Thực trạng và giải pháp phát triển thương nghiệp quốc doanh trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (168.18 KB, 50 trang )
L i nói u
L ch s phát tri n kinh t lo i ng i t tr c n nay ã tr i quaà
r t nhi u hình thái kinh t xã h i, n i b t v rõ nét ó l hình tháià à
công xã nguyên thu , chi m h u nô l , phong ki n, t b n ch ngh a
v xã h i ch ngh a. Trong t t c các hình thái kinh t ó ch a cóà
m t hình thái kinh t n o có m t c ch qu n lý, i u h nh kinh tà à
m t cách phù h p v h p lý nh t t vi c phát tri n kinh t ch d aà
v o kinh t th tr ng gi i quy t v n c b n c a n n kinh tà
cho n vi c ch d a v o t ch c qu n lý i u h nh c a Nh n cà à à
phát tri n kinh t . ! !
N c ta ang trong th i kì quá lên ch ngh a xã h i. Trong" # $ $
quá trình chuy n i t n n kinh t ch y u t cung t c p sang! % & ' ( ( )
n n kinh t th tr ng v i nhi u th nh ph n, v n ng theo c chà *
th tr ng có s qu n lý c a nh n c theo nh h ng xã h i chà
ngh a luôn t ra nh ng v n nghiên c u lý lu n th c ti n v r tà + , -
c n thi t ch ng h n nh : n n kinh t n c ta có bao nhiêu th nhà* . /
ph n, các th nh ph n quan h v i nhau nh th n o, v trí, vaià à* *
trò, c i m, ngu n g c c a m i th nh ph n kinh t ? T ó cóà+ 0 1 2 *
nh ng bi n pháp, chính sách c th nh m khuy n khích các th nhà, 3 4
ph n ó phát tri n theo h ng có l i. góp ph n v o s l a ch nà* 5 * 6
c ch t ch c qu n lý phát tri n kinh t cho phù h p, ng th i7 % 8 ! ! 9 : #
l m rõ l ch s phát tri n, v trí c a kinh t nh n c, c bi t l giaià à à +
o n Vi t Nam hi n nay, Sau m t th i gian h c t p, tìm tòi và / 6
nghiên c u môn kinh t chính tr , em ã thu l m c nh ng ki n8 ; 9 9
th c nh t nh em xin c nghiên c u t i: “à Th c tr ng và
1
gi i pháp phát tri n th ng nghi p qu c doanh trong n n kinh
t th tr ng nh h ng xã h i ch ngh a ” v i nh ng n i dung" $
ch y u sau:
+ Kh ng nh b n ch t c a n n kinh t nói chung trong n n< ; ) ' '
kinh t th tr ng. ; #
+Xác nh vai trò c a kinh t nh n c.à
+ xu t ph ng h ng, gi i pháp c b n i m i kinh t=' ) 7 " 7 % "
nh n c trong n n kinh t th tr ng theo nh h ng xã h i chà
ngh a Vi t Nam hi n nay. >
V i nh ng hi u bi t kinh nghi m th c t v i u ki n nghiênà ,
c u còn h n ch , nh ng sai sót m c ph i trong khi th c hi n s là / , 4 ?
