Tổ chức dạy học trải nghiệm gắn với nghề hàn điện tại địa phương nhằm góp phần giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 12”

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài .
Từ trước đến nay, công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ln được cả xã
hội quan tâm. Trong đó, Chính phủ đã cụ thể hóa bằng các văn bản hành chính như:
Quyết định 126/CP về “Cơng tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và việc sử
dụng hợp lý học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông tốt nghiệp ra trường”;
Nghị định 75/2006/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật Giáo dục.
Thông tư 31 – TT của Bộ giáo dục về công tác hướng nghiệp trong nhà trường
phổ thông đã chỉ rõ: “Trong nhà trường phổ thông, hướng nghiệp là bộ phận quan
trọng của nền giáo dục phổ thông. Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu
cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu nguyên lý và nội dung giáo
dục của Đảng; góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân cơng và sử dụng hợp
lý học sinh sau khi tốt nghiệp.
Công tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thơng nhằm mục đích bồi dưỡng,
hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời
phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân”. Tích hợp nội dung hướng nghiệp vào
các môn học là một trong các hình thức giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông,
song chưa thực sự hiệu quả, cũng như chưa gắn được những nội dung kiến thức trong
chương trình học với những nghề nghiệp HS lựa chọn. Nhiều địa phương đã chủ động,
sáng tạo trong việc thực hiện chương trình giáo dục hướng nghiệp theo hướng tăng
cường hoạt động trải nghiệm thực tế cho học sinh; tích hợp các chủ đề giáo dục hướng
nghiệp trong chương trình giáo dục phổ thơng gắn với hoạt động dã ngoại, tham quan
thực tế tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Nhất là triển khai thí điểm các mơ hình nhà
trường gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương. Sự gắn kết các hoạt động giáo dục
với thực tiễn đã mở ra một phương thức giáo dục hướng nghiệp mới. Nhiều trường
phổ thông đã chủ động phối hợp các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, trung tâm
giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên trên địa bàn trong công tác giáo dục
hướng nghiệp; lồng ghép thực hiện các chủ đề giáo dục hướng nghiệp trong chương
trình giáo dục phổ thơng với các hoạt động tư vấn tuyển sinh.

3


Ðể đáp ứng yêu cầu thực tiễn, cần nâng cao nhận thức cộng đồng về giáo dục
hướng nghiệp. Ðối với cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh cần hiểu
rõ về giáo dục hướng nghiệp. Trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cần giúp
học sinh hiểu lao động trong lĩnh vực nào cũng cần thiết, được tơn trọng và đãi ngộ
xứng đáng nếu có tay nghề cao, làm việc hết mình.
Vật lí là mơn học có tầm quan trọng đặc biệt trong cơng tác hướng nghiệp bởi
nội dung các kiến thức Vật lí phản ánh tương đối đầy đủ các dạng vận động và biến
đổi của vật chất: cơ học, nhiệt học, ánh sáng, điện học, nguyên tử, chất lỏng, chất rắn,
chất khí… Lượng thông tin nghề nghiệp của nội dung kiến thức Vật lí gắn với các lĩnh
vực kinh tế rất rõ nét và gần gũi đối với HS bởi nó tồn tại ngay trong cuộc sống hàng
ngày của các em.
Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “Tổ chức dạy học trải nghiệm gắn với nghề hàn
điện tại địa phương nhằm góp phần giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 12”.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
- Giới thiệu được phương pháp dạy học gắn liền với thực tiễn, gắn liền với sản xuất
kinh doanh tại địa bàn lân cận trường học.
- Giúp học sinh hiểu được mối liên hệ giữa các kiến thức Vật lí liên quan đến nghề
hàn điện.
- Rèn luyện tính tích cực, chủ động tìm hiểu kiến thức cho HS.
- Giúp HS có cơ hội sử dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, nắm bắt được xu thế
phát triển của ngành nghề, chủ động trong việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai.
1.3 Đối tượng nghiên cứu
Đề tài được thực hiện đối với HS lớp 12. Cụ thể:
- Đối tượng thực nghiệm: học sinh lớp 12A4
- Đối tượng đối chứng: học sinh lớp 12A5
1.4. Phạm vi nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu những kiến thức liên quan đến nghề hàn điện: Sự nóng cháy –

đơng đặc, Sự dính ướt, Dịng điện trong chất khí, hồ quang điện và điều kiện để có hồ
quang điện, ứng dụng của máy biến áp.
1.5 Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
4


- Phương pháp trải nghiệm thực tế: tham quan xưởng cơ khí.
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.
1.6. Những đóng góp mới của đề tài
- Đề tài đã xây dựng được kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm tham quan học
tập tại xưởng cơ khí, giới thiệu về mối quan hệ giữa kiến thức vật lí và nghề hàn điện
nhằm phát triển hứng thú học tập và góp phần giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp
12.
- Đề tài khẳng định được giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thơng qua hình thức
dạy học gắn với sản xuất kinh doanh đem lại hiệu quả thiết thực hơn so với các hình
thức giáo dục hướng nghiệp khác.
2. PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2.1. Cơ sở khoa học
2.1.1. Cơ sở lí luận.
2.1.1.1. Hoạt động sản xuất, kinh doanh(SXKD)
Hoạt động SXKD là q trình tiến hành các cơng đoạn từ việc khai thác, sử
dụng các nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế để sản xuất ra các sản phẩm hàng hóa,
dịch vụ nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường và thu về lợi nhuận.
2.1.1.2. Ý nghĩa của hoạt động SXKD đối với hoạt động giáo dục, dạy học
trong trường THPT
Dưới dạng coi hoạt động SXKD như một công cụ dạy học trực quan, các thành
tố của nó giúp cho quá trình dạy học cũng như học tập của HS trở nên hấp dẫn hơn,
HS hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo
dục tư tưởng, đạo đức cho HS.

