Tài liệu Giáo trình cơ sở Kỹ thuật điện VI doc

Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
137
CHỈÅNG 10
MẢCH BA PHA ÅÍ CHÃÚ ÂÄÜ XẠC LÁÛP ÂIÃƯU HA
Khại niãûm vãư mảch âiãûn 3 pha :
Âãø truưn ti nàng lỉåüng tỉì ngưn âãún ti cáưn phi cọ hai dáy dáùn : mäüt dáy
“âi” v mäüt dáy “vãư” . Trong thỉûc tãú vç ngưn v ti thỉåìng ráút xa nhau nãn dáy näúi cọ
thãø ráút di.
Nãúu liãn kãút mäüt säú mảch hon ton giäúng nhau, trong mäùi mảch âãưu cọ ngưn
v phủ ti v dng âiãûn biãún thiãn cng táưn säú nhỉng láưn lỉåüt lãûch pha nhau thç täøng
cạc dng trãn dáy “vãư” bàòng khäng. Nãúu nhỉ váûy cọ thãø b âỉåìng dáy “vãư “ m váùn
âm bo cung cáúp âiãûn. V r rng hãû thäúng n
y ráút kinh tãú. Âọ l hãû thäúng nhiãưu pha -
Mảch nhiãưu pha.
Váûy táûp håüp cạc mảch âiãûn trong âọ cọ sỉû tạc dủng ca Sââ hçnh sin cng táưn
säú v láưn lỉåüt lãûch pha âäúi våïi nhau gi l hãû thäúng nhiãưu pha. Mäùi mäüt mảch âiãûn âọ (
gi l mảch mäüt pha ) tham gia hãû nhiãưu pha gi l mäüt pha ca hãû nhiãưu pha.
Mạy phạt âiãûn nhiãưu pha cå bn âỉåüc cáúu tảo nhỉ mạy phạt âiãûn mäüt pha, trong
âọ Stato cọ mäüt säú cün dáy âàût lãûch nhau trong khäng gian mäüt gọc no âọ, khi mạy
phạt lm viãûc (Roto quay) thç trong mäùi cün dáy cm ỉïng nãn Sââ hçnh sin lãûch pha
nhau mäüt gọc phủ thüc vo säú âäi cỉûc v
gọc trong khäng gian giỉỵa trủc ca cạc cün
dáy. Hãû nhiãưu pha dng ráút låüi khi biãún dng xoay chiãưu thnh dng mäüt chiãưu qua bäü
chènh lỉu cọ thãø cọ säú lỉåüng pha l 6, 12, 24, 48.
Trãn thỉûc tãú ta gàûp phäø biãún l hãû thäúng ba pha - mảch ba pha. Mảch ba pha l
mảch âiãûn m pháưn tỉí tạc âäüng l ngưn âiãûn ba pha.
Ngưn âiãûn ba pha thỉåìng l mạy phạt âiãûn xoay chiãưu âäưng bäü 3 pha âäúi xỉïng.
Nọ gäưm Roto l mäüt nam chám âiãûn âỉåüc tỉì họa bàòng dng láúy tỉì ngưn kêch thêch
bãn ngoi. Roto âỉåüc quay båíi âäüng cå så cáúp (âäüng cå âiezen, Tuabin håi, Tuabin
nỉåïc ) v stato cọ 3 cün dáy : AX, BY, CZ giäúng hãût nhau nhỉng âàût lãûch nhau

trong khäng gian gọc 120
P
0
P
. Roto quay thç trong mäùi dáy qún stato s phạt sinh mäüt
Sââ cm ỉïng xoay chiãưu hçnh sin. Cạc Sââ ny hon ton giäúng nhau nhỉng lãûch pha
nhau gọc 120
P
0
P
ỉïng våïi thåìi gian 1/3 chu k ( T/3 ) ta cọ biãøu thỉïc cạc Sââ ca mạy
phạt âiãûn 3 pha âäúi xỉïng: e
B
A(t) =
B 2 Esinωt
e
B
B(t) =
B 2 Esin(ωt - 120P
0
P
) ( 10-1 )
e
B
C(t) =
B 2 Esin(ωt - 240P
0
P
)
Biãøu diãùn âäư thë thåìi gian v âäư thë vectå nhỉ hçnh (h.10-1a,b)

Tỉì (10-1) v tỉì cạc âäư thë tháúy åí mi thåìi âiãøm täøng cạc Sââ 3 pha âãưu triãût tiãu.
e
B
A
B + eB
B
B + eB
C
B = 0

0EEE
CBA
=++
•••
(10-2)

0EEE
CBA
=++
→→→

Nãúu mäùi dáy qún (mäùi pha) ca ngưn âãưu näúi ra ti ta s âỉåüc mảch ba pha
khäng liãn hãû nhau. Nọ nhỉ 3 mạy mäüt pha ghẹp lải. Nhỉ ta â phán têch åí trãn mảch
ny khäng dng vç khäng kinh tãú.
Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
138
Váûy phi näúi dáy qún stato lải våïi nhau sau âọ måïi näúi âãún ti thç ta måïi âỉåüc
mảch ba pha ( hãû thäúng ba pha ).
Cọ hai cạch näúi cün dáy stato (näúi ngưn). Lỉu 3 cün dáy stato nàòm trong

khäng gian gáưn nhau nãn cọ váún âãư häù cm nãn phi chụ âãún cỉûc cng tênh khi näúi
chụng våïi nhau. Ta quy ỉåïc 3 âáưu dáy ca 3 cün dáy cng tênh våïi nhau l âáưu âáưu
thỉåìng k hiãûu A, B, C, thç cạc âáưu cn lải cng cng tênh våïi nhau gi l âáưu cúi k
hiãûu X, Y, Z.
+ Cạch näúi hçnh (Y) l âem 3 cỉûc cúi X, Y, Z chủm våïi nhau lải tải mäüt âiãøm
O gi l âiãøm trung tênh (táút nhiãn cọ thãø ngỉåüc lải láúy cạc âáưu A, B, C chủm nhau
cng âỉåüc).
+ Ca
ïch näúi hçnh (∆) l láúy âáưu cúi ca pha ny (vê dủ X) näúi våïi âáưu âáưu ca
pha kãú tiãúp (vê dủ B) räưi Y näúi vo C v Z näúi vo A thnh vng kên AX - BY - CZ -A.
Såí dé näúi ngưn hçnh ∆ m khäng tảo sỉû ngàõn mảch vç trong vng kên ny cọ
e
B
A
B + eB
B
B + eB
C
B = 0.
Ba ti ca 3 pha cng cọ thãø näúi Y hồûc ∆ sau âọ näúi vo dáy dáùn ca ngưn ra.
Cạch näúi dáy ca ti v ca ngưn khäng phủ thüc nhau v cọ thãø khạc nhau,
cạch näúi dáy ca ti sao cho âm bo ạp trãn mäüt pha ca ti bàòng ạp âënh mỉïc ca
mäüt pha l âỉåüc.
Ta gi mäùi bäü pháûn (ngưn, âỉåìng dáy, ti) håüp thnh hãû thäúng ba pha l mäüt
pha ca mảch âiãûn ba pha. Vê dủ : mäüt pha ca ngưn, mäüt pha ca ti
Mảng âiãûn 3 pha 3 dáy thỉåìng dng cung cáúp âiãûn âãø sn xút, cọ ti pháưn låïn
l âäüng cå âiãûn 3 pha âãø kẹo cạc mạy cäng củ.
Mảng âiãû
n 3 pha 4 dáy (mảch ny våïi ngưn v ti âãưu näúi Y, cọ thãm mäüt dáy
trung tênh) thỉåìng dng âãø cung cáúp cho nhu cáưu sinh hoẵt, thàõp sạng. Lỉåïi âiãûn ny

cọ ạp 380/220V hồûc 220/127V.
Trong mảch 3 pha cáưn phán biãût hai loải âải lỉåüng l cạc lỉåüng dáy v cạc
lỉåüng pha.
Cạc dng, ạp trãn cạc pha ca ti hồûc ngưn gi l cạc dng pha, ạp pha I
B
f
B , UB
f
B.
Cạc lỉåüng dáy thäng dủng hån cạc lỉåüng pha vç mảch 3 pha coi l mäüt hãû thäúng
nháút v cạc lỉåüng dáy âàûc trỉng quạ trçnh nàng lỉåüng ca ton hãû, khäng cáưn biãút kãút
cáúu pha nhỉ thãú no.
e(t)
t
ωt
eB
A
eB
B
eB
C
TB
EB
A

