SKKN Dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh tại địa phương qua chủ đề Lực ma sát phần cơ học – Vật lí 10 THPT

w
SỞ GD & ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 1

===    ===

Đề tài:
DẠY HỌC GẮN LIỀN VỚI SẢN XUẤT KINH DOANH
TẠI ĐỊA PHƯƠNG QUA CHỦ ĐỀ “LỰC MA SÁT” PHẦN CƠ HỌC
– VẬT LÍ 10 THPT

Nhóm thực hiện:
1. NGUYỄN THỊ TÁM – THPT Quỳnh Lưu 1
Tổ

: Tự nhiên

Số điện thoại

: 0385708565

2. LÊ NGỌC NĂM – THPTNguyễn Đức Mậu
Tổ

: Tự nhiên

Số điện thoại

: 0963679603

Năm học: 2020 – 2021

0


MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ

2

NỘI DUNG

3

I.

Cơ sở li luận

3

1.1.

Khái niệm về hoạt động sản xuất kinh doanh

3

1.2

Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động

3

giáo dục, dạy học ở trường phổ thơng
1.3

Quy trình tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học gắn với

4

sản xuất, kinh doanh tại địa phương.
1.4

Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất kinh

5

doanh
1.5

Các hình thức dạy học , tổ chức hoạt động giáo dục gắn với sản

5

xuất kinh doanh
II.

Thực trạng của vấn đề

10

III.

Giải pháp thực hiện

10

3.1

Xác định vấn đề cần giải quyết

11

3.2

Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học

11

3.3

Kế hoạch dạy học

12

3.4

Kiểm tra đánh giá

25

IV.

Thực nghiệm sư phạm

30

PHẦN 3. KẾT LUẬN

34

TÀI LIỆU THAM KHẢO

37

PHỤ LỤC

38

1


A- ĐẶT VẤN ĐỀ
Vật lí là một bộ mơn khoa học thực nghiệm nghiên cứu về các hiện tượng
vật lí trong đời sống, sản xuất và trong tự nhiên. Những thành tựu của vật lí được
ứng dụng vào thực tiễn sản xuất và ngược lại chính thực tiễn sản xuất đã thúc đẩy
khoa học vật lí phát triển. Vì vậy học vật lí khơng chỉ đơn thuần là học lý thuyết,
giải bài tập mà phải biết vận dụng kiến thức vật lí vào đời sống và thực tiễn sản
xuất. Mặt khác, khi sử dụng các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh trong
vai trị cơng cụ, thiết bị dạy học sẽ giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên
sinh động, hấp dẫn; Góp phần phát triển tư duy độc lập, sáng tạo cho học sinh.
Dạy học gắn liền với hoạt động sản xuất, kinh doanh giúp học sinh được trải

nghiệm thực tiễn cuộc sống, giúp các em hiểu giá trị của lao động, chia sẻ với
những khó khăn vất vả của người lao động, tơn trọng giá trị cuộc sống; Giúp học
sinh nhận thức rõ vấn đề ô nhiễm môi trường trong sản xuất, xây dựng ý thức bảo
vệ mơi trường.
Q trình tìm hiểu, liên hệ nội dung bài học với thực tiễn sản suất giúp học
sinh hiểu bài sâu sắc hơn, tạo được không khí học tập vui vẻ, nâng cao hứng thú
học tập bộ mơn; Góp phần giáo dục tư tưởng đạo đức, phát triển kĩ năng sống, hình
thành một số phẩm chất, năng lực của học sinh, giúp học sinh phát triển tồn
diện; Góp phần thực hiện giáo dục hướng nghiệp, định hướng nghề nghiệp trong
tương lai cho học sinh, phân luồng nhân lực cho địa phương, góp phần thực hiện
việc “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển
toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với
thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”
theo quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 29-NQ/TW.
Gần đây, việc triển khai chương trình dạy học gắn liền với sản xuất, kinh
doanh mới được triển khai thí điểm, dựa trên lí luận dạy học khoa học. Một số giáo
viên đã mạnh dạn triển khai ở một số chủ đề phần “Điện học” và “Quang hình
học”, thu được các kết quả khả quan, đã được rút kinh nghiệm và nhân rộng mơ
hình ra ở một số trường trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu. Tuy nhiên, trên phạm vi
rộng hơn và ở các phần kiến thức khác của chương trình vật lí THPT thì cịn chưa
được khai thác. Trong q trình dạy học, tơi nhận thấy “Các lực cơ học” nói chung
và “Lực ma sát” nói riêng đều khó khăn đối với cả giáo viên và học sinh: Hầu hết
các giáo viên đều truyền thụ một chiều và hầu hết các học sinh đều tiếp nhận thụ
động. Do đó, nếu thiết kế được phương án dạy học sinh động, hấp dẫn học sinh thì
sẽ nâng cao được hiệu quả của quá trình dạy học.
Với tất cả những lí do nói trên nên tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Dạy học gắn
liền với sản xuất kinh doanh tại địa phương qua chủ đề “Lực ma sát” phần cơ
học –vật lí 10 THPT”

2

B – NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1. Khái niệm về hoạt động sản xuất kinh doanh
Hoạt động sản xuất, kinh doanh được hiểu như là quá trình tiến hành các
công đoạn từ việc khai thác sử dụng các nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế để sản
xuất ra các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường và
thu được lợi nhuận.
Hoạt động sản xuất kinh doanh có nhiều loại hình như: hoạt động sản xuất,
kinh doanh trong nông nghiệp, hoạt động sản xuất, kinh doanh trong công nghiệp,
hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các dịch vụ khách sạn du lịch,…
1.2. Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động giáo dục,
dạy học ở trường phổ thông
Các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh liên quan đến nội dung kiến
thức các mơn khoa học đều có thể sử dụng trong quá trình giáo dục/dạy học dưới
hình thức tạo môi trường, tạo công cụ hoặc là nguồn cung cấp chất liệu để xây
dựng nội dung dạy học/giáo dục.
Dưới dạng công cụ, thiết bị dạy học, các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh
doanh giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng
thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư
tưởng, đạo đức cho học sinh. Các vai trò của các thành tố của hoạt động sản xuất:
1.2.1. Vai trò của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với quá trình dạy học
Các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh là một nguồn nhận thức,
một phương tiện trực quan quý giá trong dạy học nói riêng, giáo dục nói chung. Vì
vậy, sử dụng các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh trong dạy học ở
trường phổ thơng có ý nghĩa sau:
- Góp phần đẩy mạnh hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh
- Giúp học sinh phát triển kỹ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức
- Kích thích hứng thú nhận thức của học sinh

- Phát triển trí tuệ của học sinh
- Giáo dục nhân cách học sinh
1.2.2. Góp phần phát triển một số kỹ năng mềm ở học sinh
Để tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả, học sinh rất cần kỹ
năng sống. Kỹ năng sống được hiểu là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người,
khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó
tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh
tạo điều kiện phát triển một số kỹ năng sống như:
3