i u không th tránh kh i. em r t mong nh n c nh ng l i phê ' ! @ ) A 9 #
bình v góp ý quý báu c a Cô giáo.à
Em xin chân th nh c m n.à
2
Phần 1
S hình th nh kinh t nh n cà à
B n ch t c a kinh t nh n c.à
1. Qúa trình hình th nh v phát tri n c a kinh t nh n cà à à
1.1. Kinh t nh n c hình th nh cùng v i Nh n cà à à
Lo i ng i sinh ra v o th i k tân sinh k th t , ó l m t b cà à à B C
ngo t trong gi i t nhiên, b c ngo t ó x y ra khi t tiên lo ià+ 4
ng i b u ch t o ra công c lao ng. Trong xã h i nguyên# D E F G $ $
thu , trình phát tri n l c l ng s n xu t th p kém, giai c p ch a $ ! ( 9 ) ) )
xu t hi n, Nh n c v kinh t Nh n c ch a xu t hi n. Nh n cà à à à
l công c c a giai c p th ng tr c s d ng duy trì tr t t xãà 3 1 3
h i cho phù h p v i l i ích c a nó. Ch c n ng ban u c a Nhà H *
n c l qu n lý h nh chính bao g m các l nh v c ch y u nh :à à 0
Ch c n ng i ngo i: qu n lý lãnh th , thi t l p quan h b nà H 1 /
giao v i các n c láng gi ng ." " '
Ch c n ng i n i: qu n lý tr t t xã h i, s p x p m i quan8 I J $ A ( $ D J
h gi a các cá nhân, các giai c p, các t ng l p, các c ng ng dân ) E " $ :
t c sao cho phù h p v i ý chí c a giai c p ã s n sinh ra nó.$ 9 " )
th c hi n hai ch c n ng n y, các Nh n c u ph i cóà à5 H
nh ng c s kinh t nh t nh. Trong l ch s phát tri n các Nhà, K
n c ã có các ph ng pháp khác nhau n m gi kinh t nh m" 7 ! D L
ph c v các ch c n ng kinh t c a mình.G G 8 I
3
L ch s ã ch ng minh ch c n ng kinh t c a Nh n c cà H
phôi thai ngay t bu i ban u khi Nh n c m i ch v a xu t hi n.à *
Sau ó m i c nh n th c v ng d ng v o th c ti n qu n lý kinhà à 3 -
t xã h i. Trong m i giai o n l ch s khác nhau thì vai trò kinh t $ M F ; N
c a Nh n c c ng bi u hi n m c khác nhau.à O K
Trong th i i chi m h u nô l , Nh n c ch nô l ki u Nhà à à / ,
n c u tiên trong l ch s ã tr c ti p dùng quy n l c c a mình" E ; N ( ' (
can thi p v o vi c phân ph i c a c i c s n xu t ra. Trong giaià 1
o n n y, c a c i c s n xu t ra b i nh ng ng i nô l d i sà / K ,
ch huy, i u khi n quá trình s n xu t c a giai c p ch nô, nh ngP ' ! ) )
kh i l ng c a c i y không c phân ph i m b giai c p ch nôà1 1
chi m o t b ng các th o n b o l c. Các th o n b o l c phi F L F F ( F F (
kinh t ây c s d ng l m công c chi m o t c ng b cà K 3 3 / Q
kinh t .
Trong th i i phong ki n, ngo i vi c can thi p v o vi c phânà à /
ph i c a c i, Nh n c phong ki n còn ng ra t p h p l c l ngà1
nhân dân xây d ng k t c u h t ng cho s n xu t nông nghi p,( ) F E )
khuy n khích di dân i m mang các vùng t m i, ra các chính > ) " '
sách ru ng t thích h p v i t ng th i k ... nh m phát tri n kinh t .$ ) 9 " & # R L !
Nhìn chung các ho t ng n y di n ra m t cách t phát. Trong sà/ -
khác bi t v i các Nh n c phong ki n ph ng Tây, ch c n ngà H
qu n lý kinh t c các Nh n c phong ki n ph ng ông nh nà 5
th c s m h n. Trung Qu c, M nh T ã nói trong h c thuy t c a8 " 7 > J F N S
mình l : Chính sách kinh t Nh n c phong ki n ph i h ng v oà à à
l m gi u cho dân. Dân gi u thì n c m i m nh. T t ng kinh tà à à / K
n y r t t ng ng v i t t ng kinh t c a Adam Smith, m c dùà 0 K +
4
hai nh t t ng s ng hai th i k cách nhau h ng nghìn n m. Hà à K 1 K B H 6
u cho r ng v b n ch t, l i ích cá nhân th ng nh t v i l i ích ' L ' ) 9 J ) " 9
to n xã h i, m i ng i trong khi l m gi u cho mình thì c ng ngà à à 6 O 0
th i l m gi u cho xã h i, t ó t lên vai trò Nh n c ph i i uà à à +
ho , s p x p các quan h l i ích sao cho s xung t l i ích cá nhânà 4
không l m th tiêu l i ích xã h i m ng c l i ph i thúc y l i íchà à / T
xã h i. Vi t Nam t t ng Nh n c can thi p v o n n kinh tà à K K
c ng c hình th nh r t s m nh : tri u i nh Lý ki m soát t tà àO /
c các thái p, b o v ch s h u Nh n c v ru ng t, Nhà à K ,
H ban h nh chính sách h n i n, h n nô, Nh Lê ban h nh ch à à à0 / /
quân i n... '
Trong th i i hình th nh v phát tri n c a ch ngh a t b nà à /
(t th k XV), d i s h tr c a công c b o l c Nh n c tà C 2 3 /
b n non tr ã th c hi n ph ng th c tích lu nguyên thu giúp U ( 7 8 V !
