Bài giảng 1 10 nguyên lý KTH

KINH TẾ VI MÔ
Bài giảng 1

10 nguyên lý của kinh tế học và
cách tư duy như một nhà kinh
tế

01/14/22

Lê Thương

1


ĐỊNH NGHĨA KINH TẾ HỌC
( ECONOMICS )
Kinh tế học là khoa học về sự lựa chọn.

Kinh tế học là môn học nghiên cứu con
người trong cuộc sống thường nhật của họ.
(Alfred Marsall)
Kinh tế học là môn học nghiên cứu
phương thức xã hội quản lý nguồn lực
khan hiếm.
01/14/22

Lê Thương

2

ĐỊNH NGHĨA KINH TẾ HỌC
(ECONOMICS)

KINH
TẾ
HỌC

Kinh tế học vi mô (Microeconomics):
Nghiên cứu hành vi (việc ra quyết định)
của các thực thể cụ thể trong nền KT (một
người tiêu dùng, một nhà SX, một chính
quyền địa phương …) và sự tương tác
giữa các thực thể nhỏ để hình thành thực
thể lớn hơn trong thị trường.

Kinh tế vĩ mô (Marcroeconomics): Nghiên
cứu các vấn đề cụ thể của nền KT (tăng
trưởng, lạm phát, thất nghiệp…)


10 nguyên lý của
kinh tế học

01/14/22

Lê Thương

4

Con người ra quyết định
như thế nào?
Con người tương tác với
nhau ra sao?
Cách thức vận hành
của tổng thể nền kinh tế.
01/14/22

Lê Thương

5


Con
người
ra quyết
định
như thế
nào?


Phở hay
bánh mỳ
cho bữa
sáng?

Ở nhà ôn
tập cho bài
thi sáng
mai hay đi

cà phê với
bạn?

Tiếp tục
học lên
đại học
hay đi
làm?


Phở
ngon
hơn
nhưng
bánh mỳ
no lâu
hơn

Ở nhà ôn
tập sẽ giúp
điểm số tốt
hơn nhưng
đi cà phê
với bạn bè
sẽ vui vẻ
hơn

Học đại
học sẽ
giúp nâng

cao trình
độ nhưng
đi làm sẽ
có thu
nhập

Vấn đề con người ln
phải đối diện:
Sự đánh đổi


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 1:
1: Con
Con người
người đối
đối mặt
mặt với
với sự
sự đánh
đánh đổi
đổi

Trong thực tế, mọi quyết định đều liên quan đến
sự đánh đổi. Ví dụ:
Đi chơi nhiều thì thời gian dành cho đọc sách
sẽ ít đi

Làm việc chăm chỉ để có nhiều tiền thì thời
gian nghỉ ngơi sẽ giảm xuống
Chi tiêu cho quốc phòng càng nhiều thì đầu tư
cho y tế và giáo dục sẽ càng thấp


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 1:
1: Con
Con người
người đối
đối mặt
mặt với
với sự
sự đánh
đánh đổi
đổi
Xã hội phải đối mặt với một sự đánh đổi quan trọng
giữa HIỆU QUẢ với CÔNG BẰNG
HIỆU QUẢ: thể hiện ở độ to của “chiếc bánh”.
CƠNG BẰNG: thể hiện ở việc những ai có cơ hội
tham gia tạo ra “chiếc bánh”/”chiếc bánh” được chia
như thế nào.
ĐÁNH ĐỔI: cơng bằng cao hơn có thể làm giảm
động lực làm việc, vì vậy sẽ làm nhỏ kích thước
của “chiếc bánh” trong nền kinh tế.

CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 2:
2: Chi
Chi phí
phí của
của một
một thứ
thứ là
là cái
cái mà
mà bạn
bạn
từ
từ bỏ
bỏ để
để có
có được
được nó
nó

 Ra quyết định địi hỏi phải so sánh chi
phí và ích lợi của các lựa chọn thay thế.

 Chi phí cơ hội của một thứ là cái mà bạn
phải từ bỏ để có được nó.

CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 2:
2: Chi
Chi phí
phí của
của một
một thứ
thứ là
là cái
cái mà
mà bạn
bạn
từ
từ bỏ
bỏ để
để có
có được
được nó
nó



Ví dụ: Chi phí cơ hội của…
…việc tiếp tục học học lên cao học sau
khi tốt nghiệp ĐH khơng chỉ là học phí,
giáo trình và lệ phí mà còn là tiền lương bị

bỏ lỡ.

 …xem một bộ phim khơng chỉ là giá vé,
mà cịn là giá trị thời gian tiêu tốn trong
rạp phim.


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 3:
3: Con
Con người
người duy
duy lý
lý suy
suy nghĩ
nghĩ tại
tại điểm
điểm
cận
cận biên
biên

Con người duy lý

 Có hệ thống, ln tìm cách để làm tốt
nhất có thể nhằm đạt được mục tiêu
của họ.

 Đưa ra quyết định bằng cách đánh giá
chi phí và lợi ích của việc thay đổi cận
biên.


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 3:
3: Con
Con người
người duy
duy lý
lý suy
suy nghĩ
nghĩ tại
tại điểm
điểm
cận
cận biên
biên
Ví dụ:
 Khi bạn đi du lịch, việc bạn quyết định có nên
kéo dài chuyến đi thêm 1 ngày nữa hay không
phụ thuộc vào việc bạn so sánh giữa sự thoải mái
bạn tận hưởng thêm so với chi phí bạn phải chi
thêm.
 Khi một doanh nghiệp xem xét việc tăng thêm

sản lượng, họ sẽ so sánh giữa chi phí tăng thêm
để sản xuất thêm đơn vị sản lượng đó với doanh
thu tăng thêm khi họ bán nó ra thị trường.