Các thành tố của hoạt động SXKD là một nguồn nhận thức, một phương tiện
trực quan quý giá trong quá trình dạy học nói riêng, giáo dục nói chung. Vì vậy, sử
dụng các thành tố của hoạt động SXKD trong trường THPT có ý nghĩa sau:
- Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức của HS.
- Giúp HS phát triển kĩ năng học tập, tự chiếm lĩnh tri thức.
- Kích thích hứng thú học tập của HS
- Phát triển trí tuệ của HS
5


- Giáo dục nhân cách học sinh.
- Góp phần phát triển một số kĩ năng sống của HS như: kĩ năng giao tiếp; kĩ
năng lắng nghe tích cực; kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng; kĩ năng hợp tác; …
2.1.1.3. Những yêu cầu về dạy học gắn với SXKD
Hoạt động SXKD có ý nghĩa nhất định đối với quá trình dạy học, giáo dục. Tuy
nhiên, muốn sử dụng chúng có hiệu quả, người giáo viên phải chú ý tuân thủ một số
yêu cầu trong chuẩn bị các điều kiện thực hiện dạy học gắn với SXKD và triển khai
hoạt động dạy học gắn với SXKD như:
- Đảm bảo mục tiêu của dạy học và mục tiêu SXKD
- Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo
- Phát huy tính tích cực, chủ động của HS, tạo điều kiện cho HS trải nghiệm.
- Kết hợp đa dạng các hình thức tổ chức thực hiện.
2.1.2. Cơ sở thực triển.
Trước đây, khi thực hiện nguyên lí “học đi đơi với hành, lí luận gắn liền với
thực tiễn, nhà trường gắn liền với gia đình, xã hội”, đã có một số mơ hình trường vừa
học vừa làm; tuy nhiên việc tổ chức dạy học gắn liền với SXKD chưa được nhìn nhận
nên khơng đem lại hiệu quả cao. Vì vậy, vai trò và thế mạnh của những hoạt động
SXKD tại địa phương gần như chưa được nhà trường biết đến và sử dụng.
Bên cạnh đó, tỉ lệ HS cảm thấy khó khăn khi chọn nghề, mà nguyên nhân chủ
yếu là các em chưa biết nhiều ngành nghề trong xã hội, nếu có biết tên cũng chưa hiểu

rõ về các nghề đó. Ngồi ra, một khó khăn khác đối với tất cả các đối tượng HS là
chưa hiểu rõ về năng lực, sở trường của bản thân.
Nhận thức về nghề nghiệp có liên quan đến Vật lí: Khi được u cầu liệt kê
những nghề nghiệp có liên quan đến Vật lí và giải thích sự liên quan, số lượng nghề
trung bình HS kể tên và giải thích được cịn hạn chế. Các nghề do các em đưa ra chủ
yếu là các nghề liên quan trực tiếp đến môn học, như giáo viên dạy Vật lí, nhà nghiên
cứu, nhà khoa học… chỉ một số ít HS nghĩ đến các nghề như thợ điện, kĩ sư xây
dựng…
Qua tìm hiểu chúng tơi thấy rằng giáo dục hướng nghiệp (GDHN) ở trường
phổ thông chủ yếu được thực hiện thơng qua bốn hình thức dưới đây:

6


1. Hoạt động sinh hoạt
hướng nghiệp

3. Lao động SX và học
nghề phổ thơng
CÁC HÌNH THỨC
HƯỚNG NGHIỆP

2. Tích hợp nội dung
hướng nghiệp vào các
mơn học

4. Các hoạt động ngoại
khóa khác

Đối với những HS đã từng được tiếp cận với các hình thức hướng nghiệp, tôi

đề nghị các em cho biết hứng thú của bản thân; kết quả thu được như sau:

Tỉ lệ:
1.
2.
3.
4.

Khơng thích
Khơng thích lắm
Khá thích
Rất thích

Hình 1. Hứng thú của học sinh đối với các hình thức hướng nghiệp
Điều tra cho thấy mức độ hứng thú của HS đối với tất cả các hình thức hướng
nghiệp chưa cao. Tuy nhiên kết quả cũng cho thấy cơ hội của GDHN qua các mơn học,
vì HS tỏ ra thích hình thức này hơn các hình thức cịn lại. Tác động hướng nghiệp của
các môn khoa học cơ bản thể hiện ở chỗ: từ những tri thức chung HS biết được những
phương tiện, quy trình, hiệu quả của quá trình lao động. Sự hiểu biết này có ý nghĩa to
lớn đối với việc giáo dục cho HS thái độ đúng đắn với công việc lao động và con
người lao động.
Riêng đối với hình thức hướng nghiệp qua các môn học, điều tra trên GV dạy
Vật lí cũng cho thấy được tầm quan trọng của việc dạy học với hoạt động hướng
nghiệp cho HS, song tần suất thực hiện thực tế lại quá thấp.
Như vậy, có thể thấy rằng, HS phổ thơng được tiếp cận chưa đầy đủ với tất cả
các hình thức GDHN, và tính hiệu quả của các hình thức này chưa thỏa mãn được nhu

