Tài liệu Bài giảng Ô nhiễm môi trường không khí pptx

1
May 31, 2006 1
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm môi trường không khí
CBGD: ThS. TRẦN MINH HẢI
TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 05 NĂM 2006
May 31, 2006 2
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ
MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ
Không khí sạch:
¾78,09% tt N
2
;
¾20,94% tt O
2
;
¾1-4% tt hơi nước;
¾0,03% tt CO
2
…
2
May 31, 2006 3
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí
là sự có mặt của các chất trong khí quyển sinh ra từ
hoạt động của con người hoặc các quá trình tự nhiên
với nồng độ đủ lớn và thời gian đủ lâu và sẽ ảnh
hưởng đến sự thoải mái, dễ chòu, sức khoẻ, lợi ích

của con người và môi trường.
May 31, 2006 4
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí là sự có mặt của các chất trong
khí quyển sinh ra từ hoạt động của con người hoặc
các quá trình tự nhiên với nồng độ đủ lớn và thời
gian đủ lâu và sẽ ảnh hưởng đến sự thoải mái, dễ
chòu, sức khoẻ, lợi ích của con người và môi trường.
Môi trường không khí trong nhà: KK + yếu tố vi
khí hậu T, ϕ, v, bức xạ.
3
May 31, 2006 5
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Indoor Air Pollution Sources
Indoor Air Pollution Sources
Ozone
Emitters
Gas or oil furnaces produce
carbon monoxide, nitrogen
dioxide, and particulate matter
Poor
location of
fresh air
intakes may
bring in
pollutants
Many cleaning
products and

pesticides
contain harmful
chemicals, fumes
may circulate
Remodeling
and
painting
can put
fumes and
particulate
matter into
circulation
Smokers

May 31, 2006 6
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Hệ thống ô nhiễm không khí
Hệ thống ô nhiễm không khí
NGUỒN Ô NHIỄM
NGUỒN TIẾP NHẬN
Khống chế ô nhiễm
tại nguồn
Khí quyển
Giám sát ô nhiễm
Khống chế ô nhiễm
4
May 31, 2006 7
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Tuần hoàn của
Tuần hoàn của

gió vận chuyển
gió vận chuyển
chất ô nhiễm
chất ô nhiễm
không khí từ
không khí từ
vùng ô nhiễm
vùng ô nhiễm
công nghiệp
công nghiệp
nặng đến Bắc
nặng đến Bắc
cực là nơi tích
cực là nơi tích
luỹ sương mù.
luỹ sương mù.
May 31, 2006 8
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguo
Nguo
à
à
n
n
ô nhiễm không khí
ô nhiễm không khí
 Phân loại theo tính chất sự phát thải
¾ Nguồn đường:
 đường bộ;
 đường xe lửa;

 đường thủy,
 đường hàng không.
¾ Nguồn điểm:
 ống khói của các nguồn đốt riêng lẻ,
 bãi chất thải,
¾ Nguồn vùng:
 khu công nghiệp tập trung,
 đường ô tô nội thành, nhà ga, cảng, sân bay
5
May 31, 2006 9
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguo
Nguo
à
à
n
n
ñ
ñ
ie
ie
å
å
m
m
/>May 31, 2006 10
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguo
Nguo
à

à
n
n
ñö
ñö
ô
ô
ø
ø
ng
ng
Vietnam airlines
6
May 31, 2006 11
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguo
Nguo
à
à
n vu
n vu
ø
ø
ng
ng
/>May 31, 2006 12
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguo
Nguo
à

à
n vu
n vu
ø
ø
ng
ng
Coastal Industrial Zone (Yokohama) © Shinji Tanabe
/>7
May 31, 2006 13
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Tự nhiên
Nhân tạo
NGUỒN Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ
0
)
v
Núi Cháy Gió Xác bã Phấn hoa Giao Nhà Nhu cầu
lửa rừng Bão phân hủy Vi khuẩn thông máy cá nhân

Nguồn ô nhiễm không khí
Nguồn ô nhiễm không khí
 Phân loại theo tính chất nguồn phát sinh
May 31, 2006 14
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguồn tự nhiên
Nguồn tự nhiên
 Núi lửa
 Cháy rừng
 Gió, bão

