Giáo trình Kỹ thuật an toàn môi trường công nghiệp (Nghề: Cắt gọt kim loại - Trung cấp) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương

UY BAN NHAN DAN QU�N 5

J

TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU�T CONG NGH:E: HUNG Vl ONG

·
t·�•·•··::;-�· . .· .s;-,,
PNG··;�.

�,.J.:�1
·-: ...... 'r& •
,. f
. "�'
'.

,�� . �-i :, 4'. I
i

·,'
.. . •

'.

>.

.·

.. . .

. ;

�

'

,

GIAOTRINH

KY thu�t an toan
mOi trrrimg cOng nghi�p
'

. ,

Nghe: Cat gqt kim lo�i
TRINH DO TRUNG CAP

TPHCM-2019

·-



1

LOI GIOI THitU
Giao trinh ky thu�t an toan - m6i truong c6ng nghi�p duqc bien so� nhim
cung cil.p cho h9c sinh h� Trung cftp nghS ciit g9t kim lo�i nhfmg kiSn thuc nhu sau:
- Cac diSu quy dinh cua Lu�t Lao d9ng ap dvng cho san xuftt

- Cac ySu t6 nguy hiSm va c6 h�i dSn sue khoe nguai lao d('mg.
- Nhfmg nguyen nhan gay ra tai n�.
- M9t s6 phucmg phap sa cuu va cftp cuu khi d6ng nghi�p bi tai n�.
- Cach su dvng cac phuO'Ilg ti�n bao h9 lao d9ng va cac phuO'Ilg ti�n khac
nhim ngan ngira tai n�n lao d9ng.
- Cach

SU SU

dvng cac phuO'Ilg ti�n bao hQ lao d9ng,

SO'

cuu, cftp cuu n�

nhan khi bi tai n�n.
Giao trinh g6m 10 bai cung cftp nhfmg kiSn thuc CO' ban nhftt vs an toan lao
d9ng - m6i truong c6ng nghi�p trong Hnh vvc c:it g9t kim lo�i

'

,

Trong qua trinh bien so�n, tac gia xin chan thanh cam O'Il quy Thay c6 da g6p y
nhi�t tinh dS giao trinh ngay cang hoan thi�n hO'Il nfra

Qu�n 5, ngay

thang

nlim 20...

Tham gia bien sol)n
Nguyln Hung Vy



2

MVCLVC
DEMVC

1. Loi gioi thi�u

TRANG
2

2. Bai 1: My.c ilich, y nghia, tinh chiit va nhi�m vy. ciia c6ng tac bao hq lao ilqng

4

3. Bai 2: Nhfrng khai ni�m cO' ban va c6ng tac t6 chrrc v@ bao hq lao ilqng

7

4. Bai 3: Phan tich ili�u ki�n va nguyen nhan gay ra tai n;.tn lao ilqng

11

5. Bai 4: Khai ni�m v@v� sinh lao ilqng, vi khi h�u, buc x;.t ion hoa va tit\ng fin

14

6. Bai 5: By.i va rung ilqng trong san xuiit

20

7. Bai 6: Anh hm'mg ciia ili�n tir tnrong, hoa chiit ilqc

29

8. Bai 7: Anh sang, mau sic VII ky thu�t thong gio trong lao ilqng

38

9. Bai 8: Ky thu�t an toan khi sfra chii'a may

44

10. Bai 9: Ky thu�t an toan khi gia c6ng CO' khi

48

11. Bai 10: Ky thu�t an toan ili�n, phong ch6ng chay n6 va sfr dy.ng thi�t bj nang h;.t 64
12. Tai li�u tham khao

76

3

BAI 1: MVC DICH, Y NGHiA, TINH CHAT VA NHI:¢M V1) CUA CONG
TAC BAO H(> LAO D(>NG
Gioi thi�u:

Bai h9c nay nhfim cung c�p cho h9c sinh nhimg kiSn thuc ve mµc dich, y nghia,
tinh chfit va nhi�m vµ cua ci\ng tac bao h(> lao d(>ng trong nghe ci\t g9t kim lo�i
M\IC tieu:
- Trinh bay duqc mµc dich, y nghia cua cong tac bao h(> lao d(>ng.
- Nh� biSt ro tinh hinh tai n� lao d(>ng va b�nh nghe nghi�p.
N(li dung chinh:
1. M\lc dich, y nghia cua cong tac bao h(l lao d(lng

