Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành SP tại Cty xi măng Hải Phòng.doc

LỜI MỞ ĐẦU
Trong công tác quản lý kinh tế của các doanh nghiệp thì chi phí cho sản
xuất và tính gía thành sản phẩm là những công tác quan trọng luôn được các doanh
nghiệp quan tâm vì chúng gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường các doanh nghiệp đứng trước sự cạnh
tranh gay gắt với nhau, không chỉ các doanh nghiệp tăng cường đổi mới công
nghệ, nâng cao năng suất lao động mà còn phải quan tâm tới công tác quản lý chi
phí sản xuất. Quản lý kinh tế đảm bảo thúc đẩy quá trình sản xuất kinh doanh ngày
càng phát triển và điều quan trọng là phải tự bù đắp được toàn bộ chi phí sản xuất
và sản xuất phải có lãi. Muốn vậy, doanh nghiệp phải tìm mọi biện pháp để quản lý
tốt chi phí sản xuất hạ giá thành sản phẩm.
Để làm được điều đó, các nhà quản lý phải thường xuyên nắm bắt một
lượng thông tin kinh tế cần thiết. Các thông tin về thị trường và các thông tin trong
nội bộ doanh nghiệp. Vì vậy, một trong những công cụ quản lý kinh tế quan trọng
nhất của doanh nghiệp là công tác kế toán. Công tác kế toán có nhiệm vụ cung cấp
thông tin một cách kịp thời chính xác đầy đủ số liệu cho các nhà quản lý. Từ đó
các nhà quản lý sẽ đưa ra các quyết định phù hợp với sự phát triển sản xuất kinh
doanh và yêu cầu quản trị trong doanh nghiệp.
Công ty xi măng Hải Phòng luôn tìm mọi cách để đầu tư chiều sâu, lấy chất
lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm làm phương châm hành động của mình.
Sản phẩm của công ty đã được khách hàng biết đến và tín nhiệm trong thị trường
cả nước. Đóng góp một phần trong sự thành công này của công ty là công tác kế
toán nói chung và kế toán chi phí và giá thành nói riêng. Trong nhiều năm qua
công ty đã không ngừng cố gắng trong việc cải tiến phương pháp kế toán phù hợp
với cơ chế quản lý hiện nay, phù hợp với việc đổi mới chế độ kế toán nói chung và
kế toán chi phí giá thành nói riêng trở thành công cụ đắc lực hơn thì công tác này
còn có mặt củng cố và hoàn thiện.
Trong quá trình tìm hiểu về mặt lý luận và thực tiễn tại công ty xi măng Hải
Phòng, nhận thức được việc làm quan trọng của việc hạch toán chi phí sản xuất và
tính giá thành sản phẩm. Em đã đi sâu tìm hiểuvề lĩnh vực này và em đã chọn tên
Trang 1

cho luận văn tốt nghiệp "Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại công ty xi măng Hải Phòng".
Luận văn chia làm 3 phần chính:
Ph ần I: Cơ sở lý luận của hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
Ph ần II : Thực trạng hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành của sản
phẩm tại công ty xi măng Hải Phòng.
Ph ần III : Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kế toán ở công ty xi
măng Hải Phòng.
Vì thời gian và nhận thức còn hạn chế nên bài viết của em còn nhiều thiếu
xót. Em rất mong được sự đóng góp phê bình của thầy cô giáo và các cô chú trong
phòng kế toán tài chính của công ty để bài viết của em được hoàn thiện hơn. Em
xin chân thành cảm ơn sự chỉ bảo nhiệt tình của cô giáo Nguyễn Thanh Quý, các
thầy cô trong khoa kế toán, các cô chú trong phòng kế toán tài chính của công ty xi
măng Hải Phòng đã giúp đỡ em hoàn thiện hơn trong bài viết này.
Trang 2
PHẦN I
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT.
I. Ý NGHĨA, VỊ TRÍ HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM.
1.Ý nghĩa của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
1.1. Chi phí sản xuất:
Sự phát sinh và phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình sản
xuất - nền sản xuất xã hội của bất kỳ phương thức sản xuất nào cũng gắn liền với
sự vận động và tiêu hao các yếu tố cơ bản tạo nên quá trình sản xuất. Như vậy, để
tiến hành sản xuất hàng hoá, người sản xuất phải bỏ chi phí về thù lao lao động về
tư liệu lao động và đối tượng lao động. Vì thế sự hình thành nên các chi phí sản
xuất để tạo ra giá trị sản phẩm sản xuất là tất yếu khách quan, không phụ thuộc vào
ý chí chủ quan của người sản xuất.

Giá trị sản phẩm dịch vụ bao gồm 3 bộ phận là: c,v,m
C: Là toàn bộ giá trị tư liệu sản xuất đã tiêu hao trong quá trình tạo ra sản
phẩm như: Khấu hao TSCĐ, chi phí nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, năng lượng,
nhiên liệu. Bộ phận này còn được gọi là hao phí lao động quá khứ (vật hoá)
V: Là chi phí tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động tham gia
vào quá trình sản xuất làm ra sản phẩm, dịch vụ, bộ phận này được gọi là hao phí
lao động sống.
M: Là giá trị do lao động sống tạo ra trong quá trình tạo ra giá trị sản phẩm
dịch vụ.
Ở góc độ doanh nghiệp để tạo ra sản phẩm doanh nghiệp phải bỏ ra hai bộ
phận chi phí C và V. Như vậy chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ
các khoản hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp bỏ ra để
tiến hành hoạt động sản xuất trong một kỳ kinh doanh nhất định (tháng , quý, năm)
Chi phí sản xuất của doanh nghiệp phát sinh thường xuyên và gắn liền với
quá trình sản xuất sản phẩm, nhưng để phục vụ cho quản lý và hạch toán kinh
doanh, chi phí sản xuất phải được tính toán và tập hợp theo từng thời kỳ: hàng
tháng, quí, năm phù hợp với kỳ báo cáo. Chỉ những chi phí sản xuất mà doanh
Trang 3
nghiệp phải bỏ ra trong kỳ mới được tính vào phí sản xuất trong kỳ. Thực chất chi
phí sản xuất ở các doanh nghiệp là quá trình chuyển dịch vốn của doanh nghiệp
vào đối tượng tính giá nhất định, nó là vốn của doanh nghiệp vào quá trình sản
xuất kinh doanh.
1.2. Giá thành sản phẩm:
Trong sản xuất, chi phí sản xuất chỉ là một mặt thể hiện sự chi phí. Để đánh
giá chất lượng kinh doanh của các tổ chức kinh tế, chi phí sản xuất chi ra phải
được xem xét trong mối quan hệ với mặt thứ 2 cũng là mặt cơ bản của quá trình
sản xuất kinh doanh là kết quả sản xuất thu được.Quan hệ so sánh đó đã hình thành
nên chỉ tiêu giá thành sản phẩm.
Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các khoản hao phí
về lao động sống và lao động vật hoá có liên quan đến khối lượng sản phẩm dịch

