SKKN Những biện pháp chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội Lớp 1,2,3; môn Khoa học Lớp 4,5 nhằm nâng cao chất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn sáng kiến:
Nghị quyết Hội nghị Trung Ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diện Giáo dục và Đào tạo đã chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp
dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và
vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển
năng lực...”
Chất lượng dạy học phụ thuộc vào nhiều thành tố trong hệ thống Giáo dục
bao gồm: mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo, phương pháp dạy học, mơi trường
giáo dục. Trong đó, phương pháp dạy học là thành tố trung tâm. Để quá trình
dạy học đạt hiệu quả thì người giáo viên phải am hiểu sâu sắc nội dung dạy học,
làm chủ kiến thức, biết chế biến nó theo ý đồ sư phạm, biết thiết kế các hoạt
động học để học sinh tham gia chiếm lĩnh kiến thức và học sinh phải tự giác,
tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình học tập.
Như chúng ta đã biết, khơng có phương pháp dạy học nào là vạn năng.
Việc tìm kiếm và vận dụng các phương pháp tiên tiến vào q trình dạy học các
mơn học ở Tiểu học nói chung và mơn Tự nhiên và Xã hội; mơn Khoa học nói
riêng là vấn đề quan trọng nhằm hình thành cho học sinh phương pháp học tập
độc lập, sáng tạo, qua đó nâng cao chất lượng dạy học. Một trong những phương
pháp có nhiều ưu điểm, đáp ứng được mục tiêu yêu cầu đổi mới và vận dụng tốt
vào q trình dạy học mơn Tự nhiên và Xã hội ; môn Khoa học ở Tiểu học hiện
nay đó là phương pháp Bàn tay nặn bột. Trong những năm gần đây phương pháp
Bàn tay nặn bột bước đầu được đưa vào thử nghiệm trong dạy học Tự nhiên và
Xã hội ; môn Khoa học ở một số trường Tiểu học tại Việt Nam. Việc nghiên cứu
áp dụng phương pháp này vào dạy học sao cho phù hợp với điều kiện cụ thể của
nhà trường là vấn đề hết sức cần thiết góp phần đổi mới phương pháp dạy học.
Có như vậy mới hình thành cho học sinh phương pháp học tập đúng đắn, giúp
học sinh thực sự trở thành “chủ thể” tìm kiếm tri thức.
Qua thực tế thử nghiệm áp dụng phương pháp dạy học Bàn tay nặn bột

đối với các môn học. Chúng ta đều thấy đây là một phương pháp dạy học tích
cực, giúp hình thành thế giới quan khoa học và niềm say mê sáng tạo cho học
sinh. Ở phương pháp này, học sinh được tham gia các thí nghiệm, rồi tự đưa ra
đánh giá, thảo luận so sánh kết quả với các bạn trong nhóm để đi đến kết quả.
Hầu hết học sinh đều cảm thấy hứng thú, chủ động trong suốt quá trình thời gian
của tiết học, nắm vững kiến thức, hiểu bài sâu hơn.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển khẳng định: Hiện
nay, giáo viên các trường học có thế mạnh và thuận lợi là trình độ chun môn
đạt chuẩn và trên chuẩn, tuổi đời trẻ, năng động, sáng tạo trong giảng dạy, có
nhiều kĩ năng dạy học tích cực và ứng dụng Cơng nghệ thơng tin và sử dụng tốt
trang thiết bị dạy học vào các tiết học. Tất cả những thế mạnh, kĩ năng đó đều
rất cần thiết cho áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào giảng dạy.
1


Thứ trưởng cho biết, trên thực tế, phương pháp Bàn tay nặn bợt thực ra
khơng hồn tồn là mới đối với các giáo viên. Về cơ bản, đây là phương pháp
tổng hợp của các phương pháp dạy học trước đây mà giáo viên đã từng tiếp xúc
như: Phương pháp giảng dạy giải quyết vấn đề, Phương pháp dạy học tích cực.
Trong phương pháp Bàn tay nặn bột, yêu cầu đặt ra đối với giáo viên là tạo tình
huống để học sinh phát hiện ra vấn đề trong bài học, từ đó để các em tự đưa ra
các tình huống giải quyết vấn đề để đi đến kết quả. Như vậy, qua phân tích trên,
chúng ta thấy: phương pháp “Bàn tay nặn bột” là một phương pháp dạy học có
nhiều ưu điểm, là một trong những con đường nhằm tích cực hóa hoạt động
nhận thức của học sinh. Các em đang sống giữa thời đại mà thông tin 4G; 5G
bùng nổ một cách nhanh chóng, lối học tập theo kiểu nhồi nhét tri thức đã trở
nên lỗi thời và lạc hậu, không đáp ứng được nhu cầu của người học. Cái mà
người học cần ở đây là một phương pháp học tập tích cực, cần “một cái đầu
thông minh” chứ không phải là “một cái đầu nhồi nhét cho đầy
Để vận dụng phương pháp này vào giảng dạy, qua lập phiếu thăm dò của

tất cả giáo viên ở đơn vị tôi, họ đều nhận định rằng: đội ngũ giáo viên các
trường Tiểu học hiện nay đều chuẩn về trình độ và vững vàng về chuyên môn,
sẵn sàng cho việc ứng dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào giảng dạy các
môn học trong nhà trường. Tuy nhiên, nhiều giáo viên vẫn còn một số băn
khoăn như: nếu áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bợt vào giảng dạy thì cơ sở
vật chất, trang thiết bị dạy học đã đáp ứng được yêu cầu dạy học mới hiện nay
chưa. Một số lớp học số lượng học sinh còn quá đông; một bộ phận giáo viên
còn thiếu kĩ năng về phương pháp mới này. Về phía học sinh, các em cần phải
có vốn kiến thức thực tế phong phú, phải chủ động học tập, phải năng động,
sáng tạo.
Trong những năm qua đã có khơng ít những nghiên cứu đề cập đến việc
đổi mới phương pháp dạy học trong đó phải kể đến Đề án:“Triển khai phương
pháp Bàn tay nặn bột ở trường phổ thông giai đoạn mới” đã được Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo phê duyệt. Để thực hiện Đề án này, Phịng Giáo dục và Đào
tạo huyện nhà đã có những hướng dẫn cụ thể và đã tổ chức tập huấn về phương
pháp Bàn tay nặn bột cho tất cả đội ngũ Cán bộ quản lý, giáo viên. Tuy nhiên,
việc triển khai chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào giảng dạy một
số môn học trong trường Tiểu học đến nay vẫn còn rất nhiều hạn chế. Vậy
nguyên nhân nào dẫn tới thực trạng này? Theo tơi có rất nhiều nguyên nhân.
Một trong những nguyên nhân đó là việc chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay
nặn bột của đội ngũ Cán bộ quản lý trường Tiểu học phần nào đó vẫn chưa đáp
ứng yêu cầu mới. Đây là điều mà những người Cán bộ quản lý của chúng ta còn
băn khoăn, trăn trở, làm thế nào để chỉ đạo tốt và áp dụng phương pháp này vào
dạy học các môn học ở nhà trường mang tính khả thi và đạt hiệu quả ? Vì thế tơi
lựa chọn : "Những biện pháp chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột
vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội Lớp 1,2,3; môn Khoa học Lớp 4,5 nhằm
nâng cao chất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục" để nghiên cứu.
1.2. Điểm mới của đề tài:
Đề tài này tôi nghiên cứu và thực hiện áp dụng ở đơn vị tôi trong năm học
2

2018 - 2019 này. Năm nay là năm học tiếp tục thực hiện dạy học áp dụng
phương pháp Bàn tay nặn bột đối với môn Khoa học và môn Tự nhiên và Xã hội
ít nhất 1 tiết/môn học/ năm học theo tinh thần chỉ đạo của Phòng Giáo dục &
Đào tạo huyện nhà. Đề tài được áp dụng ở đơn vị tôi, một trường Tiểu học có
nhiều thuận lợi nhưng cũng có khơng ít khó khăn nhất định. Bản thân người Cán
bợ quản lý phải có một cách nhìn đổi mới, sát với thực tế của trường để tìm ra
những giải pháp phù hợp, nhằm thực hiện tốt việc áp dụng phương pháp Bàn tay
nặn bột và nhiệm vụ năm học của ngành giao phó.