7

cầu, nguyện vọng cũng như chưa hấp dẫn được các em. Thực tế này phần nào giải
thích khó khăn của HS trong việc lựa chọn nghề.
Trên cơ sở phân tích thực tiễn, tôi đề xuất những giải pháp sau:
- Đổi mới nội dung dạy học theo hướng gắn với thực tiễn, gắn với nhu cầu của
người học, khơi gợi hứng thú của HS.
- Kết hợp nội dung nghề nghiệp với dạy học Vật lí.
- Tiến hành đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đồng bộ với đổi
mới hình thức kiểm tra đánh giá.
Do đó tơi đưa ra giả thuyết khoa học: Nếu tổ chức dạy học tích cực gắn với hoạt
động SXKD có nội dung nghề nghiệp trong dạy học Vật lí thì có thể giúp HS vận dụng
kiến thức Vật lí vào thực tiễn nghề nghiệp, phát huy được tính tự giác, tích cực, tự chủ
của HS trong học tập.
2.2. Các giải pháp.
Bước 1: Xây dựng kế hoạch tham quan
CHỦ ĐỀ: VẬT LÍ VÀ NGHỀ HÀN ĐIỆN
I. Mục tiêu:
- Tổ chức và hướng dẫn học sinh tham quan trải nghiệm về nghề hàn điện tại
xưởng cơ khí trên địa bàn để qua đó biết được các kiến thức liên quan đến nghề hàn
điện, biết được các lĩnh vực cần thợ hàn điện cũng như cơ hội việc làm cho thợ hàn
giúp HS có định hướng nghề nghiệp khi ra trường.
- Giúp HS ôn lại các kiến thức Vật lí đã học: sự nóng chảy - đơng đặc; sự dính
ướt – khơng dính ướt; dịng điện trong chất khí; hồ quang điện và điều kiện tạo ra hồ
quang điện; nguyên lí làm việc của máy biến áp.
- Xây dựng chủ đề “ Vật lí và nghề hàn điện” gắn liền kiến thức trên sách vở
với ngành nghề trong thực tế giúp cho HS phát triển năng lực tự chủ, sáng tạo, tìm tịi
kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn.
Các ngành nghề liên quan đến hàn điện: cơ khí; xây dựng cầu đường; đóng tàu;
sữa chữa ô tô, máy cơ khí…
II. Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học
- Cơ sở liên quan: Xưởng cơ khí Hùng Oanh trên địa bàn gần trường thực dạy.

8


- Phương pháp tổ chức: Thăm quan xưởng cơ khí, tìm hiểu ngun lí làm việc
của máy biến áp hàn, cách tạo hồ quang khi hàn…
- Đối tượng HS tham gia: là học sinh trung bình khá trở lên đang học lớp 12,
phổ biến nội quy khi tham quan đến toàn thể HS tham gia.
- Xây dựng hệ thống câu hỏi khi tham quan.
III. Dự kiến thời gian và phương pháp tổ chức:
- Ngay sau khi học xong bài 16: “Truyền tải điện năng – Máy biến áp” thì yêu
cầu mỗi HS về nhà tự nghiên cứu tài liệu, ôn tập kiến thức và chuẩn bị những thiết bị
cần thiết để thực hành tham quan tại xưởng cơ khí.
- Với số lượng HS trong lớp hiện nay (dự tính 32 HS trung bình khá), dự kiến
chia lớp thành 4 nhóm (1 nhóm khoảng 8 em), giới thiệu tài liệu liên quan và nội quy
tham quan.
- Tổ chức tham quan tại cơ sở, u cầu HS đi theo nhóm và hồn thiện các phiếu
học tập 1,2.
- Sau khi tham quan, sẽ tổ chức cho lớp báo cáo vào tiết học tiếp theo.
IV. Kế hoạch dạy học chi tiết
(I). Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kỹ năng, thái độ
* Về kiến thức: Giải thích được nguyên tắc để tạo ra hồ quang điện, nguyên
tắc hoạt động của máy biến áp hàn.
* Về kĩ năng: Tìm hiểu được mối liên quan giữa các kiến thức vật lí với kĩ
thuật hàn điện.
* Về thái độ: Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn
đề mới trong khoa học
2. Các năng lực được hình thành và phát triển cho HS
Năng lực tự học và tự chủ; giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác;

ngôn ngữ, tính tốn, tìm hiểu cơng nghệ, tin học. Cụ thể:
- Năng lực hiểu biết kiến thức về cách nung nóng kim loại bằng hồ quang điện.
- Năng lực tìm tịi, khám phá về máy biến áp hàn.
3. Cơ sở sản xuất, kinh doanh liên quan: xưởng cơ khí Hùng Oanh.
(II). Chuẩn bị
9