vụ, lao vụ hoàn thành trong kỳ...
Giá thành sản phẩm được xác định cho từng loại sản phẩm, lao vụ cụ thể và
chỉ tính toán xác định với số lượng sản phẩm, lao vụ đã hoàn thành, kết thúc toàn
bộ quá trình sản xuất (thành phẩm) hay hình thành một giai đoạn công nghệ sản
xuất (bán thành phẩm).
Trong giá thành sản phẩm chỉ bao gồm những chi phí tham gia trực tiếp
hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất, tiêu thụ phải được bồi hoàn để tái sản xuất ở
doanh nghiệp mà không bao gồm những chi phí phát sinh trong kỳ kinh doanh của
doanh nghiệp. Những chi phí đưa vào giá thành sản phẩm phải phản ánh được giá
trị thực của các tư liệu sản xuất tiêu dùng cho sản xuất, tiêu thụ và các khoản chỉ
tiêu khác có liên quan tới việc bù đắp giản đơn hao phí lao động đời sống. Mọi
cách tính chủ quan không phản ánh đúng các yếu tố giá trị trong giá thành đều có
thể dẫn đến việc phá vỡ các quan hệ hàng hoá - tiền tệ, không xác định được hiệu
quả kinh doanh và không thực hiện được tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở
rộng.
1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
Về thực chất, chi phí sản xuất và giá thành là 2 mặt khác nhau của quá trình
sản xuất . Chi phí sản xuất phản ánh mặt hao phí sản xuất , còn giá thành sản phẩm
phản ánh mặt kết quả sản xuất. Tất cả những khoản chi phí phát sinh (phát sinh
Trang 4
A
trong kỳ, kỳ trước chuyển sang ) và các chi phí tính trước có liên quan đến khối
lượng sản phẩm. Nói cách khác, giá thành là biểu hiện bằng tiền các khoản chi phí
mà doanh nghiệp bỏ ra bất kỳ ở kỳ nào nhưng có liên quan đến khối lượng công
việc, sản phẩm hoàn thành trong kỳ .
SƠ ĐỒ MỐI QUAN HỆ GIỮA CPSX VÀ GIÁ THÀNH SP
CPSX dở dang đầu kỳ B CPSX phát sinh trong kỳ D
Tổng giá thành sản phẩm C CPSX dở dang cuối kỳ
Qua sơ đồ ta thấy : AC = AB + BD -CD
Tổng giá

thành sản
phẩm
=

chi phí sản
xuất dở dang
đầu kỳ
+

Tổng chi phí sản
xuất phát sinh
trong kỳ
-
chi phí sản
xuất dở dang
cuối kỳ
Khi giá trị sản phẩm dở dang (chi phí sản xuất dở dang) đầu kỳ và cuối kỳ
bằng nhau hoặc các ngành sản xuất không có sản phẩm dở dang thì tổng giá thành
sản phẩm bằng tổng chi phí phát sinh trong kỳ.
2. Sự cần thiết của việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm đối với công tác qủan lý của doanh nghiệp
Công tác tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm chủ yếu cung
cấp thông tin phục vụ cho công tác quản lý cho nên nó đóng vai trò quan trọng
trong công tác quản trị doanh nghiệp. Ngày nay, các doanh nghiệp là chủ thể độc
lập tự hạch toán kinh doanh, được quyền chủ động lựa chọn phương án sản xuất
phù hợp, chịu trách nhiệm bù đắp chi phí bỏ ra, tạo lợi nhuận cao cho doanh
nghiệp. Để làm được điều này, các doanh nghiệp phải tổ chức hạch toán chi phí
sản xuất đầy đủ hợp lý tính toán chính xác giá thành sản phẩm. Thường xuyên
kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của từng loại chi phí phát sinh sẽ góp phần quản lý
tài sản vật tư tiền vốn, lao động có hiệu quả hơn và có biện pháp phấn đấu hạ giá

thành, nâng cao chất lượng sản phẩm. Đó là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp
tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường. Đồng thời còn là tiền đề để xác
định chính xác kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
3. Nhiệm vụ hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm:
Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành là một khâu quan trọng trong
công tác kinh tế, đặc biệt trong điều kiện nền kinh tế thị trường thì việc xác định
Trang 5
đúng nội dung, phạm vi chi phí cấu thành giá thành sản phẩm, giá trị các yếu tố chi
phí đã chuyển dịch vào sản phẩm (công việc, lao vụ) đã hoàn thành có ý nghĩa
quan trọng và là một yêu cầu cấp bách. Để đáp ứng những yêu cầu quản lý, chi phí
sản xuất và tính giá thành sản phẩm kế toán có nhiệmvụ sau:
+ Căn cứ vào đặc điểm qui trình công nghệ sản xuất, đặc điểm tổ chức sản
xuất sản phẩm của doanh nghiệp mà xác định đối tượng và phương pháp tập hợp
chi phí sản xuất, xác định đối tượng và phương pháp tính giá thành phù hợp.
+ Tổ chức hợp lý và phân bổ từng loại chi phí sản xuất kinh doanh theo
đúng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định bằng phương pháp thích hợp đối với
từng loại chi phí.
+ Thường xuyên đối chiếu kiểm tra và định kỳ phân tích tình hình thực hiện
các định mức chi phí đối với chi phí trực tiếp và các dự toán chi phí đối với chi phí
sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, đề xuất các biện pháp
tăng cường quản lý tiết kiệm chi phí sản xuất kinh doanh phục vụ yêu cầu hạch
toán kinh tế.
+ Định kỳ báo cáo chi phí sản xuất kinh doanh theo đúng chế độ thời hạn.
+ Tổ chức kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và tính giá thành sản
phẩm lao vụ, dịch vụ
II. PHÂN LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH:
1. Phân loại chi phí sản xuất:
Do đặc điểm của chi phí sản xuất là phát sinh hàng ngày gắn liền với việc sản
xuất từng sản phẩm và từng loại hoạt động sản xuất kinh doanh, việc tổng hợp tính
toán chi phí sản xuất cần được tiến hành trong từng khoảng thời gian nhất định. Để