M\lc dich ciia cong tac bao h◊ lao d(>ng la thong qua cac bi�n phap v& khoa
h9c ky thuiH, t6 chuc, kinh t€, xii h(>i d€ lo�i tru cac y€u t6 nguy hi€m c6 h�i trong
san xuit va lao d(>ng, t�o ra m(>t di&u ki�n lao d(>ng thuij.n l9i va ngay cang du9c cai
thi�n t6t hdn; ngiin ngua tai n�n lao d(>ng va b�nh ugh& nghi�p, h�n ch€ 6m dau va
giam sue khoe ciing nhu nhfi"ng thi�t h,:ti khac d6i voi nguoi lao d(>ng, nhiim dam
bao an toan bao v� sue khoe va tinh m<J,ng nguoi lao d(>ng,

tn!C

ti€p g6p phfin bao v�

va phat tri€n li;rc lu9ng san xuit, tang nang suit lao d(>ng.
Bao h◊ lao d(>ng truoc h€t la m(>t ph,:tm tru san xuit, nhiim biio v� cho nguoi lao
d(>ng. Mij.t khac vi�c cham lo sue khoe cho nguoi lao d(>ng, mang l�i h,:tnh phuc cho
ban than va gia dinh h9 con c6 y nghla nhan d�o.
2. Tinh chit va nhi�m V\l cua cong tac bao h(l lao d(lng

2.1 Tinh chit

- Tinh chit phap luij.t: D€ bao dam thvc hi�n t6t vi�c bao v� tinh m�ng va sue
khoe cho nguoi lao d(lng, cong tac bao h(l lao d(>ng du9c guy dinh thanh phap luij.t ciia
nha nuoc. Nhfi"ng n(>i dung cd ban v& cong tac bao h◊ lao d(>ng dii du9c guy dinh
trong di&u I� t,:tm thoiv& bao h◊ lao d(>ng, ban hanh theo nghi dinh s6 181 CP ngay
18/12/1964 ciia Chinh phii ciing nhu cac lui).t I�, ch€ d(l, chinh sach v& bao h(l lao
d(>ng bao g6m cac guy ph�m guy trinh v& an toan ky thuij.t va v� sinh lao d(>ng do nha
nuoc ban hanh d&u mang tinh chit phap luij.t.
- Tinh chit khoa h9c ky thuij.t: Nguyen nhan cd ban gay ra tai n�n lao
d9ng va b�nh ngh& nghi�p cho nguoi lao d(>ng la di&u ki�n ky thuij.t khong dam bao


4

ari toan lao d9ng, di€u ki�n v� sinb, moi tntdng lao dong. Muo'n san xua't du'<;fc an toan
va h9p v� sinb, va'n de cai tie'n may m6c thie't bi; cong cv lao dong; bo' tri m�t b�ng nha
xu'c1ng; h<;fp ly hoa day chuyen va phu'ong phap san xua't; trang bi phong ho lao d9ng;
vi�c co khi hoa v� t\l' d9ng h6a trong qua trlnb san xua't doi hoi phai v�n d�g cackie'n
thuc khoa h9c ky thu�t, khong nhung d€ nang cao nang sua't lao dong, ma con la mot
ye'u to' quan tr9ng hang d�u di. bao h◊ ngudi lao d◊ng, tranh du'9c nhung nguy co
tai n�n va b�nh nghe nghi�p.
- Tinh cha't qu�n chung: Cong tac bao h◊ lao d◊ng khong chi rieng cua nhung
nguc1i can b◊ quan ly san xua't ma d6 con la trach nhi�m chung cua toan th€ ngu'di
lao d◊ng va toan xa h◊i. Trong d6 ngu'di lao d9ng d6ng m◊t vai tro he't sue quan trQng
trong cong tac bao ho lao d9ng. Kinh nghi�m tht;(c ti€n cho tha'y c1 noi nao ma nguc1i
lao d◊ng ciing nhu' can b◊ quan ly c1 nhung noi d6 n�m vung du'<;jc quy t�c dam bao an
toan va v� sinh lao dong thl noi d6 it xay ra tai n�n lao dong
2.2 Nhi�m vy

- Trang bi ky thu�t, thie't bi; trang phl,lc bao h◊ cho phu h<;1p voi ngu'di lao d9ng
- T6 chuc san xua't h<;fp ly.
- Nghien cuu st! lien quan giira ngu'di lao d9ng va dieu ki�n lao d9ng trong san
xua't.
3. D6i ttrqng nghien cfru va hinh thuc lao dqng
3.1 D6i tll'qng nghien CU'U

