không
phải, chưa, chưa phải vào
trước vị ngữ của những câu
trên.
a/ Phú ông mừng lắm.
=> Phú ông chưa mừng lắm.
b/ Chúng tơi tụ hội ở góc sân.
Chúng tơi khơng phải tụ hội
ở góc sân.

c/ Thầy giáo đến .
=> Thầy giáo không đến .
d/ Đồng ruộng quê tôi mênh
mông, bát ngát
=> Đồng ruộng quê tôi chưa
phải mênh mông, bát ngát


Tiết 118:
I- Đặc điểm của câu trần
thuật đơn khơng có từ “là”:
1- Ví dụ:
2- Ghi nhớ: (SGK/118)

Qua tìm hiểu các ví dụ, em
cho biết các đặc điểm của câu
trần thuật đơn khơng có từ
“là”.
=>Trong câu trần thuật đơn
khơng có từ “là”:
- Vị ngữ thường do động từ
hoặc cụm động từ, tính từ
hoặc cụm tính từ tạo thành.
- Khi vị ngữ biểu thị ý phủ
định, nó kết hợp với các từ
khơng, chưa.


So sánh đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là” và câu
trần thuật đơn khơng có từ “là”

Câu trần thuật đơn có từ “là”

Câu trần thuật đơn khơng có từ
“là”

- VN do từ “là” kết hợp với danh từ
Vị ngữ do động từ, cụm động từ
(cụm danh từ) tạo thành.
hoặc tính từ, cụm tính từ tạo thành.
- Ngồi ra , tổ hợp giữa từ “là” với
động từ (cụm động từ), tính từ
(cụm tính từ )cũng có thể làm VN.
- Khi biểu thị ý phủ định, VN kết
hợp với các cụm từ không phải,
chưa phải

- Khi biểu thị ý phủ định, VN kết
hợp với các cụm từ không, .chưa


Tiết 118:
II- Câu miêu tả và câu tồn tại:
1- Ví dụ:
Câu 1:
a/ Đằng cuối bãi, hai cậu bé con
CN

tiến lại.
VN

b/ Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé
VN
CN
con .

Xác định chủ ngữ, vị ngữ
trong các câu sau:
a/ Đằng cuối bãi, hai cậu bé
con tiến lại.
b/ Đằng cuối bãi, tiến lại hai
cậu bé con .


Tiết 118:
II- Câu miêu tả và câu tồn tại:
1- Ví dụ:
Câu 2:
=>Câu (a) dùng để miêu tả
hành động của sự vật được
nêu ở chủ ngữ. Đây là câu
miêu tả. Chủ ngữ đứng trước
vị ngữ
=>Câu (b) dùng để thông báo
sự xuất hiện của sự vật. Đây
là câu tồn tại. Vị ngữ đứng
trước chủ ngữ.

Hai câu trên có gì khác nhau
về ý nghĩa và về cấu tạo?
a/ Đằng cuối bãi, hai cậu bé

con tiến lại.
b/ Đằng cuối bãi, tiến lại hai
cậu bé con .


Trong các câu ví dụ sau, câu nào là câu miêu tả, câu nào là
câu tồn tại?
1/ Dịng sơng q em rộng mênh mông
=>Câu miêu tả, chỉ đặc điểm
2/ Trong màn đêm, vang lên tiếng còi tàu.
=>Câu tồn tại, chỉ sự xuất hiện
3/ Sân trường giờ ra chơi, học sinh nô đùa ầm ĩ.
=>Câu miêu tả, chỉ hành động
4/ Bà ấy vô cùng lo lắng.
=>Câu miêu tả, chỉ trạng thái
5/ Trên bầu trời, vụt tắt một ngôi sao cuối cùng.
=>Câu tồn tại, chỉ sự tiêu biến
6/ Trước sân trường, những thảm cỏ xanh mượt.
=>Câu miêu tả, chỉ đặc điểm
7/ Trên đỉnh tháp, rực rỡ, lung linh ánh điện màu
=>Câu tồn tại, chỉ sự tồn tại


Tiết 118:
II- Câu miêu tả và câu tồn tại:
1- Ví dụ:
2- Ghi nhớ: (SGK/119)

Em hiểu thế nào là câu miêu
tả và câu tồn tại?

- Những câu dùng để miêu tả
hành động, trạng thái, đặc
điểm, …của sự vật nêu lên ở
chủ ngữ được gọi là câu miêu
tả. Trong câu miêu tả, chủ
ngữ đứng trước vị ngữ.
- Những câu dùng để thông
báo về sự xuất hiện, tồn tại
hoặc tiêu biến của sự vật
được gọi là câu tồn tại. Một
trong những cách tạo câu tồn
tại là đảo chủ ngữ xuống sau
vị ngữ.


Tiết 118:
II- Luyện tập:


Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những
câu nào là câu tồn tại, những câu nào là câu miêu tả?
a. Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thơn. Dưới bóng tre của ngàn
xưa, thấp thống mái đình, mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta gìn
giữ một nền văn hóa lâu đời.
(Thép Mới)
- Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thơn.
CN

VN

=> câu miêu tả
- Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thống mái đình, mái chùa cổ kính.
VN
CN
=> câu tồn tại
- Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.
CN
VN
=> câu miêu tả


Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những
câu nào là câu tồn tại, những câu nào là câu miêu tả?
b- Bên hàng xóm tơi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tơi đặt cho
nó một cách chế giễu và trịch thượng thế .
(Tơ Hồi)
- Bên hàng xóm tơi có cái hang của Dế Choắt
VN
CN
=> Câu tồn tại
- Dế Choắt là tên tơi đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế
CN

VN

=> câu miêu tả (câu trần thuật đơn có từ “là”)


Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những
câu nào là câu tồn tại, những câu nào là câu miêu tả?

b- Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt
như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy. (Ngô Văn Phú)
- Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng
CN
=> Câu tồn tại VN
-Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy
CN

mà trỗi dậy
=> câu miêu tả

VN


Viết một đoạn văn tả cảnh trường em, trong đó có sử dụng
câu tồn tại.
=> Nếu bạn có đến xã Hịa Trị, xin mời đến thăm trường tơi.
Trường tơi mang tên vị thần hồng Lương Văn Chánh, người
đã có cơng mở ra đất Phú trời Yên
Ngôi trường ấy nằm gần con đường xã lộ, mặt hướng
về phía đơng đón ánh mặt trời mỗi sáng và đón gió mát lành
từ cánh đồng Hịa Trị. Đó là một ngơi trường hai tầng khang
trang, đẹp đẽ. Sân trường trồng nhiều cây xanh lấy bóng mát.
Các phịng học rộng rãi, thống đãng. Từ các phịng học,
vang lên tiếng giảng bài của các thầy cơ. Đến giờ ra chơi, sân
trường ồn ào náo nhiệt. Chúng tơi bày ra đủ các trị chơi.
Khắp sân trường, rộn rã tiếng cười đùa.
Tơi vơ cùng u q ngơi trường này