3


2. PHẦN NỘI DUNG
2. 1. Thực trạng việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học
môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở đơn vị tôi công tác.
2.1.1. Về thuận lợi:
Cùng với các phương pháp dạy học tích cực khác đang được triển khai,
phương pháp Bàn tay nặn bột đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định đầu
tư nghiên cứu, biên soạn tài liệu, tổ chức tập huấn để từng bước triển khai áp
dụng trong các trường tiểu học.
Đội ngũ Cán bộ quản lí và giáo viên có độ chun mơn đạt chuẩn và trên
chuẩn, nhiệt tình, ham học hỏi là điều kiện tốt thúc đẩy việc áp dụng phương
pháp Bàn tay nặn bột vào trong dạy học các môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa
học. Mặt khác, theo chỉ đạo của cấp trên. Giáo viên có thể lựa chọn một số bài
dạy để sử dụng phương pháp này chứ không phải là dạy tất cả bài học của bộ
môn này. Các bài học này đã lọc ra học phù hợp gợi ý cho giáo viên từng khối
lớp để thực hiện.
Phương pháp Bàn tay nặn bột có tiến trình dạy học rõ ràng, dễ hiểu, phù

hợp với đặc trưng bộ môn Khoa học; Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học. Dạy học
theo phương pháp Bàn tay nặn bột cũng đã được quy thành 5 bước cụ thể như
sau:
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
Bước 2: Học sinh bộc lộ quan điểm ban đầu.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm
Bước 4: Tiến hành thí nghiệm tìm tịi - nghiên cứu.
Bước 5: Kết luận và hợp thức hoá kiến thức.
Trên cơ sở những bước học tập như trên, có thể thấy rằng giáo viên sẽ
không phải tốn nhiều thời gian cho việc thuyết trình giảng giải. Đồng thời, kiến
thức cũng sẽ được học sinh tiếp nhận một cách tự nhiên, khơng gị ép.
2.1.2.Về khó khăn:
Số lượng học sinh có lớp đông (32 đến 33 em/lớp) nên việc tổ chức học
tập theo nhóm còn gặp khó khăn. Điều này cũng gây khó khăn trong việc tổ
chức các hoạt động tham quan, dã ngoại, điều tra thực tế cho học sinh.
Một số bộ dụng cụ thí nghiệm cịn lạc hậu, cịn thiếu tính chuẩn xác.
Kiến thức chuyên sâu về Tự nhiên và Xã hội; Khoa học của một bộ phận
giáo viên cịn hạn chế. Vì vậy, giáo viên thường gặp nhiều khó khăn trong việc
trả lời, giải đáp các câu hỏi cũng như khó khăn trong việc lí giải thấu đáo các
thắc mắc của học sinh nêu ra trong quá trình học tập. Đây là một trở ngại rất lớn
trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nói chung và phương pháp
Bàn tay nặn bột nói riêng.
Qua thực tế dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường
Tiểu học cho thấy trong giảng dạy giáo, viên vẫn còn sử dụng các phương pháp
truyền thống, tranh ảnh trong sách giáo khoa treo lên bảng cho học sinh quan
4


Lớp

sát. Giáo viên giảng dạy các môn học này phần lớn là cung cấp kiến thức cho
các em qua nội dung sách giáo khoa. Học sinh tiếp thu còn mang tính thụ động,
việc tiếp thu của các em vẫn cịn nhiều hạn chế. Giáo viên cố gắng đưa ra hệ
thống câu hỏi gợi mở dẫn dắt học sinh tìm hiểu vấn đề. Học sinh tích cực suy
nghĩ, trả lời câu hỏi của giáo viên, phát hiện và giải quyết vấn đề. Kết quả học
sinh thuộc bài nhưng chưa hiểu sâu về các sự vật hiện tượng, kĩ năng vận dụng
vào thực tế chưa cao... Nhiều học sinh thuộc bài mà không hiểu bản chất của
các sự vật, hiện tượng, kĩ năng vận dụng thực tế chưa tốt. Ngoài ra, một số em
chưa có hứng thú khi học mơn Tự nhiên và Xã hợi; mơn Khoa học.
Để tìm hiểu thực trạng chỉ đạo áp dụng phương pháp “ Bàn tay nặn bột”
và dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở đơn vị, tôi đã tiến hành
điều tra khảo sát thực trạng ở trường Tiểu học tôi đang công tác và một số
trường Tiểu học trên địa bàn huyện nhà. Trên cơ sở nghiên cứu thực tế cùng với
phân tích và xử lý số liệu đã thu thập, tơi đã có được một số nét cơ bản về thực
trạng việc chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột và dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học.
Dưới đây là Bảng kết quả điều tra về mức độ hiểu biết và kỹ năng vận
dụng phương pháp Bàn tay nặn bột của giáo viên trường Tiểu học tôi đang công
tác vào thời điểm tháng 10 năm 2018:
Mức độ hiểu biết
Kĩ năng vận dụng
Số
về phương pháp Bàn tay nặn phương pháp Bàn tay nặn bột
lượng
bột
giáo
Vận
Chưa
viên
Biết vận

dụng
Không
Hiểu
Hiểu rõ biết vận
tham gia
dụng
thành
hiểu
dụng
khảo sát
thạo
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
27
4 14,8 13 48,1 10 37,1 3 11,1 13 48,1 11 40,8
Bảng kết quả điều tra về năng lực của học sinh trường Tiểu học tôi công
tác vào thời điểm tháng 10 năm 2018:
Số
Kĩ năng
Kĩ năng
lượn
làm thí nghiệm
diễn đạt
g học
Rất
Rất
sinh
Thành
Chưa
Thành
thành

thành
Chưa đạt
thạo
đạt
thạo
tham
thạo
thạo
gia
khảo
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
sát
3

70

13

18,6 35

22

31,4

4

94

27

28,7 55 58,5 12 12,8 17 28,7 55 58,5 12

12,8

5

97

30

31

50

22 31,4 13 18,6 35

50

56 57,7 11 11,3 30 31,0 56 57,7 11

11,3
5


Với kết quả như bảng điều tra trên, chứng tỏ rằng đa số giáo viên đã hiểu
biết về phương pháp Bàn tay nặn bột nhưng chưa mạnh dạn áp dụng phương
pháp này vào dạy học dẫn đến kĩ năng vận dụng phương pháp Bàn tay nặn bột
còn hạn chế. Còn về học sinh, kĩ năng làm thí nghiệm và kĩ năng diễn đạt còn
hạn chế. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng đó?
Qua thực tế điều tra cho thấy giáo viên vẫn còn ngại khi sử dụng phương

pháp “Bàn tay nặn bột” trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; mơn Khoa học
với nhiều lí do khác nhau:
STT
1
2
3
4
5