An toan lao d◊ng la m◊t mon h9c nghien cuu nhung va'n de ly thuye't va tht!c
nghi�m nh�m cai thi�n dieu ki�n lao dong va dam bao an toan lao dong mang tinh
khoa h9c ky thu�t ciing nhu' khoa h9c v€ xa h9i.
Phuong phap nghien cuu cua mon h9c chu ye'u t�p trung vao di€u ki�n lao d◊ng;
cac m6i nguy hi€m c6 th€ xay ra trong qua trlnh san xua't va cac bi�n phap phong
cho'ng. Bo'i tu'9ng nghien cuu la quy trmh cong ngh�; ca'u t�o va hlnh dang cua thie't
bi; d�c tinh cua nguyen li�u thanh phffm va ban thanh phffm.
Nhi�m V\l cua mon h9c An toan lao d◊ng la trang bi cho ngu'di h9c nhung kie'n
thuc co ban v€ lu�t phap Bao ho lao dong cua nha nude. Cac bi�n phap phong ch6ng
tai n�n va b�nh nghe nghi�p. phong cho'ng chay n6. Nghien cuu phan tich h� tho'ng,


5

siip xe'p, th@ hic;\n nhil'ng di€u kic;\n ky thu�t, t6 chii'c vil xa h(li cu.a qua trlnh lao d(lng
voi mlJ.C dich d�t hic;\u qua cao.
3.2 Hinh thll'c lao dqng

Lao d(lng rieng re; lao d(lng t6 hay nh6m.
Lao d(lng day chuy€n.
Lao d(lng m(lt ch6 hay nhi€u ch6.
Lao d(lng co biip (mang vac).
Lao d(lng chuy@n d6i (sii'a chil'a; liip rap).

Lao d(lng t�p trung (lai o to).
Lao d(lng t6ng hcjp ( thie't ke'; thanh tra).
Lao d(lng sang t�o (phat minh).
4. Ph�m vi th\fc ti�n cua cong tac bao hq lao dqng

Bic;\n phap bao h(l lao d(lng la nhil'ng bic;\n phap phong tranh hay xoa bo nhil'ng
nguy hi@m do con ngu'oi trong qua trlnh lao d(lng.
T6 chii'c th\fc hic;\n lao d(lng la nhil'ng bic;\n phap d@ dam bao nhil'ng loi giai
dung diin thong qua vic;\c ii'ng diJ.ng nhil'ng tri thii'c khoa h9c an toiln ciing nhu dam bao
phat huy hic;\u qua cu.a he;\ th6ng lao d(lng.
Kinh te' lao d(lng la nhil'ng bic;\n phap khai thac vil danh gia nang suilt v€
phu'ong dic;\n kinh te', chuyen mon, con ngu'oi Vil thoi gian.
Quan li lao d(lng la nhil'ng bic;\n phap chung cu.a xi nghic;\p d@ phat tri@n, th\fc
hic;\n vil danh gia s\f lien quan cu.a he;\ th6ng lao d(lng.
Vic;\c dua ky thu�t vilo trong cac he;\ th6ng san xua't se lam thay d6i nhil'ng
ho�t d(lng cu.a nguoi lao d(lng, vi dlJ. nhu' thay d6i v€ tam, sinh ly.
Tuong quan giil'a con ngu'oi vil s\f phat tri�n ky thu�t khong bao gio ngung vl
chinh s\f thay d6i cu.a khoa h9c ky thu�t la d(lng l\fc d@ phat tri@n xa h(li nhu':
-

S\f chuy@n d6i cac gia ttj trong xa h(li.

-

S\f phat tri@n dan s6.

- Cong nghc;\ moi.
- Ca'u true san xua't thay d6i.

6

- B�nh t�t mdi phat sinh.

B.AI 2: NIIUNG KHA1 NitM co BAN VA CONG TAC TO CHUC VE BAO
H() LAOl>{)NG
Gi6i thi�u:

Bai h9c nay nh�m cung c!p cho h9c sinh nhiing ki€n thuc v€ nhiing khai ni�m ca
ban va c6ng tac tf> chuc v€ bao h9 lao d9ng trong ngh€ c�t g9t kim lo�i
Ml}C tieu:

- Cac khai ni�m v€: di€u ki�n lao d9ng, tai n�n lao d9ng.
- Cac y€u t6 nguy hi�m va c6 h�i.
- Khai ni�m vung nguy hi�m va cac y€u t6 nguy hi�m trong qua trinh san xu!t.
- Ap d1µ1g thgc hi�n bi�n phap trang bi bao h9 lao d9ng.
Nqi dung chinh:
1. Nhfrng khai ni�m cO' ban v� bao hq lao dqng
1.1 Di�u ki�n lao dqng