EB
B
EB
C
120P

0
(
h.10-1
)
(
b
)

(
a
)

120P
0
Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
139
Mảch 3 pha cọ ngưn âäúi xỉïng, ti âäúi xỉïng, täøng tråí cạc pha ca âỉåìng dáy
bàòng nhau gi l mảch ba pha âäúi xỉïng. Ngỉåüc lải mảch khäng âạp ỉïng â 3 âiãưu kiãûn
trãn gi l mảch 3 pha khäng âäúi xỉïng.
Âàûc âiãøm ca mảch ba pha âäúi xỉïng :
Mảch ba pha thỉåìng lm viãûc åí trảng thại âäúi xỉïng : tỉïc l âm bo ngưn âäúi
xỉïng nhỉ dảng (10-1a,b) Sââ bàòng nhau vãư modul nhỉng gọc pha láưn lỉåüt lãûch nhau
120
P
0
P
. Täøng tråí dáy dáùn ba pha nhỉ nhau v ti ba pha âäúi xỉïng tỉïc l :
Z
B

A
B = zB
A
B<ϕB
A
B = ZB
B
B = zB
B
B<ϕB
B
B = ZB
C
B = zB
C
B<ϕB
C
B
zB
A
B = zB
B
B = zB
C
B v ϕB
A
B = ϕB
B
B = ϕB
C

B (10-3)
Våïi mảch ba pha âäúi xỉïng thç cạc hãû thäúng dng, ạp åí mi bäü pháûn ca mảch
âãưu âäúi xỉïng, táút c cạc âiãøm trung tênh ca ngưn v ti âãưu âàóng thãú.

USå âäư näúi Y - YU : nhỉ hçnh (h.10-2)
Ngưn 3 pha âäúi xỉïng cọ cạc Sââ trãn cạc pha A, B, C liãn hãû nhau qua (10-1)
cọ thãø biãøu diãùn dỉåïi dảng biãøu thỉïc :

;eEE;eEE;eEE
c
C
b
B
a
A
j
m
j
m
j
m
ψ
•
ψ
•
ψ
•
===
= ψ
B

a
B - ψB
b
B = ψB
b
B - ψB
c
B = ψB
c
B - ψB
a
B =
3
2
π
(nãúu quan hãû n pha thç ϕ =
n
2π
)
Nãúu gọc pha âáưu bàòng 0 thç :
;120EE ;0EE
0
mm
BA
−<=<=
••

120 v;240E120EE
00
m

0
m
C
=ϕ−<=<=
•

Âãø viãút biãøu thỉïc âån gin ta sỉí dủng toạn tỉí quay :

2
3
j
2
1
120sinj120cosa1201e
000
3
2
j
+−=+==<=
π

L säú phỉïc cọ modul = 1, arcgumen bàòng 120
P
0
P
, nãn mäüt säú phỉïc báút k nhán
våïi a s cọ modul khäng âäøi nhỉng s quay âi mäüt gọc 120
P
0
P

( tỉïc arcgumen thay âäøi
120
P
0
P
)
Ta cọ thãø viãút :
;EaEaE hay;EaE;EaE;EaE
CBAACCBBA
2
•••••••••
=====
Hãû thäúng ngưn ba pha theo thỉï tỉû A, B, C nhỉ xẹt trãn âáy l hãû thäúng thỉï tỉû thûn.
Váûy ngưn âäúi xỉïng thỉåìng gàûp l ngưn âäúi xỉïng thỉï tỉû thûn.
Âiãûn ạp giỉỵa hai âiãøm trung tênh ca ngưn v ti (váûn dủng phỉång phạp 2 nụt)
120P
0
EB
A
EB
C
EB
B
A
B
EB
B
EB
C
CB BB

A
B
CB BB
OB
EB
A
IB
A
IB
B
IB
C
UB
A
UB
B
UB
C
ZB
(h.10-2)
.
.
.
.
.
.
.
.
.
120P

0
O'B
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
140

0
3
EEE
YYY
YEYEYE
Y
YE
U
CBA
CBA
C
C
B
B
A
A
O'O
=
++
=
++
++
==

Vỗ Y
B
A
B = YB
B
B = YB
C
B , hai õióứm trung tờnh nguọửn O vaỡ trung taới O õúng thóỳ nhau, nón nóỳu
nọỳi caùc õióứm trung tờnh bũng mọỹt dỏy dỏựn goỹi laỡ dỏy trung tờnh thỗ doỡng trong dỏy
trung tờnh bũng 0.
Xaùc õởnh õióỷn aùp trón caùc pha cuớa taới : Vióỳt phổồng trỗnh luỏỷt Kirhof 2 cho voỡng
OAOA ta coù :
UUUE UUUE UUUE
C
.
O'O
.
C
.
C
.
B
.
O'O

.
B
.
B
.
A
.
O'O
.
A
.
A
.
=+==+==+=
Vỏỷy hóỷ thọỳng trón taới cuợng õọỳi xổùng nhổ hỗnh (h.10-3)
;120UU;120UU;0UU
0
f
C
.
0
f
B
.
f
A
.
<=<=<=
Tổỡ õọử thở tọpọ cuớa maỷch (h.10-3) thỏỳy hóỷ thọỳng
õióỷn aùp dỏy

CABCAB
U,U,U

cuợng õọỳi xổùng. Ruùt ra õổồỹc
quan hóỷ giổợa õióỷn aùp dỏy vaỡ õióỷn aùp pha, qua tam giaùc
vuọng OHA coù :

fdA
0
AAB
U3 U tổùcU330cosU2U ===
vóử trở sọỳ hióỷu duỷng aùp dỏy lồùn hồn aùp pha
3 lỏửn. Vóử
goùc pha ta thỏỳy U
B
AB
B vổồỹt trổồùc UB
A
B goùc 30P
0
P
. Nón coù quan
hóỷ chung giổợa aùp dỏy vaỡ aùp pha laỡ :

00
0
30j
C
.
CA

.
30j
B
.
BC
.
030j
A
.
AB
.
eU3U , eU3U
30 goùc ổùng tổồng phaaùp ồùc vổồỹt trổdỏy aùp , eU3U
==
=
(10-4)
Hóỷ thọỳng doỡng õióỷn trong maỷch cuợng õọỳi xổùng :
;UYI;UYI;UYI
C
.
C
.
B
.
B
.
A
.
A
.