quản lý và kiểm tra chặt chẽ việc thực hiện các định mức chi phí, tính toán được
kết quả tiết kiệm chi phí ở từng bộ phận sản xuất và toàn doanh nghiệp cần phải
tiến hành phân loại chi phí sản xuất. Việc phân loại chi phí sản xuất có tác dụng
kiểm tra phân tích quá trình phát sinh chi phí và hình thành giá thành sản phẩm,
nhằm nhận biết và động viên mọi khả năng tiềm tàng hạ giá thành sản phẩm, nâng
cao hiệu quả của doanh nghiệp.
Căn cứ vào các tiêu thức khác nhau, chi phí của doanh nghiệp chia làm
nhiều loại khác nhau.
Trang 6
1.1. Phân loại theo yếu tố chi phí:
Để phục vụ cho việc tập hợp, quản lý chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu
đồng nhất của nó mà không xét đến công dụng cụ thể, địa điểm phát sinh, chi phí
được phân theo yếu tố.Cách phân loại này giúp cho việc xác định và phát triển
định mức vốn lưu động cũng như việc lập, kiểm tra và phân tích dự toán chi
phí.Theo qui định hiện hành ở Việt Nam. Toàn bộ chi phí được chia làm 7 yếu tố
sau:
- Yếu tố nguyên vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị nguyên vật liệu chính, vật
liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ.... Sử dụng vào sản xuất kinh doanh
(loại trừ giá trị dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi, cùng với nhiên
liệu, động lực)
- Yếu tố nhiên liệu động lực sử dụng vào quá trình sản xuất kinh doanh
trong kỳ (trừ số lượng dùng không hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi.)
- Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp lương: Phản ánh tổng số tiền
lương và phụ cấp mang tính chất lương phải trả công nhân viên chức.
- Yếu tố BHXH, BHYT, KPCĐ trích theo tỷ lệ qui định trên tổng số tiền
lương và phụ cấp lương phải trả cho công nhân viên chức.
-Yếu tố khấu hao TSCĐ: Phản ánh tổng số khấu hao tài sản cố định phải
trích trong kỳ của tất cả TSCĐ sử dụng trong sản xuất kinh doanh trong kỳ.
- Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh toàn bộ chi phí dịch vụ mua
ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh.

- Yếu tố chi phí khác bằng tiền : Phản ánh toàn bộ chi phí khác bằng tiền
chưa phản ánh vào các yếu tố dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ.
1.2. Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm:
Căn cứ vào ý nghĩa của chi phí trong giá thành sản phẩm và để thuận tiện
cho việc tính toàn bộ chi phí được theo khoản mục. Cách phân loại này dựa vào
công dụng của chi phí và mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng. Theo qui định
hiện hành. Giá thành sản phẩm ở Việt Nam gồm 3 khoản mục:
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
- Chi phí nhân công trực tiếp.
Trang 7
- Chi phí sản xuất chung
Ngoài ra, khi tính chỉ tiêu giá thành sản phẩm toàn bộ thì chỉ tiêu giá thành
còn bao gồm khoản mục chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí bán hàng.
1.3.Phân loại theo cách thức kết chuyển chi phí:
Toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh được chia thành chi phí sản phẩm và
chi phí thời kỳ. Chi phí sản phẩm là những chi phí gắn liền với các sản phẩm được
sản xuất ra hoặc được mua. Còn chi phí thời kỳ là chi phí làm giảm lợi tức trong
một kỳ nào đó, nó không phải là một phần giá trị sản phẩm được sản xuất ra hoặc
được mua nên được xem làcác phí tổn, cần được khấu trừ ra từ lợi tức của thời kỳ
chúng phát sinh.
1.4. Phân loại theo quan hệ của chi phí với khối lượng công việc, sản
phẩm hoàn thành.
Để thuận lợi cho việc lập kế hoạch và kiểm tra chi phí, đồng thời làm căn
cứ để đề ra các quyết định kinh doanh toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh lại được
phân theo quan hệ với khối lượngcông việc hoàn thành. Theo cách này chi phí
được chia thành những biến phí và định phí.
Biến phí là những thay đổi về tổng số, về tỷ lệ so với khối lượng công việc
hoàn thành, chẳng hạn chi phí về nguyên liệu, nhân công trực tiếp...Cần lưu ý rằng
các chi phí biến đổi nếu tính trên một đơn vị sản phẩm thì lại có tính cố định. Định
phí là những chi phí không đổi về tổng số so với khối lượng công việc hoàn thành,

chẳng hạn về chi phí khấu haoTSCĐ, chi phí thuê mặt bằng, phương tiện kinh
doanh... Các phí này nếu tính cho một đơn vị sản phẩm thì lại biến đổi nếu sản
lượng sản phẩm thay đổi.
2. Phân loại giá thành:
Để đáp ứng các yêu cầu quản lý, hạch toán và kế hoạch hoá giá thành cũng
như yêu cầu xác định giá cả hàng hoá, giá thành được xem xét dưới nhiều góc độ
nhiều phạm vi tính toán khác nhau. Về lý luận cũng như trên thực tế, ngoài các
khái niệm giá thành xã hội và giá thành cá biệt, còn có các giá thành công xưởng,
giá thành toàn bộ.
Trang 8
2.1. Phân loại theo thời điểm tính và nguồn số liệu để tính giá thành.
- Giá thành kế hoạch: Được xác định khi bước vào kinh doanh trên cơ sở
giá thành thực tế kỳ trước và các định mức, các dự toán chi phí của kỳ kế hoạch.
- Giá thành định mức: Cũng như giá thành kế hoạch, giá thành định mức
cũng được xác định trước khi bắt đầu sản xuất sản phẩm. Tuy nhiên, khác với giá
thành kế hoạch được xây dựng trên cơ sở các định mức bình quân tiên tiến và
không biến đổi trong suốt cả kỳ kế hoạch, giá thành định mức được xác định trên
cơ sở các định mức về chi phí hiện hành tại từng thời điểm trong kỳ kế hoạch
(thường là ngày đầu tháng ) nên giá thành định mức luôn thay đổi phù hợp với sự
thay đổi của các định mức chi phí đạt được trong quá trình thực hiện kế hoạch giá
thành.
- Giá thành thực tế: Là chỉ tiêu xác định sau khi kết thúc quá trình sản xuất
sản phẩm dựa trên cơ sở các chi phí thực tế phát sinh trong quá trình sản xuất sản
phẩm.
Cách phân loại này có tác dụng trong việc quản lý và giám sát chi phí, xác
định được các nguyên nhân vượt (hụt) định mức chi phí trong kỳ hạch toán. Từ đó
điều chỉnh kế hoạch hoặc định mức chi phí cho phù hợp.
2.2. Phân loại theo phạm vi phát sinh chi phí:
Theo phạm vi phát sinh chi phí, chỉ tiêu giá thành được chia thành:
- Giá thành sản xuất (còn gọi là giá thành công xưởng): là chỉ tiêu phản ánh