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO

Có phải bạn vẫn chi tiền để nạp thẻ dù trong
tài khoản vẫn còn nhiều tiền?
Đó là bởi bạn thường có phản ứng trước
các kích thích


CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 4:
4: Con
Con người
người duy
duy lý
lý thường
thường phản
phản
ứng
ứng trước
trước các
các động

động cơ
cơ khuyến
khuyến khích
khích
 Khuyến khích: một yếu tố thơi thúc con người hành
động. Ví dụ: một phần thưởng hay 1 hình phạt
Ví dụ:
 Khi xăng tăng giá, người dân có xu hướng mua
nhiều xe tiết kiệm nhiên liệu hơn.
 Người tiêu dùng sẽ có xu hướng chi tiêu nhiều
hơn khi hàng hóa rẻ hơn.
 Giảng viên thường xuyên điểm danh thì SV ít trốn
học hơn.


CÁCH THỨC CON NGƯỜI
RA QUYẾT ĐỊNH
2

1

4

3

01/14/22

Lê Thương

17

CON NGƯỜI
TƯƠNG TÁC VỚI
NHAU NHƯ THẾ
NÀO


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Có 2 cách để một hộ gia đình / một quốc gia có
thể thỏa mãn nhu cầu của mình về các hàng hóa
và dịch vụ:

Theo bạn,
cách nào sẽ
thỏa mãn nhu
cầu tốt hơn?
Tại sao?
Tự cung tự cấp
Mua - Bán


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 5:
5: Thương
Thương mại

mại đem
đem lại
lại lợi
lợi ích
ích cho
cho
mọi
mọi người
người
 Trao đổi thương mại thúc đẩy q trình chun
mơn hóa, thơng qua đó làm cho mọi người/mọi
quốc gia phát huy tốt nhất ưu thế của mình
CHUN MƠN HĨA:

• Bán được giá tốt hơn cho hàng hóa do mình sản
xuất
• Mua được hàng hóa khác với giá rẻ hơn so với tự
mình sản xuất.


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 6:
6: Thị
Thị trường
trường là
là phương
phương thức

thức tốt
tốt để
để
tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế
 Thị trường: là sự dàn xếp giữa những người
mua và người bán trong việc trao đổi hàng
hóa, dịch vụ.
 “Tổ chức hoạt động kinh tế” là việc quyết
định:
 Sản xuất cái gì?
 Sản xuất bằng cách nào/ai là người sản xuất?
 Sản xuất cho ai?


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 6:
6: Thị
Thị trường
trường là
là phương
phương thức

thức tốt
tốt để
để
tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế

 Nền kinh tế thị trường phân bổ nguồn lực thông qua
các quyết định phi tập trung của doanh nghiệp và hộ
gia đình trong quá trình tương tác trên thị trường.

 Nhận thức sâu sắc của Adam Smith trongThe Wealth
of Nations (1776):
 Mỗi hộ gia đình và doanh nghiệp hành động như thể
“được dẫn dắt bởi bàn tay vô hình” để thúc đẩy
phúc lợi kinh tế.


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 6:
6: Thị
Thị trường
trường là

là phương
phương thức
thức tốt
tốt để
để
tổ
tổ chức
chức hoạt
hoạt động
động kinh
kinh tế
tế

 Bàn tay vơ hình hoạt động thơng qua hệ thống giá:
 Sự tương tác giữa người mua và người bán quyết định giá
cả.

 Mỗi mức giá phản ánh giá trị của hàng hóa đối với người
mua và chi phí sản xuất hàng hóa đó.

 Giá cả định hướng sự quan tâm của hộ gia đình và doanh
nghiệp để đưa ra quyết định, trong nhiều trường hợp, tối
đa hóa phúc lợi kinh tế xã hội.


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 7:

7: Đơi
Đơi khi
khi Chính
Chính phủ
phủ có
có thể
thể cải
cải thiện
thiện
được
được những
những trục
trục trặc
trặc của
của thị
thị trường
trường

 Thất bại thị trường: khi thị trường tự nó thất bại trong việc
phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả.

 Nguyên nhân:
 Ảnh hưởng ngoại tác, khi sản xuất và tiêu dùng một hàng


hóa bị ảnh hưởng bởi người ngồi cuộc. (ví dụ: ơ nhiễm)
Sức mạnh thị trường, một người bán hoặc một người
mua duy nhất có ảnh hưởng đáng kể lên giá cả thị trường
(ví dụ: độc quyền)

 Trong vài trường hợp, chính sách cơng có thể nâng cao hiệu
quả.


CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU
NHƯ THẾ NÀO
Nguyên
Nguyên lý
lý 7:
7: Đơi
Đơi khi
khi Chính
Chính phủ
phủ có
có thể
thể cải
cải thiện
thiện
được
được những
những trục
trục trặc
trặc của
của thị
thị trường
trường

 Chính phủ có thể làm thay đổi kết quả thị trường
để thúc đẩy bình đẳng.

 Nếu phân bổ về phúc lợi kinh tế không như mong
muốn, chính sách thuế và an sinh có thể thay đổi
cách phân chia “chiếc bánh” kinh tế.