1. Giáo viên
- Liên hệ với xưởng cơ khí Hùng Oanh, nơi tổ chức tham quan, xây dựng kế
hoạch cho học sinh tham quan xưởng.
- Các phiếu học tập giao nhiệm vụ cho HS (phụ luc).
- Kế hoạch tham quan và báo cáo kết quả, câu hỏi kiểm tra đánh giá…
- Phiếu đánh giá sản phẩm, báo cáo…
2. Học sinh
- Vở ghi, SGK, Internet, tư liệu GV cung cấp.
- Báo cáo kết quả tìm hiểu theo phiếu học tập.
(III). Tổ chức hoạt động học
1. Hướng dẫn chung
Chủ đề được thực hiện theo 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Trải nghiệm thực triển, tìm hiểu về cách tạo ra các mối hàn, làm
thế nào để hai thanh kim loại có thể liên kết với nhau, nguyên lí hoạt động của máy
biến áp hàn, các cơng việc thợ hàn có thể làm…để thu thập những kiến thức từ thực
tiễn, sắp xếp các kiến thức đó. Có thể liên hệ thêm một số cơ sở cơ khí khác để có
thêm tư liệu.
Giai đoạn 2: Báo cáo kết quả học tập tại lớp, các nhóm báo cáo kết quả thu
thập từ trải nghiệm trước lớp, trả lời các phiếu học tập đã cho, tìm tịi, báo cáo, thảo
luận, chia sẻ, trình bày kết quả ứng với các nhiệm vụ tìm tịi mở rộng sau bài học.
Giai đoạn 3: Thực hiện ở lớp và ở nhà, tìm tịi, báo cáo, thảo luận, chia sẻ, trình
bày kết quả ứng với các nhiệm vụ tìm tịi mở rộng sau bài học.

Dự kiến việc tổ chức các hoạt động theo thời gian như bảng dưới:
Quá
trình
dạy
học

Hoạt động

Tình
huống
xuất
phát

Hoạt động 1:
Trải nghiệm
thực tiễn, xây
dựng báo cáo

Nội dung hoạt động

Thời lượng
dự kiến

- Thăm quan và tìm hiểu thực tiễn về nghề
hàn điện. Ghi lại những thông tin quan sát
được và nghe được vào phiếu học tập 01

Tham quan
tại xưởng
120 phút.

- Tìm hiểu thêm các thông tin từ các nguồn
khác (sách báo, Internet), sắp xếp các kiến

Làm báo
cáo trải
10


thức về nghề hàn điện.
- Tự đặt ra các câu hỏi về nghề hàn.
Hoạt động 2:

Hình
thành
kiến
thức

Báo cáo kết
quả, trao đổi
thảo luận
Hoạt động 3:
Tìm tịi mở
rộng về các
lĩnh vực liên
quan đến nghề
hàn điện
Hoạt động 4:

Vận

dụng,
tìm tịi
mở
rộng

Tìm tịi mở
rộng về các
kiến thức Vật lí
với các nghề
nghiệp, lĩnh
vực kinh doanh
có liên quan
trong thực tế.

- Chọn 1 nhóm báo cáo kết quả để trao đổi,
thảo luận về nhiệm vụ học tập (phiếu 1).
- Hệ thống hóa các kiến thức bài học
- Giao nhiệm vụ cho các nhóm: Tìm hiểu
internet về một số ngành nghề khác liên
quan chặt chẽ đến hàn điện. Các yêu cầu về
nhân lực, khả năng sản xuất, kinh doanh,
quản lí, vận hành…(thực hiện phiếu 2).

nghiệm 90
phút.

20 phút ở
lớp

20 phút ở

lớp

- Thảo luận và báo cáo theo nhóm
- Giao nhiệm vụ cho các nhóm: Tìm hiểu
internet về một số ngành nghề khác có liên
quan chặt chẽ đến các kiến thức Vật lí (nêu
cụ thể tên ngành – kiến thức liên quan).
- Thảo luận và báo cáo theo nhóm vào tiết
tiếp theo.

5 phút giao
nhiệm vụ và
01 tuần xây
dựng sản
phẩm
nhóm.

Bước 2: Giao nhiệm vụ học tập
Thời gian: từ ngày 23/11/2018 đến 06/12/2018
Chia nhóm: Chia nhóm theo tổ trên lớp học (4 nhóm, 2 bàn/nhóm)
Quy định về thời gian:
Tuần 1: + Thực hiện dạy học trên lớp kiến thức về máy biến áp hàn (ứng dụng của
máy biến áp).
+ Tham quan xưởng hàn cơ khí theo hướng dẫn của giáo viên
+ Tìm kiếm và hệ thống thông tin về nghề hàn điện thông qua nhiệm vụ thực
hiện sau quá trình tham quan.
Tuần 2: Xây dựng bản báo cáo tổng kết để giới thiệu kết quả và thực hiện báo cáo tại
lớp.
* Lưu ý với học sinh về cách thức trao đổi thông tin:

11


- Nhóm nào khó khăn trong việc tìm kiếm thơng tin hoặc xây dựng báo cáo kết quả
thực hiện…thì trực tiếp gặp GV để được tư vấn giúp đỡ.
- Tất cả các thành viên trong nhóm đều phải được giao nhiệm vụ, và khi kết thúc hoạt
động thì mỗi thành viên phải có bản tự đánh giá cá nhân về ý thức, thái độ và hiệu quả
công việc được giao.
- Thiết bị: Yêu cầu mỗi nhóm chuẩn bị: 01 máy ảnh cá nhân, sổ ghi chép của các
thành viên, thiết bị kết nối internet, phiếu học tập theo các mẫu đã cho, sưu tầm tài liệu
để giới thiệu kiến thức về nghề hàn điện (nguồn thông tin lấy từ SGK vật lý 10,11,12
và từ nguồn Internet).
Bước 3: Tổ chức thực hiện
Hoạt động 1: HS trải nghiệm thực tiễn tại xưởng cơ khí và làm việc ở nhà –
Thời gian 1 ngày.
- Chia lớp thành 04 nhóm theo tổ. Phổ biến kế hoạch tham quan trải nghiệm, tìm
hiểu nguyên tắc hoạt động của máy hàn điện, kiến thức để tạo thành mối hàn. Giao
nhiệm vụ thực hiện phiếu học tập 01
- Chuẩn bị học liệu (vở ghi, phiếu học tập 01).
- Sau tham quan, trải nghiệm, HS về nhà tìm kiếm thêm các thông tin về nghề hàn điện
qua người lớn, sách báo, Internet... Xây dựng báo cáo sản phẩm trải nghiệm.
Một số hình ảnh của học sinh về buổi trải nghiệm.