Lí do
Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
chưa hiện đại, chưa đồng bộ
Thiếu kĩ năng về phương pháp Bàn tay
nặn bột
Mất nhiều thời gian chuẩn bị cho tiết dạy
Số học sinh/lớp đơng
Ít tài liệu phục vụ giảng dạy và học tập

Số lượng
giáo viên
điều tra

Tỷ lệ %

8/27

29,6

9/27

33,3

5/27

18,5
7,4
14,8

2/27
4/27

Kết quả điều tra cho thấy trong quá trình áp dụng phương pháp Bàn tay
nặn bột trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, các giáo viên
đều gặp phải những khó khăn, tuy mức độ có khác nhau nhưng trên đây là
những nguyên nhân chính là hàng rào cản trở việc áp dụng phương pháp bàn tay
nặn bột. Ngồi khó khăn chủ quan của mỗi giáo viên thì có ngun nhân khách
quan liên quan đến cơng tác Quản lí chỉ đạo.
Qua điều tra, khảo sát thực tế cho thấy trường Tiểu học nơi tôi công tác và
các trường Tiểu học trên địa bàn huyện nhà đã triển khai áp dụng phương pháp
“Bàn tay nặn bột” theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục & Đào tạo; của Phòng Giáo
dục và Đào tạo. Đặc biệt năm học 2017-2018; 2018-2019 yêu cầu chung đối với
Giáo dục huyện nhà là áp dụng dạy học phương pháp “Bàn tay nặn bột” đối với
môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ít nhất 1 tiêt/ môn/năm học. 100% giáo
viên đã được tập huấn về dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột. Đa số các
đồng chí Cán bộ quản lí đều cho rằng: “Bàn tay nặn bợt” là một phương pháp
dạy học tích cực, giúp hình thành cho học sinh thói quen làm việc như các nhà
khoa học và niềm say mê sáng tạo giải quyết vấn đề.
Tuy nhiên, hiệu quả của việc chỉ đạo áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn
bột” vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học
chưa cao vì việc chỉ đạo của một số Cán bộ quản lí cịn nhiều bất cập, nhiều yếu

tố không đồng bộ. Hầu hết Cán bộ quản lý còn chỉ đạo theo phương pháp chung
chung, thiếu trọng tâm, khơng theo qui trình. Tính kế hoạch trong chỉ đạo còn
hạn chế nên việc áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” và dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học chưa thường xuyên, liên tục.
6


Cơng tác chỉ đạo bồi dưỡng giáo viên cịn nhiều hạn chế, nội dung bồi dưỡng
chưa cụ thể, một số nội dung cần thiết chưa được quan tâm, hình thức bồi dưỡng
chưa hợp lý nên hiệu quả thấp. Thiếu tác động nâng cao động lực làm việc đối
với giáo viên trong việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học
môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, chưa khuyến khích, động viên đúng
mức tạo niềm say mê, hứng thú để giáo viên việc áp dụng phương pháp Bàn tay
nặn bột vào dạy học.
Như vậy, qua kết quả khảo sát thực trạng việc áp dụng phương pháp Bàn
tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học cho thấy nhiều
giáo viên đã có những cố gắng nhất định trong việc sử dụng phương pháp Bàn
tay nặn bột nhằm giúp học sinh hình thành thế giới quan khoa học và niềm say
mê sáng tạo song chúng ta phải thừa nhận một thực tế: giáo viên vẫn chưa mạnh
dạn sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột trong quá trình dạy học.
Nguyên nhân của thực trạng trên là do nhiều yếu tố nhưng cần phải nhấn
mạnh vai trò chỉ đạo của Cán bộ quản lí trường học. Những thực trạng nêu trên
cũng chính là điểm xuất phát để tơi tìm ra những biện pháp phù hợp với đặc
điểm và điều kiện của nhà trường nơi tôi công tác. Để việc áp dụng phương
pháp “Bàn tay nặn bột” vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học
đạt hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới của ngành Giáo dục và Đào tạo.
2.2. Những biện pháp chỉ đạo áp áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn” bột
vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở trường Tiểu học nơi
tôi công tác.
2.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ về sự cần thiết của việc

đổi mới phương pháp dạy học và những ưu điểm của phương pháp “Bàn tay
nặn bộ”.
Phương pháp dạy học là một vấn đề có tính lịch sử, muốn đổi mới
phương pháp dạy học thì phải đổi mới trước hết ở ý thức, nhận thức. Trong
việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học thì vai trị của giáo viên là rất quan
trọng bởi khó mà chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học đạt kết quả
cao khi giáo viên không muốn đổi mới hoặc "ngại" đổi mới. Đây là mâu thuẫn
trong thực tế mà nhiều Cán bộ quản lí cần phải giải quyết. Để nâng cao nhận
thức cho giáo viên về sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học và
những ưu điểm của phương pháp Bàn tay nặn bột. Tôi đã thực hiện một số biện
pháp sau:
Tổ chức các buổi sinh hoạt tuyên truyền về nhận thức tư tưởng, chính trị
như tổ chức cho cán bộ giáo viên được đọc sách báo, cập nhật thông tin, tin tức
nóng hàng ngày...để nắm được sự biến chuyển của xã hội, sự phát triển về kinh
tế, văn hoá giáo dục của địa phương của đất nước, nắm vững đường lối chính
sách của Đảng và Nhà nước, bám sát các chương trình hành động Quốc gia của
địa phương để giúp mọi thành viên trong nhà trường nâng cao nhận thức hiểu
biết về Chính trị - Xã hội, làm cho họ có ý thức quan tâm đến những vấn đề cấp
thiết của cuộc sống, của thời đại thông qua những buổi họp hội đồng, sinh hoạt
chuyên môn, sinh hoạt tổ chuyên môn...
7


Tổ chức cho cán bộ, giáo viên học tập các văn bản pháp quy về Giáo dục
và Đào tạo. Làm cho mọi thành viên của nhà trường nắm vững đường lối, quan
điểm giáo dục, chính sách của Đảng và Nhà nước, qua việc tổ chức học tập các
Nghị quyết, Chỉ thị, các giải pháp, mục tiêu Giáo dục và Đào tạo. Điều này rất
quan trọng với bậc Tiểu học; làm cho cán bộ giáo viên hiểu rõ nhiệm vụ, quyền
hạn của mình và mọi người, ý thức được trách nhiệm của mình trong mỗi cơng
việc được giao, xây dựng tập thể sư phạm đồn kết, nhất trí cộng đồng trách