===
Trón hỗnh (h.10-3) veợ hóỷ thọỳng doỡng pha õọỳi xổùng vồùi taới caớm. Trong maỷch nọỳi
Y doỡng õióỷn pha bũng doỡng õióỷn dỏy IB
f
B = IB
d
B.

USồ õọử nọỳi tam giaùc - tam giaùc (-)U : hỗnh (h.10-4)
Hóỷ thọỳng õióỷn aùp trón taới cuợng õọỳi xổùng :
CA
CA
BC
BC
AB
AB
EU,EU,EU

=== ;
Hóỷ thọỳng doỡng õióỷn pha trón taới cuợng õọỳi xổùng nhổ hỗnh (h.10-5) :
IB
AB
B= YUB
BA
B; IB
BC
B = YUB
BC
B ; IB
CA

B = YUB
CA
B
A

B
U
B
CA
B

C
UB
A
UB
C
IB
A
UB
B
IB
B
IB
C
(h.10-3)
U
B
BC
B
UB

AB
B
A

C B
A
C
B
EB
CA
B EB
AB
B
EB
BC
B
UB
CA
B UB
AB
B
UB
BC
B
IB
C
IB
B
IB
A

UB
CA
B
UB
AB
B
UB
BC
B
IB
A
IB
B
IB
C
B
IB
BC
B
IB
CA
B
(h.10-4)
(h.10-5)
IB
AB
B
.
.
.

.
.
.
.
.
.
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
141
Dổỷa vaỡo luỏỷt Kirhof 1 tờnh õổồỹc doỡng õióỷn dỏy theo caùc doỡng õióỷn pha
nuùt A coù :
CA
.
AB
.
A
.
III =
nuùt B coù :
AB
.
BC
.
B
.
III =
nuùt C coù :
BC
.
CA

.
C
.
III =
Tổỡ õọử thở vectồ thỏỳy quan hóỷ giổợa caùc doỡng õióỷn :

0
0
0
30j
CA
.
C
.
30j
BC
.
B
.
30j
AB
.
A
.
eI3I
eI3I
eI3I

=
=
=

Trở sọỳ doỡng dỏy lồùn hồn doỡng pha
3 lỏửn. Doỡng dỏy chỏỷm sau doỡng pha tổồng
ổùng goùc 30
P
0
P
.
Do quan hóỷ õồn giaớn giổợa caùc lổồỹng dỏy vaỡ lổồỹng pha nón coù thóứ õo quaù trỗnh
maỷch 3 pha õọỳi xổùng bũng caùc bióỳn traỷng thaùi trón mọỹt pha laỡ õuớ. Vaỡ chố cỏửn bióỳt doỡng
aùp trón mọỹt pha laỡ õuớ. Coỡn caùc pha kia õổồỹc suy ra cuợng coù trở sọỳ giọỳng pha õaợ bióỳt
nhổng lóỷch vóử pha120
P
0
P
.
Vỏỷy 3 pha õọỳi xổùng nọỳi thỗ : U
B
d
B = UB
f
B ; IB
d
B = 3IB
f
B
Cọng suỏỳt tổùc thồỡi cuớa maỷch õọỳi xổùng bũng : PB

A
B = uB
A
BiB
A
B; PB
B
B = uB
B
BiB
B
B; PB
B
B = uB
C
BiB
C
B;
u
B
A
B = UB
m
Bsin(t + ) , iB
A
B = IB
m
Bsin(t + - )
u
B

B
B = UB
m
Bsin(t + - 120P
0
P
) , iB
B
B = IB
m
Bsin(t + - - 120P
0
P
)
u
B
C
B = UB
m
Bsin(t + - 240P
0
P
) , iB
C
B = IB
m
Bsin(t + - - 240P
0
P
)

P = P
B
A
B + PB
B
B + PB
C
B= 3UIcos - UI[cos{2(t + ) -} + cos{2(t + - 120P
0
P
) -}
+ cos{2(t + - 240
P
0
P
) -}]
Vỗ tọứng cuớa 3 haỡm cos cuỡng bión õọỹ vaỡ lóỷch pha nhau 120
P
0
P
bũng 0 nón :
P = P
B
A
B + PB
B
B + PB
C
B = 3UIcos = const (10-6)
Hóỷ ba pha thoớa maợn õióửu kióỷn trón goỹi laỡ hóỷ ba pha cỏn bũng.

Tờnh maỷch ba pha õọỳi xổùng :
Do õỷc õióứm cuớa maỷch ba pha õọỳi xổùng nón ta khọng cỏửn phỏn tờch maỷch õióỷn trón
caớ ba pha maỡ tỗm caùch õổa vóử baỡi toaùn cho mọỹt pha giaớn tióỷn hồn.

UVồùi maỷch nọỳi Y - YU :
Vồùi maỷch naỡy caùc õióứm trung tờnh nguọửn vaỡ taới õúng thóỳ nhau, nón nóỳu nọỳi chuùng
laỷi bũng mọỹt dỏy dỏựn coù tọứng trồớ bũng khọng thỗ traỷng thaùi maỷch khọng õọứi. Tổỡ õỏy
thỏỳy coù thóứ taùch mọỹt pha ra thỗ khọng aớnh hổồớng gỗ õóỳn maỷch. Vaỡ roợ raỡng coù thóứ tờnh
toaùn cho mọỹt pha rọửi suy ra doỡng, aùp, cọng suỏỳt ồớ hai pha coỡn laỷi qua quan hóỷ õọỳi xổùng
trong hóỷ thọỳng.
Vờ duỷ : Mọỹt maỷch 3 pha õọỳi xổùng nhổ hỗnh (h.10-6) coù Sõõ E = 125V; taới Z
B
1
B =
20
Taới Z
B
2
B = 25<36P
0
P
50, õổồỡng dỏy coù tọứng trồớ Z = 3,5<53P
0
P
. Xaùc õởnh doỡng, aùp trón caùc
nhaùnh ?

Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
142

Vỗ maỷch õọỳi xổùng ta nọỳi caùc õióứm trung tờnh laỷi rọửi taùch ra sồ õọử pha A õóứ giaới
nhổ hỗnh (h.10-7)
ỷt
01250EE
A
.
== . Tổỡ (h.10-7) tờnh õổồỹc doỡng õióỷn dỏy pha A :

A2656,8
'50362520
'503625.20
535,3
0125
ZZ
ZZ
Z
E
I
0
0
0
0
21
21
A
.
.
<=
<+
<

+<
<
=
+
+
=
Suỷt aùp trón tọứng trồớ õổồỡng dỏy :
== ZIU
A
.
d
.
A
8,56<-26P
0
P
.3,5<53P
0
P
= 30<27P
0
P

(V)
ióỷn aùp trón taới :
===
A
A
dAA
UEUU

2
.
1
.
125 - 30<27P
0
P
= 100<-7P
0
P
50 (V)
Doỡng õióỷn qua taới Z
B
1
B : (A) 5075
20
507100
0
0
1
1
.
1
.
<=
<
==
Z
U

I
A
A

Doỡng õióỷn qua taới Z
B
2
B : (A) 444
503625
507100
Z
U
I
0
0
0
2
2A
.
2A
.
<=
<
<
==
Suy ra doỡng trón caùc dỏy pha B, C :
A9456,8e.e56,8eII
A14656,8e.e56,8eII
0120j26j120j
A

.
C
.
0120j26j120j
A
.
B
.
000
000
<===
<===



ọử thở tọpọ vaỡ õọử thở vectồ nhổ hỗnh (h.10-8)
Vồùi maỷch nọỳi - Y vỗ nguọửn nọỳi nón E
B
f
B chờnh bũng aùp dỏy cỏỳp cho taới - vaỡ vỗ
taới nọỳi Y nón aùp trón mọỹt pha cuớa taới = U
B
d
B/ 3. Tổỡ õỏỳy ta tờnh õổoỹc doỡng pha. Sau khi
coù aùp, doỡng cho mọỹt pha ta suy ra caùc doỡng pha coỡn laỷi.