tất cả những chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm trong
phạm vi phân xưởng sản xuất.
- Giá thành tiêu thụ (còn gọi là giá thành toàn bộ và giá thành đầy đủ): là
chỉ tiêu phản ánh toàn bộ các khoản chi phí phát sinh liên quan đến việc
sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.
Giá thành toàn bộ
của sản phẩm
=
Giá thành sản xuất
của sản phẩm
+
Chi phí quản lý
doanh nghiệp
+
Chi phí
bán hàng
Cách phân loại này có tác dụng giúp cho nhà quản lý biết được kết quả
kinh doanh lãi hoặc lỗ của từng mặt hàng, từng loại dịch vụ mà doanh nghiệp kinh
doanh. Tuy nhiên do những hạn chế nhất định khi lựa chọn tiêu thức phân bổ chi
Trang 9
phí bán hàng và chi phí quản lý cho từng mặt hàng, từng loại dịch vụ nên cách
phân loại này chỉ còn mang ý nghĩa học thuật nghiên cứu.
III. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT
VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM:
1.Đối tượng, phương pháp hạch toán chi phí sản xuất:
1.1. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất:
Xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là công việc đầu tiên và quan
trọng của tổ chức hạch toán quá trình sản xuất. Tổ chức hạch toán quá trình sản
xuất bao gồm 2 giai đoạn kế tiếp nhau và có quan hệ mật thiết vơí nhau. Đó là giai
đoạn hạch toán chi tiết chi phí phát sinh theo từng sản phẩm nhóm sản phẩm, đơn

đặt hàng, giai đoạn công nghệ, phân xưởng... và giai đoạn tính giá thành sản phẩm,
chi tiết sản phẩm theo đơn vị tính giá thành qui định. Việc phân chia này được xuất
phát từ yêu cầu quản lý, kiểm tra và phân tích chi phí , yêu cầu hạch toán kinh
doanh nội bộ và theo đặc điểm tổ chức sản xuất, đặc điểm quy trình công nghệ của
từng doanh nghiệp và yêu cầu tính giá thành sản phẩm theo đơn vị tính giá thành
qui định. Như vậy, xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất chính là việc xác
định giới hạn tập hợp chi phí mà thực chất là xác định nơi phát sinh chi phí và chịu
chi phí. Kế toán căn cứ vào đặc điểm, tình hình cụ thể của doanh nghiệp để xác
định đối tượng tập hợp chi phí dựa trên căn cứ sau:
- Đặc điểm tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp.
- Đặc điểm phát sinh, mục đích công dụng của chi phí.
- Yêu cầu thông tin của công tác quản lý, trình độ quản lý của doanh
nghiệp.
- Qui trình công nghệ, kỹ thuật sản xuất sản phẩm.
1.2. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất:
Trên cơ sở đối tượng hạch toán chi phí, kế toán lựa chọn phương pháp hạch
toán chi phí thích ứng. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất là một phương
pháp hay hệ thống các phương pháp được sử dụng để tập hợp và phân loại các chi
phí sản xuất trong phạm vi giới hạn của đối tượng hạch toán chi phí. Về cơ bản,
phương pháp hạch toán chi phí sản xuất bao gồm các phương pháp hạch toán chi
phí theo sản phẩm, theo đơn đặt hàng, theogiai đoạn công nghệ, theo phân xưởng,
Trang 10
theo nhóm sản phẩm,v.v...Nội dung chủ yếu của phương pháp hạch toán chi phí
sản xuất kế toán mở thẻ (hoặc sổ) chi tiết hạch toán theo từng đối tượng đã xác
định, phản ánh các chi phí có liên quan đến đối tượng, hàng tháng tổng hợp chi phí
theo từng đối tượng. Mỗi phương pháp hạch toán chỉ thích ứng với một loại đối
tượng hạch toán chi phí nên tên gọi của các phương pháp này là biểu hiện đối
tượng mà nó cần tập hợp và phân loại chi phí.
2. Đối tượng và phương pháp tính giá thành sản phẩm:
2.1. Đối tượng tính giá thành:

Việc xác định đối tượng, tính giá thành sản phẩm chính là việc xác định sản
phẩm, bán thành sản phẩm,công việc lao vụ nhất định đòi hỏi phải tính giá thành
một đơn vị. Đối tượng đó có thể là sản phẩm cuối cùng của quá trình sản xuất hay
trên dây chuyền sản xuất tuỳ theo yêu cầu của hạch toán kinh tế nội bộ và tiêu thụ
sản phẩm.
Khi tính giá thành sản phẩm trước hết phải xác định đối tượng tính giá
thành.Muốn vậy phải căn cứ vào đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh, qui
trình sản xuất công nghệ của doanh nghiệp. Đồng thời phải xác định đơn vị tính
của sản phẩm dịch vụ đã được xã hội thừa nhận, phù hợp trong kế hoạch sản xuất
kinh doanh của đơn vị. Dựa vào căn cứ trên, đối tượng tính giá thành có thể là:
- Từng sản phẩm, công việc đã hoàn thành
- Từng bộ phận chi tiết sản phẩm
- Sản phẩm hoàn thành ở cuối qui trình công nghệ hay bán thành phẩm
- Từng công trình, hạng mục công trình.
Xác định đối tượng tính giá thành đúng, phù hợp với điều kiện, đặc điểm
của doanh nghiệp giúp cho kế toán tổ chức mở sổ kế toán và kiểm tra tình hình
thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý nội
bộ doanh nghiệp.
2.2 Phương pháp tính giá thành sản phẩm:
Trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp được và kết quả đánh giá sản
phẩm dở dang cuối kỳ, kế toán tiến hành tính giá thành cho các đối tượng tính giá
thành, phù hợp với kỳ tình giá thành và phương pháp tính giá thành thích hợp.
Trang 11
Phương pháp tính giá thành sản phẩm là một phương pháp hoặc một hệ
thống phương pháp được sử dụng để tính giá thành đơn vị sản phẩm. Nó mang tính
thuần tuý kỹ thuật tính toán chi phí cho từng đối tượng tính giá thành. Việc lựa
chon phương pháp tính giá thành chủ yếu phụ thuộc vào đặc điểm về đối tượng
hạch toán chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành sản phẩm. Một số phương
pháp tính giá thành thường được sử dụng là:
2.2.1. Phương pháp trực tiếp:

Phương pháp này được áp dụng ở các doanh nghiệp thuộc loại hình sản
xuất giản đơn, số lượng mặt hàng ít, sản xuất khối lượng lớn, chu kì sản xuất ngắn
như: các nhà máy điện nước, các doanh nghiệp khai thác (quặng, than, gỗ...).Giá
thành sản phẩm theo phương pháp này được tính theo công thức sau:
Tổng giá thành
sản phẩm hoàn
thành
=

