LUẬN ÁN TÀI CHÍNH TRONG SÁP NHẬP CÁC DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM

BO GIAO DUC vA DAO TAO
•

•

.,.('

•

~

A

TRUONG D~I H<)C KINH TE QUOC DAN

A.'

A

NGUYEN TH~ MINH HUYEN

TAl CHINH TRONG SAP NH~P cAc DOANH
NGHI~P

0

VI~T NAM

Chuyen nganh: KINH TE TAl CHiNH-NGAN HANG

Mti

so

:62.31.09.01

A

-'

A"

-

A"

LUAN AN TIEN SY KINH TE

NgaUi hafmg dtin khoa h{Jc:
GS. TS. Laung Tr{Jng Yem


1

LOICAMDOAN

Ia cong trinh nghien ctru khoa hQC d9c l~p cua toi.
Cac thong tin, s6 li~u trong 1$ {m Ia trung th\IC va c6 ngu6n g6c ro rang, C\1 th8.
K8t qua nghien ctru trong lu~ an Ia trung th\Ic, khach quan, chua tUng c6 ai

Toi xin cam doan day

cong b6 trong bftt ky cong trinh nghien ctru khac.

Nghien c1lu sinh

Nguy~n Thj Minh Huy@n


2

.

.

MUCLUC
LOI CAM DOAN ................................................................................................... 1
MlJC LlJC .............................................................................................................. 2
DANH MlJC CAC KY HI:$U, CAC CHUVIET TAT ........................................ .4
DANH MlJC cAc BANG, BI:Eu, HiNH vE v A

so DO ................................... 5

Md DAU ................................................................................................................ 7
TONG QUAN VE vAN DE NGHIEN CUlJ.. .................................................... 12
CHUdNG 1: NHUNG LY LU!N Cd BAN

vE

TAl CHINE TRONG SAP

NH!J> DOANH NGHI:$P .................................................................................... 17
1.1 TONG QUAN vE SAP NH!P DOANH NGHI:$P ...................................... 17
1.1.1 Tinh tftt y8u cua sap nh~p doanh nghi~p ..................................................... 17
1.1.2 Khai ni~m va d~c di8m cua sap nh~p doanh nghi~p ................................... 18
1.1.3 Cac hinh thuc sap nh~p doanh nghi~p ......................................................... 24
1.1.4 Ml,lC tieu cua sap nh~p doanh nghi~p .......................................................... 26
1.2. MOT SO VAN DE

vE

TAl CHiNH TRONG SAP NH!P DOANH

NGHI:$P ............................................................................................................... 29
1.2.1 Tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p ...................................................... 29
1.2.2 Xac dinh gia tri doanh nghi~p ..................................................................... 30
1.2.3 Ll,Ia chQn hinh thuc thanh toan khi sap nh~p doanh nghi~p ....................... 68
1.2.4 K8 to an trong sap nh~p doanh nghi~p ......................................................... 77
1.2.5. Kinh nghi~m v€ m9t s6 vftn d€ tai chinh trong sap nh~p

a m9t s6 nuac tren

th8 gi6i .................................................................................................................. 85
CHUdNG 2: TmjC TRANG

vE

TAl CHiNH TRONG SAP NH!P CAC

DOANH NGHI:$P 0 VI:$T NAM ....................................................................... 97

2.1 TONG QUAN vE TiNH HiNH MUA BAN SAP NH!P DOANH NGHI:$P

0 VI:$T NAM ....................................................................................................... 97
2.2 TmjC TRANG VE TAl CHiNH TRONG SAP NH!P DOANH NGHI:$P 0
VI:$T NAM ........................................................................................................ 104


3
2.2.1. Xac djnh gia tri doanh nghi~p khi sap nh~p ............................................. 104
2.2.2. Phuang thirc thanh toan trong sap nh~p doanh nghi~p a Vi~t Nam ........ 108
2.2.3. K8 to an trong sap nh~p doanh nghi~ a Vi~t Nam .................................. 109
2.3 DANE GIA THljC T~G TAl CHINE TRONG SAP NliAP DOANH
NGHISP d VIST NAM ..................................................................................... 119
cHl1dNG 3: GrAI PHAP HOAN THI:SN MOT

so vAN HE TAl cHiNH .. 127

TRONG SAPNH!P CAC DOANHNGHI:$P 0 VI:$TNAM ......................... 127
3.1 CAN CU HE XUAT CAC GIAI PHAP

vE xU LY TAl CHiNH TRONG

SAP NliAP DOANH NGHI:$P 0 VI:$T NAM ................................................. 127
3.1.1 Quan diem va djnh hu6ng clia Dang va Nha nuac ta ............................... 127
3.1.2 Ti€m nang clia thi truemg mua ban sap nh~p doanh nghi~p a Vi~t Nam .. 131
3.2 GrAI PHAP VE TAl CHiNH TRONG SAP NliAP CAC DOANH NGHI:$P
VI:$T NAM ........................................................................................................ 140
3 .2.1 Cac gifri phap lien quan d8n djnh gia doanh nghi~p khi sap nh~p ............ 140
3.2.2.Cac gifri phap lien quan d8n phuang thirc thanh toan trong sap nh~p ...... 161
3.2.3.Cac gifri phap lien quan d8n k8 toan trong sap nh~p ................................. 164

3.3 CAC KIENNGHJ ........................................................................................ 166
KET LU!N ........................................................................................................ 169
DANH MlJC cAc CONG TIUNE CUA TAC GIA ......................................... 173
TAl LI:Su THAM KHAo .................................................................................. 174
PH1J L1JC ........................................................................................................... 182


4

DANH MVC

cAc KY Hit:U, cAc CHUVIET TAT

Tirvi@t tit

Ti@ngVi~t

CHXHCNVN

C9ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t N am

CPH

cbphftnhoa

CTCK

Cong ty chtrng khoan

DN

Doanh nghi~p

GDP

Tfing san phfun trong nucrc

M&A

Sap nh~p va mua ban doanh nghi~p

SN

Sapnh~p

TNDN

Thu nh~p doanh nghi~p

USD

Do Ia My

VD

Vi d\1

VN

Vi~tNam

VND

Dong Vi~t Nam

Vietnamese Dong

WTO

To chirc thuang m~i the giai

World trade Organization

XHCN

Xa h9i chu nghia

Ti@ngAnh

Mergers and Acquisitions

USD


5

DANH MVC

cAc BANG, BIEU, HINH VE VA SO DO

Sa db 1.1: Cac <4ng thirc cua mua ban doanh nghi~p ......................................... 20
Bang 1.1: Phan bi~t gifra sap nh~p va lien doanh ................................................ 24
Sa db 1.2: Cac vftn d8 tai chinh trong SNDN ...................................................... 30
Sa db 1.3: Xac djnh gia tri trong sap nh~p doanh nghi~ .................................... 31
Bang 1.2: Gia tri doanh nghi~p tinh theo phuang phap FCFF cua P&G ............. 54
Bang 1.3: Gia tri doanh nghi~p tinh theo phuang phap FCFF cua Gillette: ........ 56
Bang 1.4: FCFF cua DN hqp nhftt (tri~u USD) ................................................... 58
Bang 1.5: D~c di8m cua cac doanh nghi~p:Dalton Motors va Lube & Auto ...... 60
Bang 1.6: Gia tri cua Lube & Auto, Dalton Motors va DN hqp nhftt.. ................ 60
Bang 1.7: Lqi ich thu8 nha khftu hao: truac va sau khi mua ban sap nh~p ......... 65
Bang 1.8: Gia tri cua kha nang vay nq- Lube & Auto va Dalton Motors .......... 67
Bang 1.9: Tinh hinh doanh

