Tài liệu Giáo trình thuế - Chương 1 doc

THUẾ
GV: Th.S Trịnh Thị Trinh
Th.S Phan Đặng My Phương

Chương trình môn học

Chương 1: Những vấn đề chung về thuế

Chương 2: Thuế tiêu dùng

Chương 3: Thuế XNK và một số vấn đề về
thuế trong hoạt động kinh tế đối ngoại khác

Chương 4: Thuế tài sản và tài nguyên

Chương 5: Thuế thu nhập

Chương 6: Báo cáo thuế

Cách thức đánh giá

Thái độ học tập, xây dựng bài: 10%

Kiểm tra giữa kỳ: 30%

Kiếm tra cuối kỳ: 60%

Tài liệu tham khảo

Giáo trình thuế - Đại học ngân hàng TpHCM –

NXB thống kê 2007

Giáo trình thuế - PGSTS Phan Thị Cúc – NXB
thống kê 2007

Giáo trình thuế- Đại học ngoại thương- NXB
giáo dục 2003

The economics of taxation – Bernard

Websites

www.mof.gov.vn

www.gdt.gov.vn

www.elearning.due.edu.vn

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.1 Khái niệm, quá trình hình thành và phát
triển của thuế
1.1.1 Khái niệm

Xét trên quyền lực nhà nước:thuế là những
khoản thu của nhà nước đối với các tổ chức
cá nhân trong xã hội.Nó mang tính chất bắt
buộc và không hoàn trả trực tiếp

Xét trên góc độ kinh tế chính trị học: thuế là

công cụ mà nhà nước sử dụng để phân phối
lại lợi ích giữa các tầng lớp trong xã hội

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.1.2 Những đặc trưng cơ bản về thuế

Thuế mang tính chất bắt buộc, cưỡng chế:
được quy định bởi văn bản pháp luật

Không hoàn trả trực tiếp: khoản đóng góp bắt
buộc không mang tính đối giá được hoàn trả
gián tiếp qua việc sử dụng hàng hóa công
cộng, số thuế phải nộp không phụ thuộc vào
khối lượng lợi ích tiêu dùng hàng hóa công
cộng mà phụ thuộc vào quy mô kinh doanh
và thu nhập

Chuyển dịch một chiều

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.1.3 Sơ lược về quá trình ra đời và phát triển
của thuế:

Thuế ra đời, tồn tại và phát triển gắn liền với
sự ra đời của nhà nước

Thuế là cơ sở kinh tế để nhà nước tồn tại và
phát triển

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
a.Quá trình phát triển chung của thuế trên thế
giới: chia làm 3 giai đoạn lớn

TK 16 trở về trước:Mang tính chất hiện vật,
ngày công, nhà nước không trực tiếp thu
thuế

TK 18 đến TK 19: Hình thành hệ thống thuế
và tổ chức thu thuế ra đời

Đầu TK 19 đến nay:Các luật thuế và bộ máy
thu thuế hoàn chỉnh

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
b.Quá trình phát triển của thuế tại Việt Nam

Giai đoạn 1-Tkỳ phong kiến:thuế bằng hiện
vật ngày công

Giai đoạn 2- Tkỳ thuộc địa nữa phong kiến:
chế độ thuế rất nặng nề, kìm hãm sự phát
triển kinh tế, nhân dân bị bần cùng hóa

Giai đoạn 3- từ năm 1945- 1954:hệ thống
thuế chưa hoàn chỉnh, thuế chỉ đáp ứng được
phần nhỏ chi tiêu của nhà nước, phần còn lại

phải bù đắp bằng nguồn phát hành, giá trị
đồng tiền bị giảm sút

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ

Giai đoạn 4 – từ năm 1954 đến năm 1975:ở
miền bắc chuyển sang hệ thống thuế nhiều
mức thuế suất; ở miền nam dựa vào viện trợ
của Mỹ, thu từ thuế chỉ chiếm 20% ngân
sách hàng năm

Giai đoạn 5- từ sau ngày thống nhất đất
nước:hệ thống thuế được dần hoàn chỉnh để
đảm bảo tập trung các nguồn thu trong nền
kinh tế và thực hiện cam kết dỡ bỏ hàng rào
thuế quan

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.2 Vai trò của thuế

Thuế là công cụ tập trung chủ yếu nguồn thu
cho NSNN

Thuế tham gia điều tiết kinh tế vĩ mô

Thuế là công cụ điều hòa thu nhập, thực hiện
công bằng xã hội trong phân phối


Thuế là công cụ để thực hiện kiểm tra, kiểm
soát các hoạt động sản xuất, kinh doanh

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.3 Các yếu tố cấu thành của 1 luật thuế

Tên gọi của thuế:Thể hiện đối tượng tác động hoặc mục tiêu
của việc áp dụng sắc thuế đó

Đối tượng nộp thuế ( người nộp thuế): là người đem tiền thuế
nộp cho nhà nước

Đối tượng chịu thuế:Giá trị hàng hóa dich vụ, giá trị tài sản, thu
nhập của doanh nghiệp hay cá nhân

Biểu thuế - Thuế suất: Yếu tố quan trọng nhất của một sắc
thuế.Nó phản ánh mức độ và yêu cầu của nhà nước trong việc
huy động vào NSNN