Giá tri sản
phẩm dở
dang đầu kỳ
+

Tổng chi phí sản
xuất phát sinh
trong kỳ
-
Giá trị sản
phẩm dở dang
cuối kỳ


2.2.2. Phương pháp tổng cộng chi phí:
Áp dụng với các doanh nghiệp mà quá trình sản xuất được thực hiện ở
nhiều bộ phận sản xuất, nhiều giai đoạn công nghệ, đối tượng tập hợp chi phí sản
xuất là các bộ phận chi tiết sản phẩm hoặc giai đoạn công nghệ hay bộ phận sản
xuất. Giá thành sản xuất được xác định bằng cách cộng chi phí sản xuất của các bộ
phận, chi tiết sản phẩm hay tổng chi phí sản xuất của các giai đoạn, bộ phận sản
xuất tạo nên thành phẩm:

giá thành sản phẩm = Z1 + Z2 + ... + Zn
Phương pháp tổng cộng chi phí được áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp
khai thác, dệt nhuộm, cơ khí, chế tạo ...
2.2.3. Phương pháp hệ số:
Phương pháp này áp dụng trong các doanh nghiệp mà trong cùng một
quá trình sản xuất cùng sử dụng một thứ nguyên liệu và một lượng lao động nhưng
Trang 12
Giá thành đơn vị SP
Tổng giá thành sản phẩm hoàn thành
Số lượng sản phẩm hoàn thành
=
thu được đồng thời nhiều sản phẩm khác nhau và chi phí không tập hợp riêng cho
từng loại sản phẩm được mà phải tập hợp chung cho cả quá trình sản xuất. Theo
phương pháp này, trước hết, kế toán căn cứ vào hệ số qui đổi để qui đổi các loại
sản phẩm về sản phẩm gốc (căn cứ vào đặc điểm kinh tế hoặc tính chất của sản
phẩm để qui định loại sản phẩm có đặc trưng tiêu biểu hệ số1) rồi từ đó dựa vào
tổng chi phí liên quan đến giá thành các loại sản phẩm đã tập hợp để tính giá thành
sản phẩm gốc và giá thành từng loại sản phẩm.
Giá thành của tất cả các loại sản phẩm
Giá thành đơn vị sản phẩm gốc =
Tổng số sản phẩm gốc (kể cả qui đổi)
Giá thành đơn
vị sản phẩm
từng loại
=
Giá thành
đơn vị sản
phẩm gốc
x
hệ số qui đổi

sản phẩm
từng loại
Trong đó: - Qo: tổng số sản phẩm gốc đã qui đổi
- Qi: Số lượng sản phẩm i (i = 1, n).
- Hi: Hệ số qui đổi sản phẩmi (i =1, n).
Tổng giá thành
sản xuất các
loại sản phẩm
=
Giá trị sản
phẩm dở
dang đầu kỳ
+
Tổng chi phí sản
xuất phát sinh
trong kỳ
-
Giá trị sản phẩm
dở dang cuối kỳ
2.2.4. Phương pháp tỷ lệ:
Trong các doanh nghiệp sản xuất nhiều loại sản phẩm có quy cách phẩm
chất khác như may mặc, dệt kim, đóng giầy, cơ khí chế tạo v.v... để giảm bớt khối
lượng hạch toán, kế toán tiến hành tập hợp chi phí sản xuất theo nhóm sản phẩm
cùng loại. Căn cứ vào tỷ lệ chi phí giữa chi phí thực tế với chi phí sản xuất kế
hoạch (hoặc định mức), kế toán sẽ tính ra giá thành đơn vị và tổng giá thành từng
loại
Trang 13
∑
=
=

n
i
QiHiQo
1
Giá thành
thực tế đơn vị
SP từng loại
=
Giá thành kế hoạch
(hoặc định mức) đơn vị
sản phẩm từng loại
x
Tỷ lệ
chi phí
Tổng giá thành thực tế của các loại sản phẩm
Tỷ lệ chi phí = x
100%
Giá thành kế hoạch (hoặc định mức) của các loại SP

2.2.5. Phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ:
Đối với các doanh nghiệp mà trong cùng một quá trình, bên cạnh những sản
phẩm chính thu được những sản phẩm phụ (các doanh nghiệp chế biến đường,
rượi, bia,...), để tính giá trị sản phẩm chính kế phải loại trừ giá trị sản phẩm phụ ra
khỏi tổng chi phí sản xuất sản phẩm. Giá trị sản phẩm phụ có thể xác định được
theo nhiều phương pháp như giá ước tính, giá kế hoạch, giá nguyên liệu ban đầu...
Tổng gía
thành sản
phẩm
chính
=

Giá trị SP
chính dở
dang đầu kỳ
+
Tổng chi phí
sản xuất
phát sinh
trong kỳ
-
giá trị SP
phụ thu hồi
ước tính
-
giá trị
SP chính
dở dang
cuối kỳ
2.2.6. Phương pháp tính liên hợp:
Áp dụng trong các doanh nghiệp có tổ chức sản xuất, tính chất quy trình
công nghệ và tính chất sản phẩm làm ra đòi hỏi việc tính giá thành phải kết hợp
nhiều phương pháp khác nhau như các doanh nghiệp hoá chất, dệt kim, đóng
giầy...Trên thực tế kế toán có thể kết hợp tổng cộng chi phí với phương pháp tỷ lệ,
hệ số với loại trừ giá trị sản phẩm phụ...
3. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành ở một số loại
hình doanh nghiệp:
3.1. Doanh nghiệp sản xuất giản đơn:
Thường là những doanh nghiệp chỉ sản xuất một hoặc một ít mặt hàng với
khối lượng lớn, chu kỳ sản xuất ngắn, sản phẩm dở dang không có hoặc có không
Trang 14
đáng kể như các doanh nghiệp khai thác than, sản xuất điện nước, chế biến lương