Dieu ki�n lao dong la m9t t�p h9p t6ng th€ cac ye'u tdky thu�t, kinh te', xa,
hoi, du9c bi€u hi�n thong qua cac cong Cl:1 va phuong ti�n lao d9ng, qua trlnh cong
ngh�, moi tru'ong lao dong va sl)'. s�p xe'p, b6 tri tac dong qua lc;ti cua trong moi
truong quan h� con nguoi, tc;to nen mot dieu ki�n nha"t dinh cho con nguoi trong qua
trinh lao d9ng.
Danh gia, phan tich dieu ki�n lao d9ng phai tie'n hanh danh gia phan tich d6ng
thoi trong m6i quan h� tac dong qua lc;ti cua ta"t ca cac ye'u to' tren

=

9L.:____

---�-y

Cac y�u t6 tµ nhien, ky
thu�t, kinh t8, xa h<)i

Cac cong C\l, phuong ti�n
lao d<)ng, qua trinh cong
ngh�, moi truong lao d<)ng


7

1.2 Vu.ng nguy hiim

"La khoang kh6ng gian trong d6 cac nhan t6 nguy hii\m d6i v&i S\f ho1:1t d(ing cua
con nguai, may m6c va trang thii\t b! xuilt hi�n m(it each thrrOllg xuyen, chu ky va b�t


8

2

3

6

-

8

12

11

1- Truyen d¢ng bang xich vb. dia )(ich
2- Truyen d¢ng bang day dai
3- Truyen d¢ng bang banh khia thanh khia
4- Tl1,lc can
s- Truyen d¢ng banh rang
6- Vung cu6i cua bang tai
7-Ti$n
8- Khoan

10

13

9-Mai
10- Cu-a oia
11- Cua vong
12· Phay
13- Bao ngang
14- D�p
15- C�t
16- Uon

1.3 Tai Dfn lao d9ng
Dinh nghia: " La trtrcrng hQl> khong may xay ra trong san xuit, do k�t qua tac

d9ng dQt ngQt tir hen ngoai dtroi dfng: cO', boa, nhi�t, difn, hojc cac y�u t6 moi


9
trm'mg gay huy hol_li co- th� hoJc pha huy chu:c nang hol_lt dqng binh thtr@g cua cac
co- quan trong CO' th�"
Hay
" Tai n(lll lao di)ng la tai n(lll xay ra trong qua trinh lao di)ng, do tacdi)ngdi)t ngi)t tir
hen ngoai, lam ch€t nguai hay lam t6n thmmg, ho�c pha huy chfrc nang hoi:itdi)ng binh
thuang cua mqt bi) ph�n naod6 cua co th€."
Khi nhiSm di)cdi)t ngi)t(nhiSmdi)c c§p tinh), c6 th€ gay ch€t nguai ngay tfrc khilc ho�c
huy hoi;ti chfrc nang naod6 cua co th€ thi cungduqc g9i la tai n(lll laodi)ng.

Laodi)ng

Lam giam sfrc khoe

Tai.nan lao dong bao glim:

+ Ch§n thtrO'llg: "La tacdi)ng v8 co, nhi?t, di?n, h6a, ... gay ra v€t thuong lam giam
sfrc khoe nguai laodi)ng mi)t eachdi)t ngi)t vad€ li;ti di tich: gay tay, gay chan, xay xat,
chay bong, ... c6 th€ dand€n ch6t nguai.

+ Nhi�m dqc ngh@ nghi�p: "La sv huy hoi;ti sfrc khoe do tac d\lllg cua ch§tdqc khi
chung xam nh�p vao co th€ con nguai trong qua trinh tham gia laodi)ng san xu§t.
- Man tinh: tac hi;ti lau dai cua luqng nho ch§t di)c.
- C§p tinh: tac hi:tidi)t ngi)t cua luqng lon ch§tdi)c ➔duqc coi la ch§n thuong.
Vi dv: Lam vi?c ti6p xuc v6i xang ➔ anh huang an da, vao ph6i. Coi kho,
phong thi nghi?m: nhiSm axit ➔ anh huangd6n ph6i. Lam vi?c bvi, kh6i ➔ anh huang
d6n milt, ph6i.

+ B�nh ngh@ nghi�p: "La sv giam sut dfui sfrc khoe dodi8u ki?n lam vi?c b§t lqi ho�c
do cite ch§ndi)ng thuang xuyen len co th€ "

Laodi)ng

Cac yfu t6: 6n,
bvi, thi@u anh sang,
tu th@ bllt lqi.

* Tom lai:
+ Ch§n thuong, nhiSm di)c ngh8 nghi?p ➔ dS phat hi?n.
+ B?nh ngh8 nghi?p ➔ kh6 phat hi?n.