nhiệm, cùng nhau thực hiện nhiệm vụ, phấn đấu vì mục đích chung. Giúp giáo
viên có nhận thức đúng đắn về đổi mới phương pháp dạy học. Xuất phát từ yêu
cầu đặt ra trong công cuộc đổi mới. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp
ứng yêu cầu, mục tiêu giáo dục hiện đại và đào tạo con người lao động năng
động, tự tin, linh hoạt, sáng tạo phù hợp với làn sóng đổi mới kinh tế và xã hội
hiện nay. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội đối với Giáo dục &Đào
tạo thế hệ trẻ, đáp ứng với yêu cầu của đất nước trong giai đoạn mới cần phải có
phương pháp dạy học mới phù hợp với yêu cầu tiến bộ của xã hội. Bởi thế, việc
áp dụng lí luận dạy học tích cực vào giảng dạy các môn học là rất quan trọng và
cần thiết.
Tổ chức cho giáo viên tham gia học tập các chuyên đề về đổi mới phương
pháp dạy học, tiếp cận với các phương pháp dạy học tích cực đặc biệt là phương
pháp Bàn tay nặn bột. Cần phải làm cho giáo viên thấy rõ ưu điểm nổi bật của
phương pháp Bàn tay nặn bột. Học sinh là người chủ động trong các hoạt động
học tập, tự xây dựng kiến thức thông qua khám phá, thử nghiệm, thảo luận, hợp
tác với bạn, dưới sự định hướng, giúp đỡ của giáo viên. Qua đó học sinh nắm
vững kiến thức, phát triển năng lực nhận thức và tư duy sáng tạo; phát triển năng
lực quan sát, thực hành; kĩ năng làm việc hợp tác theo nhóm. Góp phần phát
triển năng lực tự học của học sinh. Ngoài việc chú trọng đến kiến thức khoa học,
dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột còn chú ý nhiều tới rèn kĩ năng diễn
đạt qua ngôn ngữ nói và viết, giúp học sinh phát triển khả năng diễn đạt, ngơn
ngữ khoa học. Qua việc tích cực tham gia các hoạt động, qua các bước của
phương pháp Bàn tay nặn bột, hình thành được ở học sinh tác phong và thói
quen làm việc khoa học, thói quen độc lập suy nghĩ, sáng tạo trong hành động,
rất có lợi cho việc học tập và nghiên cứu sau này.
2.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức chuyên đề về phương pháp Bàn tay nặn bột cho
đội ngũ.
2.2.2.1. Định hướng nội dung:
Để tất cả giáo viên hiểu rõ về phương pháp Bàn tay nặn bột tôi đã tổ chức
các chuyên đề về dạy học theo phương pháp này. Trong triển khai chuyên đề cần

tập trung những vấn đề sau:
Nội dung 1 : Giới thiệu chung về phương pháp Bàn tay nặn bột.
Nội dung 2: Khái niệm phương pháp Bàn tay nặn bột.
Nội dung 3: Các nguyên tắc cơ bản của dạy học theo phương pháp Bàn
tay nặn bột.
Nội dung 4 : Ưu điểm của phương pháp Bàn tay nặn bột.
Nội dung 5: Khó khăn, hạn chế của phương pháp Bàn tay nặn bột.
8


Nội dung 6: Các bước dạy học theo phương pháp Bàn tay nặn bột.
Nội dung 7: Một số vấn đề về sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột trong
dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học ở Tiểu học.
Nội dung 8:Thiết kế tiết dạy Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học theo
phương pháp Bàn tay nặn bột.
Tất cả những nội dung bồi dưỡng trên, người triển khai chuyên đề phải
lập kế hoạch và chuẩn bị nội dung để tổ chức chuyên đề thành công cho đội ngũ.
2.2.2.2. Triển khai chuyên đề về phương pháp Bàn tay nặn bột:
Để mang lại hiệu quả thiết thực trong việc tổ chức chuyên đề, tôi đã chỉ
đạo Đổi mới sinh hoạt chuyên môn. Những năm trước đây, ở mỗi chun đề,
giảng viên (người báo cáo) trình bày lí thuyết, học viên (giáo viên) nghe và ghi
chép. Ở hình thức này, giáo viên thụ động tiếp nhận kiến thức dẫn đến hiệu quả
chun đề khơng cao. Để có được hiệu quả cao trong việc tổ chức chuyên đề, cần
phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của giáo viên, giáo viên phải thực
sự được nghiên cứu, được động não. Chính vì vậy, tơi đã tiến hành tổ chức
chun đề về phương pháp Bàn tay nặn bột theo các bước sau:
Bước 1: Giáo viên nghiên cứu tài liệu về phương pháp Bàn tay nặn bột;
xem băng hình mợt tiết dạy có sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột. Để tránh
lãng phí thời gian, có thể cung cấp tài liệu cho giáo viên nghiên cứu trước.
Trong bước này cần yêu cầu giáo viên ghi lại những thông tin mới và

những băn khoăn thắc mắc có liên quan đến phương pháp Bàn tay nặn bột.
Bước 2: Chia sẻ và suy ngẫm: Giáo viên thảo luận trong tổ (hoặc nhóm)
chun mơn về phương pháp Bàn tay nặn bột; về nội dung tiết xem băng đĩa.
Định hướng cho giáo viên tập trung vào các vấn đề cụ thể như:
Cách nêu tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề: mức độ phù hợp và
hấp dẫn của tình huống xuất phát.
Cách gợi ý để học sinh đưa ra các câu hỏi thắc mắc (giả thuyết).
Cách hợp tác học tập của học sinh trong nhóm.
Cách hướng dẫn học sinh thảo luận, cách ghi vở những kiến thức cơ bản.
Bước 3: Thảo luận tập trung: Đại diện của giáo viên trong từng tổ, nhóm
nêu ý kiến sau khi đã thống nhất trong nhóm và những điều còn băn khoăn, thắc
mắc về phương pháp Bàn tay nặn bột. Các nhóm khác bổ sung hoặc đưa ra ý
kiến của riêng nhóm mình.
Bước 4: Tổng kết và vận dụng: Người phụ trách chuyên đề tổng kết các
vấn đề nổi bật qua thảo luận và các vấn đề cần suy ngẫm để hoạt động học của
học sinh theo phương pháp Bàn tay nặn bột được tốt hơn. Dựa trên kết quả thảo
luận và và những điều được rút ra sau buổi chuyên đề, mỗi giáo viên cần xác
định rõ phương hướng áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn
Tự nhiên và Xã hội (với giáo viên lớp 1- 2- 3), môn Khoa học (với giáo viên lớp
4-5) sao cho phù hợp với thực tiễn lớp mình.
2.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức dạy minh họa theo phương pháp Bàn tay nặn bột.
Để tổ chức dạy minh họa thành công, người Cán bộ quản lý phụ trách
chuyên môn cần lập kế hoạch cụ thể về:
Lựa chọn bài dạy minh họa.
9


Lựa chọn người dạy minh họa: Nên chọn những giáo viên dạy giỏi, có
chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nhiệt tình hăng hái và thích sáng tạo thì việc
dạy thí điểm sẽ đem lại hiệu quả cao hơn.