UVồùi maỷch nọỳi - U : Nhổ hỗnh (h.10-9)
óứ giaới maỷch naỡy ta cỏửn bióỳn õọứi taới nọỳi ặ Y, sau õoù nhỏỷp tọứng trồớ Z
B
d

B vaỡo
tọứng trồớ tổỡng pha õổồỹc maỷch 3 pha nọỳi - Y ồớooù coù U
B
d
B = EB
f
B õaợ bióỳt cỏỳp cho taới nọỳi Y
nón aùp pha cuớa taới laỡ U
B
d
B/ 3 tổỡ õỏy ta tờnh doỡng pha sau õoù suy ra caùc pha khaùc.
Z
ZB
1
ZB
2
IB
A
B IB
A2
B
IB
A1
B
EB
A
A
Z
Z
O

EB
A
B
A

O EB
B
B B
EB
C
B C
ZB
2
ZB
2
ZB
2
ZB
1
B ZB
1
B ZB
1
B
O
(h.10-6)
(h.10-7)
Z
A
'

B'
C'
A
'
Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
143
Våïi mảch näúi Y - ∆ : vç ngưn näúi Y nãn UB
d
B = 3EB
f
B , ạp dáy ny dng cung
cáúp cho ti näúi ∆ cho nãn nãúu khäng cọ täøng tråí cạc dáy pha thç thç ạp trãn pha ca ti
chênh bàòng ạp dáy ngưn nãúu kãø c täøng tråí cạc dáy pha thç ta phi biãn âäøi ti ∆-Y räưi
gäüp täøng tråí dáy våïi täøng tråí mäüt pha ti v lục ny ạp trãn mäüt pha ca ti chênh bàòng
ạp pha ngưn E
B
f
B. tỉì âọ gii bi toạn tiãúp tủc.
Tênh mảch ba pha khäng âäúi xỉïng :
Mảch âiãûn khäng tho mn mäüt trong nhỉỵng âiãưu kiãûn âäúi xỉïng s l mảch âiãûn
ba pha khäng âäúi xỉïng. Mảch ba pha thỉåìng gàûp cung cáúp âiãûn cho thàõp sạng, sinh
hoảt, âäüng cå âiãûn mäüt pha, biãún ạp hn, l häư quang âiãûn l nhỉỵng mảch lm viãûc
thỉåìng khäng âäúi xỉïng.
Trong mủc ny ta xẹt mảch ba pha khäng âäúi xỉïng m häù cm giỉỵa cạc pha
khäng thay âäøi theo trảng thại dng, ạp pha. Ta gi l khäng âäúi xỉïng ti ténh.
Våïi mảch ba pha khäng âäúi xỉïng ti ténh - nọ khäng cọ tê âàûc âiãøm no ca hãû
thäúng âäúi xỉïng nãn nọ nhỉ mäü
t mảch cọ nhiãưu ngưn phỉïc tảp. Váûy tênh toạn nọ bàòng
cạc phỉång phạp ca mảch â hc nhỉ phỉång phạp dng nhạnh, dng vng, thãú âènh,

xãúp chäưng, mạy phạt âiãûn âàóng trë R rng phi tênh mảch ba pha khäng âäúi xỉïng
theo mäüt thãø thäúng nháút ; khäng thãø tạch ra mäüt pha âãø tênh nhỉ mảch ba pha âäúi xỉïng.
Ta dáùn ra cäng thỉïc tênh mảch ba pha khäng âäúi xỉïng cho cạc trỉåìng håüp hay gàûp.

UTênh mảch ba pha bäún dáy : YUBU
o
UBU - YUBU
o
UBU nhỉ hçnh (h.10-10)
Lục ny ta cọ mảch hai nụt, nãn ạp dủng phỉång phạp âiãûn thãú âènh âỉåüc biãøu
thỉïc ạp giỉỵa trung tênh ngưn O v trung tênh ti O' l :
NCBA
C
C
.
B
B
.
A
A
.
.
O'O
.
YYYY
YEYEYE
Y
YE
U
+++

++
==
∑
∑

Tỉì âọ xạc âënh ạp trãn tỉìng pha ca ti theo lût Kirhof 2 l :

,UEU,UEU,UEU
o'o
.
C
.
C
.
o'o
.
B
.
B
.
o'o
.
A
.
A
.
−=−=−=
Âäư thë täpä nhỉ hçnh (h.10-11)

EB
A
B A
∆UB
dA
B
U’B
A2
B A’
IB
A
IB
A1
B
IB
A2
B
EB
B
EB
C
CB C’B
BB
B’B
IB
C
IB
B
(h.10-8)
A

CB
A
C B
EB
CA
B EB
AB
B
EB
BC
B
ZB
t
ZB
t
ZB
t
ZB
d
ZB
d
ZB
d
(h.10-9)
•
•
•
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
144

Sau khi coù aùp pha ta tờnh õổồỹc doỡng õióỷn pha :

o'o
.
NN
.
C
.
CC
.
B
.
BB
.
A
.
AA
.
UYI,UYI,UYI,UYI ====
Tổỡ õọử thở tọpọ thỏỳy khi maỷch ba pha khọng õọỳi xổùng õióứm trung tờnh nguọửn vaỡ
taới khọng truỡng nhau, õoaỷn OO chờnh laỡ aùp giổợa hai õióứm trung tờnh ( vồùi maỷch ba pha
õọỳi xổùng thỗ O, O' truỡng nhau ).
Tổỡ cọng thổùc tờnh
o'o
.
U ồớ (10-7) thỏỳy nóỳu tọứng trồớ dỏy trung tờnh rỏỳt nhoớ ZB
N
B 0
thỗ tọứng dỏựn cuớa noù
==

N
N
Z
1
Y
luùc naỡy 0U
o'o
.
= mỷc duỡ maỷch ba pha khọng õọỳi
xổùng.
Thỗ aùp trón caùc pha taới :
)810(
0EU
0EU
0EU
C
.
C
.
B
.
B
.
A
.
A
.

=
=
=

Thổồỡng caùc nguọửn cung cỏỳp õióỷn ba pha õọỳi xổùng coỡn taới caùc pha khọng õọỳi
xổùng : nón Z
B
N
B 0 thỗ caùc aùp pha cuớa taới tổồng ổùng aùp pha nguọửn õọỳi xổùng. Vỏỷy trổồỡng
hồỹp naỡy mỷc duỡ taới khọng õọỳi xổùng nhổng aùp trón chuùng vỏựn õọỳi xổùng bũng tổồng ổùng
nguọửn Sõõ õọỳi xổùng. Tổỡ õỏy thỏỳy roợ vai troỡ cuớa dỏy trung tờnh, noù giuùp giổợ cho aùp trón
caùc pha taới khọng õọỳi xổùng ồớ giaù trở tổồng ổùng aùp pha nguọửn khọng tuỡy thuọỹc vaỡo giaù
trở cuớa taới. Nón nóỳu mọỹt pha coù sổỷ cọỳ thỗ caùc pha khaùc khọng bở aớnh hổồớng. Vỗ vỏỷy
maỷch ba pha bọỳn dỏy duỡng phọứ bióỳn cho sinh hoaỷt .