 Phân huỷ yếm khí tự nhiên các chất hữu
cơ (xác…): NH
3
, CH
4
, CO
2
…
 Tác nhân sinh học: phấn hoa, vi sinh vật,
côn trùng
8
May 31, 2006 15
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Núi lửa
Núi lửa
/>May 31, 2006 16
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Flow regimes in volcanic conduits
Flow regimes in volcanic conduits
Ole
g
Melnik
,
Universit
y
of Bristol
,
22 to 26 March 2004
9
May 31, 2006 17

Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Núi lửa phun
Núi lửa phun
 SO
2
, H
2
S, HF và bụi.
May 31, 2006 18
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Cháy rừng
Cháy rừng
Cháy rừng
 NO
x
, SO
2
, CO, bụi tro.
10
May 31, 2006 19
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Nguồn nhân tạo
Nguồn nhân tạo
 Đốt nhiên liệu: bụi và CO, SO
2
, NO
x
;
 SX công nghiệp: bụi, hơi khí độc (SO
2

, HF, Pb…)
 Chăn nuôi gia súc: NH
3
, H
2
S ;
 Thu gom xử lý rác; lò thiêu…: CH
4
, NH
3
,…, sản phẩm
cháy;
 Sinh hoạt: chất tẩy, khử mùi, sơn vecni, keo, nhuộm, uốn
tóc: dung môi (axeton, formaldehyt…); photocopy: O
3
; nhà
xe: các chất hữu cơ bay hơi, hút thuốc…) CO, hơi
nicotin…
May 31, 2006 20
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô NHIỄM DO GIAO THÔNG
Ô NHIỄM DO GIAO THÔNG
Nguyên nhân :
Lượïng xe nhiều, chất
lượng thấp
Đường: chất lượng
kém
Nhiên liệu: phụ gia
Bụi, chì
11

May 31, 2006 21
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Đốt cháy nhiên liệu trong động cơ
Đốt cháy nhiên liệu trong động cơ
May 31, 2006 22
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô NHIỄM DO SX CÔNG NGHIỆP
Ô NHIỄM DO SX CÔNG NGHIỆP
Nguyên nhân:
Quá trình cháy
¾ CO, NO
x
, SO2, khí độc
khác,…
Quá trình bay hơi
¾ Chất hữu cơ bay hơi, dầu
mỏ…
Thải bỏ trực tiếp
¾ CFCs, khí có mùi, CH
4
…
12
May 31, 2006 23
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Sản xuất công nghiệp
Sản xuất công nghiệp
 Sản xuất
May 31, 2006 24
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Quá trình cháy

Quá trình cháy
 Nguyên liệu: chất cháy, oxy
 Nhiệt: mồi
 Tiếp xúc, thời gian
13
May 31, 2006 25
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
HOW FIRES START
HOW FIRES START
 Fire is a chemical reaction involving rapid oxidation or
burning of a fuel. It needs three elements to occur:
FUEL - Fuel can be any combustible material - solid, liquid or
gas. Most solids and liquids become a vapor or gas before
they will burn.
OXYGEN - The air we breathe is about 21 percent oxygen.
fire only needs an atmosphere with at least 16 percent
oxygen.
HEAT - Heat is the energy necessary to increase the
temperature of the fuel to a point where sufficient vapors are
given off for ignition to occur.
CHEMICAL REACTION - A chain reaction can occur when
the three elements of fire are present in the proper
conditions and proportions. Fire occurs when this rapid
oxidation, or burning takes place.
Take any one of these factors away, and the fire cannot occur
or will be extinguished if it was already burning.
May 31, 2006 26
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Noâng nghieäp
Noâng nghieäp