Hoạt động 2: Báo cáo kết quả trải nghiệm tại lớp - thời gian 35 phút
- Đại diện HS của 1 nhóm báo cáo trước lớp về các kết quả trải nghiệm. Các
nhóm cịn lại lắng nghe, trao đổi, bổ sung.
- Đại diện HS trình bày các câu hỏi đặt ra khi trải nghiệm để thảo luận và lựa
chọn các câu trả lời hợp lí.

12

(Kết quả thảo luận theo phiếu HT của HS)
13


Hoạt động 3:Tìm tịi mở rộng về lĩnh vực liên quan đến nghề hàn điện.
- Giao các nhóm HS thực hiện nhiệm vụ: tìm hiểu về các lĩnh vực kinh doanh
khác có liên quan đến nghề hàn điện, thế mạnh của nghề hàn điện trong tương lai.
- HS thực hiện nhiệm vụ theo phiếu học tập 02. Trình bày báo cáo theo nhóm.
Các nhóm khác bổ sung, góp ý.
Kết quả thảo luận theo phiếu học tập số 2 của một nhóm:

14


Hoạt động 4:Tìm tịi mở rộng về các ngành nghề khác liên quan đến vật lí.
- Giao các nhóm HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà: xây dựng sản phẩm là bài giới
thiệu trước lớp trong buổi học sau về mối quan hệ giữa vật lí với các ngành nghề khác
như: y học, khí tượng, hệ thống điện quốc gia, cơ khí…; và được hỗ trợ giúp đỡ khi
cần thiết.
- Kết quả của các nhóm thực hiện được hướng dẫn trình bày bằng phần mềm
trình chiếu Power Point: 4 nhóm HS đã thảo luận và giới thiệu được mối quan hệ giữa
các kiến thức vật lí trong 4 nhóm ngành, lĩnh vực như: y học, xây dựng, quân sự, năng
lượng.
Hình ảnh HS thảo luận và báo cáo tại lớp học

Bước 4: Tổng kết, rút kinh nghiệm.
Về mục tiêu: HS làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch đã đề ra, cụ thể:
- Thu thập thơng tin: HS có thể tìm kiếm thơng tin, tranh ảnh qua sách báo,

internet…
- Xử lí thơng tin: HS xử lí, tổng hợp kết quả nghiên cứu của các thành viên
nhóm đã hướng đến việc làm rõ các vấn đề đặt ra trong nội dung nghiên cứu.
- Viết báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm và trình bày trước lớp.
Về cách thức tổ chức hoạt động:
- GV đã chỉ đạo, yêu cầu các nhóm trưởng báo cáo về tiến độ cơng việc của
nhóm mình, đồng thời nêu các khó khăn, vướng mắc trong quá trình trải nghiệm, thu
thập thơng tin.

15


- GV giúp đỡ các nhóm thơng qua việc đưa ra các câu hỏi gợi ý để HS có thể
giải quyết tốt các vướng mắc của nhóm mình.
- Các thành viên đều thơng qua báo cáo của nhóm mình, góp ý, chỉnh sửa bài
báo cáo của nhóm.
- Nhóm trưởng tiếp nhận ý kiến đóng góp của các thành viên, hồn thiện báo
cáo của nhóm, chuẩn bị trình bày trước lớp.
Về sản phẩm: các nhóm hồn thành sản phẩm và chuyển đến tất cả các bạn trong
nhóm góp ý, đọc trước và chuẩn bị các câu hỏi (qua mail, copy hoặc in sẵn…). Kết
quả thu được có 8 bản báo cáo thảo luận theo phiếu học tập 01, 02 và 4 bản trình bày
bài thuyết trình.
2.3. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
2.3.1. Đánh giá định tính
* Tính khả thi của dạy học tích cực gắn với nội dung nghề nghiệp
Nhìn chung các mục tiêu của kế hoạch đều đạt được. Các nhiệm vụ đều được
các nhóm hồn thành, càng khẳng định tính khả thi của cơng tác dạy học gắn với nội
dung nghề nghiệp.
Biểu hiện của tính tích cực học tập của HS
Trong giai đoạn chuẩn bị:HS tiếp nhận nhiệm vụ, kế hoạch học tập do GV đề

ra với thái độ hứng thú, sôi nổi.
Trong giai đoạn thực hiện dự án:
-

HS thể hiện được năng lực giải quyết vấn đề qua các hoạt động: nêu tình

huống, xác định vấn đề, đề xuất giải pháp, thực hiện giải pháp, kết luận.
-

HS biết chọn lựa tình huống mở đầu hấp dẫn và có tính thực tiễn.