UTờnh maỷch ba pha ba dỏyU :
Trong thổỷc tóỳ thổồỡng dóự bióỳt õióỷn aùp dỏy khọng bióỳt aùp tổỡng pha cuớa nguọửn, õoù
laỡ maỷch ba pha ba dỏy. Ta cỏửn dỏựn ra cọng thổùc õóứ tờnh toaùn trong trổồỡng hồỹp naỡy nhổ
hỗnh (h.10-12) :
Bióỳt caùc aùp dỏy nguọửn
CA
.
BC
.
AB

.
U,U,U ,bióỳt YB
A
B, YB
B
B, YB
C
B cỏửn xaùc õởnh
C
.
B
.
A
.
U,U,U ,
C
.
B
.
A
.
I,I,I
EB
A
B A IB
A
B YB
A
B
EB

B
B B IB
B
B YB
B
B
EB
C
B C IB
C
B YB
C
B
IB
N
YB
N
EB
A
AB
BB CB
OB
OB
UB
oo
B
EB
C
EB
B

UB
B
UB
A
UB
C
(h.10-11) (h.10-10)
.
.
.
.
.
.
.
O'O
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
145
Hóỷ thọỳng õióỷn aùp dỏy
CA
.
BC
.
AB
.
U,U,U coù thóứ coi laỡ do mọỹt hóỷ thọỳng ba nguọửn
hoỷc hóỷ thọỳng hai nguọửn taỷo ra (choỹn caùc nguọửn sao cho õaớm baớo õióỷn aùp dỏy õaợ cho laỡ
õổồỹc). Tổùc laỡ ta õổa hóỷ thọỳng nguọửn nọỳi Y õóứ taỷo ra caùc õióỷn aùp dỏy õaợ cho.
óứ tờnh õióỷn aùp pha A trón taới ta thay hóỷ thọỳng õióỷn aùp dỏy khọng õọỳi xổùng bũng
2 Sõõ tổồng õổồng nhổ hỗnh (h.10-13). Lỏỳy

AC
.
C
.
AB
.
B
.
UE,UE == thỗ õaớm baớo hai nguọửn
tổồng õổồng naỡy cỏỳp ra hóỷ thọỳng aùp dỏy õaợ cho nhổ hỗnh hỗnh (h.10-14). Tổỡ sồ õọử 2
nuùt hỗnh (h.10-13) ta xaùc õởnh õổồỹc õióỷn aùp :
9a)-(10
YYY
YUYU
YYY
YEYE
UU
CBA
C
AC
.
B
AB
.
CBA
C
C
.
B
B

.
O'O
.
A
.
++
+
=
++
+
==

- Tổồng tổỷ nhổ vỏỷy õóứ tờnh aùp pha B thay
BC
.
C
.
BA
.
A
.
UE,UE ==
9b)-(10
YYY
YUYU
U
CBA
C
BC
.

A
BA
.
B
.
++
+
=

Tổồng tổỷ cho pha C thay
CB
.
B
.
CA
.
A
.
UE,UE == ta coù bióứu thổùc :
9c)-(10
YYY
YUYU
U
CBA
B
CB
.
A
CA
.

C
.
++
+
=

Sau khi coù caùc aùp pha ta xaùc õởnh caùc doỡng qua taới :

C
.
CC
.
B
.
BB
.
A
.
AA
.
UYI,UYI,UYI === B

ọử thở tọpọ hỗnh (h.10-15)
Khi taới õọỳi xổùng Y
B
A
B = YB
B
B = YB
C

B = Y thỗ coù :
UB
A
B,YB
A
UB
B
B,YB
B
UB
C
B ,YB
C
UB
AB
B
UB
AC
B

UB
BC
B
OB
IB
A
IB
B
IB
C

UB
A
B,YB
A
UB
B
B,YB
B
UB
C
B ,YB
C
OB
EB
B
EB
C
OB
A

B

C
(h.10-12)
(h.10-13)
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
A UB
A
B O
U
B
CA
B UB
C
B UB
AB
B
UB
BC
B UB
B
(h.10-15)
A

B
C
UB
BA

B
UB
CA
B
UB
AB
B
UB
BC
B
UB
AC
B
UB
A
(h.10-16)
A
UB
AB
B = EB
B
EB
C
B = UB
AC
C
B
(h.10-14)
U
B

C
UB
B
O'

Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
146
2
UU
U;
g
b
j1
U
U;
g2
b
j1
2
UU
g
b
j2
UU
jbg2
gUgU
UU
AC
*

AB
*
HA
*
c
HA
OA
*
c
AC
*
AB
*
c
AC
*
AB
*
c
AC
*
AB
*
A
*
OA
*
+
=
+

=
+
+
=
+
+
=
+
+
==
;
3
UU
U ;
3
UU
U ;
3
UU
U
CB
.
CA
.
C
.
BC
.
BA
.

B
.
AC
.
AB
.
A
.
+
=
+
=
+
=

Tỉì âọ cọ thãø xạc âënh cạc ạp pha ca ti bàòng hçnh hc nhỉ hçnh (h.10-16).
Âiãøm trung tênh O’ ca ti nàòm åí giao âiãøm 3 âỉåìng trung tuún tam giạc âiãûn ạp dáy.
Váûy khi v âỉåüc tam giạc ny thç ta xạc âënh âỉåüc âiãûn ạp pha ca ti.
Lỉu khi ti khäng âäúi xỉïng thç âiãøm trung tênh nàòm chäù khạc (h.10-15)
Vê dủ : mäüt mảch âiãûn 3 pha gäưm ngưn âäúi xỉïng, ti khäng âäúi xỉïng näúi hçnh Y cọ
Y
B
a
B = jbB
c
B ; YB
b
B = YB
c
B = g Hy xạc âënh qu têch âiãøm trung tênh O ca ti khi bB

c
B biãún thiãn
tỉì O âãún ∞.
Mảch âiãûn nhỉ hçnh (h.10-17) :
Khi b
B
C
B biãún thiãn thç âiãûn ạp
OA
.
U biãøu diãùn bàòng vẹctå våïi gäúc A, mụt O - cng
biãún thiãn âáưu mụt O s v nãn qu têch âiãøm trung tênh ca ti. Biãøu thỉïc âiãûn ạp pha
ca ti :
CBA
CAC
.
BAB
.
A
.
YYY
YUYU
U
++
+
=

2
UU
U;

g
b
j1
U
U;
g2
b
j1
2
UU
g
b
j2
UU
jbg2
gUgU
UU
AC
.
AB
.
HA
.
c
HA
OA
.
c
AC
.

