Phát triển năng lực lãnh đạo bằng cách "học bạn"
Đã bao giờ bạn tự hỏi những nhà lãnh đạo kiệt xuất đã đi đến thành công bằng
cách nào? Hãy tin rằng khả năng lãnh đạo bẩm sinh chưa đủ giúp những con người
này đạt được thành công.
Niềm đam mê công việc và những hỗ trợ mà họ đã cho và nhận từ người khác
trong nhiều năm đã giúp họ củng cố và nâng cao năng lực. Nếu bạn sẵn có khả
năng lãnh đạo thiên bẩm và niềm đam mê, hãy thử xem liệu chúng tôi có thể giúp
bạn nâng tầm những tiềm năng đó thông qua việc phát triển mạng lưới lãnh đạo
không chuyên như thế nào?
Chúng ta đều cần sự hỗ trợ của một ai đó. Không ai giành được thành công thực
sự trong công việc hay cuộc sống mà không cần đến sự hỗ trợ của người khác.
Hoạt động huấn luyện là một phần quan trọng trong chương trình hỗ trợ xã hội và
trên cương vị của một chuyên gia kinh doanh, bạn có thể và rất nên luyện tập nó
thường xuyên.
Với nhiều năm kinh nghiệm hướng dẫn người khác cách trở thành người huấn
luyện hiệu quả, tôi xin nêu ra dưới đây những gì bạn có thể làm để phát triển mạng
lưới huấn luyện không chuyên của chính mình - cụ thể là một nhóm nhỏ những
người bạn thân thiết giúp đỡ lẫn nhau thông qua hành động khích lệ, trao đổi ý
tưởng, các quan điểm khác nhau về những trở ngại và cơ hội có thể có về một vấn
đề, cũng như một áp lực thực sự buộc bạn phải làm điều mà bạn biết rằng chắc
chắn mình phải làm khác đi.
Những gợi ý dưới đây không nhằm biến bạn trở thành một nhà huấn luyện chuyên
nghiệp hoặc giả làm một chuyên gia. Phương pháp huấn luyện không chuyên
không thể thay thế cho cách thức huấn luyện chuyên nghiệp vốn là những trợ giúp
bạn cần tới khi bạn không thể tự mình đương đầu với những phức tạp của cuộc
sống. Đơn giản, tôi cho rằng khi không thể tiếp cận đến được những công cụ trợ
giúp chuyên nghiệp, phương pháp này sẽ giúp bạn và bạn bè, đồng nghiệp, người
thân của bạn giúp đỡ lẫn nhau bắt nguồn từ chính nỗ lực của bạn nhằm tạo ra sự
thay đổi.
Huấn luyện, định nghĩa một cách đơn giản, là quá trình giúp người khác cải thiện
kết quả làm việc ngay từ bây giờ và phát triển năng lực của bản thân họ để giúp họ
làm việc tốt hơn trong tương lai. Huấn luyện nhằm mục đích thay đổi hành vi để
làm mọi việc tốt hơn. Do quá trình tạo ra sự thay đổi là vô cùng khó nhọc và có
thể gây ra những bất tiện nhất định nên mọi người thường cưỡng lại nó. Tính trì
trệ có sức cản rất lớn nhưng quá trình huấn luyện hiệu quả có thể giúp mọi người
thắng được sức ì đó. Quá trình huấn luyện không chuyên vô cùng thú vị bởi nó lôi
kéo mọi người học hỏi và giải quyết vấn đề thực sự; chương trình này hoàn toàn
miễn phí chính vì vậy mọi người đều có thể tham gia.
Thành quả
Phương pháp huấn luyện không chuyên đem lại nhiều lợi ích đáng kể. Thứ nhất,
lợi ích đầu tiên và hiển nhiên nhất bạn nhận được khi ở cương vị "khách hàng"
(như cách tôi vẫn thường gọi một trong hai đối tượng chính của quá trình huấn
luyện).
Bằng việc trình bày về một ý tưởng kinh doanh mới với huấn luyện viên "không
chuyên" - người không có mối bận tâm nào khác ngoài mong muốn giúp bạn tìm
ra bước tiếp theo để hiện thực ý tưởng, bạn sẽ nhận được sự khích lệ thôi thúc
mình vượt qua nỗi sợ hãi mỗi khi bắt tay làm một nhiệm vụ mới cùng những gợi ý
để tiến hành các bước đi cụ thể. Quan trọng hơn, những huấn luyện viên này luôn
theo sát và thôi thúc bạn chịu trách nhiệm - bạn thấy mình có nghĩa vụ phải luôn
báo cáo cho họ về tiến độ thực hiện và nhận ra những thiếu sót thường xuyên mắc
phải mỗi khi bạn thực hiện một nhiệm vụ mới.
Quá trình tương trợ lẫn nhau giữa mọi người đem lại những giá trị vô hình với lợi
ích mà chúng ta khó lòng đong đếm. Người ta nhận thấy rằng trong quá trình giúp
đỡ mọi người, với việc lắng nghe vấn đề của người khác, họ đã nhận ra sự thay đổi
rõ rệt trong cách họ nhìn nhận về vấn đề của chính mình. Thêm nữa, bạn có cơ hội
thắt chặt mối quan hệ và phát triển được tình bằng hữu tốt đệp khi đã tạo ra tác
động tích cực đến cảm nhận của người khác. Bạn còn được biết đến như một
người đóng góp cho thành công của người khác. Cuối cùng, quá trình cho và nhận
của chuỗi hoạt động hỗ trợ là một kỹ năng về hành vi vì vậy, qua quá trình luyện
tập và trải nghiệm những gì đem lại hiệu quả và không đem lại hiệu quả, mọi
người có thể phát triển và nâng cao khả năng huấn luyện của mình.
