Dàn ý tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi nhà thơ lại có cách khám phá thể hiện riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc

Đề bài: Dàn ý tái hiện vẻ đẹp của những đồn qn ra trận mỗi nhà thơ lại có cách
khám phá thể hiện riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc
Bài làm
1. KHÁI QUÁT CHUNG:
- Giới thiệu Quang Dũng, Tố Hữu và hai tác phẩm:
+ Quang Dũng là gương mặt tiêu biểu của thơ ca kháng chiến chống Pháp với hồn thơ hào
hoa, lãng mạn thấm đượm tình đồng bào đồng chí. "Tây Tiến" là bài thơ hay nhất, tiêu biểu
nhất của Quang Dũng. Bài thơ được Quang Dũng viết vào năm 1948 ở Phù Lưu Chanh khi
ông đã xa đơn vị Tây Tiến một thời gian.
+ Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, thơ ông theo sát những chặng đường của cách mạng
Việt Nam. Bài thơ "Việt Bắc" là một thành công đặc biệt trong đời thơ Tố Hữu. Tác phẩm
vừa là bản tình ca về tình cảm cách mạng - giữa đồn cán bộ miền xi với nhân dân Việt
Bắc, vừa là bản hùng ca về cuộc kháng chiến chống Pháp gian khổ mà vẻ vang của dân tộc.
- Hai đoạn thơ được trích từ hai bài thơ đều tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận song
mỗi nhà thơ lại có cách khám phá, thể hiện riêng.
2. TRÌNH BÀY CẢM NHẬN:
a) ĐOẠN THƠ TRONG BÀI THƠ "TÂY TIẾN"
* Vẻ đẹp vừa bi thương vừa hào hùng của đoàn quân Tây Tiến trên đường hành quân:
Tây Tiến đoàn binh khơng mọc tóc
Qn xanh màu lá dữ oai hùm
- Cái bi thương của người lính được gợi lên từ ngoại hình ốm yếu, tiều tụy, đầu trọc, da dẻ
xanh như màu lá.


+ Sở dĩ người lính Tây Tiến đầu trọc da xanh là do hậu quả của những tháng ngày hành qn
vất vả vì đói và khát, là dấu ấn của những trận sốt rét ác tính.
+ Những cơn sốt rét rừng ấy khơng chỉ có trong thơ Quang Dũng mà còn để lại dấu ấn đau
thương trong thơ ca kháng chiến chống Pháp nói chung.
- Cái hào hùng:
+ Thủ pháp nghệ thuật đối lập giữa ngoại hình ốm yếu và tâm hồn bên trong đã làm nên khí
chất mạnh mẽ của người lính. "Khơng mọc tóc" là cách nói ngang tàng rất lính, hóm hỉnh vui

đùa với khó khăn gian khổ của mình.
+ Thể hiện qua cách dùng từ Hán Việt "đồn binh" . Chữ "đồn binh" chứ khơng phải là
đoàn quân đã gợi lên được sự mạnh mẽ lạ thường của sự hùng dũng, Ba từ "dữ oai hùm" gợi
lên dáng vẻ oai phong lẫm liệt, oai của chúa sơn lâm. Qua đó ta thấy người lính Tây Tiến vẫn
mạnh mẽ làm chủ tình hình, làm chủ núi rừng, chế ngự mọi khắc nghiệt xung quanh, đạp
bằng mọi gian khổ. "Mắt trừng" là đôi mắt dữ tợn, căm thù, mạnh mẽ, nung nấu quyết đoán
làm kẻ thù khiếp sợ.
*Họ cũng là những chàng trai Hà Nội lãng mạn, hào hoa:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
- "Mắt trừng gửi mộng qua biên giới" là đôi mắt thao thức nhớ về quê hương Hà Nội, về một
dáng kiều thơm trong mộng.
Người lính Tây Tiến không chỉ biết cầm súng cầm gươm theo tiếng gọi của non sông mà
giữa bao nhiêu gian khổ, thiếu thốn trái tim họ vẫn rung động, nhớ nhung về vẻ đẹp của Hà
Nội: đó có thể là phố cũ, trường xưa,... hay chính xác hơn là nhớ về bóng dáng của những
người bạn gái Hà Nội yêu kiều, diễm lệ. Đó chính là động lực tiếp thêm sức mạnh để họ
vững vàng tay súng, sẵn sàng cống hiến, hy sinh để bảo vệ Tổ quốc.
b) ĐOẠN THƠ TRONG BÀI THƠ "VIỆT BẮC"