AB
.
c
AC
.
AB
.
c
AC
.
AB
.
A
.
OA
.
+
=
+
=
+
+
=
+
+
=
+
+
==

bàòng nỉỵa täøng hçnh hc hai vectå
AB
U
→
v
AC
U
→
. Nọ chênh l vectå näúi tỉì âènh A âãún
âiãøm H nàòm giỉỵa âoản BC. Ta tháúy khi bB
C
B = 0 thç
HA
.
OA
.
UU = . Khi bB
C
B = ∞ thç 0U
OA
.
= .
Váûy khi b
B
C
B thay âäøi tỉì 0 → ∞ thç
OA
U
→
chảy tỉì H âãún A (tỉïc âiãøm trung tênh O

chảy tỉì H âãún A trãn mäüt nỉía âỉåìng trn âỉåìng kênh U
B
HA
B nhỉ hçnh (h.10-18).
Trãn hçnh v láúy vë trê trung tênh O tỉång ỉïng våïi mäüt giạ trë b
B
C
B no âọ m åí âọ
U
B
B
B > UB
C
B ; nãúu thay cạc âiãûn dáùn g bàòng hai bọng ân såüi âäút nhỉ nhau, thç lục ny ân
pha B cọ ạp låïn s sạng hån ân pha C.
YB
C
B YB
B
YB
A
AB
BB
CB
OB
(h.10-17)
UB
AC
B
UB

AB
B
UB
CA
B
UB
BC
B
H
CB
A
(bB
C
B= ∞)B
BB
bB
C
B = 0 UB
B
UB
A
UB
C
(h.10-18)
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
147
Tổỡ õoù thỏỳy rũng nóỳu chóỳ taỷo mọỹt thióỳt bở gọửm mọỹt pha laỡ tuỷ, coỡn hai pha kia laỡ
õeỡn sồỹi õọỳt nhổ nhau nọỳi sao thỗ coù thóứ qua õoù chố õổồỹc thổù tổỷ caùc pha A laỡ pha coù tuỷ,
pha B laỡ pha coù õeỡn saùng, pha C laỡ pha coù õeỡn tọỳi. où laỡ thióỳt bở chố thổù tổỷ pha.

Tờnh vaỡ õo cọng suỏỳt maỷch ba pha :

UCọng suỏỳt cuớa maỷch ba pha bũng tọứng cọng suỏỳt tổỡng phaU :
jQPIUIUIUSSSS
C
^
C
.
B
^
B
.
A
^
A
.
C
~
B
~
A
~~
+=++=++=
Trong õoù : P = P
B
A
B + PB
B
B + PB
C

B = UB
A
BIB
A
BcosB
A
B + UB
B
BIB
B
BcosB
B
B + UB
C
BIB
C
BcosB
C
B
Q = QB
A
B + QB
B
B + QB
C
B = UB
A
BIB
A
BsinB

A
B + UB
B
BIB
B
BsinB
B
B + UB
C
BIB
C
BsinB
C
B
Muọỳn õo cọng suỏỳt maỷch ba pha ta õo cọng suỏỳt cuớa tổỡng pha rọửi cọỹng laỷi.
Duỡng watmet õóứ õo cọng suỏỳt tổỡng pha, thỗ nọỳi cuọỹn dỏy aùp cuớa watmet vaỡo aùp pha cuớa
taới, cuọỹn dỏy doỡng cuớa watme lỏỳy doỡng cuớa taới. Phổồng phaùp nọỳi watmet õo nhổ vỏỷy
goỹi laỡ phổồng phaùp mọỹt watmet. Nhổ hỗnh (h.10-19)
Khi maỷch ba pha õọỳi xổùng khọng coù trung tờnh ta duỡng õióứm trung tờnh giaớ nhổ
hỗnh (h.10-20) õo cọng suỏỳt mọỹt pha.
Khi taới nọỳi thỗ duỡng phổồng phaùp mọỹt watmet õo cọng suỏỳt tổỡng pha nhổ hỗnh
(h.10-21)

UKhi maỷch ba pha õọỳi xổùngU : cọng suỏỳt caùc pha bũng nhau nón chố cỏửn tờnh vaỡ õo
cọng suỏỳt trón mọỹt pha rọửi nhỏn ba lỏửn õổồỹc cọng suỏỳt toaỡn maỷch.

jQPIU3S3SSSS
A
^
A

.
A
~
C
~
B
~
A
~~
+===++=
P = 3P
B
A
B = 3UB
f
BIB
f
BcosB
f
B
Q = 3QB
A
B = 3UB
f
BIB
f
BsinB
f
B
w

w
w
Ba pha
õọỳi xổùng
khọng
trung tờnh
w
r rB
y
B r
A

B

C
(h.10-19) (h.10-20)
A
B
C
O


PB
A
B


PB
B
B

PB
C
B
ZB
A
B
ZB
B
B
ZB
C
B


w

w

w
PB
C
B PB
A
C
B
A

PB

B
B ZB
BC
B
ZB
AB
B ZB
CA
B
A


B


CB
Taới nọỳi Y
hoỷc , õọỳi
xổùng hoỷc
khọng õọỳi
xổùng
w
w

EB
1
B EB
2
B
A * PB

1
*
B * PB
2
*
C
(h.10-21) (h.10-22)
.
.






Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
148
Vồùi B
f
B laỡ argumen cuớa tọứng trồớ pha hay goùc lóỷch pha giổợa õióỷn aùp pha vaỡ doỡng
õióỷn pha.
Tổỡ õoù thỏỳy vồùi maỷch ba pha õọỳi xổùng chố cỏửn duỡng mọỹt watmet õo cọng suỏỳt
mọỹt pha nhổ hỗnh (h.10-19) nóỳu coù trung tờnh, nhổ hỗnh (h.10-20) nóỳu khọng coù trung
tờnh; sau õoù nhỏn 3 õổa ra cọng suỏỳt caớ maỷch ba pha.
Trong thổỷc tóỳ thổồỡng õo traỷng thaùi maỷch ba pha õọỳi xổùng bũng caùc lổồỹng dỏy,
nón ta dỏựn ra cọng thổùc tờnh cọng suỏỳt theo caùc lổồỹng dỏy U
B
d
B, IB

d
B :
+ Vồùi maỷch nọỳi Y coù U
B
d
B = 3UB
f
B ; IB
d
B = IB
f
+ Vồùi maỷch nọỳi coù UB
d
B = UB
f
B ; IB
d
B = 3IB
f
B
Nhổ vỏỷy caớ hai caùch nọỳi õóửu coù UB
d
BIB
d
B = 3UB
f
BIB
f
B nón
P = 3U

B
f
BIB
f
BcosB
f
B = 3UB
d
BIB
d
BcosB
f
B
Q = 3UB
f
BIB
f
BsinB
f
B = 3UB
d
BIB
d
BsinB
f
B (10-11)

Uọỳi vồùi maỷch ba pha ba dỏy õọỳi xổùng hoỷc khọng õọỳi xổùngU : ta coù thóứ sổớ duỷng cọng
thổùc tờnh toaùn vaỡ õo cọng suỏỳt tióỷn lồỹi sau õỏy nhổ hỗnh (h.10-22) :
Ta thỏỳy thóỳ hóỷ thọỳng õióỷn aùp dỏy bũng hai nguọửn Sõõ tổồng õổồng

UE ;UE
BC
.
2
.
AC
.
1
.
==
Caùc nguọửn tổồng õổồng seợ phaùt ra cọng suỏỳt bũng cọng suỏỳt tióu thuỷ trón taới :
()
12-11 I,URI,URPPP
B
^
BC
.
C
A
^
AC
.
2E1E
taới

+






=+=

tổỡ õỏy thỏỳy coù mọỹt caùch õo cọng suỏỳt nổợa laỡ nọỳi watmet nhổ hỗnh (h.10-22), doỡng õióỷn
qua watmet laỡ doỡng õióỷn dỏy, õióỷn aùp trón watmet laỡ aùp dỏy thỗ tọứng chố sọỳ cuớa 2
watmet seợ laỡ cọng suỏỳt cuớa caớ maỷch ba pha. Phổồng phaùp õo cọng suỏỳt nhổ vỏỷy thổồỡng
goỹi laỡ phổồng phaùp 2 watmet. Cọng suỏỳt cuớa caớ maỷch ba pha bũng : P = P
B
1
B + PB
2
B
Ta coù thóứ chổùng minh õióửu õoù tổỡ :
C
~
B
~
A
~~
SSSS ++= = P + jQ