Bắt tay thực hiện
Khi mới thực hiện, hãy bắt đầu với việc lựa chọn những thành viên cho mạng lưới
của mình. Ban đầu, hãy chọn ra họ từ những mối quan hệ cá nhân và công việc
mà bạn muốn hợp tác trong mạng lưới huấn luyện không chuyên. Họ có thể là bất
kỳ ai trong số bạn bè, đồng nghiệp và người thân của bạn. Bắt đầu với nhóm quy
mô nhỏ gồm 3 người (tính cả bạn), mỗi người trong nhóm luân phiên đóng vai trò
là người huấn luyện và "khách hàng" của nhau.
Ngay từ ban đầu, mọi người hãy dành thời gian để nói cho nhau về mục tiêu của
bản thân khi tham gia vào mạng lưới huấn luyện không chuyên. Càng cởi mở về
những mục tiêu này, bạn càng có nhiều cơ hôi để biến chúng thành hiện thực bởi
khi đó bạn sẽ đặt ra cam kết lớn hơn về việc thực hiện. Trong cuộc trao đổi đầu
tiên, bạn cũng nên cởi mở về hy vọng và những lo lắng của mình. Thảo luận cách
giúp mạng lưới của bạn hợp tác trong tương lai. Đề ra những kỳ vọng và thiết lập
khung thời gian hiện thực hóa chúng bằng những trao đổi qua email, điện thoại,
hoặc gặp mặt trực tiếp và bắt đầu tìm hiểu về mối quan tâm của nhau. Tìm hiểu rõ
mình sẽ đóng vai trò người huấn luyện và khách hàng ra sao, hãy luôn cởi mở để
điều chỉnh những kỳ vọng này khi cần thiết. Hãy mau chóng tìm hiểu để có được
hiểu biết ban đầu về các mối quan hệ chủ chốt của khách hàng ở nơi công sở, tại
gia đình và trong cộng đồng. Tuy vậy, đồng thời, bạn cần hết sức tôn trọng sự
riêng tư và sự sẵn lòng của họ trong việc cởi mở thông tin đến đâu.
Chỉ dẫn cho chương trình huấn luyện
Dưới đây là một số chỉ dẫn khái quát về cách trở thành một huấn luyện viên hiệu
quả:
- Thể hiện bạn quan tâm đến việc khách hàng của mình thành công đến mức nào
- Chia sẻ kinh nghiệm bản thân với mục đích giúp khách hàng chấp nhận với
phương pháp mà bạn đưa ra chứ không phải chú trọng đến bản thân bạn
- Khi đóng vai trò huấn luyện viên, hãy luôn cảnh giác với bất kỳ xu hướng đối xử
thiên lệch nào có thể xảy ra
- Theo sát thực tế mà khách hàng đang gặp phải - hãy biết lắng nghe
- Biết cách tảng lờ - đặt câu hỏi, thậm chí cả với những người bạn cho rằng họ
thật ngờ nghệch
- Khuyến khích khách hàng tìm kiếm sự hỗ trợ từ mọi nguồn khi cần thiết
Một vài lưu ý trước khi thực hiện
Trước hết, nếu bạn không thể đưa ra phản hồi ngay tại thời điểm khách hàng yêu
cầu thì hãy ngay lập tức trò chuyện với người này để thương thảo về việc trì hoãn.
Điều này giúp tạo ra sự tín nghiệm giữa hai người và tránh được độ chững của quá
trình hướng dẫn. Giống như bất kỳ kỹ năng cần được phát triển nào, để đạt được
hiệu quả hướng dẫn, mọi người cần đầu tư thời gian, tâm sức và sự hiểu biết nếu
không các thành viên của mạng lưới sẽ mau chóng nổi cáu. Đừng bao giờ chỉ trích
ý tưởng của khách hàng mà chỉ nên lắng nghe và góp ý các hướng giải quyết khác.
Đừng bao giờ hứa những điều nằm ngoài khả năng bởi điều này chỉ làm tổn hại uy
tín của bạn.
Hai phương pháp huấn luyện
Một khi đã bắt tay thực hiên, bạn có thể đầu tư nhiều hơn vào hình thức hướng dẫn
phát huy hiệu quả tốt nhất với những người khác nhau trong những tình huống cụ
thể.
Chúng ta có hai phương pháp hướng dẫn là trực tiếp và không trực tiếp. Phương
pháp trực tiếp đòi hỏi bạn phải biết lắng nghe khách hàng của mình và đưa ra lời
khuyên từ chính kinh nghiệm hoặc kiến thức của bản thân. Phương pháp không
trực tiếp buộc bạn phải lắng nghe những vấn đề khách hàng gặp phải nhưng thay
vì đưa ra lời khuyên bạn sẽ đặt ra những câu hỏi khích lệ khách hàng bạn đưa ra
các giải pháp độc lập. Biết đưa ra những câu hỏi đúng giúp khách hàng của bạn tự
hiểu vấn đề hơn. Cả hai phương pháp đều có hiệu quả và việc áp dụng phương
pháp nào trong tình huống nào phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng mà bạn
đang huấn luyện.
Bài viết của Steward D. Friedman trên Harvard Business Publishing. Tác giả là
giáo sư thực hành của Chương Trình Quản Lý tại trường Wharton. Ông là cựu
chủ tịch trung tâm Nghiên Cứu Phương Pháp Lãnh Đạo của Ford Motor. Ông
đồng thời là tác giả của cuốn sách Total Leadership: Be a Better Leader, Have a
Richer Life.