nghi~p

trucrc va sau khi mua ban theo hai phuang

phap k8 toan ......................................................................................................... 79
Bang 1.10: Sap nh~p t~i Anh giai do~ 1970-2000 ............................................. 87
Bang 1.11: Phuong thirc thanh toan trong sap nh~p t~ My ................................. 89
Bi8u db 2.1: S6 V\1 M&A trong cac nam 2003-2008 ........................................... 98
Bang 2.1: M9t s6 giao dich mua ban sap nh~p doanh nghi~p tieu bi8u ............. 100
Bang 2.2: M9t s6 chi tieu tang truang kinh t8 a Vi~t Nam 2003- 2008 ........... 101
Bi8u db 2.2: S6 luqng nhu cftu M&A thfing ke t~i Website ICE_(Tir ngay
11112009 d8n ngay 14/8/2009) ........................................................................... 103
Bang 2.3: Thl,Ic tr~g ap d\Ulg cac phuang phap djnh gia a Vi~t Nam ............. 107
Bang 2.4 : So sanh PIE cua doanh nghi~ trong nganh di~n va di~n tir ............ 122
Bang 2.5: Cac nguyen nhan thanh cong va thftt b~i trong M&A ...................... 126
Bang 3.1: Chi s6 nganh djch V\1 va nganh san xuftt PwC cua 20 n8n kinh t8 mai
nbi (EM20) ......................................................................................................... 133

Bang 3.2: D\I bao v8 tang truang kinh t8 Vi~t Nam .......................................... 138


6

Bang 3.3: Dv bao v8 Hing truang GDP thvc t8 toan cftu (%) ............................ 139
Bang 3.4: Dv bao v8 Hii suftt va ti gia clia m9t s6 n8n kinh t8 m~h ................. 139
Bang 3.5: Cac chi tieu doanh thu, chi phi lqi nhl$1 trng vcri_cac giai

do~

cua

vong dcri san phftm ............................................................................................. 145
Bang 3.6: Ty suftt chi8t khftu theo dv an dftu tu ................................................. 148
Bang 3.7: Tom t~t cac tac d9ng cua c9ng huang trong dinh gia doanh nghi~.151
Hinh 3.1: Phan tich gia mua ............................................................................... 152
Bang 3.8: Tom t~t cac chi tieu tai chinh cua hai doanh nghi~ sap nh~p .......... 156
Bang 3.9: Tom t~t gia trj clia tUng doanh nghi~p dQC l~p va gia trj clia doanh
nghi~p hqp nhftt Ia tbng c9ng gia tri cua hai doanh nghi~p d9c l~p ................... 157

Bang 3.10: Tom t~t gia tri clia doanh nghi~p hqp nhftt vcri khoan ti8t ki~m chi phi
. , tr'! CQng
" h uang
, uac
, 1uqng ...................................................................... .. 158
va' gta
Bang 3.11: Xac dinh gia tri c9ng huang nhcr tang truang tang: D\I an tfit han (Ti
1~ lqi nhu~ tren v6n dftu tu ROC tang) ............................................................. 159

Bang 3.12: Xac djnh gia tri c9ng huang nhcr tang truang tang: Nhi8u d\I

an han

(Ti 1~ tai dftu tu tang) .......................................................................................... 160
Bang 3.13: Phan tich nii ro tuang trng vcri cac hinh thirc thanh to an ................ 161
Bang 3 .14: M9t s6 vi d\1 v8 xac dinh nii ro khi thanh to an ................................ 164


7

MODAU
1. Tinh cip tbi@t cua lu'n an

Trong su6t qua trinh han 20 nam dfii mcri, kinh t8 nucrc ta da va dang phat
tri8n theo chi8u huang tich qrc, cac doanh nghi~p duqc thanh l~p ngay cang
nhi8u va ho~t d9ng tren nhi8u linh V\IC kinh t8 khac nhau. S\I ra dcri va phat tri8n
cua cac doanh nghi~ Vi~t Nam khong nb ngoai quy lu~t phat tri8n doanh
nghi~ tren th8 gicri, ben qmh d6 vi~c Vi~t Nam gia nh~p t6 chirc thuang m~i th8

gicri (WTO) da t~o di8u ki~n cho cac doanh nghi~p trong nucrc va doanh nghi~p
nucrc ngoai c6 them nhi8u di8u ki~n va ca h9i dftu tu.

d Vi~t Nam trong nhfmg nam gftn day, thi truang mua ban sap nh~p doanh
nghi~ da va dang phat tri8n theo xu huang cua th8 gicri, di8u d6 phu hqp vcri

qua trinh rna cira va h9i nh~p cua n8n kinh t8 Vi~t Nam.
Tuy v~y, d8 dam bao cho n8n kinh t8 VN phat tri8n b8n vfmg va h9i nh~p
qu6c t8 phai dam bao cho n8n kinh t8 fty phat tri8n theo nhfmg quy lu~t rna kinh
t8 thi truang d~t ra. Mua ban sap nh~p doanh nghi~p Ia m9t trong nhfmg h~ qua

cua quy lu~t c~h tranh clia kinh t8 thi truang. Doanh nghi~ ho~t d9ng trong
n8n kinh t8 thi truang thuang phai d6i m~t vcri S\I c~ tranh

ru nhi8u phia: ru

trong n9i b9 nganh, d6i thu c~h tranh, nha cung cftp,... S\I canh tranh gay g~t
d6 doi hoi cac doanh nghi~p phai lien t\,lc cai ti8n ho~t d9ng clia minh. Nhfmg
doanh nghi~p khong ch6ng chQi duqc m9t s6 se phai t\f giai th8 ho~c pha san; s6

tra thanh d6i tuqng cho cac nha dftu tu mcri khac ca trong nucrc va ngoai
nucrc mua l~i d8 bucrc vao ho~t d9ng kinh doanh tren thi truang. Di8u d6 Ia ca sa

khac

cho m9t thi truang ti8m nang cho ho~t d9ng mua ban, sap nh~p doanh nghi~p.
M~t khac, d8 hoa nh~p kinh t8 qu6c t8, Vi~t Nam trucrc hay sau se g~p phai

m9t trong nhfmg vAn d8 n6ng bong cua kinh t8 th8 gicri d6 Ia mua ban sap nh~p
doanh nghi~p. Cilng vcri qua trinh h9i nh~p kinh t8 qu6c t8, cac nha dftu tu se tim
ki8m ca h9i dftu tu

a cac nucrc khac nhau.

Tuy nhien, do h~ ch8 v8 m~t nhan


8
h,rc, thai gian va d8 c6 th8 ti8p c~ nhanh va nb b~t ngay cac ca h9i dftu tu, cac
nha dftu tu c6 th8 h.ra chQn hinh thirc mua ban sap nh~p doanh nghi~p. Ho~t d9ng
mua ban sap nh~p doanh nghi~ duqc danh gia Ia d9ng 1\Ic quan trQng thuc dfty

tang truang kinh t8, giup cac doanh nghi~p trong nucrc ti8p c~ nhanh vcri cong
ngh~, kinh nghi~m quan ly, cac

kY nang v8 thi truang va xuftt khftu.

Thong qua

mua ban sap nh~p doanh nghi~p c6 th8 ti8t ki~m chi phi va d~t duqc nhi8u lqi ich
nhu gia tang thi phftn, t~p trung ngu6n 1\Ic nhfun t~o sire c~ tranh tren thi
truang.
Trong Nghi quy8t clia cac d~ h9i Dang gftn day da chu trQng vdn d8 d6i
mai s~p x8p l~i doanh nghi~p trong d6 c6 d8 c~p d8n mua ban sap nh~p doanh
nghi~p. Tuy v~y, trQng tam trong s~p x8p d6i mcri doanh nghi~p vdn Ia c6 phftn

h6a, sap nh~p doanh nghi~ chua d8 c~p nhi8u. Han nfra, v8 ly lu~, day Ia vdn
d8 tuang d6i mcri

a Vi~t Nam.