*Vẻ đẹp hào hùng của đoàn quân:
"Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
- Các từ láy "rầm rập", "điệp điệp" và "trùng trùng" và hình ảnh so sánh "... như là đất rung"
vừa gợi lên sự đông đảo, vừa gợi lên sức mạnh, khí thế hào hùng của đồn quân ra trận. Mỗi
bước đi của đoàn quân ấy mang cả sức mạnh của lịng u nước, của lí tưởng cách mạng,
khát khao chiến đấu và chiến thắng quân thù.
*Vẻ đẹp lãng mạn:
"Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan"

Đây có thể là hình ảnh ánh sao trời treo trên đầu súng của những người lính trong mỗi đêm
hành quân, cũng có thể là ánh sáng của ngơi sao gắn trên chiếc mũ nan của người lính, ánh
sáng của lí tưởng cách mạng soi cho người lính bước đi. Họ là những con người có lí tưởng
cao cả, đẹp đẽ, sẵn sàng cống hiến vì sự nghiệp chung. Ý thơ khiến người đọc liên tưởng tới
hình ảnh "Đầu súng trăng treo" trong thơ Chính Hữu.
c) SO SÁNH HAI ĐOẠN THƠ:
- Giống nhau: Đều khắc họa người lính với vẻ đẹp vừa hào hùng, vừa lãng mạn, bay bổng.
- Khác nhau:
+ Trong đoạn thơ thuộc bài thơ "Tây Tiến", vẻ đẹp hào hùng của người lính phảng phất sự bi
thương.
+ Trong đoạn thơ thuộc bài thơ "Việt Bắc", vẻ đẹp lãng mạn của người lính cịn được Tố
Hữu gắn liền với hiện thực.
- Cả hai tác giả đều có trải nghiệm từ thực tế chiến đấu nên thơ đậm chất hiện thực. Bên cạnh
đó, Quang Dũng là một chàng trai Hà thành rất hào hoa nên thơ ơng có cái lãng mạn rất


riêng; cịn ở Tố Hữu, thơ ơng là thơ trữ tình chính trị, ln có cái nhìn lạc quan, tin tưởng
vào cách mạng.
3/ ĐÁNH GIÁ CHUNG:
- Hai đoạn thơ bên cạnh những điểm tương đồng cịn có những nét riêng độc đáo, thể hiện tài
năng của hai nhà thơ.
Khẳng định vị trí của hai tác giả trong nền văn học cũng như trong lịng độc giả.
Như vậy chúng tơi đã gợi ý Cùng tái hiện vẻ đẹp của những đoàn quân ra trận mỗi nhà thơ
lại có cách khám phá thể hiện riêng. Cảm nhận về đoạn thơ trong bài Tây Tiến và Việt Bắc
bài tiếp theo, các em chuẩn bị cho phần Cảm nhận về khổ 10 trong bài Việt Bắc và cùng với
phần Cảm nhận 10 câu đầu bài thơ Việt Bắc để có thể hiểu rõ hơn về nội dung này.
Bài Mẫu Số 2:
1/ GIỚI THIỆU CHUNG
- Quang Dũng là gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca trong kháng chiến chống Pháp với hồn
thơ đầy cảm hứng lãng mạn, hào hoa, thanh lịch, giàu chất mộng mơ. Trong suốt cuộc đời

người nghệ sĩ tài hoa ấy, có lẽ khoảng thời gian đáng nhớ nhất là những năm tháng chiến đấu
trong đoàn quân Tây Tiến. Biết bao kỉ niệm sâu sắc, bao vẻ đẹp bi tráng và hào hùng của một
quãng đời không thể quên nơi miền Tây tổ quốc được Quang Dũng tái hiện trong bài thơ
"Tây Tiến".
- Tố Hữu là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam. Đường cách mạng, đường thơ của Tố
Hữu gắn liền với các chặng đường của cách mạng Việt Nam. "Việt Bắc" là một trong những
đỉnh cao của thơ Tố Hữu. Bài thơ như một khúc hát tâm tình, gợi lại những kỉ niệm gắn bó
thủy chung giữa Việt Bắc và Cách mạng.
- Cùng viết về vẻ đẹp hào hùng của hình ảnh đồn qn ra trận trong kháng chiến chống
Pháp những trong hai bài thơ "Tây Tiến" và "Việt Bắc", mỗi nhà thơ lại có cách khám phá
riêng và thể hiện riêng.
2/ PHÂN TÍCH