Giáo viên dạy minh họa khi lập kế hoạch giảng dạy cần trao đổi về Kế
hoạch bài học (giáo án) với người phụ trách chun đề, tranh thủ ý kiến của
đờng nghiệp.
Bố trí địa điểm dạy minh họa có đủ chỗ ngồi cho người dự giờ quan sát
thuận lợi.
Trong khi dự giờ cần lưu ý để người dự giờ tập trung quan sát hoạt động
học của học sinh (thái độ, nét mặt, cử chỉ, hành vi, lời nói, mối quan hệ giữa các
học sinh, sản phẩm của học sinh). Định hướng tập trung quan sát để trả lời các
câu hỏi sau:
Tình huống xuất phát của giáo viên đưa ra có phù hợp với nội dung bài
học khơng? Có thực sự gây hứng thú học tâp cho học sinh không?
Câu hỏi nêu vấn đề có gần gũi, dễ hiểu với học sinh khơng?
Học sinh có hiểu được những điều giáo viên yêu cầu đề xuất biểu tượng
ban đầu khơng?
Học sinh có thực sự động não suy nghĩ, tích cực thực hiện hoạt động học
tập theo yêu cầu của giáo viên không?
Mọi thành viên trong nhóm có hoạt động tích cực và hợp tác để đề xuất
giả thuyết, các phương án thực nghiệm và tiến hành thực nghiệm một cách
nghiêm túc khơng?
Học sinh có vừa suy nghĩ, vừa ghi chép và vở thực nghiệm, phiếu thảo
luận nhóm khơng? Sản phẩm của học sinh như thế nào? Sau đó cùng chia sẻ và
suy ngẫm
Các giáo viên dự giờ cùng nhau chia sẻ và suy ngẫm về tiết dạy minh họa
trên cơ sở lắng nghe và tôn trọng ý kiến của nhau.
Lưu ý: Không tập trung đánh giá, xếp loại tiết dạy hoặc giáo viên dạy mà
chủ yếu phân tích các tình huống quan sát được từ các hoạt động học và kết quả
học tập của học sinh trong giờ học. Trước hết cần nhấn mạnh những điểm thành
cơng của giờ học; bên cạnh đó có thể chỉ ra ngun nhân học sinh chưa tích cực
và tìm ra giải pháp phù hợp để tạo cơ hội cho mọi học sinh tích cực tham gia vào
q trình học tập nhằm nâng cao chất lượng bài học.

Cuối cùng là phần tổng kết vận dụng: Người phụ trách chuyên đề tổng kết
lại các vấn đề nổi bật qua thảo luận và các vấn đề cần suy ngẫm. Giáo viên tự
suy nghĩ và lựa chọn biện pháp áp dụng cho giờ dạy của lớp mình.
2.2.4. Biệp pháp 4: Lựa chọn bài học, chủ đề dạy học phương pháp Bàn tay
nặn bột.
Người Quản lý cần chỉ đạo lựa chọn các bài học và chủ đề dạy học phải
gần gũi với đời sống mà dễ cảm nhận và đã có ít nhiều những quan niệm ban
đầu về chúng. Việc lựa chọn nội dung dạy học ở đây là lựa chọn theo bài học
sách giáo khoa. Vì vậy, căn cứ vào Chuẩn kiến thức kĩ năng của mơn học, giáo
viên có thể xác định nội dung kiến thức học trong một hay nhiều bài học trong
sách giáo khoa để áp dụng đưa vào dạy học. Cũng chính vì thế, tiến trình dạy
10


học theo phương pháp Bàn tay nặn bột không nhất thiết phải diễn ra đủ 5 bước
trong một tiết học mà có thể kéo dài trong một số tiết tương ứng với quỹ thời
gian được sử dụng.
          Việc lựa chọn các bài học cần phải được tổ chức thành hệ thống từ thấp
đến cao trong phạm vi một lớp cũng như cả cấp học và cần chú ý đến một điểm
rất quan trọng của Phương pháp Bàn tay nặn bột phải tự đề xuất được các
phương án thí nghiệm và tự lực tiến hành các thí nghiệm tìm tịi - nghiên cứu.
Theo đề án " Triển khai phương pháp Bàn tay nặn bột ở trường phổ thông
giai đoạn mới" và căn cứ vào các văn bản chỉ đạo của Phòng Giáo dục và Đào
tạo, tôi đã đưa ra những bài học áp dụng được phương pháp Bàn tay nặn bột vào
giảng dạy; đồng thời qua nghiên sách giáo khoa Tự nhiên và Xã hội (Lớp 1,2,3);
môn Khoa học(Lớp 4,5), tôi đưa ra những bài học áp dụng được phương pháp
Bàn tay nặn bột vào giảng dạy để giáo viên tham khảo và lựa chọn đó là:
LỚP 1: (10 BÀI)
Số thứ
Bài

Tên bài
tự
1
Bài 22
Cây rau
2
Bài 23
Cây hoa
3
Bài 24
Cây gỗ
4
Bài 25
Con cá
5
Bài 26
Con gà
6
Bài 27
Con mèo
7
Bài 28
Con muỗi
8
Bài 31
Thực hành : Quan sát bầu trời
9
Bài 32
Gió
10

Bài 34
Thời tiết
LỚP 2: (13 BÀI):
Sớ thứ
tự
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

Bài
Bài 1
Bài 2
Bài 3
Bài 5
Bài 6
Bài 24
Bài 25
Bài 26
Bài 27
Bài 28

Bài 29
Bài 32
Bài 33

Tên bài
Cơ quan vận động
Bộ xương
Hệ cơ
Cơ quan tiêu hoá
Tiêu hố thức ăn
Cây sống ở đâu
Một số lồi cây sống trên cạn
Một số loài cây sống dưới nước
Loài vật sống ở đâu?
Loài vật sống trên cạn
Loài cây sống dưới nước
Mặt trời và phương hướng
Mặt trời và vì sao
11


LỚP 3: (11 BÀI)
Số thứ
tự
1
2
3
4
5
6

7
8
9
10
11

Bài
Bài 1
Bài 6
Bài 7
Bài 10
Bài 12
Bài 13&14
Bài 40
Bài 41&42
Bài 43&44
Bài 45
Bài 46

Tên bài
Hoạt động thở và cơ quan hơ hấp
Máu và cơ quan tuần hồn
Hoạt động tuần hoàn
Hoạt động bài tiết nước tiểu
Cơ quan thần kinh
Hoạt động thần kinh
Thực vật
Thân cây
Rễ cây
Lá cây

Khả năng kì diệu của lá
LỚP 4: ( 25 BÀI)

Số thứ
tự
1
2
3

Bài
Bài 2&3
Bài 20
Bài 21

Tên bài

4

Bài 22

5
6
7
8
9
10
11
12

Bài 23

Bài 27
Bài 30
Bài 31
Bài 32
Bài 35
Bài 36
Bài 37

Trao đổi chất ở người
Nước có những tính chất gì
Ba thể của nước
Mây được hình thành như thế nào?
Mưa từ đâu ra?
Sơ đồ vịng tuần hồn của nước trong tự nhiên
Một số cách làm sạch nước
Làm thế nào để biết có khơng khí
Khơng khí có những tính chất gì?
Khơng khí gồm những thành phần nào?
Khơng khí cần cho sự cháy
Khơng khí cần cho sự sống
Tại sao có gió?

13

Bài 41

Âm thanh

14

Bài 42

Sự lan truyền âm thanh

15

Bài 45

Ánh sáng

16

Bài 46

Bóng tối

17

Bài 47

Ánh sáng cần cho sự sống

18

Bài 50&51

Nóng, lạnh và nhiệt độ

19

Bài 52

Vật dẫn nhiệt và cách nhiệt

20

Bài 55&56

Ôn vật chất và năng lượng
12


21

Bài 57

Thực vật cần gì để sống?