M9t s6 nghien ciru gftn day mcri chi giai quy8t

m9t s6 khia c~h n9i dung cua vdn d8 nay nhung chua c6 nghien ciru nao c6 tinh
h~ th6ng.

Xuftt phat tir th\IC tr~g tren, nghien ciru v8 sap nh~p doanh nghi~p

a VN Ia

cftn thi8t ca v8 ly lu~ va th\IC ti€n.
Nghien ciru v8 sap nh~p doanh nghi~p nhfun giai quy8t nhi8u vdn d8: thu

t\,lc phap ly, tai chinh, nhan S\I, cong ngh~, ... trong d6 vdn d8 tai chinh trong sap
nh~p doanh nghi~ t~ Vi~t Nam con nhi8u bftt c~p phai giai quy8t d8 thuc dfty S\I

phat tri8n cua ho~t d9ng sap nh~p doanh nghi~p.
Vi v~y, tac gia da 1\Ia chQn d8 tai "Tai chinh trong sap nh~p cac doanh

nghi?p u Vi?t Nam" d8 nghien ciru.
2. M\(C tlich nghien c-.ru cua lu'n an
- Nghien ciru nhfrng vdn d8 ly 1$ v8 tai chinh trong sap nh~p doanh
nghi~p va nghien ciru cac kinh nghi~m cua th8 gicri v8 tai chinh trong sap nh~p

doanh nghi~p. Tren ca

sa nghien ciru irng d\Ulg cac kinh nghi~m cua th8 gicri, d8

xuftt cac giai phap hoan thi~n v8 vdn d8 tai chinh trQng tam trong sap nh~p doanh


9
nghi~p va di8u ki~n d8 ap d\lllg chfulg a Vi~t Nam.

3. DAi tU'qng va ph'm vi nghien c1lu

- D6i tuQ'llg nghien ciru clia lu~ an: Cac vftn d8 tai chinh trong sap nh~p
doanh nghi~p trong ly lu~ va th\IC ti8n a tren th8 gicri va Vi~t Nam.
- Ph~ vi nghien ciru:
./ Xuftt phat tlr doi hoi th\IC t8 mua ban sap nh~p doanh nghi~

a Vi~t

Nam, nghien ciru chi 1\Ia chQn va t~p trung vao ba vftn d8 trQng tam v8 tai chinh
trong sap nh~p doanh nghi~p: dinh gia doanh nghi~p, phuang thirc thanh toan va
phuang phap k8 toan trong sap nh~p doanh nghi~p. Ph~ vi nghien ciru phuang
thirc thanh toan

a day

Ia thanh toan gifra ben mua/ben

nh~

sap

nh~p

va ben

b{mfben bi sap nh~p (khong d8 c~p d8n thanh toan cac khoan nq ngan hang, nq
nha cung cftp, nguai lao d9ng, Nha nucrc, cong ty me;) .
./ Vi sap nh~p doanh nghi~p Ia vftn d8 kha mcri a Vi~t N am va th\IC t8 v8
sap nh~p doanh nghi~p

a Vi~t Nam khong c6 nhi8u nen nghien ciru se chu trQng

nhi8u vao tbng k8t kinh nghi~m nucrc ngoai va h~ th6ng h6a cac kinh nghi~m d6
trong ly lu~ v8 tai chinh va giai phap hoan thi~n cac vftn d8 tai chinh trong sap
nh~p

doanh

nghi~p

aVi~t Nam lam ca sa djnh huang cho ho~t d9ng nay trong

thai gian tcri. Dfii vcri th\IC tr~g sap nh~p a Vi~t N am, vi day Ia vftn d8 tuang dfii
mai nen nghien ciru se

t~p

trung vao phan tich ho~t d9ng sap nh~p doanh nghi~

aVi~t N am tlr nam 2003 tra l~i day.
4. PhU'ong phap nghien c-.ru

- Lu~ an sir d1,mg phuang phap duy v~t bi~n chirng, h~ th6ng hoa, phan
tich th6ng ke, so sanh, tbng hqp ... lam phuang phap lu~ ca ban cho vi~c nghien
ciru cac ly

lu~

ca ban va danh gia th\Ic

tr~g

tai chinh trong mua ban sap nh~p

doanh nghi~p a Vi~t Nam:
./ Phuang phap duy

v~t bi~n

chirng: phan tich sap

nh~p

doanh

nghi~p

trong mfii quan h~ vcri cac hinh thirc khac cua dftu tu tf\IC ti8p nucrc ngoai, mfii


10

quan h~ gifra cac vftn d8 ca ban cua tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~ vai
cac vftn d8 khac cua quan ly Nha nuac v8 c~ tranh, thu8,... theo m9t logic
khoahQc
./ Phuang phap h~ thfing hoa, phan tich thfing ke so sanh va tfing hqp
duqc sir d\Ulg xuyen su6t tir h~ th6ng hoa c6 chQn IQC cac kinh nghi~m cua nucrc
ngoai v8 tai chinh trong sap nh~p tir d6 phan tich va t6ng hqp nen nhfrng ly lu~

ca ban v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghiep, due rut nhfrng bai hQc kinh
nghi~m tir sap nh~p doanh nghi~p tren th8 giai.

- Ngoai ra lu~ an con sir d\Ulg phuang phap khao sat th\IC t8 t~ cac dan vi
th\Ic hi~n mua ban doanh nghi~p, phong vftn cac chuyen gia kinh t8, phap ly
trong linh V\IC mua ban doanh nghi~p va phuang phap mo hinh toan d€ djnh gia
doanh nghi~p lam din cu d8 xuftt nhfrng giai phap nhk hoan thi~n cac vftn d8
tai chinh trong ho~t d9ng sap nh~p doanh nghi~p a Vi~t Nam.
5. Nhihtg ttong gop cua lu'n an

- H~ th6ng h6a ly lu~ v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~.
Tren ca

sa tham khao kinh nghi~m cua cac nucrc phat tri€n, lu~ an da h~

thfing h6a duqc cac ly thuy8t v8 xac djnh gia tri DN khi SNDN, phuang thuc
thanh to an va k8 toan trong SNDN.
Nhfrng t6ng k8t v8 m~t ly lu~ k€ tren, d~c bi~t Ia bai hQC kinh nghi~m rut
ra tir nhfrng t6ng k8t tren da th€ hi~n n9i dung mai v8 m~t ly thuy8t cua 1$ an.
- Tren ca
doanh nghi~p

sa khao sat va phan tich khoa hQC th\IC tr~g ho~t d9ng sap nh~p
a Vi~t Nam, 1$ an da phat hi~n

ra duqc cac bftt c~p Ibn nhftt

dang h~ ch8 S\I phat tri€n cua ho~t d9ng sap nh~p doanh nghi~p a Vi~t Nam (do
Ia cac bftt c~p do thi8u mo hinh djnh huang trong xac djnh gia tri doanh nghi~p
khi sap nh~p (xac dinh gia tri c9ng huang), h~ th6ng thong tin h6 trq cho dinh
gia doanh nghi~p con chua hoan thi~n, bftt c~p trong thanh toan cho sap nh~p
(chu y8u dling ti8n m~t) do n8n 'kinh t8 ua thich dling ti8n m~t' va thi8u m9t mo
hinh xac dinh rill ro tuang trng vcri cac hinh thuc thanh toan 1\Ia chQn, chua c6