cho giai c p t s n c n có s h tr c a Nh n c. Chính vì v y vaià * 2
trò kinh t c a Nh n c t s n ng y c ng c nâng cao.à à à
Tr c h t Nh n c t b n ã th c hi n m t chính sách ti nà
t h t s c nghiêm ng t, h tìm m i cách tích lu ti n t , không cho 8 W S S V '
ti n ch y ra n c ngo i. Nh n c c a các n c t b n trong giaià à /
o n n y ã ra lu t bu c các th ng nhân n c ngo i khôngà à /
c mang ti n ra kh i n c h . Nh n c còn qui nh nh ng n ià X 6 ,
khác c phép buôn bán d d ng cho vi c ki m tra, ki m soát .à -
Trong chính sách ngo i th ng h dùng h ng r o thu quanà à/ 6
b o h , ánh thu nh p kh u cao v thu nh p kh u các h ng s nà à T T
xu t trong n c th p... Nh các chính sách ó các n c t b n) > " ) # "
5
ã tích lu c m t l ng c a c i v ti n t áng k . Vì v yà Y
u th k 18, giai c p t s n t p trung phát tri n m nh l nh v c E ) A ! F (
s n xu t. Nh áp d ng các k thu t v công ngh m i, n n s n xu tà 3 Y
các n c t b n phát tri n r t nhanh, các nh t b n ua nhauàK
phát tri n các ng nh ngh m i v m r ng qui mô s n xu t. T doà à K
c nh tranh ã tr th nh òi h i c p thi t trong i s ng kinh t c aà/ K X 1
các n c n y. T h i ó t t y u n y sinh c ch th tr ng_ kinh tà X
th tr ng l trình phát tri n cao c a kinh t h ng hoá.à à
T sau n m 1917, v i s ra i c a liên bang C ng ho xã h ià H
ch ngh a Xô vi t v sau n m 1945 l s ra i h th ng XHCN thà à H 1
gi i, trong n n kinh t th gi i còn có n n kinh t ch huy v n ng" ' " ' P A $
theo c ch k ho ch hoá t p trung. Trong c ch n y, Nh n c là à à /
ng i qu n lý tr c ti p m i ho t ng s n xu t kinh doanh trong# ( S F $ )
n n kinh t b ng k ho ch v thông qua m t lo t các ch tiêu phápà Z / /
l nh v ch tiêu gián ti p. Trong m t th i gian d i, ki u qu n lý n yà à à
ã l m s c ng n n kinh t , do ó các n c theo c ch k ho chà /
hoá t p trung nh Liên Xô v các n c XHCN ã ph i chuy n sangà
c ch th tr ng v ã i m i cách th c qu n lý c a Nh n c.à à
u th p k 90, s s p c a Liên Xô c v ông Âu l i l nà5* C 3 O 5 / *
n a góp ph n ch ng minh cho h ng i sai l ch kh i qu o kinh E 8 " @ V F
t th tr ng. Vi c cao quá vai trò Nh n c ã khi n cho n nà
kinh t b c i kh p khi ng, thi u n ng ng v hi u qu . i uà - H 5
ó cho th y vai trò kinh t c a Nh n c l không th ph nh n songà à
s r t sai l m khi tuy t i hoá nó.[ ) E J
6
Chính vì v y s can thi p c a Nh n c v o n n kinh t thà à