Chaên nuoâi
¾ methane
¾ nitrous oxide
14
May 31, 2006 27
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô nhiễm không khí trong nhà
Ô nhiễm không khí trong nhà
Không khí trong nhà được xem là không gian
trong phòng không phải là khu vực công nghiệp
mà con người sống ở đó > 1h.
Gồm: không gian khôn gkhí trong văn phòng,
phòng học, xe, trung tâm mua sắm, bệnh viện và
nhà riêng.
May 31, 2006 28
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
15
May 31, 2006 29
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Chất ô nhiễm quan trọng
Chất ô nhiễm quan trọng
 Bụi đất
 Khói thuốc
 Oxyt nitơ
 Formandehyt
 Tác nhân sinh học: Vi
khuẩn, Mốc, Virut, Chất thải
của vật nuôi, Ve
 Gián
 Phấn hoa

 Cây cỏ…
May 31, 2006 30
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Thuốc lá
Thuốc lá
16
May 31, 2006 31
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Yếu tố ảnh hưởng chính
Yếu tố ảnh hưởng chính
đến không khí trong nhà
đến không khí trong nhà
2 yếu tố chính:
¾ Khối lượng và chất lượng không khí bên ngoài
lấy vào phòng (lưu lượng thông gió, sa lắng và
phân hủy hoá học)
¾ Nguồn phát thải chất ô nhiễm không khí trong
phòng
May 31, 2006 32
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Thời gian
Thời gian
Mùa đông
80 - 90%
thời gian ở
trong phòng
17
May 31, 2006 33
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Moâi tröôøng khoâng khí xung quanh

Moâi tröôøng khoâng khí xung quanh
Ambient air pollution
Ambient air pollution
May 31, 2006 34
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
18
May 31, 2006 35
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
19
May 31, 2006 37
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Các hoạt động của con người và ô nhiễm môi trường
May 31, 2006 38
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Cha
Cha
á
á
t
t
ô nhiễm không khí
ô nhiễm không khí
 Phân loại dựa vào trạng thái vật lí
¾ Rắn:
¾ Lỏng:
¾ Khí và hơi:
¾ Vật lý:
 Dựa vào kích thước hạt
¾ Phân tử

¾ Aerosol
 Phân loại theo sự hình thành
¾ Sơ cấp
¾ Thứ cấp
20
May 31, 2006 39
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Cha
Cha
á
á
t
t
ô nhiễm không khí
ô nhiễm không khí
Phân loại dựa vào trạng thái vật lí
¾ Rắn: bụi, khói ;
¾ Lỏng: sol lỏng/khí như sương mù ;
¾ Khí và hơi: CO
x
, NO
x
, SO
2
…
¾ Vật lý: ồn, nhiệt, phóng xa…
May 31, 2006 40
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Cha
Cha

á
á
t
t
ô nhiễm không khí
ô nhiễm không khí
@ Dựa vào kích thước hạt
• Phân tử (hỗn hợp khí - hơi)
• Aerosol (gồm các hạt rắn, lỏng).
¾Bụi thô (grit): φ > 75µm;
¾Bụi (dust): φ = 5 – 75µm;
¾Khói (smoke): φ = 1 – 5µm;
¾Khói mòn (fume): φ < 1µm;
¾Sương (mist), sương giá (fog): φ < 10µm;
¾Bụi hô hấp: φ< 10µm (PM10)
21
May 31, 2006 41
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Ô nhiễm bụi
Ô nhiễm bụi
Case studies: Ogallala Aquifer
Case studies: Ogallala Aquifer
May 31, 2006 42
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Kích thước chất ô nhiễm khí
Kích thước chất ô nhiễm khí
 Kích thước
22
May 31, 2006 43
Instructor: MSc. Tran Minh Hai

Human Hair (70 µm diameter)
Hair cross section (70 µm)
PM
2.5
(2.5 µm)
PM
10
(10µm)
M. Lipsett, California Office of Environmental Health Hazard Assessment
Hỗn hợp của các phần tử rất nhỏ và các giọt lỏng
Hạt bụi
Hạt bụi
May 31, 2006 44
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Cha
Cha
á
á
t
t
ô nhiễm không khí
ô nhiễm không khí
 Phân loại theo sự hình thành
¾ Chất ô nhiễm sơ cấp
• Thải trực tiếp từ nguồn: SO
2
, H
2
S, NO, NH
3