11
huang dftn chuyen bi~t v8 k8 toan trong sap nh~p doanh nghi~p va nhfrng kh6
khan trong xac dinh gia phi sap nh~p, chinh sach phap

lu~t

chua hoan

thi~n, h~

ch8 v8 thong tin, v8 nhan 1\Ic, ... ).
- Tren ca

sa nhfrng nghien ctru aphftn tren, lu~ an da t~p trung d8 xuftt chi

ti8t m9t h~ th6ng giai phap nhfun hoan thi~n cac vftn d8 tai chinh trong sap nh~p
doanh nghi~p a Vi~t Nam, trong d6 nfii len m9t s6 n9i dung mcri, d6 Ia:
./ D8 xuftt phuang phap xac dinh gia tri c9ng huang tren ca

sa phu hqp

vcri di8u ki~n Vi~t Nam. D8 xuftt cac giai phap kh~c ph\lc cac kh6 khan trong xay
d\Iflg gUt dinh dinh gia doanh nghi~p ciing nhu each xac dinh h~ s6 beta,

tY 1~

chi8t khftu, ...
./ D8 xuftt mo hinh l\fa chQn phuang thirc thanh toan: khi nao dilng c6
phi8u va khi nao dilng ti8n m~t d€ thanh toan tren ca

sa cac nii ro tuang img .

./ D8 xuftt ap d\lflg th6ng nhftt cac chuftn ID\IC k8 toan ki€m toan. D8 xuftt
cac di8u ki~n ap d\lflg phuang phap k8 toan g9p chung gUm dan a Vi~t Nam.
./ Ngoai ra, lu~ an ciing dua ra cac d8 xuftt v8 hoan thi~n chinh sach

phap lu~t v8 mua ban sap nh~p, cac di8u ki~n thuc ddy S\I phat tri€n cua thi
tru(mg mua ban sap nh~p doanh nghi~.
;. cua ue
;tll. t' .
a1
6. K e;.t cau
?

Ngoai phftn rna dftu, k8t lu~, phftn n9i dung gfim 3 chuang:
ChU'O'ng 1: Nhfrng ly lu~ ca ban v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~.
ChU'O'ng 2: Th\IC tr~g v8 tai chinh trong sap nh~p cac doanh nghi~p

a Vi~t

Nam.
ChU'O'ng 3: Giai phap hoan thi~n m9t s6 vftn d8 tai chinh trong sap nh~p cac

doanh nghi~p a Vi~t Nam.


12
TONG QUAN VE vAN DE NGHIEN CUu
Mua ban sap nh~p doanh nghi~p Ia hi~n tuqng rftt ph6 bi8n tren th8 giai,
cac nghien ciru v8 vftn d8 nay vi v~y ciing rftt nhi8u va bao quat rftt nhi8u khia
qmh khac nhau. Sau day Ia m9t s6 nghien ciru n6i b~t cua nucrc ngoai v8 cac vftn
d8 tai chinh trong mua ban sap nh~p doanh nghi~:
- Nghien ciru cua Vithala R. Rao; Vijay Mahajan; Nikhil P. Varaija (1991)
thl,Ic hi~n nam 1991

a My vcri tieu d8

"A Balance Model for Evaluating Firms

for Acquisition" da d8 xuftt each ti8p c~ da chi8u: "mo hinh can bfulg" d€ danh
gia dfii tac trong thuang V\1 mua ban sap nh~p. M\lC tieu cua mo hinh nay Ia giup
cac doanh nghi~p mua/nh~ sap nh~p dua ra quy8t djnh mua ban cua minh. Mo
hinh nay da sir d\lflg phuang phap thl,IC nghi~m va mdu thl,IC nghi~m Ia cac
doanh nghi~p trong nganh my phfun cua My. K8t qua nghien ciru da chi ra rfulg
mo hinh can bfulg kha thich hqp trong vi~c mo ta quy8t dinh mua ban sap nh~p
doanh nghi~p.
- Nghien ciru cua Anelise Nick Mosich (1963) thl,Ic hi~n nam 1963 vcri tieu
d8 "An Evaluation of Purchase and Pooling Concepts of Accounting for
Corporate Mergers and Acquisitions" da danh gia v8 k8 toan mua va k8 toan g9p
chung gian dan d6i vai mua ban sap nh~p doanh nghi~. Nghien ciru nay bao
gbm cac vi d\1 v8 k8 toan mua ban sap nh~p va phan tich v8 cac phuang phap
nay ciing nhu xem xet t6ng quan v8 cac phuang phap k8 toan duqc sir d\lflg
trong hai tram thuang V\1 sap nh~p trong nhfrng nam gftn day t~ My. C\1 th€
nghien ciru d~c bi~t nhftn m~ vao anh huang clia vi~c sir d\lflg cac phuang
phap k8 toan khac nhau d6i vai doanh nghi~p nh~ sap nh~p sau khi sap nh~p.
Cac k8t lu~ rut ra Ia: (1) Khong th€ sir d\lflg cimg luc hai phuang phap k8 toan
khac nhau d€ phan anh m9t S\I ki~n kinh t8 nhu sap nh~p; (2) Hftu h8t cac thuang
V\1 sap nh~p d8u c6 tinh chftt cua m9t V\1 mua ban do d6 d8u cAn duqc ghi nh~

trong k8 toan; (3)Thuang V\1 sap nh~p rna khong phai thuang thao lau dai va c6
d~c diem cua m9t V\1 "hon nhan doanh nghi~" dich th\Ic co th€ phan anh theo


13
phuang phap g9p chung cac lqi ich. Cac tieu chi duqc thi8t l~p nhfun phan bi~t
gifra k8 toan theo phuang phap g9p chung gUm dan va phuang phap k8 toan mua

Ia hoan toan chu quan va khong phu hqp d6i vcri m\lC dich mua ban doanh
nghi~p. (4) Sir d\lflg phuang phap k8 toan g9p chung gian dan khong bu9c ban

lanh d~o phai tinh d8n tftt ca cac y8u t6 kinh t8 sful c6 d8 hoan thanh cac m\lc tieu
cua doanh nghi~p va do d6 c6 th8 giup tang lqi nh$ bao cao va gia c6 phi8u
cua cong ty trong ngiin h~. Vi~c sir d\lflg sai phuang phap k8 toan trong th\Ic t8
d8 hoan thanh cac m\lC tieu nay ro rang khong duqc ling hQ.
- Nghien ctru cua Robert G. Eccles, Kersten L. Lanes va Thomas C. Wilson
(1999) vcri tieu d8 "Are you paying too much for that acquisition ?" va
Damodaran (2003) vcri tieu d8 "Valuation-Security Analysis for Investment and
Corporate Finance" v8 dinh gia doanh nghi~p trong d6 c6 d8 c~p d8n dinh gia gia
tri c9ng huang do sap nh~p mang l~i. Cac nghien ctru nay dua ra cac ngu6n t~o
ra gia tri c9ng huang va huang dftn each xac dinh gia tri c9ng huang tuang img
vcri cac ngu6n d6.
- Nghien ctru clia Jay B. Barney (1988) vcri tieu d8 "Returns to Bidding
Firms in Mergers and Acquisitions: Reconsidering the Relatedness Hypothesis"
da xem xet l~i gia thuy8t v8 thu9c tinh quan h~ v8 lqi nhu~ cua cac ben trong
thuang V\1 mua ban va sap

nh~p.