tr ng luôn luôn l v n c quan tâm v gây tranh cãi gi a cácà à ,
nh kinh t h c, t ó xu t hi n nh ng quan i m không gi ng nhauà 6 , 1
v vai trò kinh t c a Nh n c. Theo m t s nh kinh t h c thì à à 1 6
m b o cho n n kinh t phát tri n có tính k ho ch cân i, Nhà / 1
n c ph i óng vai trò trung ki n kinh t , can thi p sâu s c v r ngà 4
rãi v o kinh t qu c dân t m v mô v vi mô.à à 1 K *
Theo ch ngh a Mác: “Không th c i biên kinh t xã h i n u ! $
thi u vai trò kinh t c a Nh n c, s ra i vai trò kinh t c a Nhà à
n c ã thúc y các i u ki n kinh t xã h i phát tri n v ho nà à T
thi n”. Các Mác coi quy n l c c a Nh n c nh “vai trò b choà à Q
xã h i c thai nghén xã h i m i”. Lê Nin ch rõ Nh n c XHCN cóà O
vai trò kinh t c bi t, không còn l b máy n bám ng trên quáà + H
trình s n xu t m nó ph i chuy n sang t ch c th c hi n ch c n ngà H
qu n lý n n kinh t qu c dân. ' J
Theo quan i m c a Paul Samuelson: “C ch th tr ng nh ! 7 ; # ;
giá c v s n l ng trong nhi u l nh v c, trong khi ó Chính phà
i u ti t th tr ng b ng các ch ng trình thu , chi tiêu v lu t l ”.à Z
Các n n kinh t hi n i ch có th phát tri n c khi s d ng c' F P ! ! 9 N G 7
ch h n h p i u khi n n n kinh t . C ch òi h i Nh n cà 2 X
ph i can thi p v o n n kinh t theo quy lu t c a th tr ng m Nhà à à
n c c n ph i can thi p v o các quá trình c a nó, nh h ng nóà *
n m c tiêu mong mu n, nh ng s can thi p c a Nh n c chà 3 1
th nh công khi b n thân Nh n c c ng ph i tuân theo nh ng quyà à O ,
lu t c a th tr ng.A ; #
7
Theo Jonh Mefnand Keynes: Nguyên nhân a n kh ng
ho ng kinh t v th t nghi p l do Nh n c không can thi p v oà à à à
kinh t ho c l có can thi p nh ng chính sách kinh t l i l c h u,à + / /
b o th . ng n ch n nh ng kh ng ho ng kinh t v th t nghi pà 5 H + ,
thì Nh n c ph i can thi p v o các quá trình kinh t thông qua vi cà à
s d ng các công c ti n t t i chính...à 3 3
Có th nói r ng, nh ng nh kinh t h c u có nh ng quanà Z , 6 ,
i m không gi ng nhau v vai trò kinh t c a Nh n c. Nh ng hà 1 6
u có chung quan i m l vai trò c a Nh n c l qu n lý v môà à à
n n kinh t , i u ti t n n kinh t kh c ph c nh ng nh c i m' ' ' ! D G 9 !
c a n n kinh t qu c dân, t o môi tr ng thu n l i cho n n kinh t ' J F # A 9 '
phát tri n.!
1.2_Cơ chế thị trường và nền kinh tế thị trường có
sự quản lý của Nhà nước.