22

Bài 60

Nhu cầu khơng khí của thực vật

23

Bài 61

Trao đổi chất ở thực vật

24

Bài 62

Động vật cần gì để sống

25

Bài 64

Trao đổi chất ở động vật

LỚP 5: ( 10 BÀI)
Số thứ
tự
1

Bài 29:

Thuỷ tinh

2

Bài 30:

Cao su

3

Bài 31:

Chất dẻo

4
5

Bài 35:
Bài 36:

Sự chuyển thể của chất

6

Bài 38&39:

Sự biến đổi hoá học

7

Bài 46&47:

Lắp mạch điện đơn giản

8

Bài 51:

Cơ quan sinh sản của thực vật có hoa

9

Bài 53:

Cây mọc lên từ hạt

10

Bài 54:

Cây con có thể mọc lên từ một số bộ phận của
cây mẹ

Bài

Tên bài

Hỗn hợp

2.2.5. Biện pháp 5: Chỉ đạo áp dụng vào giảng dạy trên lớp.
Chỉ đạo hoạt động dạy học trên lớp là khâu nối tiếp để triển khai thực hiện
việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học. Phần lớn Cán bộ quản lí
chỉ đạo việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học không theo kế
hoạch liên tục, khơng duy trì trong suốt năm học mà thường tập trung vào dịp kỷ
niệm các ngày lễ lớn trong năm hoặc thơng qua các b̉i thao giảng. Vì thế đã vơ
tình để giáo viên rất dễ quay trở lại áp dụng phương pháp dạy học truyền thống
mà nó đã trở thành cố hữu.
Để thành công trong việc triển khai áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột
vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học, người Cán bộ quản lí cần
chú trọng những cơng việc sau đây:
2.2.5.1. Xây dựng kế hoạch dạy học:

Tổ chức cho giáo viên chủ động lựa chọn nội dung bài học trong môn Tự
nhiên và Xã hội; môn Khoa học áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột theo các
văn bản đã chỉ đạo.
13


Tùy theo khả năng và điều kiện của từng đối tượng, không nhất thiết yêu
cầu tất cả giáo viên phải dạy tất cả các bài theo phương pháp Bàn tay nặn bột.
Mỗi giáo viên có thể lựa chọn một bài hoặc một bài hoặc một số chủ đề (bài học)
để dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột trong năm học. Đối với giáo viên có
năng lực có thể huy động họ tham gia dạy nhiều bài hơn những đối tượng giáo
viên dạy còn non có thể dạy số lượng ít hơn. Từ đó từng bước mở rộng dần số
lượng bài dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột từ năm nay đến năm sau cho
phù hợp với năng lực và khả năng của họ.
2.2.5.2. Tổ chức hoạt động dạy học:
Trên cơ sở kế hoạch dạy học đã được Ban Giám hiệu phê duyệt, giáo viên
tiến hành thiết kế tiến trình dạy học cụ thể cho các bài học. Mỗi chủ đề, mỡi bài
học có thể được thực hiện ở một hay nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện
một hoặc một số bước trong tiến trình sư phạm của phương pháp Bàn tay nặn
bột. Các nhiệm vụ học tập có thể được thực hiện trong hoặc ngồi giờ lên lớp.
Cần có biện pháp khuyến khích và tạo điều kiện cho giáo viên áp dụng
phương pháp Bàn tay nặn bột về thời gian chuẩn bị bài dạy. Trong những tiết
dạy đầu mới thực hiện chưa đánh giá xếp loại giờ dạy nếu giáo viên khơng có
nguyện vọng được xếp loại.
Trong quá trình áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn
Tự nhiên và Xã hội; mơn Khoa học, giáo viên có thể chia sẻ, trao đổi kinh
nghiệm với các đồng nghiệp, cập nhật thông tin tài liệu dạy học theo phương
pháp Bàn tay nặn bột trên Website: bantaynanbot.edu.vn
2.2.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo sử dụng có hiệu quả đồ dùng dạy học trong dạy
học phương pháp Bàn tay nặn bột .

Trong phương pháp “Bàn tay nặn bột”, đồ dùng dạy học được sử dụng
bao gồm các thiết bị dạy học truyền thống như: bảng đen, bảng trắng, mơ hình,
vật thật, tranh ảnh, bản đồ, dụng cụ thí nghiệm và các thiết bị hiện đại như máy
tính, các loại máy chiếu, các loại băng đĩa, phim khoa học…Cần sử dụng đồ
dùng dạy học phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ để tạo được hiệu quả cao nhất.
Việc sử dụng đồ dùng dạy học trong phương pháp “Bàn tay nặn bợt” có
những u cầu bắt buộc, khác xa so với các phương pháp dạy học khác. Với các
phương pháp dạy học thông thường, việc sử dụng tranh ảnh, mơ hình, vật thật
nhiều khi chỉ mang tính minh hoạ, kiểm chứng cho kiến thức giáo viên đưa ra.
Trong phương pháp Bàn tay nặn bột, giáo viên chỉ đưa ra cho học sinh tìm hiểu
tranh vẽ khoa học, mơ hình, vật thật… khi học sinh đã đề xuất được các phương
án thí nghiệm nghiên cứu. Trước đó, các thiết bị dạy học phải được cất dấu
nhằm yêu cầu học sinh phải  tự suy nghĩ, đề xuất phương án thí nghiệm nghiên
cứu. Khi khai thác thiết bị dạy học, đòi hỏi giáo viên không để lộ ra nội dung
kiến thức của bài học cũng như các thí nghiệm ở các bước tiếp theo.
Trong phương pháp Bàn tay nặn bột, hoạt động quan sát và thí nghiệm
của học sinh đặc biệt quan trọng, quyết định sự thành công hay thất bại của ý đồ
sư phạm của giáo viên. Từ bước đầu tiên khi giáo viên đưa ra tình huống xuất
phát và câu hỏi nêu vấn đề, học sinh đã phải liên tưởng được đến những hiểu
14


biết ban đầu của mình về các sự vật, hiện tượng thông qua sự quan sát trong
cuộc sống hàng ngày
Đồ dùng dạy học có vai trị rất quan trọng trong q trình dạy học đặc biệt
nó hỗ trợ tích cực để áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột. Để phát triển được
nguồn đồ dùng dạy học, cần quan tâm đến những vấn đề sau:
Tích cực tham mưu với cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương quán
triệt tới nhân dân, phụ huynh các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục
& Đào tạo về chủ trường xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu

cầu đổi mới.
Tuyên truyền, vận động phụ huynh học sinh hỗ trợ nguồn lực cho nhà
trường để xây dựng và hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học nhằm
nâng cao chất lượng dạy học nói chung và để áp dụng có hiệu quả phương pháp
bàn tay nặn bột.
Phát động và duy trì phong trào thi đua tự làm đồ dùng dạy học trong giáo
viên, phong trào sưu tầm và tự làm đồ dùng học tập trong học. Khuyến khích
giáo viên linh hoạt ứng dụng những đồ dùng đơn giản nhất, hiện có; tự làm thiết
bị, đồ dùng dạy học từ những vật liệu sẵn có. Nhà trường cần hỗ trợ giáo viên
một phần kinh phí làm đồ dùng dạy học.
2.2.7. Biện pháp 7: Tạo động lực để giáo viên tích cực áp dụng phương pháp
“Bàn tay nặn bợt” vào dạy học.
Trong chức năng chỉ đạo nói chung, người Cán bộ quản lí phải ln tìm
cách làm thế nào để mọi người làm việc tích cực, hồn thành tốt cơng việc được
giao nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu của tổ chức. Trong chỉ đạo áp dụng
phương pháp “Bàn tay nặn bột” vào dạy học cũng vậy, người Cán bộ quản lí
phải tìm cách để thúc đẩy mọi giáo viên tích cực sử dụng phương pháp này, nói
một cách khác, đó là việc tạo động lực để giáo viên tích cực áp dụng phương
pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học.
Có thể lâu nay chúng ta đã mắc một sai lầm là làm cho người giáo viên
cảm thấy việc đổi mới phương pháp dạy học là một công việc cưỡng bức là một
việc “từ trên dội xuống”, do đó họ “ dị ứng” với cơng việc này. Bây giờ chúng ta
cần phải làm thay đổi cái cảm nhận đó bằng cách làm cho người giáo viên thấy
việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung và việc áp dụng phương pháp
“Bàn tay nặn bợt” nói riêng là một công việc đầy hứng thú, đầy sáng tạo, đầy
thách thức.
Muốn vậy ta nên tìm cách tạo ra một bầu khơng khí thi đua sáng tạo trong
phương pháp dạy học. Ta nên dựa vào những giáo viên say mê khoa học, nhất là
lực lượng giáo viên trẻ, vì tuổi trẻ ln ham thích cái mới, ham thích sáng tạo,
ln mong muốn chiến thắng các thách thức, có nhiều hồi bão rồi khuyến khích

họ tìm tịi, sáng tạo trong phương pháp dạy học.
Cần phải có hình thức động viên, khen thưởng các giáo viên tích cực áp
dụng phương pháp“Bàn tay nặn bột” và áp dụng đạt kết quả tốt. Cần khen
thưởng cơng bằng, khách quan tránh “ bình qn chủ nghĩa” trong việc khen
thưởng. Nếu chỉ vì sợ mất lịng, vì sự khó xử nào đó mà ai cũng được khen cả thì
những người cố gắng sẽ dần dần khơng cần cố gắng nữa.
15


Cần tạo được sự tiến bộ ở mỗi giáo viên trong việc áp dụng phương pháp
“Bàn tay nặn bột”. Trước hết là làm cho người giáo viên tìm thấy lợi ích riêng
trong lợi ích chung. Nếu người giáo viên thấy rằng trong khi mình áp dụng
phương pháp Bàn tay nặn bột thì chun mơn của mình được nâng cao hơn, kĩ
năng sư phạm của mình trở nên vững vàng hơn thì họ sẽ tích cực hơn. Nói chung
ai cũng muốn mình ngày càng phát triển hơn, giỏi giang hơn, vì vậy họ muốn
mình ngày càng tiến bộ hơn ngay trong chính cơng việc mình đang làm.
2.3. Kết quả:
Từ kết quả đánh giá thực trạng, tôi đã đề xuất các biện pháp chỉ đạo việc
áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội;
môn Khoa học ở trường Tiểu học. Tôi đã áp dụng những biện pháp nêu để chỉ
đạo chuyên môn trong năm học 2018 - 2019 tại trường tôi công tác kết quả thu
được như sau:
Bảng kết quả điều tra về mức độ hiểu biết và kỹ năng vận dụng phương
pháp Bàn tay nặn bột của giáo viên trường Tiểu học tôi công tác( thời điểm
tháng 5 năm 2019):
Mức độ hiểu biết
về phương pháp Bàn tay nặn
bột

ơ

Số
lượng
giáo
viên
tham gia
khảo sát

ơ

Không
hiểu
SL
0

27

Kĩ năng vận dụng
phương pháp Bàn tay nặn bột

TL
0

ơ

Hiểu rõ

Hiểu
SL
2

TL
7,4

SL
25

TL
92,6

Chưa
biết vận
dụng

Biết vận
dụng

SL TL
0 0

SL
1

TL
3,7

Vận
dụng
thành
thạo

SL TL
26 96,2

Lớp

Bảng kết quả điều tra về năng lực của học sinh trường Tiểu học tôi công
tác ( thời điểm tháng 4 năm 2019):
Số
lượng
học
sinh
tham
gia
khảo
sát

Kĩ năng
làm thí nghiệm
Rất thành
thạo

Thành
thạo

Kĩ năng
diễn đạt
Chưa
đạt

Rất

thành
thạo

Thành
thạo

[

SL

TL

SL

TL

Chưa
đạt
ơ

SL

TL

SL

TL

SL

42

60

TL

ơ

SL TL

3

70

40

57,1 29 41,4

1

1,5

26 37,1

2

2,9

4

94

50

53,2 42 44,7

2

20,1 49 52,1 43 45,7

2

5

97

53

54,6 43 44,3

1

0,1

2

20,
7
0,2

52 53,5 43

44,3

16


Để kiểm chứng tính cần thiết và khả thi của các biện pháp chỉ đạo việc áp
dụng phương pháp dạy học Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên và Xã
hội, môn Khoa học tại trường tôi công tác. Tơi đã dùng phiếu thăm dị ý kiến
của giáo viên với tổng số phiếu là 27. Kết quả thu được như sau:
Thứ
tự

Các biệp pháp

Số
lượng

Rất cần
SL

%

Cần
SL

%

Ít cần

SL

%

Khơng
cần
SL %

Nâng cao nhận thức
chính trị, tư tưởng,
1 phẩm chất đạo đức và
27
27 100 0
0
0
0
0
0
lòng yêu nghề cho
đội ngũ giáo viên.
Nâng cao chất lượng
2 đội ngũ về chuyên
27
27 100 0
0
0
0
0
0
môn nghiệp vụ:

Chỉ đạo đổi mới sinh
hoạt tổ, nhóm chun
3
27
27 100 0
0
0
0
0
0
mơn để có hiệu quả
thiết thực.
Đẩy mạnh công tác
nâng chuẩn và tự bồi
4 dưỡng của giáo viên
27
27 100 0
0
0
0
0
0
theo chuẩn nghề
nghiệp.
Xây dựng đội ngũ tổ
5 trưởng, nhóm trưởng
27
27 100 0
0
0

0
0
0
và giáo viên cốt cán.
Đẩy mạnh công tác
6 viết Sáng kiến kinh
27
25 92,6 2 7,4 0
0
0
0
nghiệm
Tăng cường kiểm tra
7 đánh giá về chuyên
27
27 100 0
0
0
0
0
0
môn nghiệp vụ.
Đổi mới công tác thi
8
27
27 100 0
0
0
0
0

0
đua - khen thưởng.
* Kết quả cuối năm về môn Tự nhiên và Xã hợi(Lớp 1,2,3); mơn Khoa
học(Lớp 4,5 )là:
Chưa hồn
Tổng
Hồn thành tốt Hồn thành
thành
số
Mơn học
học
Số
Số
Số
%
%
%
sinh
lượng
lượng
lượng
171
65.8
89
34.2
0
0.0
Tự nhiên và Xã hội 260
145
118

81.4
27
18.6
0
0.0
Khoa học
17


* Kết quả các mơn học khác:
Tổng Hồn thành
tốt
số
Mơn học
học
Số
%
sinh lượng
Tiếng Việt (lớp 1
451
284
63.0
đến 5)
Riêng Tiếng Việt 1105
66
62.9
CNGD
Toán
451
299