Nghien ctru da dua ra

nh~

dinh Ia sap

nh~p

ho~c mua 1~ doanh nghi~p gifra cac d6i tac chi8n luqc c6 lien h~ vcri nhau se t~o

ra nhfrng khoan thu bftt thu(mg cho c6 dong clia cac ben tham gia. Cac dftn
chimg th\Ic nghi~m v8 gia thuy8t nay hi~n con kha lftn 19n. Gia thuy8t v8 thu9c
tinh quan h~ da duqc ch~t lQc 1~ va nghien ctru cho rfulg thu9c tinh quan h~ chua
phai Ia di8u ki~n du d6i vcri cac ben tham gia mua ban nhfun ki8m lqi nhu~ bftt
thu(mg. Th\fc v~y, chi khi ben mua thu duqc dong ti8n c9ng huang tU vi~c mua
ban thi hQ se sap nh~p ben ban dem 1~ khoan lqi nhu~ bftt thu(mg d6.
- Nghien ctru cua Alfred Rappaport va Mark. L. Sirower (1999) vcri tieu
d8 "Stock or Cash? The Trade-Offs for Buyers and Sellers in Mergers and


14
Acquisitions" v8 can nh~c l\fa chQn thanh toan bfulg ti8n rn~t hay bfulg c6 phi8u
nhu sau: Trucrc h8t, nghien ciru nay giup ben nh~ sap nh~p/ben rnua dua ra
quy8t dinh li~u nen dimg ti8n rn~t hay c6 phi8u khi thanh toan. Ti8p d6, n8u ben
nh~ sap nh~p/ben rnua quy8t dinh dimg c6 phi8u d8 thanh toan thi hQ se l\fa

chQn li~u nen d8 xuftt thanh toan bfulg rn9t s6 luqng c6 dinh c6 phi8u hay rn9t
luqng gia tri c6 dinh cua c6 phi8u.
- Nghien ciru cua Stanley Foster Reed va Alexandra Reed Lajoux (1998)
trong tac phfun "The Art of M&A" v8 phuang phap k8 toan trong sap nh~p, vcri
cac n9i dung: Nhfmg hinh thtrc k8 toan duqc chftp nh~ sir d\Ulg trong sap nh~p,
uu nhuqc di8rn cua tUng hinh thtrc va di8u ki~n ap d\Ulg chilng.
Nhin chung nhfmg nghien ciru nay d8u xoay quanh cac khia qmh khac
nhau cua sap
hi~n

nh~p

doanh

nghi~p.

Va day Ia nhfmg kinh

nghi~rn

quy bau th\Ic

a cac nuac tren th8 gicri va d\I ki8n lu~ an nay se k8 thira rn9t s6 ca sa ly

lu~ va th\IC ti€n cua nhfmg nghien ciru nay. D~c bi~t, phdn djnh gia doanh
nghi~p Ia rn9t trong nhfmg vftn d8 trung tam cua sap nh~p doanh nghi~p, nghien

ciru se phat tri8n phuang phap dinh gia cua Damodaran (2003) nhfun phu hqp
vcri di8u ki~n Vi~t Nam. Phuang thtrc thanh toan trong sap nh~p se phat tri8n rno
hinh l\fa chQn cua Alfred Rappaport va Mark. L. Sirower (1999). Phuang phap
k8 toan trong sap nh~p se phat tri8n tir nghien ciru cua Stanley Foster Reed va
Alexandra Reed Lajoux (1998).

d Vi~t Nam, nghien ciru v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p cling Ia
rn9t vftn d8 rftt rncri, nhftt Ia khi Vi~t Nam th\Ic hi~n chinh sach rna cira n8n kinh
t8 va chinh thtrc gia nh~p cac tfi chtrc qufic t8 nhu: Hi~p h9i cac qufic gia Dong
NamA (1995) kern theo Ia nhfmg cam k8t tham gia khu V\IC rn~u dich t\f do chau
A (AFTA) va d~c bi~t khi Vi~t Nam gia nh~p t6 chtrc thuang rn~i th8 gicri WTO
nam 2006. C6 rn9t s6 cong trinh nghien ciru lien quan tcri d8 tai cua tac gia nhu
sau:
- Nghien ciru cua PGS. TS Nguy€n Thu(mg L~g va Nguy€n Thi Qu)rnh

15
Thu (2008) vcri tieu d8 "M9t s6 vftn d8 v8 sap nh~p, mua l~i doanh nghi~ va
tinh hinh Vi~t Nam". N9i dung ca ban: nghien ctru d8 c~p d8n khai ni~m cua sap
nh~p

va mua l~i doanh nghi~ (M&A), cac hinh thtrc sap nh~p doanh nghi~, lqi

ich clia ho~t d9ng M&A dfii vcri doanh nghi~, tinh hinh M&A a Vi~t Nam trong
d6 c6 di8m qua s6 luqng va gia tri cua cac thuang M&A, cac h~ ch8 cua M&A

a Vi~t Nam va phan tich cac nguyen nhan. Tuy nhien, nghien ctru nay vdn chua
di sau vao vftn d8 dinh gia doanh nghi~p (m~c du c6 d8 c~p d8n nhfrng h~ ch8
cua cac phuang phap dinh gia khi tmg d\Ulg

a Vi~t Nam) va chua chi ra duqc

each xac dinh gia tri c9ng huang cua M&A, khong d8 c~p d8n cac vftn d8 tai
chinh khac cua sap

nh~p

doanh

nghi~

nhu: phuang phap thanh toan trong sap

nh~p, phuang phap k8 toan trong sap nh~p doanh nghi~p.

- Nghien ctru cua Tao Minh Duang (2008) vcri tieu d8 "Dinh gia c6 phi8u

trong mua ban, sap

nh~p

doanh

nghi~p

(M&A)". N9i dung ca ban: Nghien ctru

da d8 c~p d8n cac phuang phap dinh gia c6 phi8u trong M&A. Tuy nhien, nghien
ctru khong dua ra duqc each xac dinh gia tri c9ng huang khi sap

nh~p

doanh

nghi~p ciing nhu khong d8 c~p d8n cac vftn d8 tai chinh khac cua sap nh~p doanh
nghi~p.

- Nghien ctru clia Trftn Van Diing (2008) vcri tieu d8 "Hoan thi~n cong tac
dinh dinh gia doanh nghi~p". N9i dung ca ban: Nghien ctru da ti8n hanh h~
th6ng h6a va danh gia nhfrng thanh tgu ciing nhu nhfrng m~t h~ ch8 trong cong
tac dinh gia doanh

nghi~p

trong qua trinh cai each doanh

nghi~p

Nha nucrc

a

Vi~t Nam tlr nam 1992 va trQng tam Ia tlr nam 2001 d8n 2006. Lu~ an da chi ra

nhfrng h~ ch8 trong nh~ thtrc v8 dinh gia tai san vo hinh, v8 gia tri doanh
nghi~p va v8 phuang phap xac dinh chfulg. Tuy v~y, day chi Ia nghien ctru v8

dinh gia doanh nghi~ c6 tinh chftt chung chung, khong chuyen bi~t d6i vcri sap
nh~p

doanh nghi~.
- Nghien ctru cua Cong ty PricewaterhouseCoopers (tlr 2004 d8n 2008):