Quá trình phát tri n s n xu t c a xã h i lo i ng i t tr cà
t i nay ã tr i qua nh ng th i k sau:" # R
_ N n kinh t t cung t c p .' ( ( )
_ N n kinh t h ng hoá.à
_ N n kinh t th tr ng.' ; #
Th tr ng g n li n v i quá trình s n xu t v l u thông h ngà à 4
hoá. Nó ra i v phát tri n cùng v i s ra i v phát tri n c a s nà à
xu t v l u thông h ng hoá. “Th tr ng l trung tâm c a to n b quáà à à à
trình tái s n xu t h ng hoá. Nh ng v n c b n c a n n s n xu tà ,
8
xã h i l s n xu t m t h ng gì, s l ng bao nhiêu v b ng ph ngà à à + 1 Z
pháp n o u ph i thông qua th tr ng. Vì v y th tr ng óng vaià
trò ho t ng v ph ng án s n xu t, kinh doanh có hi u qu ”.à/
C ch th tr ng l c ch t i u ch nh n n kinh t h ngà à
hoá d i s tác ng khách quan c a các quy lu t kinh t v n có." ( $ A J
C ch th tr ng chính l m t hình th c t ch c kinh t , trong óà
nh ng ng i tiêu dùng v các nh kinh doanh tác ng l n nhau quaà à, \
th tr ng gi i quy t nh ng v n trung tâm c a s n xu t xã; # ! ) ' )
h i.$
Kinh t th tr ng l n n kinh t v n ng theo các quy lu tà
c a th tr ng, trong ó quy lu t giá tr óng vai trò chi ph i v cà 1
bi u hi n b ng quan h cung c u trên th tr ng. N n kinh t th! L E ; # ' ;
tr ng l giai o n phát tri n cao c a n n kinh t h ng hoá, nó n mà à / Z
trong ti n trình phát tri n l ch s khách quan v kinh t c a xã h i ! ; N ' $
lo i ng i. Do v y, n n kinh t th tr ng c ng có nh ng u th và à O ,
khuy t t t c a nó. A
a_ Nh ng u th c a n n kinh t th tr ng th hi n:
Th nh t, thúc y s n xu t v g n s n xu t v i tiêuà T 4
th _th c hi n m c tiêu c a s n xu t. Do ó, ng i ta tìm m i cáchG ( G ) # S
rút ng n chu k s n xu t, th c hi n tái s n xu t m r ng, áp d ngD R ) ( ) > $ G
nhanh chóng s n xu t_khoa h c_công ngh v quay nhanh ti n v n,à 6 1
t t i l i nhu n t i a. F " 9 A J
Th hai, thúc y v òi h i các nh s n xu t n ng ngà à T X H
thích nghi v i các i u ki n bi n ng c a th tr ng. Thay i" ' $ ; # %
9
m u mã s n xu t, tìm m t h ng m i v th tr ng tiêu th , m r ngà à\ + 3 K
quan h trong kinh doanh, phá th c quy n v khép kín trong m tà
n v kinh doanh, tìm cách t t i l i nhu n t i a. 7 ; F " 9 A J
Th ba, thúc y s ti n b khoa h c_công ngh a nhanh8 ] ( $ S
v o s n xu t, kích thích t ng n ng su t lao ng, nâng cao trình à H H
xã h i hoá s n xu t v nâng cao ch t l ng s n ph m, h giá th nh,à à T /
áp ng yêu c u nhi u m t c a khách h ng v th tr ng.à à * +
Th t , thúc y quá trình t ng tr ng d i d o s n ph mà T H K 0 T
h ng hoá, d ch v , thúc y v kích thích s n xu t h ng hoá phátà à à 3 T
tri n, cao trách nhi m c a nh kinh doanh v i khách h ng, ápà à
ng nhu c u ng y c ng cao c a xã h i.à à *
Th n m, y nhanh quá trình tích t v t p trung s n xu t.à H T 3
Tích t v t p trung s n xu t l hai con ng m r ng quy môà à3 K
s n xu t. M t m t, các n v ch th s n xu t kinh doanh l m nà + H
gi i, có hi u qu cao cho phép tích t , m r ng qui mô s n xu t.@ G > $ )
M t khác, do quá trình c nh tranh l m cho s n xu t c t p trungà+ /
v o các n v kinh t th c s ng c trên th tr ng, l m n cóà à H
hi u qu cao, ng th i lo i b nh ng n v l m n kém hi u qu .à 0 / X , H
Chính quá trình c nh tranh kinh t l ng l c thúc y tích t và à/ T 3
t p trung s n xu t.A )
b_ Nh ng khuy t t t c a n n kinh t th tr ng th hi n:
Th nh t n n kinh t th tr ng mang tính t phát, tìm ki m8 ) ' ; # (
l i nhu n b ng b t k giá n o, không i úng h ng c a k ho chà Z B /
Nh n c, m c tiêu v phát tri n kinh t v mô c a n n kinh t .à 3
10
Tính t phát c a th tr ng còn d n n t p trung hoá cao , sinh( ; # ^ A $
ra c quy n, th tiêu c nh tranh, l m gi m hi u qu chung v tínhà à /
t i u ch nh c a n n kinh t .( ' P '
Th hai, xã h i phát sinh tiêu c c, t n n g n li n v i hi n8 $ ( F D ' "
tr ng kinh t sa sút, gây r i lo n xã h i. Nh kinh doanh th ng tìmà/ 1 /
m i th o n, mánh khoé l m h ng gi , buôn l u, tr n thu , l aà à6 / 1
o... không t m t th o n n o, dù l d b n nh t thu l ià à / T
nhu n t i a. A J
Th ba, vì l i ích v l i nhu n riêng bi t, d n n s s d ngà \ 3
b a bãi, t n phá t i nguyên v hu di t môi tr ng sinh thái.à à à C
1.3_ Tính tất yếu khách quan của vai trò quản lý vĩ
mô của Nhà nước.