-

HS biết làm việc nhóm, tổ chức, hợp tác và phân cơng cơng việc hợp lí

cho các thành viên. Tuy mỗi nhóm đều có đơng thành viên gây khó khăn cho việc
phân cơng nhưng các nhóm đều khắc phục được.
-

HS tự lập kế hoạch, tự tổ chức hoạt động học tập bao gồm việc lựa chọn

các phương pháp và phương tiện của mình. Nhiều hoạt động mới mẻ cũng được HS
chủ động thực hiện như phỏng vấn, điều tra...

16


- Trong suốt quá trình thực hiện, HS biết tự điều chỉnh hoạt động nhận thức học
tập của mình dưới tác động kiểm tra, định hướng của GV, đánh giá của bạn cùng nhóm
và tự đánh giá của bản thân.

- HS biết vận dụng sáng tạo kiến thức để giải quyết nhiệm vụ mang tính thực tiễn.
Có nhóm đưa ra những cách giải quyết ngoài dự kiến của GV. Điều đó thể hiện đặc
trưng tự tìm tịi, tự nghiên cứu mong muốn giải quyết vấn đề một cách trọn vẹn của
HS.
- Bài trình bày của các nhóm được soạn thảo theo hướng có tính tương tác cao
giữa người trình bày (nhóm thực hiện) với khán giả (người theo dõi) thơng qua các câu
hỏi mở khi đề xuất vấn đề nghiên cứu, giải pháp thực hiện, làm cho khơng khí lớp học
sôi nổi và rất thoải mái.
Tất cả những thông tin nói trên cũng thể hiện sự quan tâm, hứng thú của học
sinh khi học tập các nội dung kiến thức gắn liền với thực tiễn cuộc sống, với ngành
nghề mình có thể lựa chọn trong tương lai.
Như vậy, với những biểu hiện rất tích cực từ phía người học, việc tổ chức DH
gắn với nội dung nghề nghiệp như trên tỏ ra có ưu thế trong việc phát huy tính tích
cực, tự chủ của người học, góp phần kích thích nhu cầu, hứng thú đối với môn học.
2.3.2.Đánh giá định lượng
Để tăng tính thuyết phục của việc đánh giá giả thuyết khoa học của đề tài, tôi
tiến hành đánh giá định lượng, chủ yếu dựa trên kết quả phiếu điều tra HS. Dưới đây
là các phân tích cụ thể:
2.3.2.1 Hứng thú của học sinh với mơn Vật lí
Tơi sử dụng mẫu phiếu ở bảng 2 để điều tra hứng thú học Vật lí của HS lớp
tham gia trải nghiệm và gán điểm 5 ứng với mức độ tán thành cao nhất, điểm 1 ứng
với mức độ không tán thành cao nhất. Riêng các câu 3, 5, 7, 9 tôi xử lí điểm theo
hướng ngược lại. Như vậy, với tất cả các tiêu chí, điểm càng cao ứng với hứng thú Vật
lí càng cao.

Mức độ tán thành
Tiêu chí
1
2

Em thích học vật lí.
Em tự tìm thơng tin về Vật lí ngồi

Rất
cao
5
5

Phân
Cao vân
4
3
4
3

Rất
thấp
Thấp
2
2

1
1
17


3
4
5
6

7
8
9
10

SGK và sách bài tập
Em thường không tập trung trong giờ
học Vật lý
Em thích tìm hiểu các ứng dụng thực
tế của Vật lý
Em không hứng thú với các nhiệm
vụ được giao
Học Vật lí rất vui
Em thấy kiến thức Vật lí khơ khan,
khó hiểu
Vật lí gần gũi, có ý nghĩa với cuộc
sống, cơng việc
Em khơng tự tin khi học Vật lí
Em thích tự đánh giá kết quả học tập
của mình

1

2

3

4

5

5

4

3

2

1

1
5

2
4

3
3

4
2

5
1

1

2

3

4

5

5
1

4
2

3
3

2
4

1
5

5

4

3

2

1

Bảng 2: Thang đo hứng thú học Vật lí của HS (Em hãy khoanh tròn vào mức
độ điểm số mà em cho là đúng nhất theo suy nghĩ của em).
Kết quả cho thấy điểm trung bình của lớp TN sau tác động cao hơn trước tác
động ở 7 tiêu chí 1, 2, 4, 7, 8, 9, 10.
Bảng 3: Điểm thu được từ thang đo hứng thú học vật lí của học sinh

Tiêu chí

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Hứng thú với mơn học nói chung
Việc tự tìm thơng tin về vật lí ngồi SGK và các sách
bài tập
Mức độ tập trung trong giờ học
Hứng thú với việc tìm hiểu các kiến thức vật lí liên
quanđến thực tế
Hứng thú với các nhiệm vụ được giao trong giờ vật lí
Niềm vui khi học vật lí
Nhận định kiến thức vật lí khơng khơ khan, khó hiểu
Nhận định vật lí gần gũi, có ý nghĩa với cuộc sống, cơng việc

Sự tự tin khi học vật lí
Hứng thú với việc tự đánh giá kết quả học tập của mình

Lớp
Lớp
TN
TN sau
trước
tác
tác
động
động
3.7091 3.8039
3.5818 4.0196
3.8545 3.7451
3.7636
3.7818
3.6182
3.1818
3.5818
2.8364
3.4182