thực, thực phẩm... Do mặt hàng ít nên đối tượng hạch toán chi phí sản xuất được
tiến hành theo sản phẩm, mỗi mặt hàng sản xuất được mở một sổ (thẻ ) hạch toán
chi phí sản xuất. Công việc tính giá thành sản phẩm được tiến hành vào cuối tháng
theo phương pháp trực tiếp hoặc phương pháp liên hợp.
3.2 Doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng:
Đối với doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng của khách hàng, kế toán
tiến hành tập hợp chi phí sản xuất theo từng đơn. Đối tượng tính giá thành sản
phẩm là sản phẩm của từng đơn đặt hàng. Phương pháp tính giá thành tuỳ theo tính
chất và số lượng sản phẩm của từng đơn sẽ áp dụng phương pháp thích hợp như:
phương pháp trực tiếp, phương pháp hệ số, tỷ lệ hoặc liên hợp... Đặc điểm của
việc tập hợp chi phí trong các doanh nghiệp này là toàn bộ chi phí sản xuất phát
sinh đều được tập hợp theo từng đơn đặt hàng. Đối với chi phí trực tiếp liên quan
đến đơn đặt hàng nào sẽ tập hợp trực tiếp vào thẻ tính giá thành của đơn đặt hàng
đó, còn chi phí gián tiếp liên quan nhiều đến đơn đặt hàng thì được tập hợp chung
cuối mỗi kỳ hạch toán, kế toán sử dụng một tiêu thức phân bổ thích hợp để phân
bổ loại chi phí này cho từng đơn và ghi vào các thẻ tính giá thành tương ứng.
Việc tính giá thành ở loại hình doanh nghiệp này chỉ tiến hành khi đơn đặt
hàng đã hoàn thành nên kỳ tính giá thành thường không khớp với kỳ báo cáo. Đối
với những đơn đặt hàng mà cuối kỳ báo cáo chưa hoàn thành thì toàn bộ chi phí
trên thẻ tính giá thành tương ứng đều được coi là sản phẩm dở dang cuối kỳ. Tuy
nhiên trong một số trường hợp cần thiết theo yêu cầu của công tác quản lý, mặc dù
cuối kỳ đơn đặt hàng chưa hình thành nhưng cần xác định khối lượng công việc đã
thực hiện trong kỳ, kế toán phải sử dụng giá thành kế hoạch hay giá thành định
mức để xác định bộ phận công việc đã hoàn thành từ đó tính ra gía trị của khối
lượng công việc dở dang.
3.3. Doanh nghiệp áp dụng hệ thống hạch toán định mức:
Trên cơ sở hệ thống định mức tiêu hao lao động,vật tư hiện hành và chi phí
sản xuất chung, kế toán sẽ xác định giá thành định mức của từng loại sản phẩm.
Đồng thời, hạch toán riêng các thay đổi, các chênh lệch so với định mức trong quá
trình sản xuất sản phẩm và phân tích toàn bộ chi phí thực tế phát sinh trong kỳ

Trang 15
thành ba loại: Theo định mức, chênh lệch do thay đổi định mức và chênh lệch so
với định mức. Từ đó, tiến hành xác định giá thành thực tế của sản phẩm bằng cách:
Giá thành
thực tế sản
phẩm
=
giá thành
định mức sản
phẩm
±
chênh lệch do
thay đổi định
mức
±
chênh lệch
so với định
mức
Việc tính toán giá thành định mức được tiến hành trên cơ sở định mức tiên
tiến hiện hành ngày đầu kỳ (thường là đầu tháng ). Tuỳ theo tính chất quy trình
công nghệ sản xuất sản phẩm và đặc điểm sản phẩm mà áp dụng các phương pháp
tính giá thành định mức khác nhau ( theo sản phẩm hoàn thành, theo chi tiết, bộ
phận sản phẩm rồi tổng hợp lại ...). Việc thay đổi định mức được thực hiện vào
ngày đầu tháng để thuận lợi cho việc thực hiện định mức cũng như kiểm tra việc
thi hành định mức. Trường hợp thay đổi định mức diễn ra vào ngày giữa tháng thì
đầu tháng sau phải điều chỉnh giá thành định mức. Những khoản chi phí phát sinh
ngoài định mức và dự toán quy định được gọi là chênh lệch so với định mức hay
thoát ly định mức.
3.4. Doanh nghiệp có qui trình công nghệ phức tạp theo kiểu chế biến liên
tục:

Doanh nghiệp sản xuất phức tạp theo kiểu chế biến liên tục là doanh nghiệp
có quy trình công nghệ chế tạo nhiều sản phẩm bao gồm nhiều bước (giai đoạn)
nối tiếp nhau theo một trình tự nhất định, mỗi bước tạo ra một loại bán thành phẩm
và bán thành phẩm của bước trước là đối tượng (hay nguyên liệu) chế biến của
bước sau. Trong những doanh nghiệp này, phương pháp hạch toán chi phí thích
hợp nhất là hạch toán theo bước chế biến (giai đoạn công nghệ).Theo phương pháp
này, chi phí sản xuất phát sinh thuộc giai đoạn nào sẽ được tập hợp cho giai đoạn
đó. Riêng với chi phí sản xuất chung sau khi được tập hợp theo phân xưởng sẽ
được phân bổ cho các bước theo những tiêu thức phù hợp.
Tuỳ theo tính chất của hàng hoá sản phẩm và yêu cầu công tác quản lý, chi
phí sản xuất có thể được tập hợp theo phương án có bán thành phẩm và phương án
không có bán thành phẩm. Phương pháp tính giá thành thường là phương pháp trực
tiếp kết hợp với phương pháp tổng cộng hay tỷ lệ (hoặc hệ số)
Trang 16
•
Tính giá thành phân bước theo phương án có tính giá thành bán thành
phẩm:
Phương pháp này thường áp dụng ở các doanh nghiệp có yêu cầu hạch toán kinh tế
nội bộ cao hoặc bán thành phẩm bán ra ngoài. Đặc điểm của phương pháp hạch
toán này là khi tập hợp chi phí sản xuất của các giai đoạn công nghệ, giá trị bán
thành phẩm của các bước trước chuyển sang bước sau được tính theo giá thành
thực tế và được phản ánh theo từng khoản mục chi phí. Việc tính giá thành phải
tiến hành lần lượt từ bước 1 sang bước 2...cho đến bước cuối cùng tính ra giá thành
sản phẩm nên còn gọi là kết chuyển tuần tự
Qui trình tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phương án này
như sơ đồ sau:
SƠ ĐỒ 1: TRÌNH TỰ HẠCH TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN
PHẨM THEO PHƯƠNG ÁN PHÂN BƯỚC CÓ TÍNH GIÁ THÀNH BÁN
THÀNH PHẨM
Giá thành bán

thành phẩm
bước 1
=
Chi phí nguyên
vật liệu chính +
c h i phí
chế biến
bước 1
-
giá trị sản phẩm
dở dang cuối kỳ
bước 1.
Giá thành bán
thành phẩm
bước 2
=
Giá thành bán
thành phẩm
bước 1
+
Chi phí
chế biến
bước 2
-
Giá trị sản phẩm
dở dang cuối kỳ
bước 2
Tổng giá
thành thành
phẩm