- Kỹ năng giao tiếp
- Kỹ năng lắng nghe tích cực
- Kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng
- Kỹ năng hợp tác
- Kỹ năng tư duy phê phán
- Kỹ năng đảm nhận trách nhiệm
- Kỹ năng đặt mục tiêu
- Kỹ năng quản lí thời gian
- Kỹ năng tìm kiếm và xử lí thơng tin
- Tạo điều kiện tổ chức quá trình hoạt động của giáo viên và học sinh một
cách hợp lý
1.3. Quy trình tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học gắn với sản xuất,
kinh doanh tại địa phương.
Từ kinh nghiệm triển khai thí điểm chương trình giáo dục nhà trường gắn với
sản xuất, kinh doanh tại một số địa phương trong thời gian qua có thể đề xuất quy
trình tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục, dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh
tại địa phương như sau:
Bước 1: Lựa chọn cơ sở sản xuất kinh doanh tại
địa phương phù hợp với nội dung dạy học

Bước 2: Lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học

Bước 3: Khảo sát cơ sở sản xuất/kinh doanh

Bước 4: Lập kế hoạch giáo dục/dạy học

Bước 5: Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học

4


1.4. Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất kinh doanh
1.4.1. Đảm bảo mục tiêu của dạy học và mục tiêu sản xuất kinh doanh
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thông, mục tiêu từng cấp học nói chung,
các mơn học trong nhà trường phổ thơng đều có mục tiêu cụ thể cho từng cấp, lớp
học. Trên cơ sở của những mục tiêu đó, mục tiêu từng bài được xây dựng. Vì vậy
chuẩn bị lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh phục vụ cho việc dạy học một bài học
hoặc một nội dung/chuyên đề của môn hoặc nhiều môn học, giáo viên cần xác định
mục tiêu bài học/chuyên đề và lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh phải hướng vào
thực hiện mục tiêu đã được xác định và hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thực hiện mục
tiêu được thuận lợi hơn. Bên cạnh đó giáo viên (GV) cần xây dựng thêm một số yêu
cầu về cơ sở sản xuất, kinh doanh đối với học sinh (HS).
1.4.2. Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo
Dù tiến hành dạy học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh hay dạy học trong lớp
học có sử dụng tư liệu, hình ảnh của cơ sở sản xuất, kinh doanh, giáo viên cần
chuẩn bị kỹ nội dung và các điều kiện thực hiện. Ở đây chúng ta có thể coi việc
chuẩn bị nội dung chuyên môn đã được tiến hành chu đáo theo quy định của chuẩn
kiến thức, kỹ năng bộ môn và theo gợi ý về phương pháp dạy học môn học, giáo
viên tập trung vào việc xác định nội dung và các bước chuẩn bị liên quan đến khai

thác sản xuất, kinh doanh như một phương tiện dạy học.
1.5. Các hình thức dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục gắn với sản xuất, kinh
doanh
1.5.1. Khai thác, sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh để tiến hành bài học
a) Mơ tả hình thức
Theo phương án này, việc dạy học mơn Vật lí với định hướng gắn với hoạt
động giáo dục kinh doanh tại địa phương được thực hiện hoàn toàn trên lớp học. Ở
đây chủ yếu khai thác và sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh trong quá trình
thực hiện nội dung dạy học trên lớp.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/
bài học để lựa chọn nội dung dạy học, lập kế hoạch dạy học. Ở đây, mục đích
chính là sưu tầm, thu thập các tư liệu, số liệu, sự phát triển của ngành nghề sản
xuất kinh doanh của địa phương tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Giáo
viên có thể thực hiện hoặc hướng dẫn học sinh và giao cho một số nhóm thực hiện
để báo cáo kết quả trên lớp.
- Tổ chức dạy học trên lớp, chú ý đến hoạt động học để học sinh được tiếp
thu, vận dụng và thảo luận những vấn đề liên quan đến sản xuất và kinh doanh của
địa phương.
5


- Giao nhiệm vụ cho học sinh tự tìm hiểu một số vấn đề của cơ sở sản xuất
kinh doanh tại địa phương và mở rộng cho ngành nghề khác.
- Họp tổ sinh hoạt chuyên môn, rút kinh nghiệm bài học.
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án này có tính khả thi là thực hiện dễ dàng trên lớp do việc kết hợp
dạy lồng ghép các nội dung liên quan đến ngành nghề sản xuất kinh doanh.
Hạn chế là khó đạt hiệu quả cao, đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng
và trong quá trình thực hiện phải thường xuyên chú ý tới nhiệm vụ gắn nội dung

dạy học với hoạt động sản xuất kinh doanh.
d) Một số lưu ý
Giáo viên cần xác định mức độ liên hệ, sử dụng tư liệu trong bài học để lựa
chọn thích hợp. Vì thời gian trên lớp có hạn nên giáo viên và học sinh phải chủ
động chuẩn bị trước các tư liệu về sản xuất kinh doanh của cơ sở địa phương.
1.5.2. Tiến hành bài học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh
a) Mơ tả hình thức
Theo phương án này, toàn bộ nội dung dạy học được thực hiện tại cơ sở sản
xuất kinh doanh. Do vậy, giáo viên cần chọn những bài, nội dung phù hợp mà có
thể thực hiện được tại cơ sở sản xuất kinh doanh.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/
bài học để lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản
xuất/kinh doanh, từ đó lập kế hoạch giáo dục/dạy học.
- Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học tại cơ sở giáo dục theo kế hoạch.
- Sinh hoạt chuyên môn thông qua nghiên cứu bài học(NCBH).
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án dạy học này gắn với các nội dung liên quan đến ngành nghề sản
xuất kinh doanh có tác dụng cao nhất nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học
sinh, thơng qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp phân
luồng sau khi các em rời ghế nhà trường.
Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình
thực hiện phải thường xuyên chú ý tới nhiệm vụ gắn nội dung dạy học với hoạt
động sản xuất kinh doanh. GV phải tổ chức thật khoa học tất cả các khâu: từ việc
đưa đón học sinh đi lại, giao nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết
quả học tập mong muốn sau bài học.
d) Một số lưu ý
6

Với phương án này, khâu chuẩn bị rất quan trọng. Một mặt giáo viên phải
làm việc trước với cơ sở để chuẩn bị báo cáo viên, phương tiện dạy học; một mặt,
giáo viên phải hướng dẫn học sinh chuẩn bị đọc trước bài ở nhà và những việc cần
làm khi thăm quan học tập tại cơ sở. Ngoài ra, sau buổi học tại cơ sở, giáo viên cần
kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung nội dung dạy học nếu thấy cần thiết.
1.5.3. Tổ chức tham quan học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh
a) Mơ tả hình thức
Với phương án này, trên lớp giáo viên vẫn giảng dạy bình thường, việc gắn
với hoạt động sản xuất kinh doanh chỉ chủ yếu thể hiện ở khâu dặn dò trước khi tổ
chức thăm quan học tập tại cơ sở sản xuất kinh doanh. Khi hướng dẫn học sinh
thăm quan, học tập tại cơ sở, ngồi các nội dung thăm quan thơng thường, giáo
viên phải hướng học sinh liên hệ các hoạt động ở cơ sở với những nội dung đã học.
Qua đó vừa giúp học sinh hiểu rõ hơn nội dung học tập vừa thấy được ý nghĩa của
việc học tập môn học.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/
bài học để lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản
xuất kinh doanh, từ đó lập kế hoạch giáo dục/dạy học.
- Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học tại cơ sở giáo dục theo kế hoạch.
- Sinh hoạt chuyên môn thông qua NCBH.
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án dạy học này gắn với các nội dung liên hệ thực tiễn đến ngành
nghề sản xuất kinh doanh có tác dụng cao nhất nhằm phát triển phẩm chất và năng
lực học sinh, thông qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp
phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường. Tiết kiệm được thời gian, cơ sở vật
chất hơn so với phương án dạy tại cơ sở sản xuất kinh doanh.
Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình
thực hiện hướng dẫn học sinh thăm quan. GV phải tổ chức thật khoa học tất cả các
khâu: từ việc đưa đón học sinh đi lại, giao nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học
sinh để có kết quả học tập mong muốn sau bài học.