Cac ban tin t6ng k8t v8 mua ban sap nh~p doanh nghi~p

akhu V\IC Chau A, Thai


16
Binh Duang trong d6 d8 c~p d8n d~c di8m cua mua ban sap nh~p doanh nghi~p

a

cac nucrc trong khu V\IC, thfing ke cac thuang V\1 mua ban sap nh~p va dua ra
m9t s6 d\I bao v8 tinh hinh mua ban sap nh~p doanh nghi~p trong khu V\IC nhung
khong chuyen sau v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p.
- N ghien ciru cua Cong ty c6 phftn mua ban doanh nghi~p va k8t n6i ddu tu

qu6c t8 (ICE): Cac ban tin mua ban sap nh~p doanh nghi~ trong d6 th6ng ke v8
tinh hinh M&A a tren th8 gicri va Vi~t Nam, c6 d8 c~p chut it v8 vftn d8 phap ly
trong M&A, dinh gia M&A nhung ciing khong chuyen bi~t v8 vftn d8 tai chinh
trong sap nh~p doanh nghi~.
- Rai rae cac bai bao va ban tin cua m9t s6 Cong ty Chimg khoan v8 mua
ban sap nh~p doanh nghi~p c6 d8 c~p v8 tinh hinh M&A a tren th8 gicri va Vi~t
Nam nhung khong chu trQng v8 vftn d8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p.
Nhfmg nghien CUu trong linh V\IC sap nh~p doanh nghi~p
mo tren th8 gicri ciing nhu

a tdm vi mo va vi

a Vi~t N am da Ia ngufin tu li~u quan trQng trong qua

trinh nghien ciru 1$ an cua tac gUt, giup tac gUt v~ d\Ulg vao

vi~c

nghien ciru

nhfmg vftn d8 c6 tinh ly 1$ v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p, v~ d\Ulg
danh gia thl,Ic tr~g v8 tai chinh trong sap nh~p doanh nghi~p

a Vi~t Nam va dua

ra h~ th6ng cac giai phap hoan thi~n cac vftn d8 tai chinh cua sap nh~p doanh
nghi~p c6 tinh kha thi vcri di8u ki~n cua Vi~t Nam.


17

CHUONGl

.

NHiJNG LY LUAN CO BAN VE TAl CHINH TRONG SAP

.

.

NHAP DOANH NGHIEP
1.1 TONG QUAN VE SAP NH~P DOANH NGHl~P
1.1.1 Tinh tit y@u cua sap nh'p doanh nghi~p
Doanh nghi~p ho~t d9ng trong n8n kinh t€ thi truemg thuemg phai d6i m~t
vai S\I c~ tranh tit nhi8u phia: tit trong n9i b9 nganh, d6i thu c~h tranh, nha
cung cdp,. . . S\I canh tranh gay g~t d6 doi hoi cac doanh nghi~p phai lien t\lc cai
ti€n ho~t d9ng cua minh. Sue ep thi truemg, thua 16, thi€u kinh nghi~m ... da lam
cho nhi8u doanh nghi~p phai dong cira ho~c chuy€n nhuqng sau vai nam ddu
ho~t d9ng. Nhfmg doanh nghi~p khong ch6ng chQi duqc m9t s6 se phai tl,I giai

th€ ho~c pha san; s6 khac

tra thanh d6i tuqng cho cac nha ddu tu mai khac ca

trong nuac va ngoai nuac mua l~i d€ buac vao ho~t d9ng kinh doanh tren thi
truemg. Di8u d6 Ia ca

sa cho m9t thi truemg ti8m nang cho ho~t d9ng mua ban

sap nh~p doanh nghi~p.
Cling vai qua trinh h9i nh~p kinh t€ qu6c t€, cac nha ddu tu se tim ki€m ca
h9i ddu tu a cac nuac khac nhau. Tuy nhien, do h~ ch€ v8 m~t nhan ll,Ic, do thai
gian hi~n di~n cua hQ

anuac sa t~i chua lau, S\I kat nfii thj truemg trong nuac va

cac doanh nghi~ dia phuang con chua r9ng, d~c bi~t Ia trong b6i canh cac
doanh nghi~p trong nuac d6 chua dap trng duqc nhfmg chuftn ml,Ic qu6c t€ khi€n
cho qua trinh tim hi€u cua cac tb chtrc ddu tu chuyen nghi~ cang kh6 khan han.

The nen, d€ c6 th€ tiep c~ nhanh va nb b~t ngay cac ca h9i ddu tu, cac nha
ddu tu c6 th€ ll,Ia chQn hinh thuc mua ban sap nh~p doanh nghi~p. Chinh vi v~y,
mua ban sap nh~p doanh nghi~p duqc xem Ia m9t trong cac d~g cua ddu tu trl,Ic
ti€p nuac ngoai.


18
D6ng thai, ho~t d9ng mua ban sap nh~p doanh nghi~p duqc danh gia Ia
d9ng h.rc quan trQng thuc dfty tang truang kinh t8, giup cac doanh nghi~ trong
nuac ti8p c~ nhanh vai cong ngh~, kinh nghi~m quan ly, cac

kY nang v8

thi

truang va xuftt khftu. Thong qua mua ban sap nh~p doanh nghi~p c6 th8 ti8t ki~
chi phi va d~t duqc nhi8u lqi ich nhu gia tang thi phftn, t~p trung ngu6n 1\Ic nhfun
t~o

sire

c~h

tranh tren thi truang.

1.1.2 Khai ni~m va tt'c ttiim cua sap nh'p doanh nghi~p
Th~t ngfr "Sap nh~p doanh nghi?p" xuftt hi~n trong kha nhi8u tai li~u

trong nuac va qu6c t8.
Trong ly lu~ kinh t8 chinh tri, Cac.Mac dua ra m9t khai ni~m r9ng han c6
lien h~ vai sap nh~p trong kinh t8, d6 Ia t~p trung tu ban. T~p trung tu ban Ia S\I
tang them quy mo CUa tu ban ca bi~t CO sful trong xa hQi thanh IDQt tu ban ca bi~t
khac Ibn han bfulg each k8t hqp cac tu ban rieng Ie 1~. C~ tranh va tin d\Ulg Ia
nhfmg don bay m~h nhftt thuc dfty t~p trung tu ban. Do c~h tranh rna ddn tai S\I
lien k8t t\f nguy~n hay sap nh~p CUa cac tu ban ca bi~t. Tin d\Ulg tu ban chu
nghia Ia phuang ti~n d8 t~p trung cac khoan ti8n nhan r6i trong xa h9i vao tay
cac nha tu ban. Nhu v~y, sap nh~p Ia m9t d~g cua t~p trung tu ban.
Trong lu~t c~h tranh ban hanh ngay 03/12/2004 cua Qu6c h9i nuac
CHXHCN Vi~t Nam cfulg da d8 c~p sap nh~p doanh nghi~p vai tu each Ia m9t
d~g cua t~p trung kinh t8. Theo di8u 17 cua Lu~t nay, sap nh~p doanh nghi~ Ia
vi~c m9t ho~c m9t s6 doanh nghi~p chuy8n toan b9 tai san, quy8n, nghia V\1 va

lqi ich hqp phap cua minh sang m9t doanh nghi~p khac d6ng thai chftm dirt S\I
t6n t~i cua doanh nghi~p bi sap nh~p.
Nhu v~y, sap nh~p di€n ra khi m9t doanh nghi~p nh~p vao m9t doanh
nghi~p khac va chftm dirt S\I t6n t~i clia minh. Vi d\1, khi doanh nghi~ A nh~p

vao doanh nghi~p B, doanh nghi~p A se khong t6n t~i nfra, c6 phi8u cua doanh
nghi~p A se duqc chuy8n dbi sang c6 phi8u cua doanh nghi~p B. Cach thirc quan