=
Giá thành bán
thành phẩm
bước (n-1)
+
chi phí chế
biến bước
n
-
Giá trị sản phẩm
dở dang cuối kỳ
bước n
•
Tính giá thành phân bước theo phương án không có bán thành phẩm:
Trong những doanh nghiệp mà yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ không cao
hoặc bán thành phẩm chế biến ở từng bước không bán ra ngoài thì chi phí chế biến
Trang 17
phát sinh trong các giai đoạn công nghệ được tính nhập vào giá thành sản phẩm
một cách đồng thời, song song nên còn gọi là kết chuyển song song. Theo phương
án này, kế toán không cần tính giá thành bán thành phẩm hoàn thành trong từng
giai đoạn mà chỉ tính giá thành sản phẩm hoàn thành bằng cách tổng hợp chi phí
nguyên vật liệu chính và các chi phí chế biến khác trong các giai đoạn công nghệ.
SƠ ĐỒ 2: TRÌNH TỰ HẠCH TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH
THEO PHƯƠNG ÁN PHÂN BƯỚC KHÔNG TÍNH GIÁ THÀNH BÁN
THÀNH PHẨM
Trang 18
Chi phí VLC phân bổ cho thành phẩm
Chi phí chế biến bước 1 tính cho thành phẩm
Chi phí chế biến bước 2 tính cho thành phẩm
Chi phí chế biến bước n tính cho thành phẩm

TỔNG
GIÁ
THÀNH
THÀNH
PHẨM
Chi phí chế biến bước ... tính cho thành phẩm
IV. HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN
PHẨM:
1. Hạch toán chi phí sản xuất theo phương pháp kê khai thường xuyên:
1.1. Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp:
1.1.1. Khái niệm và cách thức tập hợp, phân bổ :
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu,nhiên
liệu,vật liệu phụ ... xuất dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm. Đối với những
vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí
riêng biệt ( phân xưởng, bộ phận sản xuất hoặc sản phẩm, loại sản phẩm, lao vụ,
dịch vụ...) thì hạch toán trực tiếp cho đối tượng đó. Trường hợp vật liệu xuất dùng
có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí, không thể tổ chức riêng biệt thì
phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ chi phí cho các đối tượng
có liên quan. Tiêu thức phân bổ thường được sử dụng là phân bổ theo định mức
tiêu hao, theo hệ số, theo trọng lượng, số lượng sản phẩm .... công thức phân bổ
như sau:
Chi phí vật liệu phân bổ
cho từng đối tượng
=
Tổng chi phí vật liệu
cần phân bổ
x
tỷ lệ (hay hệ số)
phân bổ
Tổng tiêu thức phân bổ của từng đối tượng

Trong đó: Tỷ lệ hệ số phân bổ =
Tổng tiêu thức phân bổ của từng đối tượng
1.1.2. Tài khoản sử dụng:
Để theo dõi các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp , kế toán sử dụng
TK 621 - chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết theo
từng đối tượng tập hợp chi phí nhỏ hơn phân xưởng, bộ phận sản xuất, nhóm sản
phẩm...)
Kết cấu TK 621 như sau:
Bên nợ: Giá trị nguyên vật liệu xuất dùng trực tiếp cho chế tạo sản
phẩm hay thực hiện lao vụ ,dịch vụ
Bên có: - Giá trị vật liệu xuất dùng không hết.
- Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
Trang 19
Tài khoản này không có số dư cuối kỳ.
1.1.3. Phương pháp hạch toán:
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được hạch toán theo sơ đồ sau:
SƠ ĐỒ 3: HẠCH TOÁN TỔNG HỢP CHI PHÍ NGUYÊN VẬT LIỆU
TRỰC TIẾP

1.2. Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp:
1.2.1. Khái niệm:
Chí phí nhân công trực tiếp là khoản thù lao lao động phải trả cho công
nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ như tiền
lương chính, lương phụ và các khoản phụ cấp có tính chất lương (phụ cấp khu vực,
đắt đỏ, độc hại, phụ cấp làm đêm thêm giờ...). Ngoài ra, chi phí nhân công trực
tiếp còn bao gồm các khoản đóng góp cho các quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ do chủ
sử dụng lao động chịu và tính vào chi phí theo một tỷ lệ nhất định với số tiền
lương phát sinh của công nhân trực tiếp.
Chi phí nhân công trực tiếp được tập hợp như chi phí nguyên vật liệu
chính. Chi phí nhân công trực tiếp thường được tính vào từng đối tượng chịu chi

phí. Trường hợp chi phí nhân công trực tiếp sản xuất có liên quan đến nhiều đối
tượng sản xuất mà không hạch toán trực tiếp tiền lương phụ, các khoản phụ hoặc
tiền lương chính trả theo mà người lao động thực hiện nhiều công tác khác nhau
trong ngày... thì ta có thể phân bổ chi phí nhân công trực tiếp theo các tiêu thức
phân bổ thích hợp như: theo định mức hoặc theo giờ công lao động, khối lượng
sản phẩm sản xuất tuỳ theo điều kiện cụ thể.
Trang 20
Vật liệu dùng trực tiếp chế tạo sản
phẩm tiến hành lao vụ dịch vụ
Vật liệu dùng không hết
nhập kho, phế liệu thu hồi
Cuối kỳ kết chuyển
chi phí NVLTT
TK154
TK152
TK621TK 152.TK151.331
1.2.2. Tài khoản sử dụng
Để theo dõi chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng TK 622- chi phí
nhân công trực tiếp. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp
chi phí như TK 621, kết cấu TK621 như sau:
Bên nợ: Chi phí nhân công trực tiếp phát sinh.
Bên có: Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp.
Tài khoản này không có số dư cuối kỳ.
1.2.3.Phương pháp hạch toán:
Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp được thể hiện qua sơ đồ sau:
SƠ ĐỒ 4: HẠCH TOÁN TỔNG HỢP CHI PHÍ NHÂN CÔNG TRỰC
TIẾP
TK 334 TK 622 TK 154
TK 338
1.3. Chi phí sản xuất chung:

1.3.1. Khái niệm, cách thức tập hợp và cách phân bổ chi phí sản xuất chung:
Chi phí sản xuất chung là những chi phí cần thiết còn lại để sản xuất sản
phảm sau chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp.Đây là
những chi phí phát sinh trong phạm vi các phân xưởng, các bộ phận tổ, đội sản
Trang 21
Tiền lương và phụ cấp lương
phải trả cho CNTTSX
Kết chuyển chi phí nhân
công trực tiếp
Các khoản đóng góp theo tỷ lệ với tiền
lương của CNTTSX thực tế phát sinh
TK335
Trích trước lương nghỉ phép
cho CNTTSX
xuất (như chi phí về tiền công và các chi phí khác phải trả cho công nhân quản lý
phân xưởng, chi phí khấu hao TSCĐ dùng cho phân xưởng...)
Các chi phí sản xuất chung thường được hạch toán chi tiết riêng cho từng
địa điểm phát sinh chi phí, sau đó mới tiến hành phân bổ cho các đối tượng có liên
quan. Có nhiều tiêu thức để phân bổ chi phí sản xuất chung như: phân bổ theo chi
phí nguyên vật liệu trực tiếp, theo định mức chi phí sản xuất chung, theo chi phí
tiền công trực tiếp...
Mức chi phí sản
xuất chung phân
bổ cho từng đối
tượng
=
Tổng tiêu thức phân bổ của
từng đối tượng
Tổng tiêu thức phân bổ của tất
cả các đối tượng

