Tài liệu Cách phòng ngừa bệnh xương khớp ở người cao tuổi pdf

Cách phòng ngừa bệnh xương khớp ở
người cao tuổi



Các bệnh xương khớp cũng rất phổ biến trong nhân dân. Có tới 6% người từ
16 tuổi trở lên mắc bệnh xương khớp. Tuy nhiên ở những người trên 60 tuổi, tỷ lệ
mắc bệnh xương khớp trở nên rất cao, lên tới 60%.
Nguyên nhân của các bệnh cơ xương khớp ở người cao tuổi
Có nhiều nguyên nhân có thể giải thích được sự gia tăng đến chóng mặt các bệnh
xương khớp ở người cao tuổi. Đầu tiên đó là sự lão hoá của cơ thể. Tiếp theo là các điều
kiện môi trường, xã hội, văn hóa không thuận lợi (ô nhiễm môi trường, lao động nặng
nhọc, thời tiết thay đổi thường xuyên, kinh tế lạc hậu, trình độ văn hoá, nhận thức của
người dân còn hạn chế). Như chúng ta đã biết, bộ máy vận động của chúng ta cấu tạo từ
cơ, xương và khớp, có tác dụng tạo hình cho toàn bộ cơ thể. Hệ thống các xương của cơ
thể tạo thành một khung xương vững chắc, có tác dụng bảo vệ các cơ quan có tầm quan
trọng sống còn như đại não, tủy sống, các tạng trong lồng ngực, ổ bụng. Sự phối hợp nhịp
nhàng của hệ thống cơ xương khớp với nhau và với các cơ quan khác cho phép con người
di chuyển được trong không gian, sinh hoạt và lao động. Những người trẻ tuổi đạt đến sự
phát triển thể lực tối đa. Bộ máy vận động của họ hoạt động trơn tru, hoàn hảo, phối hợp
rất tốt với các cơ quan khác trong cơ thể như thần kinh, tim mạch, hô hấp. Do vậy họ có
thể thực hiện các động tác phức tạp, có sức chịu đựng bền bỉ, dẻo dai. Tuy nhiên khi về
già, ở những người cao tuổi diễn ra quá trình thoái hoá toàn bộ cơ thể, trong đó phải kể
đến sự lão hóa của bộ máy vận động (cơ xương khớp). Bộ máy vận động trở nên rệu rã,
như một chiếc xe máy già nua, han gỉ, khó có thể thực hiện được chức năng vận động tốt
như ngày trẻ. Bộ máy vận động do vậy trở nên dễ bị tổn thương hơn, khó chống cự lại
được với các yếu tố gây hại của môi trường như chấn thương, tai nạn, bệnh tật. Bên cạnh
đó một số lượng đáng kể những người cao tuổi cũng đã từng bị mắc các bệnh khớp nhiều
năm trước đó, để lại các di chứng nặng nề khi họ bước vào tuổi già. Kết quả là có một số
bệnh khớp thường hay gặp nhiều ở những người cao tuổi. Đó là thoái hoá khớp, loãng
xương, đau cột sống thắt lưng, gút, ung thư xương. Có thể nói nôm na là thoái hoá khớp

chính là hậu quả của quá trình lão hóa khớp, còn loãng xương chính là do lão hoá hệ
thống xương của cơ thể. Điều đáng chú ý là người có tuổi thường hay mắc đồng thời
nhiều bệnh khác nhau như tăng huyết áp, bệnh Parkinson, làm bệnh nhân rất dễ bị té ngã
với hậu quả là gãy xương, thậm chí tử vong. Còn gút chính là biểu hiện rối loạn chuyển
hoá đạm của cơ thể, một trục trặc về chuyển hóa, thường đi kèm với các rối loạn chuyển
hoá khác như rối loạn chuyển hoá đường gây bệnh đái tháo đường hay rối loạn lipid máu
gây xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não. Còn ung thư xương
thường là thứ phát, hậu quả của di căn các loại ung thư từ nơi khác đến xương như ung
thư phổi, vú, dạ dày, tuyến tiền liệt, bệnh đa u tủy xương.
Các biện pháp giúp phát hiện sớm các bệnh xương khớp ở người cao tuổi
Hiện nay y học hiện đại đã có thể phát hiện sớm và kiểm soát có hiệu quả các
bệnh lý cơ xương khớp như chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ hạt nhân, chụp đồng vị
phóng xạ. Các kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ sinh thiết cơ, xương, màng hoạt
dịch khớp, siêu âm chẩn đoán, các xét nghiệm sinh hoá, miễn dịch đang được ứng dụng
nhằm nâng cao chất lượng chẩn đoán bệnh lý cơ xương khớp. Một số xét nghiệm gen cho
phép biết trước được nguy cơ mắc một số bệnh khớp ngay từ khi đứa trẻ còn ở trong bào
thai.
Tuy nhiên chính người bệnh phải là người biết đầu tiên cần chú ý phát hiện sớm
bệnh. Các biểu hiện sớm của bệnh xương khớp là đau ở bất kỳ vị trí nào của bộ máy vận
động dù cho đó là cơ, xương hay khớp và hạn chế vận động. Triệu chứng đau có thể kèm
theo các triệu chứng viêm khác sưng, nóng, đỏ. Đó chính là các nguyên nhân đầu tiên
khiến người bệnh phải quan tâm chú ý đến bộ máy vận động của mình. Để phát hiện bệnh
sớm, người bệnh cũng nên hình thành được "văn hoá khám bệnh". Điều đó có nghĩa là
khi có triệu chứng bệnh thì nên đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay. Chớ có tham công
tiếc việc, chần chừ để đến khi bệnh nặng mới đi khám thì sẽ rất tốn kém mà hiệu quả
không đạt được là bao.
Cần phải nhấn mạnh vai trò quyết định của các bác sĩ, đặc biệt là các bác sĩ
chuyên khoa xương khớp. Chỉ có bác sĩ chuyên khoa xương khớp mới là các chuyên gia
phát hiện đúng và điều trị kịp thời các bệnh xương khớp cũng như có thể tư vấn hiệu quả
cho người bệnh. Việc xác định các yếu tố phát triển bản thân và môi trường là các yếu tố

nguy cơ mắc bệnh khác cũng giúp cho người thầy thuốc đánh giá được một cách toàn
diện khả năng mắc bệnh, tiên lượng được mức độ nặng nhẹ của bệnh.

Loãng xương là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi.

Các biện pháp phòng tránh bệnh lý xương khớp ở người cao tuổi.
Hiện nay có rất nhiều các biện pháp điều trị và dự phòng có hiệu quả các bệnh
xương khớp ở người cao tuổi. Đầu tiên đó là một chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh,
kết hợp với chế độ thuốc men phù hợp với đặc điểm bệnh lý của người cao tuổi. Ngoài ra
sự giúp đỡ động viên của gia đình và xã hội có vai trò rất quan trọng. Chính sự hoạt động
trong các câu lạc bộ sức khỏe người cao tuổi góp phần củng cố sức khỏe thể chất và tinh
thần cho người cao tuổi. Các biện pháp điều trị không dùng thuốc như khí công, thái cực
quyền thường có hiệu quả lớn ở những người cao tuổi.
PGS.TS. Nguyễn Vĩnh Ngọc