d) Một số lưu ý
Để đảm bảo tính khả thi và không ảnh hưởng nhiều tới kế hoạch giáo dục
của nhà trường, giáo viên nên sắp xếp giờ thăm quan, học tập vào các tiết thực
hành (Bởi với điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện nay thì việc
thực hiện dạy học các bài thực hành gặp rất nhiều khó khăn), hoặc bố trí đưa học
sinh đi tham quan như một hoạt động ngoại khóa vào một buổi nào đó mà học sinh
được nghỉ học.
7


1.5.4. Sử dụng cơ sở sản xuất, kinh doanh để tổ chức hoạt động giáo dục khác
1.5.4.1. Khai thác và sử dụng tư liệu về sản xuất, kinh doanh để tổ chức triển lãm,
xây dựng các chuyên đề học tập
a) Mơ tả hình thức
Với phương án này, GV hướng dẫn phân công học sinh khai thác và sử dụng
tư liệu về sản xuất, kinh doanh thông qua tổ chức triển lãm, xây dựng các chuyên
đề học tập. Qua đó vừa giúp học sinh hiểu rõ hơn nội dung học tập vừa thấy được ý
nghĩa của việc học tập môn học.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/
bài học để lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản
xuất/kinh doanh, từ đó lập kế hoạch giáo dục/dạy học giao cho học sinh, nhóm học
sinh thực hiện ngoài giờ học.
- Tổ chức triển lãm hoặc báo cáo kết quả hoạt động của học sinh thông qua
các buổi sinh hoạt lớp, chuyên đề hoặc câu lạc bộ học tập.
- Sinh hoạt chuyên môn, rút kinh nghiệm.
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án dạy học có tác dụng hình thành năng lực tự học và phát triển bản
thân, thơng qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp phân
luồng sau khi các em rời ghế nhà trường. Tiết kiệm được thời gian, cơ sở vật chất

hơn so với phương án dạy tại cơ sở sản xuất kinh doanh.
Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng liên hệ với cơ sở sản
xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho học sinh thực hiện nhiệm vụ, theo dõi hoạt động
của học sinh để có kết quả học tập mong muốn sau bài học.
d) Một số lưu ý
Giáo viên nên liên hệ cơ sở sản xuất, kinh doanh, hướng dẫn các em cách
thu thập tư liệu học tập.
1.5.4.2. Tổ chức nghiên cứu khoa học, kỹ thuật của học sinh trung học
a) Mơ tả hình thức
Theo phương án này, giáo viên đưa ra những vấn đề thực tiễn của địa
phương mà học sinh có thể tìm hiểu và thực hiện tại cơ sở sản xuất kinh doanh. Do
vậy, giáo viên cần chọn những vấn đề giao cho một số nhóm học sinh u thích để
nghiên cứu khoa học mà có thể thực hiện được tại cơ sở sản xuất kinh doanh.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/
bài học có liên quan đến vấn đề nghiên cứu khoa học giải quyết các vấn đề thực
8


tiễn để lựa chọn nội dung nghiên cứu khoa học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản
xuất/kinh doanh, từ đó giao nhiệm vụ cho một số học sinh yêu thích, đam mê để
lập kế hoạch nghiên cứu khoa học giao cho học sinh, nhóm học sinh thực hiện
ngồi giờ học.
- Tổ chức cho nhóm học sinh khảo sát, xây dựng đề cương, thực hiện nghiên
cứu khoa học theo quy trình để giải quyết vấn đề đặt ra liên quan đến cơ sở sản
xuất, kinh doanh thông qua các buổi sinh hoạt lớp, chuyên đề hoặc câu lạc bộ
nghiên cứu khoa học.
- Rút kinh nghiệm việc hướng dẫn nghiên cứu khoa học.
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án này có ưu điểm rất lớn giúp học sinh phát triển tất cả các phẩm

chất và năng lực thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học, có tác dụng hỗ trợ cho
giáo dục hướng nghiệp phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường.
Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng, có kinh phí hoạt
động, đòi hỏi sự liên hệ với cơ sở sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho học sinh
thực hiện nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết quả mong muốn.
d) Một số lưu ý
Với phương án này, GV cần hướng dẫn học sinh phương pháp nghiên cứu
khoa học ở tất cả các quy trình của quá trình nghiên cứu: từ việc khảo sát, đặt vấn
đề, xây dựng giả thuyết, lập đề cương, thực hiện nghiên cứu, thu thập thông tin, xử
lý thông tin và viết báo cáo khoa học… Giáo viên phải liên hệ và làm việc trước
với cơ sở sản xuất kinh doanh, các nhà khoa học, kỹ sư… giúp các em hoàn thành
nhiệm vụ.
1.5.4.3. Giáo dục hướng nghiệp về ngành nghề sản xuất, kinh doanh ở địa phương
a) Mơ tả hình thức
Theo phương án này, những nội dung dạy học về ngành nghề sản xuất, kinh
doanh ở địa phương để hướng nghiệp cho học sinh được học tại trường hoặc thực
hiện tại cơ sở sản xuất kinh doanh.
b) Tiến trình
- Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến ngành
nghề sản xuất kinh doanh cần hướng nghiệp cho học sinh để lựa chọn nội dung dạy
học, lập kế hoạch dạy học. Ở đây, cần sưu tầm, thu thập các tư liệu, số liệu, sự phát
triển của ngành nghề sản xuất kinh doanh của địa phương tại các cơ sở sản xuất
kinh doanh, dịch vụ. GV có thể liên hệ với cơ sở sản xuất kinh doanh mời các kỹ
sư, nghệ nhân cùng tham gia giảng dạy. Việc thực hiện có thể tại trường học hoặc
tại cơ sở sản xuất kinh doanh hoặc phối hợp học tập tại trường và tại cơ sở sản xuất
kinh doanh.
9