, CO, CO
2
, HCl…
¾ Chất ô nhiễm thứ cấp
• Tạo thành do biến đổi của chất ô nhiễm sơ cấp: SO
3
, H
2
SO
4
,
…
Phân tử (hỗn hợp khí - hơi)
 Quá trình biến đổi trong khí quyển
¾ Biến đổi vật lý: phát tán, sa lắng…
¾ Biến đổi hóa học: phản ứng do quang, nhiệt, hoá chất…
23
May 31, 2006 45
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Các chất ô nhiễm không khí tiêu biểu
Các chất ô nhiễm không khí tiêu biểu
TT Ngành sản xuất Các chất ô nhiễm đặc trưng
A Công nghiệp năng lượng
1 NM nhiệt điện, lò nung, nồi hơi dùng
than đá, dầu mỏ (DO, FO)
Bụi, SO
x
, NO
x
, CO

x
, hydrocacbon
aldehyt.
B Công nghiệp luyện kim
1 Luyện kim, đúc Bụi, SO
2
, CO
x
(CO, CO
2
), HF, chì
C Công nghiệp hoá chất
1 Sản xuất hoá chất cơ bản
Axit sunfuric
Amoniac
Xút – clo
SO
x
(SO
2
, SO
3
).
NH
3
.
Cl
2
, HCl2 Sản xuất phân bón:
Superphotphat, phân lân nung chảy

Ure
Bụi, HF, SiF
4
, SO
3
CO, CO
2−
, NH
3
, SO
2
3 Lọc dầu Hydrocacbon, bụi, CO
x
, SO
x
, NO
x
.
D Công nghiệp vật liệu xây dựng
1 Sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng Bụi, CO, CO
2
, SO
2
, NO
x,
HF
2 Tôn mạ kẽm Bụi kim loại, NH
3
, HCl, SO
2

May 31, 2006 46
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Các chất ô nhiễm không khí tiêu biểu
Các chất ô nhiễm không khí tiêu biểu
TT Ngành sản xuất
Các chất ô nhiễm đặc trưng
E Công nghiệp nhẹ
1 Dệt, nhuộm Bụi, hợp chất hữu cơ
2 Sản xuất giấy Bụi, mùi hôi (H
2
S,
metylmercaptan, dimetylsunfit…),
clo
3 Gốm sứ, thuỷ tinh, Bụi, CO
x
,HF
4 Keo, sơn, vecni Bụi, hợp chất hữu cơ
5 Xà bông, bột giặt Bụi, kiềm
6 Sản xuất thuốc lá Bụi, mùi, nicôtin, menthol
7 Sản xuất thuốc trừ sâu Bụi, thuốc trừ sâu
8 Công nghệ thuộc da Mùi hôi
9 Sản xuất nhựa, cao su, chất dẻo Bụi, mùi hôi, hợp chất S
24
May 31, 2006 47
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
May 31, 2006 48
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
25
May 31, 2006 49
Instructor: MSc. Tran Minh Hai

Các vấn đề ô nhiễm
Các vấn đề ô nhiễm
Vấn đề toàn cầu
¾ Thủng tầng ôâzon
¾ Khí nhà kính
Vấn đề vùng
¾ Mưa axit
¾ Khói quang hoá
Đòa phương
Trong nhà (tại gia đình, nhà máy, văn phòng)
May 31, 2006 50
Instructor: MSc. Tran Minh Hai
Tác động của ô nhiễm không khí
Tác động của ô nhiễm không khí
Nguyên nhân gây nhiễm độc:
¾ Cố ý do tai nạn, sự cố (nhiễm độc cấp tính)
¾ Môi trường lao động hay sinh hoạt bò ô nhiễm (nhiễm
độc mạn tính)
Đối với con người:
¾ Ngạt thở, gây cay, chảy nước mắt, dò ứng, ngứa, mề
đay,….
¾ Tác động đến hệ thần kinh, có thể gây liệt.
¾ Gây bệnh: viêm phù phổi, bệnh ho, hen xuyễn, lao
phổi, bụi phổi, ung thư.