19
ly di8u hanh doanh nghi~ sau sap nh~p khac vcri truemg hqp mua l~i doanh
nghi~p vi hai doanh nghi~p sap nh~p se b~t tay nhau 'd6ng vai phai lira' du rfulg

tren thl,IC t8 v8 m~t phap ly co m9t ben bj

sa hfru va m9t ben duqc sa hfru. Hqp

nhftt doanh nghi~p ciing Ia m9t d~g d~c bi~t clia cua sap nh~p. Vi d\1 doanh
nghi~p A va doanh nghi~p B hqp nhftt l~i t~o nen doanh nghi~p C, nghia Ia se

khong con ten doanh nghi~p A hay doanh nghi~p B nita sau khi hqp nhftt di8n ra,
rna chi con tfin t~ doanh nghi~p C va tftt nhien c6 phi8u cua doanh nghi~p A va
doanh nghi~p B se chuy8n sang c6 phi8u cua doanh nghi~p C.
Hi~n nay tren th8 gicri, nguai ta thuemg nh~c d8n thu~t ngfr M&A (sap nh~p

va mua ban doanh nghi~p ). M~c du chfulg thuemg duqc d8 c~p cling nhau nhung
vful co S\I khac bi~t nhftt djnh.
Mua ban doanh nghi~p Ia m9t th~t ngfr chung d8 mo ta each thtrc chuy8n

sa hfru. Mua ban doanh nghi~p Ia m9t qua trinh trong do c6 phi8u ho~c tai
san cua m9t ben se duqc chuy8n giao va thu9c sa hfru cua ben mua. Giao djch

quy8n

mua ban doanh nghi~p co th8 t6n t~i

a d~g

mua tai san ho~c mua c6 phi8u.

Ducri khia c~h phap ly, cong ty bi mua l~i khong con t6n t~, ben mua da "nu6t
chimg" ben ban va cfi phi8u clia ben mua khong bj anh huang. Trong khi do, sap
nh~p l~i Ia m9t thu~t ngfr co nghia hc;p han, m9t thu~t ngfr ky thu~t d8 mo ta m9t

quy trinh phap ly d~c bi~t co th8 ho~c khong ti8p di8n thong qua mua ban doanh
nghi~p. Theo nghia den, sap nh~p di8n ra khi hai doanh nghi~p d6ng th$ hqp

nhftt 1~ thanh m9t cong ty mai thay vi ho~t d9ng va

sa hfru rieng Ie. M9t thuang

V\1 mua ban ciing co th8 duqc gQi Ia sap nh~p khi ca hai ben d6ng thu~ lien k8t

cling nhau vi lqi ich chung. Nhung khi ben bi mua khong khong mu6n bi thau
tom thi se duqc coi Ia m9t thuang V\1 Mua ban. M9t thuang V\1 duqc coi Ia Mua
ban hay Sap nh~p hoan toan ph\1 thu9c vao vi~c, thuang V\1 do co duqc di8n ra
m9t each than thi~n gifra hai ben hay bi ep bu9c thau tom nhau.

Sa d6 ducri day se lam ro han nhfrng thu~t ngfr k8 tren:


20

Sapnh~p

HqpnhAt

DNkhlic

MuacBphk

______.

•

DN ban se nh~p vao DN
mua, phai co S\I dAng y
clia cA doog hai ben

Hai ben ~P ~i thanh m9t
DNmm, phai co 8\l dAng
y clia cA doog hai ben

_____.

DN ban vfu! tAn ~ do ccac cA dong hAt dAng y
kiSn. DAu thAu thanh coog
co thS dfu1 dSn sap nh~p.
Khong yeu du toan h9 co'
dong thong qua

----+

ON ban chi coo 1ai tiSn mat
va ng (nSu nhu cb ng trubc
do). Duong nhien DN

chi Ia vo ben ngoai va cuoi
cling se thanh ly hoij.c phai
chuySn sang 1Inh VI,IC kluic

M9tDN

co th@ bj
muahJ.i

Muacac TS

bOi

Ban

lanh

da. 0 va cac
nha diu tU' ----+
ben ngoai

•· b'
M
v~" muaunaQclhien?
luge
---•~
(Buy out)

nal

DN ban vftn t6n tlLi nhung CCI du
so hfru da thay d6i (tucrng tl,I
hollt d{lng k:inh doanh tu nhan).
Thuerng qua trlnh nay thvc hi~
thong qua dftu thftu

Sa tt61.1: Cac d'ng th1lc cua mua ban doanh nghi~p

Ngufln: Stanley Foster Reed va Alexandra Reed Lajoux (1998)
M9t s6 d~c diem clia cac hinh thirc k€ tren nhu sau:

-Sap nhQ.p va H{J]J nhdt:
./ Dan gifm v€ phap ly

./ TAt ca cac khoan nq phai tra duqc thira nh~ bao gflm ca nhfrng khoan
tranh chAp (n€u c6) .
./ Yeu cdu 2/3
./ Cac

cb

cb dong cua hai ben nhAt tri thong qua.

dong c6 quy€n khi€u ki~n d€ nh~ duqc gia tri thl,Ic cua hQ

(quy€n danh gia l~i).

- Mua cJ phlin (thong qua ddu thliu)

21

./ Khong

dn phai t6

chirc d~i h9i c6 dong ho~c khong cAn yeu cftu v8

bi8u quy8t.
./ Nha thftu c6 th8 g~p trgc ti8p cac c6 dong d8 thuang thuy8t rna khong
cAn qua ban lanh d~o .
./ Ban lanh d~o clia ben ban c6 th8 "phan khang" va lam qua trinh rnua
c6 phftn t6n kern va rnftt cong han .
./ Thuemg chi c6 rn9t s6 thi8u s6 c6 dong nb gift c6 phftn.

- Mua cac tai san:
./ Chi cAn 50% c6 dong thong qua .
./ Chuy8n nhuQ'llg cac tai san c6 th8 t6n cac chi phi lien quan d8n phap
ly nhu sang ten chu sa hfru, ...
M9t cau hoi nita d~t ra Ia li~u c6 nhftt thi8t khi sap nh~p hai doanh nghi~
phai c6 cling quy rno, va n8u khong cling quy rno thi li~u ben nh~ sap nh~p phai
Ia ben c6 quy rno 16n han? Cau tra lcri Ia khong nhftt thi8t phai cling quy rno va
khong nhftt thi8t ben nh~ sap nh~p b~t bu9c phai c6 quy rno 16n han. Bai le
trong thl,Ic t8, vi rn9t ly do nhftt dinh ben c6 quy rno 16n han c6 th8 sap nh~p vao
ben c6 quy rno nho han. Quy rno ho~t d9ng, gia

tri rong cua doanh nghi~p, s6

luQ'llg lao d9ng, ai se duqc cir lam chu tich H9i d6ng quan tri, ngay th~ chi ca
ten gQi cua doanh nghi~p sau sap nh~p doi h1c ciing khong qua nhi8u y nghia d6i

vai ben nh~ sap nh~p vi n6i cho cling sap nh~p duqc xay dl,Illg tren ca

sa d6ng

thu~.

Trong thl,Ic t8, c6 rn9t d~g sap nh~p rut gQn, nghia Ia vi~c chuy8n nhuQ'llg
hftu h8t ho~c toan b9 c6 phi8u cua rn9t ben sang ben rnua c6 th8 duqc thl,Ic hi~n
rna khong cftn bi8u quy8t cfi dong. Tru ~g sap nh~p rut gQn k8 tren, tftt ca cac
d~g sap nh~p d8u yeu cftu phai c6 bi8u quy8t nhftt tri cua c6 dong hai ben; tuy

nhien vi~c ban hftu h8t ho~c toan b9 tai san cua ben ban thi chi yeu cftu bi8u
quy8t nhftt tri cua ben ban d6 rna khong nhftt thi8t cAn bi8u quy8t cua c6 dong
benrnua.