- Tổ chức dạy học trên lớp, hoặc tại cơ sở sản xuất kinh doanh, chú ý đến

hoạt động học để học sinh được tiếp thu, vận dụng và thảo luận những vấn đề liên
quan đến nghề nghiệp, tương lai nghề nghiệp sản xuất và kinh doanh của địa
phương, giúp các em có ý thức chọn nghề nghiệp sau khi học xong phổ thông.
- Giao nhiệm vụ cho học sinh tự tìm hiểu một số vấn đề của cơ sở sản xuất
kinh doanh tại địa phương và mở rộng cho ngành nghề khác.
- Họp tổ sinh hoạt chuyên môn, rút kinh nghiệm bài học.
c) Ưu điểm và hạn chế
Phương án này giúp học sinh phát triển các phẩm chất và năng lực nghề
nghiệp thơng qua hoạt động dạy nghề, có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng
nghiệp phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường.
Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng, có kinh phí hoạt
động, địi hỏi sự liên hệ với cơ sở sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho học sinh
thực hiện nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết quả mong muốn.
d) Một số lưu ý
Giáo viên nên liên hệ cơ sở sản xuất, kinh doanh, lập kế hoạch, mời kỹ sư,
các nhà khoa học để nói về tương lai nghề nghiệp, giúp các em chọn nghề sau khi
học xong phổ thông.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
Thơng qua việc tìm hiểu, nghiên cứu thực tế giảng dạy của giáo viên một số
trường THPT khi vận dụng dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh vào một số
chủ đề của mơn Vật lí tơi có một số nhận xét như sau:
Hầu hết các giáo viên mới chỉ giao nhiệm vụ cho học sinh tìm hiểu về sản
xuất, kinh doanh của địa phương, chưa tổ chức được cho học sinh đi tham quan và
tổ chức dạy học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh để thực hiện phương châm “Học đi
đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục
gia đình và giáo dục xã hội”.
Hơn nữa, có rất ít giáo viên tổ chức cho học sinh đề xuất biện pháp giải quyết
các vấn đề nảy sinh ở địa phương, tổ chức nghiên cứu và thực hiện các giải pháp
đó.
Thơng thường, các giáo viên mới chỉ thực hiện được một số bước trong quy

trình tổ chức thực hiện hoạt động dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh tại địa
phương do chưa nắm vững quy trình này.
III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
+ Nghiên cứu kĩ lí luận dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh.
thể.

+ Vận dụng dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh vào chủ đề dạy học cụ
10


+ Phối hợp với các phương pháp nhận thức khoa học khác.
+ Đánh giá hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm.
Theo lí thuyết đã trình bày ở mục I, cũng như thực tiễn q trình giảng dạy ở
các năm học; tơi lựa chọn vận dụng dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh, xây
dựng tiến trình dạy học cho chủ đề “ Lực ma sát.”
Thiết kế tiến trình dạy học
Chủ đề:

LỰC MA SÁT

3.1. Xác định vấn đề cần giải quyết
Nội dung về Lực ma sát được ứng dụng trong nhiều ngành nghề khác nhau
như: Sửa chữa, bảo dưỡng ô tô, xe máy; mộc, nề; massage; mài. Xây dựng chủ đề:
“Lực ma sát” gắn liền với hoạt động sản xuất, kinh doanh các dich vụ kể trên sẽ
giúp cho HS phát triển tốt các phẩm chất và năng lực, liên hệ bài học với các vấn
đề thực tiễn, thực hiện việc tư vấn nghề nghiệp, hướng nghiệp phân luồng sau
trung học.
Ngành nghề liên quan đến bài học: Công nghệ mài; sửa chữa, bảo dưỡng ô
tô, xe máy; mộc, nề; massage.
3.2. Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học

3.2.1. Giáo viên
- Chia các nhóm HS theo lĩnh vực ngành nghề các em muốn tìm hiểu, cân
đối sĩ số HS mỗi nhóm và nhiệm vụ tương ứng của các nhóm.
- Hướng dẫn HS chọn địa điểm tham quan thực tế:
+ Nghề mài: Các xưởng cắt mài đá ốp lát và các sản phẩm từ đá, xưởng cơ
khí,… ở xã Quỳnh Hậu, xã Quỳnh Bá , xã Sơn Hải – Quỳnh Lưu – Nghệ An
+ Nghề sửa chữa ô tô; xe máy: Gara sửa ô tô ở xã Quỳnh Qiang, các xưởng
sủa chữa ô tô, xe máy ở Thị trấn Cầu Giát, xã Sơn Hải, xã Quỳnh Ngọc – Quỳnh
Lưu – Nghệ An
+ Nghề Massage: Các Spa ở Thị trấn Cầu Giát, xã Quỳnh Hồng, xã Quỳnh
Ngọc, xã Sơn Hải – Quỳnh Lưu – Nghệ An
+ Nghề mộc, nề: Các xưởng mộc ở xã Quỳnh Hưng; xã Sơn Hải; các cơng
trình xây dựng lân cận – Quỳnh Lưu – Nghệ An
- Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện: Dạy học
theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh.
- Lập kế hoạch dạy học: Chú ý đến đối tượng HS,đảm bảo tài liệu, cơ sở vật
chất và phương tiện cho HS.

11


- Xây dựng hệ thống câu hỏi/ vấn đề của bài học gắn với sản xuất, kinh
doanh để học sinh tìm hiểu tại cơ sở sản xuất, kinh doanh
3.2.2. Học sinh
- Tìm hiểu kiến thức liên quan đến Lực ma sát qua sách giáo khoa (SGK), qua
các nguồn thông tin khác như internet,... về:
+ Nội dung kiến thức
+ Các kĩ năng cần đạt được
+ Các câu hỏi đặt ra
+ Các vấn đề cần giải quyết

- Tham gia trải nghiệm: chuẩn bị hệ thống các câu hỏi trải nghiệm.
3.3. Kế hoạch dạy học
3.3.1. Mục tiêu bài học
3.3.1.1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ
* Kiến thức
- Mơ tả được bằng ví dụ thực tiễn và biểu diễn được bằng hình vẽ lực ma sát
trượt.
- Trình bày được cách đo độ lớn của lực ma sát trượt.
- Nêu được những đặc điểm của lực ma sát trượt. Trình bày được độ lớn của
lực ma sát trượt phụ thuộc vào bề mặt tiếp xúc và độ lớn áp lực của vật lên mặt
phẳng.
- Viết được công thức của lực ma sát trượt .
- Nêu được một số cách làm giảm hoặc tăng ma sát
- Nêu được một số ứng dụng của lực ma sát trượt.
- Trình bày được yêu cầu về kiến thức, kỹ năng phổ thông khi vào làm trong
các cơ sở sản xuất của các ngành nghề liên quan đến ứng dụng của lực ma sát
trượt.
- Nêu được ưu nhược điểm của các ngành nghề kể trên.
- Trình bày được chi phí đầu tư cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ của các
ngành nghề đó, giá thành các sản phẩm.
- Nêu được đặc điểm nhân cơng và vai trị, triển vọng phát triển của các ngành
nghề đó.
* Kĩ năng
- Xác định phương chiều của lực ma sát khi vật chuyển động trên một bề mặt.
12


- Vận dụng được cơng thức tính lực ma sát trượt để giải bài tốn chuyển động
của vật.
- Giải thích được các hiện tượng thực tế liên quan đến lực ma sát.