Công cu c i m i do ng kh i x ng v lãnh o trên tà 5 K /
n c ta hi n nay ang di n ra v i b i c nh trong n c v th gi i cóà - 1
nhi u bi n ng. Vi t Nam ã b c v o th i k m i v i quan hà B
qu c t c i m , a ph ng v a d ng.à1 K K /
Vai trò qu n lý c a Nh n c b t ngu n t s c n thi t ph ià 4 0 *
ph i h p ho t ng lao ng chung v do tính ch t xã h i hoá c aà1 /
s n xu t quy nh. L c l ng s n xu t c ng phát tri n, trình xãà
h i hoá s n xu t c ng cao thì ph m vi th c hi n vai trò n y c ngà à à /
r ng v m c òi h i c a nó c ng ch t ch v nghiêm ng t. N nà à à X + ? +
kinh t h ng hoá nhi u th nh ph n v n ng theo c ch th tr ngà à *
l b c phát tri n t t y u c a kinh t t cung t c p. Trong th i kà B
quá , n n kinh t có n i dung r t phong phú, bao g m nh ng trình $ ' $ ) :
11
v khuynh h ng phát tri n khác nhau trong m t k t c u g mà 0
nhi u th nh ph n kinh t khác nhau, nhi u ch th kinh t khácà *
nhau, v a mang tính kinh t c truy n, v a ch a ng nh ng y u t& % ' & 8 ( J
c a n n kinh t hi n i, phát tri n theo nh h ng XHCN v i vai ' F ! ; " "
trò ch o c a kinh t qu c doanh. ó l th i k ph i gi i quy tà / 1 5 B
hai mâu thu n chính: Th nh t l mâu thu n gi a n n kinh t ch mà\ \ ,
phát tri n v i yêu c u ph i phát tri n n n kinh t hi n i b ng quá! " E ! ' F L
trình y nhanh phát tri n n n kinh t h ng hoá, kinh t th tr ng.àT
Th hai l mâu thu n gi a nh ng y u t nhanh nh y c a kinh tà \ , , 1 /
h ng hoá nhi u th nh ph n v i nh ng y u t t giác c a qu n lý và à * , 1
mô, nh h ng phát tri n i lên ch ngh a xã h i. ; " ! $
V i t cách l c quan i di n cho l i ích c a nhân dân v là à à /
ch i di n s h u to n dân, Nh n c qu n lý n n kinh t ó,à à / K ,
th c hi n ch dân ch trong m i khâu, m i m t c a quá trình tái( $ S S W
s n xu t. Tu theo trình phát tri n c a l c l ng s n xu t, m c ) R $ ! ( 9 ) 8
t c c a s xã h i hoá trong m i n c, m i th i k mà / 2 2 B
gi a chúng có quan h t l nh t nh l m cho n n kinh t phát tri nà, C
th ng b ng n nh, khai thác, t n d ng có hi u qu các ngu n l cI L % ; A G : (
bên trong c ng nh bên ngo i. S phát tri n không ng ng c a l càO
l ng s n xu t, s tác ng th ng xuyên c a các i u ki n t9 ) ( $ # ' (
nhiên, xã h i, chính tr ... l m cho các quan h t l ó luôn bi nà C
ng. Khi các quan h kinh t qu c t c hình th nh v phátà à 1
tri n thì các quan h kinh t trong v ngo i n c có th di chuy nà à
phù h p hay không? Quy mô v có c u kinh t có th d ch chuy nà
theo h ng ti n b , t i u hay l c h u? Nh v y có th nói v n" $ J F A A ! A
m nh c a n n kinh t qu c gia không ch ph thu c v o các quan hà 1 3
12
bên trong m còn ph thu c v o các quan h bên ngo i, v o thà à à à3
tr ng khu v c, th tr ng qu c t . Tình hình ó t nên vai Nhà 1 +
n c, dân t c nhi m v không ch l ng i b o v tr t t xã h i và à 3
an ninh qu c gia m còn l ng i hi u bi t quy lu t v n ng và à à1
phát tri n c a n n s n xu t xã h i, có kh n ng s d ng các òn! ' ) $ I N G
b y kinh t , th ch hoá các ch tr ng, chính sách kinh t th nhàT
h th ng các lu t l , các quy ch ng b tr c ti p tác ng, J A : $ ! ( $
kh ng ch , i u ti t các ho t ng i ngo i, nh h ng s phátJ ' F $ J F ; " (
tri n c a các ng nh, các vùng, các l nh v c, các th nh ph n kinh tà à *
m b o yêu c u th ng b ng, cân i trong s phát tri n do ! E I L J ( !