I/ Cảm nhận về đoạn trích trong bài thơ "Tây Tiến"
* Vẻ đẹp bi thương và hào hùng của đoàn quân Tây Tiến trên đường hành quân:
Tây Tiến đoàn binh khơng mọc tóc
Qn xanh màu lá dữ oai hùm
- Sự bi thương:hiện lên qua ngoại hình ốm yếu, tiều tụy của người lính: đầu trọc, nước da
xanh xao như màu lá do sốt rét, thiếu thốn, gian khổ.
+ Hình ảnh đáng thương, tiều tụy của những người lính Tây Tiến là kết quả của những trận
sốt rét trong những chuỗi ngày hành qn vất vả, ln trong tình trạng đói, khát và thiếu
thốn.
+ Sự bi thương của đoàn quân Tây Tiến, những cơn sốt rét rừng trong thơ Quang Dũng cũng
tiêu biểu cho hình ảnh đau thương về những đồn quân của ta trong kháng chiến chống Pháp
nói chung.
+Liên hệ: Thơ ca thời kỳ kháng chiến khi viết về người lính thường nói về căn bệnh sốt rét
hiểm nghèo.
Trong kháng chiến chống Pháp:
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người vầng trán ướt mồ hơi
(Đồng chí - Chính Hữu)
Giọt giọt mồ hôi rơi
Trên má anh vàng nghệ
Anh vệ quốc quân ơi
Sao mà yêu anh thế


(Cá nước - Tố Hữu).
Và cả trong kháng chiến chống Mĩ sau này:
Nơi thuốc súng trộn vào áo trận
Cơn sốt rừng đi dọc tuổi thanh xuân
- Cái hào hùng:
+ Người lính Tây Tiến khơng chỉ hiện lên với vẻ bi thương mà từ trong bi thương còn hiện
lên cái hào hùng, khí phách. Bằng thủ pháp nghệ thuật đối lập giữa ngoại hình ốm yếu bên
ngồi và tâm hồn đầy khí phách bên trong đã làm nổi bật khí chất mạnh mẽ của người lính.
+ "Khơng mọc tóc": là cách nói ngang tàng, độc đáo, như là người lính khơng cần, khơng
thèm mọc tóc. Cách nói rất lính, thể hiện sự hóm hỉnh vui đùa của người lính với khó khăn
gian khổ trong kháng chiến.
+ Thể hiện qua cách dùng từ Hán Việt "đồn binh". Chữ "đồn binh" có âm vang mạnh mẽ
hơn chữ"đoàn quân" đã gợi lên được sự mạnh mẽ lạ thường, đầy hùng dũng, phi thường của
người lính.
+ Ba từ "dữ oai hùm" gợi lên dáng vẻ oai phong lẫm liệt như vị thế oai phong của chúa sơn
lâm. Dường như, ở miền đất hoang sơ, bí ẩn đầy đe dọa với "cọp trêu người" thì người lính
Tây Tiến cũng mang trong mình cái "oai hùm" dữ dội, uy nghi để chế ngự và chiến thắng
mọi khó khăn.
⟹ Bằng cảm hứng anh hùng, đoàn quân Tây Tiến hiện lên với vẻ dữ dội của núi rừng chứ
không hề gợi vẻ tiều tụy, ốm yếu dù cuộc sống của người linh trải qua mn vàn khó khăn,
gian khổ. Người lính Tây Tiến vẫn mạnh mẽ, hiên ngang làm chủ núi rừng, chế ngự mọi
khắc nghiệt xung quanh, đạp bằng mọi gian khổ trong chiến đấu. Họ hiện lên với vẻ đẹp kiêu

hùng, xem thường mọi khổ ải, thiếu thốn.
* Hình ảnh những chàng trai Hà Nội lãng mạn, hào hoa:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới


Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
- "Mắt trừng" là đôi mắt dữ tợn, căm thù, mạnh mẽ, nung nấu quyết đoán làm kẻ thù khiếp
sợ. Sự căm thù mạnh mẽ đối với kẻ thù càng làm tăng thêm quyết tâm chiến đấu của những
người lính Tây Tiến.
- Đơi mắt ấy cũng là đôi mắt thao thức của những chàng trai Hà Nội nhớ về quê hương, về
giấc mộng có bóng hình một "dáng kiều thơm".
- Mộng và mơ gửi về hai phía của chân trời: biên giới và Hà Nội.
- Liên hệ: Thơ ca kháng chiến chống Pháp cũng có nhiều nhà thơ nói về người lính với nỗi
nhớ:
+ Nguyễn Đình Thi rạo rực với nhịp đập con tim:
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
+ Chính Hữu: "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính"
+ Hồng Ngun thì cồn cào, da diết trong tim:
Ba năm rồi gửi lại mái lều tranh
Luống cày đất đỏ
Tiếng mõ đêm trường
Ít nhiều người vợ trẻ
Mịn chân bên cối gạo canh khuya
⟹ Những chàng trai của mảnh đất kinh kỳ đầy mộng mơ, họ lên đường ra trận "Tổ quốc
gọi chúng tôi sẽ ra đi", nhưng họ không chỉ biết cầm súng, cầm gươm mà những tâm hồn
giàu mơ mộng giữa bao nhiêu gian lao, khắc nghiệt, trái tim họ vẫn rung động, nhớ nhung về
vẻ đẹp của Hà Nội: đó có thể là phố cũ, trường xưa, về bóng hình của những dáng u kiều,