- Tìm hiểu được các cơ sở sản xuất kinh doanh các ngành nghề liên quan tại
địa phương.
*Thái độ
- Tự tin đưa ra ý kiến cá nhân khi thực hiện các nhiệm vụ ở lớp, ở nhóm.
- Chủ động trao đổi thảo luận với các học sinh khác và với giáo viên.
- Hợp tác chặt chẽ với các bạn khi thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu thực tế.
- Tham gia tích cực tìm hiểu các cơ sở sản xuất, kinh doanh của các ngành
nghề được phân công. Hiểu được đặc thù lao động của một số ngành nghề.
- Hiểu được giá trị của lao động, chia sẻ những vất vả với người lao động từ đó
nâng cao ý thức, thái độ học tập, rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp.
- Chia sẻ, hợp tác, có tinh thần xây dựng khi trao đổi các vấn đề bài học.
3.3.1.2. Các phẩm chất, năng lực hình thành và phát triển cho HS
- Tích cực học hỏi, u lao động, tơn trọng và bảo vệ môi trường, bảo vệ giá
trị lao động của con người.
- Năng lực tự học và tự chủ. Giải quyết vấn đề sáng tạo.
- Năng lực giao tiếp, hợp tác.
- Năng lực ngơn ngữ, tính tốn, tìm hiểu khoa học tự nhiên, xã hội, công
nghệ, tin học.
3.3.1.3. Các cơ sở sản xuất kinh doanh liên quan
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh đá ốp lát, đá mỹ nghệ.
kính

- Các xưởng cơ khí: sản xuất, kinh doanh các sản phẩm bằng sắt, Inox, nhôm
- Cơ sở dịch vụ massags: chăm sóc sức khoẻ, sắc đẹp.
- Cơ sở kinh doanh dịch vụ sửa chữa ô tô, xe máy.
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh các sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ.
- Các cơng trình xây dựng nhà ở, nhà cơng vụ.

3.3.2. Chuẩn bị
3.3.2.1. Giáo viên

- Chuẩn bị hệ thống câu hỏi trải nghiệm cho học sinh, phiếu học tập.
- Video, hình ảnh, các trang Internet có liên quan cung cấp cho HS
13


- Liên hệ với các cơ sở sản xuất kinh doanh.
- Thiết kế các phiếu học tập giao nhiệm vụ cho HS.
- Thiết kế kế hoạch dạy học, câu hỏi kiểm tra đánh giá…
- Thiết kế phiếu đánh giá sản phẩm, báo cáo…
- Kết hợp với các tổ chức, đoàn thể chuẩn bị cho công tác thăm quan của HS.
3.3.2.2. Học sinh
- Hệ thống các câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu các vấn đề liên quan đến Lực ma
sát khi đến trải nghiệm tại các cơ sở sản xuất kinh doanh.
- Vở ghi, SGK, Internet, tư liệu GV cung cấp
- Báo cáo kết quả tìm hiểu theo phiếu học tập.
- Chuẩn bị máy quay, ghi âm lại quá trình tham quan.
- Chuẩn bị các câu hỏi để hỏi chuyên gia khi tham quan.
3.3.3. Tổ chức hoạt động học
3.3.3.1. Hướng dẫn chung. Chủ đề thực hiện theo 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Chuẩn bị cho trải nghiệm thực tiễn, giáo viên giao nhiệm vụ
cho học sinh tự tìm hiểu kiến thức liên quan đến các ngành nghề trên qua các
nguồn thông tin khác. Từ các hình ảnh về một số ứng dụng của lực ma sát ở một số
ngành nghề, tìm hiểu cơ sở vật lí của các ứng dụng đó; từ đó đặt ra các câu hỏi, các
vấn đề cần giải quyết, xây dựng hệ thống các câu hỏi trải nghiệm, trao đổi với GV
để hoàn thiện.
Giai đoạn 2: Trải nghiệm thực tiễn, các nhóm tìm hiểu về Sửa chữa, bảo dưỡng
ô tô, xe máy; mộc, nề; massage; công nghệ mài trong các xưởng sản xuất kinh
doanh để thu thập kiến thức từ thực tiễn từ đó nhận thức ra vấn đề nghiên cứu, sắp
xếp và hệ thống các kiến thức đó lại.
Giai đoạn 3:Học tập ở nhà, học sinh chủ động tổ chức làm việc theo nhóm,

báo cáo kết quả thu thập từ trải nghiệm, từ đó đặt ra các câu hỏi, tìm hiểu các vấn
đề lý thuyết về lực ma sát. Thực hiện các nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm
trong SGK về lực ma sát trong chuyển động của vật. Xây dựng câu trả lời dưới
dạng xây dựng nội dung bài học, làm bài powerpoint báo cáo kết quả làm được và
video trải nghiệm.
Giai đoạn 4: Thực hiện ở lớp và ở nhà, tìm tịi, báo cáo, thảo luận, chia sẻ,
trình bày kết quả ứng với các nhiệm vụ tìm tịi mở rộng sau bài học.
Gợi ý: Trong giai đoạn chuẩn bị cho trải nghiệm. Giáo viên có thể đưa ra một
số hình ảnh đặt vấn đề cho bài học thông qua các bài báo:

14


Sáng 14/5/2018, Quốc lộ 20 (đoạn qua ngã 3 Phi Nôm, xã Hiệp Thành, huyện
Đức Trọng, Lâm Đồng), một chiếc xe tải mất phanh đã cuốn nhiều ô tô con và xe
máy vào gầm khiến 5 người chết và rất nhiều người bị thương.

Phanh ô tô

Tai nạn do mất phanh ô tô

Trong nhiều vụ tai nạn vừa qua liên quan đến xe tải trọng lớn, mất phanh,
mất lái là phổ biến. Phanh là bộ phận giúp xe giảm tốc tiến tới giảm hẳn chuyển
động. Tuy nhiên, sau nhiều vụ tai nạn, câu hỏi thường đặt ra, vì sao phanh mất tác
dụng? Do người lái hay do chất lượng xe?
Về lý thuyết, xe có thể khơng được bảo dưỡng đúng kỳ, gặp lỗi kỹ thuật như
thiếu dầu phanh, dầu đầy trong xi-lanh chính, trục bánh xe bị rơ, khí lọt vào dầu
phanh... dẫn tới tình trạng phanh khơng ăn hoặc mất hồn tồn tác dụng.
(Theo báo Vietnamnet 07:41- 03/01/2019)
Một số hình ảnh khác

Mài đá ốp lát

Đánh nhám tường

Massage

Đánh nhám gỗ
15


Dự kiến việc tổ chức các hoạt động theo thời gian như bảng dưới:
Quá trình
dạy học
Chuẩn
bài học

Hoạt động

bị Hoạt động 1:
Chuẩn bị cho
trải nghiệm
thực tiễn

Nội dung hoạt động

Thời
lượng dự
kiến

- GV giao cho HS một số hình ảnh, Giao cho
bài báo liên quan đến lực ma sát đặt học sinh
vấn đề nghiên cứu.
chuẩn bị
- Học sinh các nhóm tự tìm hiểu kiến trước đó 1
thức liên quan đến lực ma sát qua tuần
SGK, qua các nguồn thơng tin khác.
Từ các hình ảnh đưa ra, tìm hiểu cơ
sở vật lí, tính ứng dụng trong thực
tiễn, từ đó đặt ra các câu hỏi, các vấn
đề cần giải quyết, xây dựng hệ thống
các câu hỏi trải nghiệm, trao đổi với
giáo viên để hồn thiện.