4.2941
3.7059
3.6078
3.6667
3.9412
2.902
4.06

18


2.3.2.2. Hiểu biết của HS về nghề nghiệp liên quan đến Vật lí cũng như
vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tế.
Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập cũng như khả năng hiểu biết của HS về
các ngành nghề có liên quan đến Vật lí được tiến hành vào 45 phút sau khi được học
trên lớp. Việc làm này đã được sự cho phép của tổ chuyên môn và chuyên môn nhà
trường. Đồng thời để kiểm chứng và so sánh kết quả của việc áp dụng sáng kiến tơi đã
chọn ra một lớp có trình độ tương đương để làm đối chứng.
Lớp áp dụng: 12A4 (34 học sinh), lớp đối chứng 12A5 (35 học sinh).
Bảng 4: Bảng so sánh kết quả học tập của học sinh lớp 12A4; 12A5

Thời
điểm

Lớp

Xếp loại
Giỏi

Khá

TB

Yếu

SL

TL(%)

SL

TL(%)

SL

TL(%)

SL

TL(%)

Đầu
năm

12A4

0

0

7

17,07

19

46,34

15

36,59

12A5

0

0

6

15,00

21

52,50

13

32,50

Sau
bài
KT

12A4

1

2,44

15

36,58

20

48,78

5

12,20

12A5

0

0

10

25,00

23

57,50

7

17,50

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận .
- Việc HS thực hiện thành công và đạt được tất cả mục tiêu đề ra trong
SKKN khẳng định tính khả thi của đề tài gắn với nội dung nghề nghiệp, với SXKD tại
địa phương.
- Việc tổ chức dạy học gắn với nội dung nghề nghiệp trên đã đạt hiệu quả
trong việc tích cực hóa hoạt động học tập của HS, giúp HS có thể nhận ra ý nghĩa và
làm tăng hứng thú của HS với việc học Vật lí, đồng thời giúp HS có hiểu biết rõ hơn
về một nghề mà các em có thể lựa chọn trong tương lai. Dự án giúp cải thiện một số kĩ
năng cần thiết cho cuộc sống và công việc của người học. Tiến trình dạy học cịn góp
phần nâng cao hứng thú của HS với hình thức hướng nghiệp qua các mơn học và bước
đầu cải thiện nhận thức nghề nghiệp cho HS.
19


Q trình thực hiện đề tài đã chứng tỏ tính khả thi của dạy học gắn với nội
dung nghề nghiệp, với lĩnh vực SXKD tại địa phương. Kết quả đánh giá định tính và
định lượng đã chứng tỏ đề tài khơng những kích thích hứng thú học tập, giúp HS nắm
vững kiến thức mà còn phát triển năng lực giải quyết vấn đề, rèn luyện các kĩ năng
sống, làm việc của người học.
Mục đích chính của việc tổ chức DH là việc tích cực hoạt động học tập của
HS thơng qua vận dụng kiến thức vào thực tiễn, cụ thể là nghề nghiệp tương lai của
HS. Tuy nhiên, những kiến thức nghề nghiệp gắn với đề tài còn ở mức độ đơn giản,
chưa phân tích được những đặc trưng nghề nghiệp, hay những yêu cầu đòi hỏi của
nghề nghiệp đối với con người. Để thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ mà công tác hướng
nghiệp đặt ra cho dạy học các bộ mơn khoa học thì cần phối hợp nhiều phương pháp,
hình thức với nội dung dạy học phong phú và thực hiện đồng bộ ở tất cả các môn học,

bậc học.
3.2. Kiến nghị .
- Đối với các cấp lãnh đạo: Đề tài chỉ giới hạn trong nội dung kiến thức liên
quan đến nghề hàn điện nên chưa thể đáp ứng được hết hứng thú trong việc lựa chọn
ngành của mỗi học sinh. Còn nhiều nguyên nhân dẫn đến một số khía cạnh của hứng
thú với mơn học, và một số kĩ năng chưa được cải thiện sau đề tài. Mặc dù đề tài mang
lại nhiều biểu hiện tích cực ở người học song nếu chỉ thực hiện đơn lẻ, trong thời gian
ngắn thì khơng thể đạt hiệu quả như mong đợi. Theo tôi, cần triển khai đề tài này một
cách rộng rãi, thực hiện trên tất cả các khối lớp với các ngành khác nhau (điều này
cũng phù hợp với nguyện vọng của HS), phối hợp với các phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học tích cực khác để đạt hiệu quả rõ rệt và bền vững. Điều này đòi hỏi tâm
huyết của người dạy, cùng rất nhiều cố gắng của cả thầy và trị.
Ngồi ra cần cải thiện cơ sở vật chất của các trường phổ thông để phục vụ
hiệu quả việc thực hiện các phương pháp dạy học mới, tích cực, đặc biệt cần quan tâm
đầu tư cho những vùng sâu, vùng xa nơi điều kiện dạy và học của GV và HS vẫn cịn
nhiều khó khăn.
Đối với giáo viên: không ngừng tự học, tự bồi dưỡng để hiểu biết thêm về
CNTT, biết khai thác thông tin trên mạng Internet để tìm hiểu sâu thêm về các ứng
dụng kiến thức Vật lí vào các ngành nghề khác nhau (như nghề Y, nghề khí tượng…)
20


để phục vụ cho cơng tác giảng dạy của mình nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát
triển hứng thú học tập của học sinh cũng như góp phần vào cơng tác hướng nghiệp cho
HS THPT như:
- Tăng tính thực tiễn của nội dung dạy học bao gồm nội dung kiến thức
SGK và các bài tập trong sách bài tập, bổ sung các bài tập định tính, bài tập mang tính
thực tiễn.
- Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá theo hướng liên tục và đa dạng, tập huấn
cho GV về các hình thức đánh giá và cách thức xây dựng tiêu chí đánh giá.

- Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của
người học, tăng cường bồi dưỡng GV song cần chú ý đến đặc điểm vùng miền và đối
tượng HS.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

21


[1]

Nguyễn Đức Thâm, Phương pháp dạy học Vật lí ở trường phổ thông, NXB Đại

học Sư Phạm Hà Nội.
[2]

Nguyễn Bảo Hoàng Thanh, Phương pháp giảng dạy Vật Lý.

[3]

Phạm Khắc Hùng, Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy Vật Lý,

NXB trường Đại học Bách khoa Hà Nội.
[4]

Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 12

môn Vật Lý - Nhà xuất bản giáo dục.
[5]

Nguồn internet:
Http://www.thuvienphapluat.vn
Http://www.moet.gov.vn
Http://www.giaoducthoidai.vn

22


PHỤ LỤC
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Trường: .................................

Lớp: .........

Họ và tên:.........................................................Nhóm........
BẢN THU HOẠCH TRẢI NGHIỆM
A. Chú ý an toàn:
- Tuân thủ các quy định của cơ sở, của người hướng dẫn.
- Khi đến cơ sở liên quan đến điện, chỉ được xem, không được lại gần hoặc sờ
tay vào các thiết bị.
B. Yêu cầu quan sát
Quan sát các bộ phận, khu vực của xưởng, quan sát các thao tác thực hành, hỏi
người hướng dẫn những thơng tin ... và hồn thiện các mục sau:
1. Liệt kê các phần quan sát được của xưởng cơ khí:
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

2. Liệt kê các thơng tin đọc được ở các máy, nghe được từ người phụ trách cơ

sở
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

3. Các câu hỏi được đặt ra
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

4. Các cảm nhận về buổi trải nghiệm
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................

Yêu cầu: Hoàn thành phiếu cá nhân sau buổi trải nghiệm, sau đó làm việc nhóm tại
nhà để xây dựng báo cáo sản phẩm nhóm về 4 vấn đề trên để trình bày tại lớp

23


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
TÌM HIỂU CÁC NGÀNH SẢN XUẤT, KINH DOANH
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NGHỀ HÀN ĐIỆN
Lĩnh vực sản
xuất/kinh
doanh

Yêu cầu về con

người

Mức thu
nhập trung
bình

Nhu cầu nhân lực

Đánh giá, nhận định về sự
phát triển của lĩnh vực này

24


MỘT SỐ SLIDE BÁO CÁO KẾT QUẢ THẢO LUẬN CỦA HS

25


Trường ………………………….

BÀI KIỂM TRA KHẢO SÁT
26


Họ tên:…………………………….

Mơn: Vật lí 12

Lớp 12A…

Thời gian: 45 phút
I. Phần trắc nghiệm (4 điểm): khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 1: Chọn mệnh đề sai về máy biến áp (MBA):
A. Cuộn thứ cấp có tác dụng cung cấp điện năng cho tải tiêu thụ.
B. Cuộn sơ cấp có tác dụng thu điện năng từ nguồn điện.
C. Nguyên tắc hoạt động của MBA dựa trên hiện tượng cản ứng điện từ.
D. Lõi biến áp có tác dụng dẫn điện từ cuộn sơ cấp sang cuộn thứ cấp.
Câu 2: Chọn mệnh đề đúng khi nói về cuộn thứ cấp của MBA:
A. Số vịng của cuộn thứ cấp ln lớn hơn số vòng của cuộn sơ cấp
B. Số vòng của cuộn thứ cấp ln nhỏ hơn số vịng của cuộn sơ cấp
C. Nối với nguồn điện
D. Nối với mạch điện tiêu thụ
Câu 3: Trong MBA, khi số vòng dây cuộn thứ cấp lớn hơn số vịng dây cuộn sơ cấp
thì tác dụng của máy là:
A. tăng hiệu điện thế

B. Tăng cường độ dòng điện

C. Giảm cường độ dòng điện

D. Đáp án A và C.

Câu 4: Một MBA có mạch thứ cấp hở. Chọn mệnh đề đúng:
A. Hiệu điện thế giữa 2 đầu cuộn thứ cấp bằng 0
B. Dòng điện ở 2 dây là I1 và I2 thõa mãn hệ thức: I1/I2 = n2/n1
C. Công suất tiêu thụ ở mạch sơ cấp không đáng kể
D. cả A và C
Câu 5: Đặc điểm của MBA dùng để hàn điện thõa mãn mệnh đề nào sau đây:
A. Điện áp ở mạch thứ cấp có giá trị lớn
B. Số vòng cuộn thứ cấp phải lớn hơn số vòng của cuộn sơ cấp

C. Số vòng cuộn thứ cấp phải nhỏ hơn số vòng của cuộn sơ cấp rất nhiều.
D. Cả A và B
Câu 6: Cần truyền đi một công suất điện 1200 kW theo một đường dây tải điện có
điện trở là 20Ω thì cơng suất hao phí dọc đường dây tải điện có điện áp 8000V là:
A. 300 kW

B. 36 kWD

C. 12 kW

D. 24 kW

27