Giá tính thuế

Chế độ miễn giảm thuế

Thủ tục thu nộp thuế

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
•
Các loại thuế suất:

+ Thuế suất cố định tuyết đối
+ Thuế suất tỉ lệ cố định
+ Thuế suất lũy tiến: Lũy tiến từng phần, lũy
tiến toàn phần

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.4 Hệ thống thuế
1.4.1 Nguyên tắc xây dựng hệ thống thuế
a.Nguyên tắc công bằng: phải đối xử công bằng giữa các cá nhân

Tính công bằng tiếp cận theo lợi ích được hưởng

Tính công bằng tiếp cận theo khả năng chi trả
+ Công bằng ngang: đối xử như nhau đối với các cá nhân giống
nhau
+ Công bằng dọc: đối xử khác nhau với các cá nhân khác nhau
b. Nguyên tắc hiệu quả đối với nền kinh tế, với số thu NSNN
c. Nguyên tắc đơn giản về mặt hành chính: Phải đơn giản để
việc quản lý dễ dàng và không tốn kém
d. Nguyên tắc linh hoạt: phải có khả năng thích ứng một các dễ
dàng với những hoàn cảnh kinh tế thay đổi

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.4.2 Phân loại thuế trong hệ thống thuế
a.Theo đối tượng nộp thuế

Thuế gián thu:người nộp thuế và người chịu
thuế không đồng nhất


Thuế trực thu:có tính điều tiết thu nhập

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
b. Theo đối tượng chịu thuế

Thuế thu nhập: đánh vào thu nhập hình
thành

Thuế tiêu dùng:đánh vào hàng hóa tiêu thụ
và dịch vụ cung ứng

Thuế tài sản: đánh vào việc sở hữu, sử dụng
hay chuyển nhượng tài sản

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
c. Theo mối tương quan giữa thuế phải nộp và
thu nhập

Thuế có tính lũy tiến: lấy đi một phần thu
nhập lớn hơn khi thu nhập tăng

Thuế theo tỷ lệ: chiếm một tỷ lệ không đổi
trong thu nhập

Thuế có tính lũy thoái; người có thu nhập
thấp phải chịu gánh nặng thuế tương đối cao
hơn người có thu nhập cao

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.4.3 Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống
thuế của nước CHXHCNVN
Xem chi tiết tại
/>thieu-nganh-thue/Lich-su-nganh-thue

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.4.4 Hệ thống thuế hiện hành và định hướng
cải cách hệ thống
a. Hệ thống thuế hiện hành ở Việt Nam
Thuế XNK, thuế TTĐB, Thuế GTGT, Thuế
TNDN, Thuế thu nhập cá nhân, thuế môn
bài, thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất nông
nghiệp, thuế nhà đất, thuế chuyển quyền
sử dụng đất

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
b.Định hướng cải cách hệ thống
b1. Nhược điểm của hệ thống thuế hiện nay
-
Chưa thể hiện sự bình đẳng về động viên đóng
góp
-
Chưa bao quát
-
Chính sách mang tính chắp vá

-
Tổ chức quản lý thuế chưa thành hệ thống tập
trung chặt chẽ
-
Còn nhiều người cho hiểu rõ sự cần thiết phải có
thuế để dáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
b2.Yêu cầu đổi mới hệ thống thuế
-
Thuế phải đảm bảo nguồn thu chủ yếu cho NSNN
-
Thuế phải thực sự là công cụ có hiệu lực góp phần
quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế
-
Thuế phải tích cực góp phần thực hiện bình đẳng,
công bằng xã hội.
-
Hệ thống chính sách thuế mới phải bảo đảm tính
pháp lý cao.
-
Điểm thay đổi cơ bản trong cải cách chính sách thuế
là các luật và pháp lệnh thuế được áp dụng thống
nhất với mọi thành phần kinh tế, không phân biệt
quốc doanh và ngoài quốc doanh.

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.5 Phân tích tác động của thuế đến nền kinh tế

1.5.1 Thuế tác động lên giá cả hàng hóa và dịch vụ
Khi có thuế, thì mức điều tiết thuế của thuế gián thu
làm tăng chi phí đầu vào của các yếu tố sản xuất và
tất yếu phải tăng giá cả bán ra trên thị trường

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THUẾ
1.5.2 Thuế tác động vào tiền lương
Khi thuế đánh vào giá cả hàng hóa làm cho thu
nhập của người sản xuất giảm xuống và sẽ
làm cho mức tiền lương của người lao động
cũng bị giảm theo

Câu hỏi
1. Phân tích các đặc điểm của thuế. Từ đó chỉ ra sự
khác biệt của thuế với các khoản thu khác thuộc
NSNN
2. Trình bày vai trò của thuế.vai trò bảo hộ của thuế
thay đổi như thế nào trong điều kiện hội nhập kinh
tế quốc tế?
3. Tại sao nói: nộp thuế là quyền và nghĩa vụ của mỗi
công dân?
4. Nêu những điểm khác biệt cơ bản giữa thuế trực
thu và thuế gián thu?
5. Một sắc thuế cần phải có những yếu tố căn bản
nào?