Tình huống Hoạt động 2: - Các nhóm tham quan các cơ sở sản
xuất phát
trải nghiệm xuất kinh doanh theo phân cơng.
thực tiễn
Trong q trình quan sát, phỏng vấn,
HS ghi âm, ghi hình, ghi vào tập các
vấn đề theo định hướng của Phiếu
học tập số 1.

1 buổi
Tham
quan 120
phút

- Lưu ý vấn đề an toàn, bảo hộ lao
động, đảm bảo sức khoẻ khi đi thực

tế.
- Học sinh chủ động tổ chức làm
việc nhóm ở nhà. Tìm hiểu thêm các
thơng tin từ các nguồn khác như
sách báo, internet,…Sắp xếp các
kiến thức liên quan đến các nhiệm
vụ được giao, hồn thành báo cáo.
Hình thành Hoạt động 3:
kiến thức
Báo cáo kết
quả, trao đổi,
thảo luận

Làm báo
cáo trải
nghiệm từ
60-120
phút

- Các nhóm báo cáo, trao đổi kết quả 40 phút
trải nghiệm.
- Trình bày, thảo luận để thống nhất
nội dung

Hoạt động 4: - Các nhóm nghiên cứu SGK, tìm 20 phút
hình thành hệ hiểu các kiến thức lý thuyết về Lực
thống
kiến
16

thức

ma sát.
- Báo cáo kết quả học tập. Giáo viên
nhận xét, kết luận.

Luyện tập

Hoạt động 5: - Hệ thống hóa kiến thức bài học
Hệ thống kiến - Giải nhanh một số bài tập.
thức và luyện
- Giải thích hiện tượng có liên quan.
tập

20 phút

Vận dụng, Hoạt động 6: Giao nhiệm vụ cho các nhóm:
10 phút
tìm tịi mở Tìm tịi, mở - Tìm hiểu về ma sát lăn, ma sát giao
rộng
rộng về các nghỉ.
nhiệm vụ
vấn đề liên
quan đến ma - Tìm hiểu về lực cản mơi trường.
sát và các - Tìm hiểu về sự ô nhiễm môi trường
dịch vụ, sản của các ngành nghề dịch vụ trên, xây
xuất.
dựng ý thức bảo vệ sức khoẻ bản
thân và bảo vệ môi trường.

3.3.3.2. Hướng dẫn chi tiết các hoạt động học
Hoạt động 1: Chuẩn bị cho trải nghiệm thực tiễn – 1 tuần
a) Mục tiêu

Chuẩn bị kiến thức cho buổi tham quan trải nghiệm

b) Nội dung

- Học sinh các nhóm tự tìm hiểu kiến thức liên quan đến lực ma
sát qua SGK, qua các nguồn thơng tin khác. Từ các hình ảnh
đưa ra, tìm hiểu cơ sở vật lí, tính ứng dụng trong thực tiễn, từ
đó đặt ra các câu hỏi, các vấn đề cần giải quyết, xây dựng hệ
thống các câu hỏi trải nghiệm, trao đổi với giáo viên để hoàn
thiện.

c) Tổ chức hoạt - GV phổ biến kế hoạch tìm hiểu, chuẩn bị cho buổi trải
động
nghiệm trong thời gian 1 tuần. Các nhóm tự chủ động về thời
gian.
- HS: + Chuẩn học liệu (vở ghi, máy quay, ghi âm, USB, điện
thoại, phiếu học tập ...)
+ Tìm hiểu về cơng nghệ mài, các sản phẩm Spa, hệ thống
phanh ô tô xe máy, … dựa trên ứng dụng của ma sát qua các
nguồn thông tin khác nhau.
- GV hướng dẫn HS tìm kiếm, liên hệ trước với các cơ sở sản
xuất, kinh doanh trên địa bàn. HS chuẩn bị hệ thống câu hỏi để
tìm hiểu, phỏng vấn chủ cơ sở, kĩ sư, công nhân, khách hàng,...
17

d) Sản phẩm HS ghi nhận nhiệm vụ và hướng dẫn thực hiện đầy đủ. Xây
mong đợi
dựng được kế hoạch thực hiện hợp lí.
e) Đánh giá

Đánh giá việc chuẩn bị qua hệ thống câu hỏi nghiên cứu, cần
làm rõ.

Hoạt động 2: HS trải nghiệm thực tiễn tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh và
làm việc ở nhà - 1 buổi trải nghiệm
a) Mục tiêu

- Tìm hiểu vai trị của lực ma sát trượt trong cơng nghệ mài (mài
cơ khí, mài đá ốp lát, đá mỹ nghệ, mài gỗ, đánh nhám,..),
massage, phanh ô tô xe máy; qua thực tiễn để thu thập thông tin,
sắp xếp thông tin và đặt câu hỏi nghiên cứu bài học về lực ma
sát trượt.
-Từ trải nghiệm thực tế, HS nhận thức ra vấn đề cần được
nghiên cứu: sự chuyển động, cọ xát giữa các bề mặt hai vật, lực
ma sát trượt của vật này tác dụng lên vật kia.

b) Nội dung

- Tổ chức trải nghiệm và thu thập các thơng tin thực tiễn
- Tìm hiểu kiến thức: Lực mát sát trượt xuất hiện khi nào? Có
tác dụng như thế nào? Có phương, chiều, độ lớn xác định như
thế nào, phụ thuộc vào những yếu tố gì? …
- Xây dựng báo cáo dựa trên các nhiệm vụ học tập ở phiếu học
tập số 1 và các kết quả tự tìm hiểu.
- Đề xuất các câu hỏi liên quan đến bài học.

c) Tổ chức hoạt - Chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm từ 7 đến 10 HS.
động
- Phổ biến kế hoạch và nội quy tham quan.
- Tìm hiểu về hoạt động của các máy móc ứng dụng lực ma sát
trượt tại các cơ sở thực tế và tiềm năng việc làm của các nghề
đó.
- Giao nhiệm vụ thực hiện phiếu học tập số 1
Sau tham quan, trải nghiệm, HS về nhà:
- Tìm hiểu thêm các thơng tin về công nghệ mài, massage,
phanh ô tô xe máy dựa trên ứng dụng của lực ma sát trượt từ các
nguồn khác nhau (sách báo, Internet, …)
- Xây dựng báo cáo sản phẩm trải nghiệm.
d) Sản phẩm Báo cáo được sản phẩm của HS và các câu hỏi nghiên cứu của
mong đợi
nhóm.
18