66.3
Đạo đức
451
359
79.6
Tự nhiên và Xã hội
260
171
65.8
Khoa học
145
118
81.4
Lịch sử và Địa lí
191
128
67.0
Âm nhạc
451
253
56.1
Mĩ thuật
451
245
54.3
Thủ cơng (Kĩ thuật)
451
280
62.1
Thể dục

451
275
61.0
Tiếng Anh (Lớp 1-5)
451
182
40.4

Hồn thành

Chưa hồn
thành
Số
%
lượng

Số
lượng

%

162

35.9

5

1.1

36

34.29

3

2.86

151
92
89
27
63
198
206
171
176
267

33.5
20.4
34.2
18.6
33.0
43.9
45.7
37.9
39.0
59.2

1

0
0
0
0
0
0
0
0
2

0.2
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.4

115

60.53

2

1.05

Tin học

251
128
51.0
123
49.0
* Kết quả đánh giá biểu hiện Năng lực, Phẩm chất:

0

0.0

Tiếng Anh riêng (Lớp
1-2)

190

73

38.42

Tổng
số
học
sinh
451
451
451

398
393

386

88.2
87.1
85.6

53
58
65

11.8
12.9
14.4

0
0
0

0.0
0.0
0.0

 

 

 

 

 

 

 

Chăm học, chăm làm

451

387

85.8

64

14.2

0

0.0

Tự tin, trách nhiệm

451

416

92.2

35

7.8

0

0.0

Trung thực, kỉ luật

451

439

97.3

12

2.7

0

0.0

Năng lực
Tự phục vụ, tự quản
Hợp tác
Tự học và GQVĐ
Phẩm chất

Đạt tốt

Đạt

Cần cố gắng

6
1.3
0
0.0
Đoàn kết, yêu thương 451 445 98.7
Qua kết quả khảo sát ở bảng trên cho thấy:
Về giáo viên, 100% đều khẳng định mức độ cần thiết của các biện pháp
đẫ đưa ra. Nếu tổ chức thực hiện tốt và đồng bộ các biện pháp này thì việc chỉ
18


đạo áp dụng phương pháp dạy học Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội, môn Khoa học sẽ thành công.
Về học sinh, việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào giảng dạy
môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học kết quả đánh giá cuối năm cho thấy
chất lượng các môn học và Hoạt động giáo dục của các em được nâng cao rõ rệt.
Các biểu hiện về Phẩm chất và Năng lực đạt được ở mức Đạt và mức Tốt. Các
môn học khác Hoàn thành và Hoàn thành Tốt ở tỉ lệ cao (gần 100%).

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề cốt lõi là vấn đề cấp thiết, trong
đổi mới chương trình Giáo dục phổ thông thực hiện theo Nghị quyết Đại hội
Đảng IX, Nghị quyết 40/2000/ Quốc hội. Đổi mới phương pháp dạy học giữ vai

trò đặc biệt quan trọng tạo chất lượng mới cho nguồn nhân lực vì vậy cần được
quán triệt thể hiện trong tất cả các nội dung, các khâu của quá trình đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông. Công tác quản lý giáo dục phải đổi mới để theo
kịp các yêu cầu các nhiệm vụ mới. Một vấn đề rất quan trọng thể hiện vai trò của
công tác quản lý là chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
phổ thông cùng với đổi mới nội dung giáo dục, sách giáo khoa, đổi mới cơ sở vật
chất trang thiết bị dạy học.
Đề tài đã phác hoạ được bức tranh về thực trạng chỉ đạo hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học. Đặc biệt đề tài đã đề xuất những biện pháp áp dụng
phương pháp Bàn tay nặn bột đối với môn Tự nhiên và Xã hội; môn Khoa học.
Đây là nhiệm vụ mà mỗi trường học trên địa bàn huyện nhà cần áp dụng vào
giảng dạy trong năm học này. Là cơ sở, là tiền đề cho các năm học tiếp theo. Đề
tài đã chỉ ra một số hạn chế có ảnh hưởng tới hoạt động đổi mới phương pháp
Bàn tay nặn bợt. Trong đó, vai trị của đợi ngũ Cán bợ quản lý và giáo viên là
yếu tố quan trọng, quyết định sự thành công khi thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học.
Đặc điểm dạy học ở trường tểu học với nội dung dạy học vừa đa dạng vừa
phân hoá và gắn kết với tính đặc thù của các mơn học. Tất cả những vấn đề này
nằm trong lĩnh vực sáng tạo của người giáo viên, mọi sự áp đặt sẽ không mang
lại kết quả. Tuy nhiên việc tạo ra điều kiện, tạo ra môi trường cho hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học là rất cần thiết. Người Cán bộ quản
lý phải đặc biệt quan tâm. Chức năng chỉ đạo rất quan trọng nên trong khi chỉ
đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, người quản lý cần phải ứng phó
kịp thời với các tình huống thực tế ra quyết định đúng đắn, động viên giáo viên
thực hiện tốt yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm và
điều kiện của nhà trường. Đổi mới phương pháp dạy học là cả chặng đường dài
với nhiều khó khăn thách thức, địi hỏi khơng thể nóng vội, cực đoan nhưng lại là
19

cơng việc cấp thiết phải làm. Dẫu thực tế cịn nhiều khó khăn, các nhà trường,
các Cán bợ quản lý trường Tiểu học cần nhận thức đầy đủ đúng đắn ý nghĩa to
lớn của đổi mới phương pháp dạy học nêu cao tinh thần trách nhiệm để chỉ đạo
thắng việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học ở trường Tiểu học.
Việc chỉ đạo áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy học môn Tự
nhiên và Xã hội, môn Khoa học ở trường Tiểu học, cần được thực hiện một cách
có hệ thống, có khoa học theo một qui trình chặt chẽ.
3.2. Kiến nghị, đề xuất:
3.2.1. Đối với Phòng Giáo dục & Đào tạo:
Triển khai các lớp tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học cho đội ngũ
cốt cán, đội ngũ Cán bộ quản lý nhằm khơng ngừng nâng cao về trình độ chun
mơn, nghiệp vụ; đáp ứng với yêu cầu mới hiện nay.
Tổ chức có chất lượng các buổi sinh hoạt chun mơn cụm, liên trường
nhằm giao lưu, học hỏi đúc rút kinh nghiệm.
Tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm trong việc thực hiện đổi mới phương
pháp dạy học. Đặc biệt dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột.
3.2.2. Đối với nhà trường:
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu
dạy học mới.
Tổ chức nhiều chuyên đề dạy học có áp dụng phương pháp Bàn tay nặn
bột. Đánh giá đúng năng lực giáo viên và kịp thời khen thưởng những giáo viên
có nhiều thành tích cao trong dạy học.
3.2.3. Đối với giáo viên:
Không ngừng học tập, tự bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao chuyên
môn nghiệp vụ cho bản thân.
Trên đây là những kinh nghiệm và một số giải pháp mà tôi đã đúc kết
được trong quá trình nghiên cứu triển khai và chỉ đạo thực hiện tại đơn vị.
Thông qua sáng kiến kinh nghiệm này, tơi rất mong được sự đóng góp ý
kiến của các cấp Llãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp để nội dung này được
hồn thiện hơn và có hiệu quả cao hơn trong q trình thực hiện./.

Tơi xin chân thành cảm ơn!

20


21