x
Tổng chi phí
sản xuất
chung cần
phân bổ
1.3.2. Tài khoản sử dụng:
Để theo dõi các khoản chi phí sản xuất chung, kế toán sử dụng TK 627 -
Chi phí sản xuất chung, mở chi tiết theo từng phân xưởng, bộ phận sản xuất dịch
vụ. Kết cấu của TK 627 như sau:
Bên nợ: Chi phí chung trực tiếp phát sinh trong kỳ.
Bên có: - Các khoản giảm chi phí sản xuất chung.
- Kết chuyển (hay phân bổ) chi phí sản xuất chung vào chi phí sản
phẩm hay lao vụ dịch vụ.
Tài khoản này không có số dư cuối kỳ.
Trang 22
1.3.3. Phương pháp hạch toán:
Hạch toán chi phí sản xuất chung được thể hiện qua sơ đồ sau:
SƠ ĐỒ 5: HẠCH TOÁN TỔNG HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT CHUNG
TK 334,338 TK 627
TK 152, 153
TK1421, 335 TK 154
TK 331, 111, 112

1.4.Hạch toán các khoản thiệt hại trong sản xuất:
1.4.1.Hạch toán thiệt hại về sản phẩm hỏng:
Sản phẩm là sản phẩm không thoả mãn những tiêu chuẩn chất lượng và
đặc điểm kỹ thuật của sản xuất về màu sắc, kích cỡ, trọng lượng, cách thức lắp
ráp ... Tuỳ theo mức độ hư hỏng mà sản phẩm được chia làm 2 loại:
- Sản phẩm hỏng có thể sửa chữa được: Là những sản phẩm hỏng mà về
mặt kỹ thuật có thể sửa chữa được và việc sửa chữa đó có lợi về mặt kinh tế.

Trang 23
Chi phí NVL,công cụ
dụng cụ
Các chi phí sản xuất
chung khác
Chi phí nhân viên
Chi phí theo dự toán
Các khoản giảm chi phí sản
xuất chungcuối kỳ
Phân bổ hoặc kết chuyển chi
phí sản xuất chung
TK 111, 112, 152
- Sản phẩm hỏng không thể sửa chữa được : Là những sản phẩm mà về
mặt kỹ thuật không thể sửa chữa được hoặc có thể sửa chữa được nhưng không
có lợi về mặt kinh tế.
Trong quan hệ với công tác kế hoạch, cả hai loại sản phẩm nói trên lại
được chi tiết thành sản phẩm hỏng trong định mức và sản phẩm ngoài định mức.
Những sản phẩm hỏng mà doanh nghiệp dự kiến sẽ xảy ra trong quá trình sản
xuất được coi là sản phẩm hỏng trong định mức. Đây là những sản hỏng được
xem là không tránh khỏi trong quá trình sản xuất nên phần chi phí cho những sản
phẩm này (giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa được và chi phí sản phẩm hỏng
có thể sửa chữa được ) được coi là chi phí sản xuất chính phẩm. Sở dĩ phần lớn
doanh nghiệp chấp nhận một tỷ lệ sản phẩm hỏng vì họ không muốn tốn thêm chi
phí để hạn chế hoàn toàn sản phẩm hỏng do việc bỏ thêm chi phí này tốn kém
nhiều hơn việc chấp nhận một tỷ lệ tối thiểu về sản phẩm hỏng.
Khác với sản phẩm hỏng trong định mức, sản phẩm ngoài định mức là sản
phẩm nằm ngoài dự kiến của nhà sản xuất do các nguyên nhân bất thường như
máy hỏng, hoả hoạn bất thường...Do xảy ra bất thường, không được chấp nhận
nên chi phí của chúng không được cộng vào chi phí sản xuất chính phẩm mà
thường được xem là khoản phí tổn thời kỳ, phải trừ vào thu nhập.

Thiệt hại về sản phẩm trong định mức bao gồm giá trị sản phẩm hỏng
không sửa chữa được và phần chi phí sửa chữa sản phẩm tái chế trừ đi giá trị phế
liệu thu hồi (nếu có). Toàn bộ phần thiệt hại này tính vào chi phí sản xuất sản
phẩm. Đối với giá trị thiệt hại của những sản phẩm ngoài định mức, kế toán phải
theo dõi riêng. Đồng thời xem xét nguyên nhân gây ra sản phẩm hỏng để có biện
pháp sử lý. Toàn bộ giá trị thiệt hại có thể theo dõi riêng trên một trong các tài
khoản như TK 1381, 154, 627, 1421 (chi tiết sản phẩm hỏng ngoài định mức),
sau khi trừ đi số phế liệu thu hồi và bồi thường (nếu có ), thiệt hại thực về sản
phẩm sẽ tính vào chi phí bất thường.
Trang 24
SƠ ĐỒ 5: HẠCH TOÁN THIỆT HẠI SẢN PHẨM HỎNG NGOÀI ĐỊNH
MỨC.
1.4.2.Thiệt hại về ngừng sản xuất
Trong thời gian ngừng sản xuất vì những nguyên nhân chủ quan hoặc
khách quan( thiên tai, địch hoạ , thiếu nguyên vật liệu...), các doanh nghiệp vẫn
phải bỏ ra một số khoản chi phí để duy trì hoạt động như tiền công lao động, khấu
hao TSCĐ, chi phí bảo dưỡng...Những khoản chi phí trong khoảng thời gian này
được coi là thiệt hại về ngừng sản xuất. Với những khoản chi phí về ngừng sản
xuất theo kế hoạch dự kiến, kế toán đã theo dõi ở TK 335 - chi phí phải
trả.Trường hợp ngừng sản xuất bất thường, các chi phí bỏ ra trong thời gian này
do không được chấp nhận nên phải theo dõi riêng trên một trong các tài khoản
tương tự như hạch toán thiệt hại về sản phẩm hỏng ngoài định mức ( tài khoản
154,627,1421,1381...chi tiết thiệt hại ngừng sản xuất ). Cuối kỳ, saukhi trừ phần
thu hồi ( nếu có, do bồi thường ), giá trị thiệt hại thực tế sẽ trừ vào thu nhập như
khoản chi phí thời kỳ. Cách hạch toán có thể được phản ánh qua sơ đồ sau:
Trang 25
TK 152, 153, 334, 338,
241...
TK 1381.SPHNĐM
TK 821, 415

TK 1381,152
TK 154, 155, 157, 632
Chi phí sửa chữa sản
phẩm hỏng
Giá trị thiệt hại thực về
sản phẩm hỏng
Giá trị sản phẩm hỏng
không sửa chữa được
Giá trị phế liệu thu hồi và
các khoản bồi thường