+






=+=+=
+=+=
+=++=
B
^
BC
.
E
A
^
AC
.
E
B
^
BC
.
A
^
AC

.~
B
^
C
.
B
.
A
^
C
.
A
.
B
^
C
.
A
^
C
.
B
^
B
.
A
^
A
.~
B

^
A
^
C
.
B
^
B
.
A
^
A
.~
IURIURP nón jQPIUIUS
I)UU(I)UU(IUIUIUIUS
jQP)II(UIUIUS

Tổỡ õỏy thỏỳy rũng duỡng phổồng phaùp naỡy khi thoớa maợn quan hóỷ :
0III
C
.
B
.
A
.
=++

Uo cọng suỏỳt phaớn khaùng maỷch ba pha õọỳi xổùng bũng 1 watmetU : nhổ hỗnh (h.10-
23)

A
C B
UB
BC
B
IB
A


90
P
0
P
-
Ba pha
õọỳi
xổùng
A *
B *
C
w
(h.10-23)
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
149
Chố sọỳ õo = UB
BC
BIB
A
Bcos(

A
BC
I,U ) = UB
BC
BIB
A
Bcos(90P
0
P
- ) = UB
d
BIB
d
Bsin =
3
Q

Vỏỷy Q : cọng suỏỳt phaớn khaùng cuớa maỷch ba pha õọỳi xổùng bũng chố sọỳ duỷng cuỷ
õo nhỏn vồùi
3 .
Vờ duỷ : cho maỷch õióỷn ba pha õọỳi xổùng nhổ hỗnh (h.10-24) coù aùp dỏy nguọửn
220V, tọứng trồớ taới 50<70
P
0
P
.
Xaùc õởnh sọỳ chố caùc watmet, tờnh cọng suỏỳt tióu thuỷ trong maỷch.
Giaớ thióỳt

V0220U
AB
.
= , V120220U
o
BC
.
= , V120220U
o
CA
.
= , V60220U
o
AC
.
=
phadoỡng laỡ 704,4
7050
0220
Z
U
I
0
0
AB
.
AB
.
=

==
suy ra doỡng dỏy tổỡ quan hóỷ õọỳi xổùng :

o
30j
AB
.
A
.
e.I3I

= = 3 eP
-j70
P
eP
-j30
P
.4,4 = 7,62<-100P
0
P


B
.
I = 3eP
-j70
P
eP
-j30

P
eP
-j120
P
.4,4 = 7,62<-220P
0
P
= 7,62<140P
0
P

Chố sọỳ watmet :
[]
[]
)W(33270cos4,4.220)I,Ucos(IUP
)W(292)140120cos62,7.220)I,Ucos(IUP
)W(1288)100(60cos62,7.220P
}I,URe{)I,Ucos(IUP
o
AB
AB
ABAB3
00
B
BC
BBC2
00
1
A
^

AC
.
A
AC
AAC1
===
===
==
==







P
B
2
B coù trở sọỳ ỏm vỗ mừc ngổồỹc cổỷc cuọỹn aùp, doỡng watmet nón watmet seợ quay
ngổồỹc; muọỳn õoỹc õổồỹc chố sọỳ cỏửn hoaùn vở 2 cổỷc cuớa cuọỹn aùp hoỷc cuọỹn doỡng.
Ta õổồỹc cọng suỏỳt tióu thuỷ theo phổồng phaùp 2 watmet :
P = P
B
1
B + PB
2
B = 1288 - 292 = 996(W)
Cọng suỏỳt tờnh theo 1 watmet : P = 3P
B

3
B = 3.332 = 996(W)
Tổỡ trổồỡng quay trong maùy õióỷn :
Ta õaợ bióỳt mọựi cuọỹn dỏy coù doỡng õióỷn hỗnh sin chaỷy qua õóửu taỷo ra trong noù
mọỹt tổỡ trổồỡng õỏỷp maỷch. Bũng giaới tờch chổùng minh õổồỹc nóỳu cung cỏỳp mọỹt hóỷ thọỳng
w

w
PB
3
B
A
ZB
BC
B
ZB
AB
B
IB
AB
B
ZB
CA
B
w
UB
AB
B
UB
CA

B UB
BC
B
120P
0
60P
0
h(1-24)
A

B
C
IB
A
IB
B
IP
'
PB
2




.
.


.
.

U
B
AC
B
.B
PB
1
PB
2
Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
150
dng âiãûn ba pha âäúi xỉïng lãûch nhau trong thåìi gian 1/3 chu k vo ba cün dáy ca
mạy âiãûn âàût lãûch nhau trong khäng gian gọc 120
P
0
P
thç s hçnh thnh mäüt tỉì trỉåìng quay
trong mạy âiãûn nhỉ l täø håüp cạc tỉì trỉåìng âáûp mảch.
Ta mä t sỉû hçnh thnh tỉì trỉåìng quay bàòng viãûc xẹt mäüt mạy âiãûn åí Stato cọ 3
dáy qún AX, BY, CZ giäúng hãût nhau âàût lãûch nhau trong khäng gian gọc 120
P
0
P
, cạc
dáy qún ny âỉåüc cung cáúp båíi hãû thäúng dng âiãûn ba pha âäúi xỉïng (tỉïc cạc dng
lãûch nhau vãư thåìi gian 1/3T). Trong tỉìng cün dáy s tảo ra cạc tỉì trỉåìng cạc pha B
B
A

B,
B
B
B
B , BB
C
B ( l cạc tỉì trỉåìng âáûp mảch)
Täøng håüp tỉì trỉåìng cạc pha s âỉåüc tỉì trỉåìng chung ca mạy. Biãøu diãùn quan
hãû giỉỵa cạc tỉì trỉåìng nhỉ hçnh v (h.10-26)
Âãø tiãûn ta coi mäùi cün dáy gäưm hai thanh dáùn - mạy gäưm 3 cün dáy 6 thanh
dáùn :
Cung cáúp vo 3 cün dáy AX,
BY, CZ hãû thäúng cạc dng âiãûn âäúi
xỉïng theo thỉï tỉû i
B
A
B , iB
B
B, iB
C
Bnhỉ hçnh
(h.10-25). Ta xẹt tỉì trỉåìng mạy åí
cạc thåìi âiãøm :
+ Thåìi âiãøm t = 0 , dng qua
cạc pha l :
i
B
A
B = IB
m

B sr1 dng qua pha A
âảt giạ trë I
B
m
B → tảo trong cün dáy
pha A tỉì cm pha âảt B
B
A
B = BB
m
B cọ
chiãưu vng gọc våïi trủc dáy qún pha A.
cn i
B
B
B = iB
C
B = -
2
I
m
→ dng qua pha B v C âảt giạ trë
2
I
m
→ tảo trong pha B, pha C tỉì
cm B
B
A
B = BB

C
B=
2
B
m
cọ phỉång vng gọc våïi trủc dáy qún tỉìng pha B,C.
Tỉì trỉåìng täøng trong mạy lục ny l
CBA
BBBB
→→→
∑
→
++= : ta cọ thãø cäüng ba
vectå
CBA
B,B,B
→→→
âãø âỉåüc
∑
→
B nhỉ hçnh (h.10-26a)
Lỉu dng pha A l i
B
A
B = IB
m
B quy ỉåïc chiãưu âi tỉì X âãún A
i
B
B