chính các quy lu t khách quan c a i s ng kinh t , xã h i quyA # J $
nh. ;
T ó ta có th kh ng nh r ng: tính t t y u khách quan c a& ! < ; L )
vai trò qu n lý v mô c a Nh n c Vi t Nam l do u khuy t i mà à
c a c ch th tr ng v th c tr ng c a n n kinh t Vi t Nam.à /
Ngo i ra còn do yêu c u th ng b ng cân i trong s phát tri n c aà * H Z 1
kinh t m òi h i ph i có vai trò qu n lý v mô c a Nh n c. Trongà à X
di n v n khai m c i h i i bi u to n qu c l n th VIII do ngà- H / 5/ / 1 * 0
chí Lê c Anh, U viên B chính tr ban ch p h nh Trung ngà5 C
khoá VII, c ng y 28/6/1996 có o n: “Xây d ng n n kinh t h nhà à6 /
hoá nhi u th nh ph n v n h nh theo c ch th tr ng ph i i ôià à *
v i t ng c ng vai trò qu n lý c a Nh n c theo nh h ngà H
XHCN”.
T nh ng phân tích trên, có th th y r ng trong i u ki n& ! ) L '
kinh t th tr ng n c ta còn giai o n th p, h th ng pháp lu t ; # " > F ) J A
ch a ho n h o, nh ng u th ch a th hi n rõ nét, nh ng khuy t t tà , ,
13
có c h i n y sinh thì vai trò qu n lý v mô c a Nh n c l r t c nà à *
thi t v l m t t t y u khách quan. à à
1.4_ Vai trò của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị
trường.
Vai trò c a Nh n c trong n n kinh t th tr ng l c n thi tà à *
v không th thi u c vì nó d n d t th tr ng phát tri n theoà \ 4
h ng tích c c v kh c ph c, s a ch a nh ng gì m c ch thà à 4 3 , ,
tr ng ch a t c c ng nh nh ng h u qu m nó gây ra à / O ,
phát tri n n n kinh t m t cách t t nh t. Nh v y vai trò kinh t c a! ' $ J ) A
Nh n c trong n n kinh t th tr ng c th hi n nh ng i mà K ,
sau:
a_ Nh n c óng vai trò nh h ng cho s phát tri n n n kinhà
t .