- Làm rõ các vấn đề:
*Nhóm 1: Tìm hiểu cơng nghệ mài (mài cơ khí, mài đá mỹ
nghệ)
+ “ Mài” là gì? “Mài” dựa trên cơ sở vật lí nào? Ngun lí hoạt
động của cơng nghệ mài? Áp dụng cơng nghệ mài trong những
lĩnh vực nào?
+ Nhóm em lựa chọn tìm hiểu ứng dụng nào của cơng nghệ
mài?
+ Sản phẩm mài của cơ sở là gì? Mơ tả quy trình để tạo ra sản
phẩm trên.
+ Cơ sở đang áp dụng cơng nghệ mài loại nào? Quy trình áp

dụng cơng nghệ đó như thế nào? Cơng nghệ đó được áp dụng để
mài các sản phẩm bằng vật liệu gì?
+ Sự khác nhau về bề mặt đá mài của đánh nhám và đánh bóng?
Chứng tỏ lực ma sát phụ thuộc yếu tố gì?
+ Khi thực hiện quá trình “mài” bằng máy, cần đặt áp lực vào bề
mặt như thế nào? Chứng tỏ lực ma sát phụ thuộc yếu tố gì?
+ Những yêu cầu về lao động khi thực hiện công nghệ mài? Chi
phí đầu tư ngun liệu, các thiết bị máy móc, nhà xưởng và giá
thành sản phẩm? Mức thu nhập trung bình của chủ cơ sở và
cơng nhân ?
+ Thực trạng và nhu cầu sử dụng nhân lực, triển vọng phát triển
của ngành kinh doanh dịch vụ công nghệ mài ở Nghệ An.
Yêu cầu sản phẩm: Báo cáo dưới dạng tư liệu, video cận cảnh
quá trình mài sản phẩm, video ghi hình, phỏng vấn tìm hiểu quy
trình cơng nghệ, vận hành qua chủ cơ sở, kĩ sư, cơng nhân,
khách hàng,...
*Nhóm 2: Tìm hiểu cơng nghệ mài (mài gỗ, mài bê tơng –
đánh nhám)
+ “ Mài” là gì? “Mài” dựa trên cơ sở vật lí nào? Ngun lí hoạt
động của cơng nghệ mài? Áp dụng công nghệ mài trong những
lĩnh vực nào?
+ Nhóm em lựa chọn tìm hiểu ứng dụng nào của cơng nghệ
mài?
+ Sản phẩm mộc của cơ sở là gì? Mơ tả quy trình để tạo ra sản
phẩm trên.
19


+ Nghề mộc, nề đánh nhám bề mặt gỗ, tường nhà bằng những
cách nào?

+ Sự khác nhau về bề mặt đá mài của đánh nhám và đánh bóng?
Chứng tỏ lực ma sát phụ thuộc yếu tố gì?
+ Khi thực hiện quá trình “mài” bằng máy, cần đặt áp lực vào bề
mặt như thế nào? Chứng tỏ lực ma sát phụ thuộc yếu tố gì?
+ Những yêu cầu về lao động khi thực hiện đánh nhám bề mặt
gỗ, tường nhà? Chi phí đầu tư các thiết bị máy móc, nhà xưởng
và giá thành sản phẩm? Mức thu nhập trung bình của chủ cơ sở
và công nhân ?
+ Thực trạng và nhu cầu sử dụng nhân lực, triển vọng phát triển
của ngành sản xuất, kinh doanh đồ gỗ mĩ nghệ và xây dựng ở
Nghệ An.
Yêu cầu sản phẩm: Báo cáo dưới dạng tư liệu, video cận cảnh
quá trình đánh nhám sản phẩm, video ghi hình, phỏng vấn tìm
hiểu quy trình đánh nhám, đánh bóng sản phẩm… qua chủ cơ
sở, cơng nhân, …
*Nhóm 3: Tìm hiểu nghề vật lí trị liệu (Massage)
+ Vật lí trị liệu Massage, xoa bóp có những hình thức nào? dựa
trên ứng dụng kiến thức vật lí nào?
+ Vật lí trị liệu Massage, xoa bóp của cơ sở áp dụng trong
những trường hợp nào?
+ Mơ tả quy trình thực hiện.
+ Ưu điểm và nhược điểm của công việc vật lí trị liệu?
+ Những yêu cầu về lao động của dịch vụ vật lí trị liệu? Chi phí
đầu tư các thiết bị máy móc? Mức thu nhập trung bình của chủ
cơ sở và công nhân?
Yêu cầu sản phẩm: Báo cáo dưới dạng tư liệu, video cận cảnh
quá trình massage, video ghi hình, phỏng vấn tìm hiểu quy trình
massage,… qua chủ cơ sở, cơng nhân, …
*Nhóm 4: Tìm hiểu về bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế phanh
ơ tơ

+ Có những loại phanh ơ tơ nào? Nêu ngun lí hoạt động của
mỗi loại?
+ Loại phanh nào hoạt động dựa vào lực ma sát trượt để giảm
tốc ô tô? Nêu cấu tạo, nguyên tắc hoạt động, ưu và nhược điểm
20


của các loại phanh đó?
+ Những sự cố thường gặp của hệ thống phanh? Làm thế nào để
đảm bảo an tồn khi tham gia giao thơng?
+ Những u cầu về lao động khi thực hiện cơng việc này? Chi
phí đầu tư các thiết bị máy móc, nhà xưởng? Mức thu nhập
trung bình của chủ cơ sở và cơng nhân?
+ Thực trạng và nhu cầu sử dụng nhân lực, triển vọng phát triển
của ngành kinh doanh dịch vụ sửa chữa ô tô ở Nghệ An.
Yêu cầu sản phẩm: Báo cáo dưới dạng tư liệu, video cận cảnh
quá trình hoạt động của phanh và thay phanh xe, video ghi hình,
phỏng vấn tìm hiểu quy trình cơng nghệ, vận hành qua chủ cơ
sở, cơng nhân, khách hàng,...
*Nhóm 5: Tìm hiểu về bảo dưỡng, sửa chữa, thay thế phanh
xe máy, xe điện, xe đạp
+ Xe máy, xe điện, xe đạp có những loại phanh nào? Nêu
ngun lí hoạt động của các loại đó?
+ Loại phanh nào hoạt động dựa vào lực ma sát trượt để giảm
tốc xe?
+ Vai trò của hệ thống phanh xe? Những sự cố thường gặp của
hệ thống phanh? Làm thế nào để đảm bảo an tồn khi tham gia
giao thơng?
+ Những yêu cầu về lao động khi thực hiện công việc này? Chi
phí đầu tư các thiết bị máy móc, nhà xưởng? Mức thu nhập

trung bình của chủ cơ sở và công nhân?
+ Thực trạng và nhu cầu sử dụng nhân lực, triển vọng phát triển
của ngành kinh doanh dịch vụ sửa chữa ô tô ở Nghệ An.
Yêu cầu sản phẩm: Báo cáo dưới dạng tư liệu, video cận cảnh
quá trình hoạt động của phanh và thay phanh xe, video ghi hình,
phỏng vấn tìm hiểu quy trình cơng nghệ, vận hành qua chủ cơ
sở, công nhân, khách hàng,...
e) Đánh giá

- Ý thức khi tham gia hoạt động trải nghiệm
- Sản phẩm báo cáo sau khi tham gia hoạt động trải nghiệm

Hoạt động 3: Báo cáo kết quả trải nghiệm tại lớp - Thời gian 40 phút
a) Mục tiêu

Đại diện học sinh các nhóm trình bày báo cáo, chia sẻ thảo luận
về các điều thu được từ việc tìm hiểu của nhóm mình.
21


b) Nội dung

- Các nhóm trình bày báo cáo kết quả trải nghiệm của nhóm
mình.
- Cả lớp cùng thảo luận, thống nhất đưa ra các câu hỏi cần
nghiên cứu cho nội dung bài học.

c) Tổ chức hoạt - Đại diện HS các nhóm trình bày, các nhóm cịn lại trao đổi,
động
nhận xét.