B = iB
C
B = -
2
I
m
nãn chiãưu ngỉåüc lải âi tỉì B âãún Y, C âãún Z nhỉ hçnh v (h.10-
26a)
Cäüng cạc vectå
CBA
B,B,B
→→→
ta âỉåüc tỉì trỉåìng täøng trong mạy tải t = 0 l
m
B
2
3
B =
∑
cọ phỉång trng phỉång
A
B
→
l phỉång cọ dng âang cỉûc âải.
Cọ thãø xạc âënh âỉåüc chiãưu
Σ
→
B bàòng cạch coi mạy lục ny thnh hai cỉûc tỉì : tỉì
âọ dng quy tàõc xạc âënh âỉåüc chiãưu tỉì trỉåìng chung trong mạy.
Tỉång tỉû nhỉ váûy xẹt åí t = T/3 : dng pha B âảt cỉûc âải i

B
B
B = IB
m
B → tảo tỉì trỉåìng
pha B l B
B
B
B = BB
m
Bcọ phỉång vng gọc våïi trủc cün dáy pha B, dng iB
B
B chảy tỉì Y âãún
T/3 2T/3 T
t
O
i iB
A
iB
B
iB
c
(h.10-25)
Giạo trçnh Cåí såí K thût âiãûn I Trang
Trỉåìng Âải Hc Bạch Khoa - Khoa Âiãûn - Bäü män Thiãút bë âiãûn
151
B. Dng pha A, C âảt iB
A
B = iB
C

B = -
2
I
m
chảy tỉì A âãún X, v tỉì C âãún Z tảo nãn tỉì trỉåìng
pha A v C cọ trë säú : B
B
A
B = BB
C
B=
2
B
m
, cọ phỉång vng gọ våïi trủc dáy qún pha v
pha C, täøng håüp 3 tỉì trỉåìng tải thåìi âiãøm ny âỉåüc tỉì trỉåìng täøng cọ trë säú
m
B
2
3
B =
∑
v cọ chiãưu trng chiãưu tỉì trỉåìng pha B l pha âang cọ dng cỉûc âải nhỉ
hçnh (h.10-26b)

Xẹt åí 2T/3 : dng pha C âảt cỉûc âải i
B
C
B = IB
m
B → tảo ra tỉì trỉåìng BB
C
B = BB
m
Bcọ
phỉång vng gọc trủc pha C. Dng pha A, B âảt i
B
A
B = iB
B
B = -
2
I
m
chảy tỉì A âãún X, v tỉì
B âãún Y tảo nãn tỉì trỉåìng B
B
A
B = BB
B
B=
2

B
m
cọ phỉång vng gọc trủc pha A, B täøng
håüp 3 tỉì trỉåìng tải thåìi âiãøm ny âỉåüc tỉì trỉåìng täøng trong mạy cọ trë säú
m
B
2
3
B =
∑
v cọ phỉång trng phỉång
C
B
→
l pha âang cọ dng cỉûc âải nhỉ hçnh
(h.10-26c)
Nhỉ váûy phỉång ca tỉì trỉåìng täøng trong mạy ln ln thay âäøi trong khäng
gian. Cỉï sau thåìi gian t = T/3 thç tỉì trỉåìng quay âỉåüc mäüt gọc khäng gian 120
P
0
P
, nhỉ
váûy sau mäùi chu k T thç tỉì trỉåìng quay âỉåüc 1 vng, m táưn säú ca dng âiãûn l f,
nãn täúc âäü quay ca tỉì trỉåìng l n =
ït vng/phuf60sec/vng f
T
1
== våïi mạy cọ
mäüt âäi cỉûc nhỉ vê dủ trãn.
Nãúu mạy cọ p âäi cỉûc thç

phụt/vng
p
f
60
n =

Khi cung cáúp vo mạy hãû thäúng ngưn ba pha thỉï tỉû A, B, C thç ta âỉåüc tỉì
trỉåìng quay theo chiãưu kim âäưng häư; nãúu ta thay âäøi thỉï tỉû hai pha thç s tảo âỉåüc tỉì
trỉåìng quay ngỉåüc lải. Âáy chênh l cạch âo chiãưu quay ca âäüng cå âiãûn.
Ta tháúy trong vê dủ trãn tỉì trỉåìng quay cọ trë säú
m
B
2
3
B =
Σ
= const v quay våïi
täúc âäü n = 60f (v/p) = const ; tỉì trỉåìng quay nhỉ váûy gi l tỉì trỉåìng quay trn.
+
+
+
Z B
X

A

Y C
BB
B
BB

C
BB
A
BB
Σ

+
Z B
X
A

Y C
BB
C
BB
B
BB
A
BB
Σ
+
+
+
ZB
X
A

YC
BB
B

BB
C
BB
A
BB
Σ
+
+
(h.10-26b)(h.10-26a) (h.10-26c)
Giaùo trỗnh Cồớ sồớ Kyợ thuỏỷt õióỷn I Trang
Trổồỡng aỷi Hoỹc Baùch Khoa - Khoa ióỷn - Bọỹ mọn Thióỳt bở õióỷn
152
Tổỡ vờ duỷ ta cuợng ruùt ra õổồỹc õióửu kióỷn õóứ taỷo nón tổỡ trổồỡng quay laỡ phaới coù ờt
nhỏỳt hai cuọỹn dỏy õỷt lóỷch nhau trong khọng gian mọỹt goùc naỡo õoù vaỡ doỡng chaớy qua
chuùng phaới lóỷch nhau vóử thồỡi gian.
ặẽng duỷng vióỷc taỷo ra tổỡ trổồỡng quay ( maỡ khọng phaới duỡng õọỹng cồ sồ cỏỳp naỡo
õóứ taỷo ra ) ngổồỡi ta chóỳ taỷo ra caùc loaỷi õọỹng cồ õióỷn - laỡ õọỹng cồ õổồỹc duỡng phọứ bióỳn
trong cuọỹc sọỳng, trong cọng nghióỷp vaỡ saớn xuỏỳt
Maùy õióỷn vồùi 3 cuọỹn dỏy õỷt lóỷch nhau trong khọng gian goùc 120
P
0
P
cung cỏỳp cho
noù mọỹt hóỷ thọỳng doỡng ba pha õọỳi xổùng , trong maùy õổồỹc taỷo ra tổỡ trổồỡng quay laỡm phaùt
sinh caùc doỡng caớm ổùng trong cuọỹn dỏy rọto, taỷo sổỷ quay roto vồùi tọỳc õọỹ n
B
1
B < n goỹi laỡ
õọỹng cồ õióỷn khọng õọửng bọỹ.
Ngổồỡi ta cuợng vỏỷn duỷng sổỷ hỗnh thaỡnh tổỡ trổồỡng quay õóứ laỡm õọỹng cồ õióỷn 1

pha noù coù 2 cuọỹn dỏy õỷt lóỷch nhau trong khọng gian nhổng hai cuọỹn dỏy õóửu õổồỹc
cung cỏỳp tổỡ mọỹt pha nón muọỳn hai doỡng lóỷch nhau vóử thồỡi gian thỗ mọỹt cuọỹn dỏy õổồỹc
nọỳi tióỳp thóm vaỡo mọỹt tuỷ õióỷn. Ta goỹi cuọỹn nọỳi tuỷ laỡ cuọỹn khồới õọỹng. Vồùi õọỹng cồ coù
mọỹt pha cổỷc nhoớ ngổồỡi ta duỡng voỡng ngừn maỷch trón mọựi cổỷc õóứ thay thóỳ tuỷ khồới õọỹng.