Trong n n kinh t c a chúng ta hi n nay, các doanh nghi p'
c quy n t l a ch n ph ng án s n xu t kinh doanh. Nh n cà 6
không can thi p v o quy t nh c a h v vi c s n xu t cái gì?à 6
B ng cách n o? Tiêu th âu? Trong khi l a ch n các ph ng ánàZ 3 K 6
c a s n xu t kinh doanh, doanh nghi p l y l i nhu n c a mình l mà
th c o hi u qu , ng th i l m m c tiêu nh h ng cho h nh vià à 0 3
c a h . Hi n nay r t nhi u các doanh nghi p thu c các th nh ph nà 6 *
kinh t khác nhau ho t ng c nh tranh v i nhau. S ho t ng c a F $ F " ( F $
quy lu t c nh tranh v a thúc y s n xu t phát tri n, v a có th d nA F & ] ) ! & ! ^
n s khai thác b a bãi các ngu n l c, hu ho i môi tr ng. ( & : ( F #
14
Khác v i các doanh nghi p, vai trò qu n lý kinh t c a Nhà
n c l ch Nh n c không theo u i m c tiêu l i nhu n nhà à K 2 3
m t doanh nghi p cá bi t m theo u i m c tiêu chung c a dân t cà 3
l l m cho dân gi u, n c m nh, n n kinh t t ng tr ng m t cáchà à à / H K
n nh, v ng ch c trong i u ki n công b ng xã h i v hi u quà , 4 Z
kinh t c a to n b n n kinh t qu c dân.à 1
Th c ch t c a vi c nh h ng s phát tri n c a n n kinh t là
th ng nh t các l i ích khác nhau, quy t các l i ích khác nhau vJ ) 9 G 9 '
cùng m t l i ích sao cho trong khi m i ng i theo u i l i ích$ 9 ! M # % 9
cá nhân c a mình c ng ng th i góp ph n v o vi c theo u i l ià O 0 *
ích dân t c. Chính vì v y có th ho n th nh ch c n ng nhà à H
h ng n n kinh t Chính ph ph i t o ra c công c nh h ng" ' F 9 G ; "
quy t h nh ng c a các doanh nghi p v ng i tiêu dùng cáà à 3
bi t theo chi u h ng v n ng c a n n kinh t v Nh n c ta ãà à
có hai nh h ng cho s phát tri n c a n n kinh t , ó l :à
_ Chi n l c phát tri n kinh t xã h i d i h n.à /
_ K ho ch hoá nh h ng . F ; "
b_ T o môi tr ng thu n l i cho n n s n xu t h ng hoá nhi uà
th nh ph n phát tri n.à
M i c ch kinh t ch có th ho t ng khi có môi tr ng v iM 7 P ! F $ # "
nh ng i u ki n kinh t xã h i c n v . Th c ti n l ch s choà, * -
th y r ng: con ng l ch s t nhiên c a các n c có n n kinh t) L # ; N ( " '
th tr ng phát tri n r t lâu d i. K t khi n n kinh t th tr ngà
truy n th ng b c l ra các khuy t t t c a nó n khi Chính ph các' J $ $ A
15
n c n y t nh n th c c vai trò i u khi n qu n lý kinh t c aà
mình ph i m t h ng tr m n m. Ng y nay khi kinh nghi m l ch sà à H H
c a các n c n y ã tr th nh lý lu n, các n c i sau có th rútà à K
ng n ch ng ng phát tri n c a mình b ng cách: ch ng sD W # ! L $ N
d ng ki n trúc th ng t ng v quy n l c Nh n c t o ra môià à3 * /
tr ng kinh doanh thu n l i cho các doanh nghi p yên tâm u t# A 9 E
m r ng phát tri n s n xu t. ho n th nh vai trò ó Nh n c taà à àK
ã ph i th c hi n nh ng công vi c sau: (
_ T o i u ki n thu n l i cho quá trình t do hoá giá c ,F ' A 9 (
th ng m i hoá n n kinh t .7 F '
_ B o m các quy n c a ng i ch s h u v t li u s n ' # > '
xu t. )
_ a d ng hoá ch s h u v t li u s n xu t.= F $ > ' )
_ Xây d ng h th ng pháp lu t c a n n kinh t th tr ng.( J A ' ; #
_ n nh v chính tr .% ; ' ;
c_ Phân ph i thu nh p qu c dân m t cách công b ng_hi u qu
t o ra ng l c s n xu t. !
Trong n n kinh t th tr ng, th tr ng c ng m r ng s ho tà K /
ng c a quy lu t giá tr c ng d n n vi c phân hoá thu nh p gi aà \ ,
các t ng l p dân c , chia r dân c th nh các t ng l p khác nhauà* ? *
trong quan h c a h i v i quy n l c kinh t v quy n l c chínhà 6 1
tr . Tình tr ng b t bình ng khi v t quá khuôn kh cho phép s; F ) < 9 % [
d n n s ph n ng c a dân c trong l nh v c chính tr , xã h i,^ ( 8 ( ; $
16