diễm lệ hiện về trong nỗi nhớ da diết. Mảnh đất Hà thành với những "dáng kiều thơm" là cõi
đi về trong mơ của những người thanh niên Hà Nội. Đó chính là động lực tiếp thêm sức
mạnh để họ vững vàng tay súng, sẵn sàng hi sinh để bảo vệ Tổ quốc.
II/ Cảm nhận về đoạn trích trong bài thơ "Việt Bắc"
*Vẻ đẹp hào hùng:
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
- Đại từ sở hữu "của ta" được vang lên một cách dõng dạc khẳng định niềm tự hào của những
con người ở vị thế làm chủ đất nước. Đồng thời, đại từ sở hữu "của ta" cũng khẳng định sự
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp, khẳng định chiến khu Việt Bắc là chiến khu tự
do.
-Hai chữ "rầm rập" vừa gợi âm thanh, vừa tạo hình ảnh. Các từ láy "rầm rập", "điệp điệp" và
"trùng trùng" và hình ảnh so sánh "như là đất rung": vừa tái hiện khơng khí sơi nổi trong
những ngày chiến dịch của cuộc kháng chiến, vừa gợi lên sự đông đảo, vừa gợi lên sức
mạnh, khí thế hào hùng của đồn quân ra trận, giúp ta cảm nhận hình ảnh những đồn qn
đầy khí thế đang ngày đêm tiến về mặt trận.
⟹ Mỗi bước đi của đoàn quân ra trận mang theo sức mạnh của lịng u nước, của lí tưởng
cách mạng, khát khao chiến đấu và quyết tâm chiến thắng quân thù.
*Vẻ đẹp lãng mạn:
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
- Hình ảnh "ánh sao đầu súng" có thể là hình ảnh thực của ánh sao trên bầu trời đêm Việt
Bắc, đồng thời cũng là hình ảnh mang tính biểu tượng: ánh sáng của ngôi sao gắn trên chiếc
mũ nan của người lính, ánh sáng của lí tưởng cách mạng đang soi đường chỉ lối, dẫn bước
người lính tiến lên.


- Hình ảnh "bạn cùng mũ nan": những người lính trong kháng chiến, giản dị, đơn sơ, mộc
mạc nhưng chứa đựng một sức mạnh phi thương, mang trong mình một lý tưởng cao cả, đẹp
đẽ, sẵn sàng cống hiến vì sự nghiệp chung.

⟹ Câu thơ thể hiện niềm tin, sự lạc quan, tin tưởng, niềm vui hân hoan khi hướng về "chiến
thắng trăm miền".
III/ So sánh hai đoạn thơ
- Giống nhau: Hai đoạn thơ đều khắc họa người lính với vẻ đẹp vừa hào hùng, vừa lãng mạn.
- Khác nhau:
+ Đoạn thơ trong bài thơ "Tây Tiến":được viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến
chống Pháp, thời kì đầu kháng chiến còn gian khổ, Quang Dũng đã tái hiện vẻ đẹp hào hùng
của người lính phảng phất sự bi thương của hiện thực chiến tranh.
+ Đoạn thơ trong bài thơ "Việt Bắc":sau chiến thắng Điện Biên Phủ 1954, miền Bắc hồn
tồn giải phóng, đất nước hân hoan niềm vui chiến thắng, Tố Hữu ca ngợi vẻ đẹp lãng mạn
cách mạng của người lính được gắn liền với hiện thực.
⟹ Cả hai tác giả là những người trực tiếp sống trong cuộc kháng chiến gian khổ, có trải
nghiệm từ thực tế chiến đấu nên sáng tác đậm chất hiện thực. Bên cạnh nét chung, mỗi nhà
thơ lại có một cách cảm nhận cho riêng mình. Từ một chàng trai Hà thành rất hào hoa, mơ
mộng nên thơ Quang Dũng mang đậm chất lãng mạn rất riêng của người Hà Nội; cịn ở Tố
Hữu - đỉnh cao của thơ trữ tình chính trị, nhà thơ của lí tưởng cộng sản nên sáng tác của ơng
ln có cái nhìn đầy hiện thực, lạc quan, tin tưởng vào cách mạng.
3/ ĐÁNH GIÁ CHUNG
- Hai đoạn thơ vừa có điểm tương đồng (cùng thể hiện hình ảnh đồn qn trong kháng chiến
chống Pháp), vừa có nét riêng biệt (Phong cách nghệ thuật của mỗi nhà thơ, thời điểm sáng
tác...). Tất cả góp phần thể hiện tài năng và phong cách riêng của mỗi nhà thơ.
- Khẳng định vị trí của hai tác giả trong nền thơ ca cách mạng nói riêng cũng như trong nền
văn học Việt Nam và trong lịng độc giả nói chung.