- Đưa ra các câu hỏi để thảo luận nhằm lựa chọn câu hỏi hợp lý
nghiên cứu nội dung bài học.
- Thống nhất các câu hỏi nghiên cứu bài học về “Lực ma sát”
d) Sản phẩm - Đưa ra hệ thống câu hỏi nghiên cứu bài học:
mong đợi
+ Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? Có tác dụng gì đối với
chuyển động?
+ Lực ma sát trượt xác định như thế nào? Có độ lớn phụ thuộc
vào những yếu tố gì?
+ Lực ma sát trượt có những ứng dụng gì trong sản xuất, kinh
doanh dịch vụ? Xu hướng phát triển và nhu cầu nhân lực của
các ngành nghề đó?
e) Đánh giá

+ GV đánh giá q trình thảo luận nhóm, đánh giá sản phẩm,
đánh giá kết quả ghi chép được của các HS và việc trình bày
thảo luận trước lớp của HS.
+ HS tham gia đánh giá lẫn nhau về vai trị, sự đóng góp của
từng thành viên trong nhóm .

Hoạt động 4: Tìm hiểu các kiến thức về Lực ma sát - Thời gian 20 phút
a) Mục tiêu

Nghiên cứu tìm hiểu và trình bày các kiến thức từ SGK, trả lời
hệ thống câu hỏi đã thống nhất. Cụ thể:
- Nêu được lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? Có điểm đặt,
phương và chiều xác định như thế nào? Có tác dụng như thế nào
đối với chuyển động của vật.
- Trình bày được độ lớn lực ma sát trượt phụ thuộc vào những
yếu tố nào.

- Viết được công thức tính lực ma sát và nêu được các đại lượng
trong cơng thức.

b) Nội dung

- Tìm hiểu SGK, kết hợp với các thơng tin đã thu thập được để
hồn thành phiếu học tập số 2
22


c) Tổ chức hoạt - Chia lớp thành 4 nhóm
động
+ 2 nhóm thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 2.1
Tìm hiểu SGK, thực hiện thí nghiệm thu thập thơng
tin để hồn thành các vấn đề sau:
1. Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào? Có tác dụng gì? Lấy ví
dụ?
2. Xác định phương, chiều của lực ma sát trượt tác dụng lên vật
trong quá trình vật chuyển động.
3. Làm cách nào có thể đo được độ lớn lực ma sát trượt?
+ 2 nhóm thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 2.2
Tìm hiểu SGK, thu thập thơng tin để hồn thành các
vấn đề sau:
1. Tìm hiểu độ lớn lực ma sát trượt phụ thuộc vào những
yếu tố nào và phụ thuộc như thế nào? Hãy đề xuất các phương
án thí nghiệm kiểm chứng?
2. Hệ số ma sát trượt giữa vật và bề mặt xác định bằng
biểu thức nào? .
3. Hãy viết cơng thức tính độ lớn lực ma sát trượt.
- Tổ chức các nhóm trình bày, thảo luận trao đổi giữa các nhóm.

- Giải quyết các vấn đề đặt ra trong quá trình trải nghiệm thực tế
liên quan đến bài học đã được thống nhất.
d) Sản phẩm Các báo cáo, bản ghi chép của nhóm HS đầy đủ nội dung, đạt
mong đợi
các yêu cầu:
- Phương và chiều của lực ma sát trượt.
+ Biết được lực ma sát trượt xuất hiện khi vật trượt trên một bề
mặt, có tác dụng cản lại chuyển động của vật. Lấy được ví dụ
thực tế.
+ Nêu được lực ma sát trượt đặt vào bề mặt tiếp xúc, cùng
phương ngược chiều với chuyển động của vật
- Độ lớn lực ma sát trượt.
+ Viết được cơng thức tính hệ số ma sát trượt, lực ma sát trượt:
t 

Fmst
 Fmst  t .N
N

- Nêu được các ứng dụng của lực ma sát trượt trong đời sống và
kĩ thuật, tổng hợp đầy đủ thông tin về các ngành liên quan đã tìm
23


hiểu.
e) Đánh giá

+ GV đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm, và đánh giá kết quả
nghiên cứu của học sinh, kết hợp với việc đánh giá lẫn nhau giữa
các nhóm.

Hoạt động 5: Tổng hợp kiến thức và luyện tập - Thời gian 20 phút
a) Mục tiêu

- Nhận xét, bình luận, khen ngợi, động viên và giao nhiệm vụ
tìm tịi, nghiên cứu cho học sinh.

b) Nội dung

- Khẳng định các kiến thức đã được trình bày, giáo viên bổ
sung và chuẩn hóa kiến thức.
- Vận dụng kiến thức, giải thích một số hiện tượng trong thực
tế như: lau chùi nhà cửa, kéo xe,…
- Vận dụng giải một số bài tập đơn giản.

c) Tổ chức hoạt - GV đưa ra các ý kiến đánh giá (nhận xét, khen ngợi, phê
động
bình, chia sẻ,...) về kết quả hoạt động, tinh thần làm việc của
các nhóm.
- GV bổ sung thêm các kiến thức chưa đầy đủ (nếu cần)
- HS ghi kiến thức vào vở.
- Giải thích một số hiện tượng (có thể do HS nêu ra) và giải
bài tập do GV đưa ra.
d) Sản phẩm - HS giải được bài tập.
mong đợi
- HS giải thích được một số hiện tượng thực tế
- Giải quyết được các vấn đề đặt ra trong quá trình trải
nghiệm thực tế liên quan đến bài học.
e) Đánh giá

- Vở ghi của HS
- Các bài tập mà học sinh đã làm
- Đánh giá mức độ hoàn thành các bài tập đã giao.

Hoạt động 6: Tìm tịi mở rộng: Lực ma sát lăn và lực ma sát nghỉ, lực cản môi
trường, vấn đề ô nhiễm môi trường từ các ngành nghề liên quan (có trong
chương trình 2018) - Thời gian 10 phút.
a) Mục tiêu

- Nêu được lực ma sát lăn và lực ma sát nghỉ xuất hiện khi
nào? Cách xác định phương chiều của lực ma sát lăn và lực
ma sát nghỉ?
- Nêu được vai trò của lực ma sát nghỉ. Lấy được ví dụ minh
24