22
Sap nh~p doanh nghi~p cling cAn duqc phan bi~t vcri lien doanh. Lien doanh
gifra cac doanh nghi~p Ia vi~c hai hay nhi8u cac doanh nghi~ cimg gop m9t
phftn tai san, quy8n lqi va nghia V\1 hqp phap cua minh d8 hinh thanh m9t doanh
nghi~p mcri. Nghia Ia n8u m9t ben Ava m9t ben B lien doanh vcri nhau hinh

thanh m9t doanh nghi~p C thi sau khi lien doanh co S\I t6n t~i cua ca ba doanh
nghi~p

A, B va C.

Tir nhfrng phan tich tren day co th8 rut ra duqc khai ni~m va d~c di8m cua
sap nh~p doanh nghi~p nhu sau:
Sap nhQ,p doanh

nghi~p

theo nghia h~p Ia giao dich trong ilo m9t ho(ic m9t

s6 doanh nghi~p tit bo phap nhan cua minh ai gia nhQ,p vao m9t doanh nghi~p
khac. Doanh nghi~p nhQ,n sap nhQ,p se tdp nhQ,n toan b9 tai scm, quyJn, 1¢ ich
h(Jp phap va nghia ~ cua doanh

nghi~p

hi sap nhQ,p. Sau khi vi~c sap nhQ,p hoan

thanh doanh nghi~p hi sap nhQ,p se ch&m dut Sl! t6n t(li cua minh. Sap nhQ,p theo
nghia r9ng ngoai ilinh nghia theo nghia h~p con bao g6m ca vi~c hai ho(ic nhiJu
doanh nghi~p chuyin toan b9 tai san, quyJn, nghia ~ va 1¢ ich h(Jp phap cua
minh ai hinh thanh m9t doanh nghi~p m6i, iJJng thai chJm dztt Sl! tJn t(li CUa
cac doanh nghi~p trnac sap nhQ,p (sap nhQ,p theo nghia r9ng bao g6m ca h(JJJ
nhtit).

Sap nh~p doanh nghi~p co nhfrng d~c di8m sau:
- Co il(ic iliim chung cua thuong v~ mua ban nhung phan bi~t v6i nhimg
thuong

v~

mua ban doanh

nghi~p

khac a

m~c

tieu il(lt ilu(Jc gia tri c9ng huang

va Sl! iJJng thu(j,n ..

Trong sap

nh~p

doanh

nghi~p

theo nghia r9ng, co ben mua va ben ban, co

S\I chuy8n nhuqng tai san va v6n. Tuy nhien, khac vcri vi~c mua ban tai san
thong thuemg ho~c m9t thuang V\1 thau tom, sap nh~p thuemg huang tcri m9t gia
tri c9ng huang hay sire m~ hqp 1\Ic rna n8u hai doanh nghi~ dirng rieng re se


23

khong co duqc. D8 co th8 d~t duqc gi{t tri c9ng huang, m9t y8u t6 quan trQng Ia
S\I dfing thu~ trong quan ly di8u hanh cua ca ben nh~ sap nh~ va ben bj sap
nh~p.

- Hinh thimh Sl! aJng siJ hftu va Jdim soat doanh nghi~p

Sau khi sap nh~p, t6n t~i S\I d6ng

sa hfru gifta c6 dong cua doanh nghi~p

nh~ sap nh~p va doanh nghi~p bi sap nh~p. Cac c6 dong CUa doanh nghi~p bi

sap nh~p vftn gift quy8n ki8m soat theo s6 c6 phftn nb gift. Day cling Ia di8m
khac ca ban vai mua 1~ doanh nghi~p
Mua 1~ doanh nghi~p Ia vi~c m9t doanh nghi~p mua toan b9 ho~c m9t phftn
tai san cua doanh nghi~p khac du d8 ki8m soat, chi ph6i toan b9 ho~c m9t nganh
ngh8 cua doanh nghi~ bi mua l~i. Mua l~i thl,Ic chftt Ia S\I sap nh~p khong than
thi~n.

M9t thuang V\1 Mua l~i cling co th8 duqc gQi Ia Sap nh~p khi ca hai ben
d6ng thu~ lien k8t cling nhau vi lqi ich chung.
-Co thi hinh thanh ho(ic kh6ng co Sl! hinh thanh doanh nghi~p mai.

Nhu trinh bay a tren, ta coi hqp nhftt doanh nghi~p Ia m9t d~g d~c bi~t clia
sap nh~p doanh nghi~p. Hqp nhftt doanh nghi~ duqc hi8u Ia vi~c hai ho~c nhi8u
doanh nghi~p chuy8n toan b9 tai san, quy8n, nghia V\1 va lqi ich hqp phap cua
minh d8 hinh thanh m9t doanh nghi~p mai, d6ng thai chftm dirt S\I t6n t~ clia
cac doanh nghi~p bi hqp nhftt Nhu v~y, n8u hi8u sap nh~p theo nghia r9ng co
bao gbm hqp nhftt thi sap nh~p co th8
thanh doanh

nghi~

dftn d8n hinh thanh ho~c khong co S\I hinh

mcri. Tuy nhien, du theo nghia r9ng co hinh thanh doanh

nghi~p mcri thi giao djch nay vftn khac bi~t so vcri lien doanh. Lien doanh gifta

cac doanh nghi~p Ia vi~c hai ho~c nhi8u doanh nghi~ cling nhau gop m9t phftn
tai san, quy8n, nghia V\1 va lqi ich hqp phap cua minh d8 hinh thanh m9t doanh
nghi~p mcri. Di8m khac nhau din ban gifta cac hinh thirc nay co th8 tom t~t

trong bang 1.1 :


24

Bang 1.1 : Phan bi~t giii'a sap nh'p va lien doanh
Sap nh~p theo nghia r9ng
Lien doanh
Sap nhQ.p nghia hfp

H(lp nhdt

A+B=A'

A+B=C

Sau khi sap

nh~p,

A+B=A+B+C

B Sau khi hqp nhftt, A

chfun dirt S\I t6n t~

c

duqc hinh thanh tren ca

sa

va B chfun dirt S\I tfin lien doanh cua A vcri B. A va B
t~i,

hinh thanh nen c.

1.1.3 Cac hinh th1lc sap nh'p doanh

vftn t6n t~i.

nghi~p

Nghien ctru v8 sap nh~p doanh nghi~ tren th€ gicri, tac gift thfty sap nh~p
doanh nghi~p duqc phan chia thanh cac lo~i hinh thirc khac nhau theo nhi8u tieu
chi. Sau day Ia hai each phan lo~ chu y€u v8 cac hinh thirc sap nh~p doanh
nghi~p:

1.1.3.1 Can cu vao m6i quan h~ giira hai doanh nghi~p tham gia sap nhQ,p,
sap nhQ,p au(Jc phan ra ba hinh thuc chu yiu sau:

- Sap nh~p ngang:

La hinh thirc rna trong d6 hai doanh nghi~p c6 ho~t d9ng kinh doanh tuang
tl,I nhau th\Ic hi~n sap nh~p l~i. Vi d\1, Cong ty c6 phdn Ch€ bien Thl,Ic phfun

Kinh Do Mi8n B~c sap nh~p vao Cong ty cfi phdn Kinh Do va chfun dirt S\I tfin
t~i cua minh. Uu diem CUa 4ng sap nh~p nay Ia tang quy mo kinh t€ va sire
m~h

thi truemg sire ep

c~

tranh giam.

nh~p

CUa cac doanh

- Sap nh~p dQc:
La hinh thirc sap

nghi~p

tham gia vao cac cong

do~

khac nhau trong qua trinh san xuftt va cung irng san phfun. Thong thuemg doanh
nghi~p nh~ sap nh~p c6 th€ se tim nhfmg doanh nghi~p

ID\lC

tieu ho~c thu9c