Sfrc khoe giam


Vi v�y phai luon luon bao dam di�u ki�n bao h(> lao d(>ng d8 ngucri lao d(>ng duc;rc
an toan, tranh cac tai n�n lao d(>ng dang ti€c c6 th8 xay ra. Day la nhi�m V\l d�t ra cho: can
be, quan ly, can bQ ky thu�t, ngucri lao d9ng ➔ phai hi8u ro: di�u ki�n lao d9ng, nguyen
nhan gay chful thuong, b�nh ngh� nghi�p va ky thu�t bao hQ lao d9ng.
2. Cong tac t6 chfrc bao hQ lao dQng
Cac ySu t6 nguy hi�m va c6 h�i

La cac y€u t6 xuftt hi�n c6 anh huong xftu, nguy hi6m, c6 nguy ca gay tai ni;tn ho�c
b�nh ngh� nghi�p cho nguoi lao d9ng.
+ Cac ySu ta v@.t ly:

Nhi�t dQ, d9 Am, ti€ng 6n, rung d9ng, cac brrc x�, bvi.

+ Cac ySu ta h6a hqc:

Cac chftt d9c, cac lo�i hai, khi, bvi d9c, cac chftt ph6ng xi;t.

+ Cac ySu ta sinh v�t, vi sinh v@.t: Vi khuiin,
+ Cac y�u ta bit IQi khac:

sieu vi khuAn, ki sinh trung, con trung.

tu th€ lao dQng, phuong ti�n, khong gian, nha xuong, v�

sinh va cac y€u t6 tam ly, . . .
Cac ye'u to' cua lao d<)ng

· + May, thie"t bi cong qi.
+ Nha xuong.
+ Nang luqng, nguyen lit$u v�t li�u.
+ D6i tuqng lao d9ng.
+ Nguoi lao d◊ng.
Cac ye'u to'lien quan de'n lao d<)ng

+ Cac ye"u t6 n;t nhien c6 lien quan de"n ndi lam vit$c
+ Cac ye"u

t6 kinh te", xa hQi, quan h� doi s6ng hoan canh gia dinh lien quan de"n

tam ly nguoi lao d<)ng.
Di'eu ki�n lao d<)ng khong thu�n lqi chia ra lam hai lo�i:

+ Ye"u to' nguy hi€m gay cha"n thuong, tai ni;tn lao d9ng.
+ Ye"u to' c6 hi;ti de"n sue khoe, gay b�nh ngh€ nghit$p.

.

BAI 3: PHAN TiCH DIEU KIEN
. VA. NGUYEN. NHAN GAY RA TAI NAN
LAODQNG
Gi6i thifu:


11
Bai h9c nay nh�m cung cilp cho h9c sinh nhfmg ki€n thuc v€ phan tich di€u ki(ln va
nguyen nhan gay ra tai n\Ul lao d9ng trong ngh€ c�t gQt kim lo!!i
Ml}C tieu:

- Di€u ki(ln lao d9ng phv thu9c vao: Cm'mg d◊ lao d9ng, c6ng vi?c, tu th€ lam
vi(lc, m6i trm'mg lam vi?c va nhfmg nguyen nhan gay tai n\ln lao d9ng.
N«;\i dung chinh:
1. Phan tich di�u ki�n lao d«;\ng
+ Lao d9ng:

bao g6m lao d9ng tri 6c - lao d9ng chan tay.

+ Dibu ki?n:

- .Anh sang day du.
- Thong gi6 t6t, it bvi.
- Nhi?t d9 thich hqp.
- ft 6n.
- Cuong d9 lao d9ng thich hqp.
- Tam ly ngucri lao d9ng.

Cac y€u t6 tren tac d9ng kha nang cu.a ngucri lao d9ng.
+ Nhan t6 c6 lqi: nang suilt lao d9ng cao.
+ Nhan t6 hilt

lqi: nang suilt lao d9ng thilp ➔ Ngucri lao d9ng m?t moi ➔ thao tac

thi€u chinh xac ➔ dful d€n tai n\lfi lao d9ng.
2. Nguyen nhan gay ra tai n:;tn lao d«;\ng
Cac nguyen nhan gay chin thmmg:
+ Nguyen nhan vb ky thu{it:

- Sv hu hong cu.a may m6c, thi€t bi chinh.
- Sv hu hong dl_lllg cv, phv tung, duong 6ng.
- K€t cilu thi€t bi, ph\l tung khong hoan chinh.
- Thieu rao chk, bao che ngan each.
- Khoang each giua cac thi€t bi duqc b6 tri chua t6t.
+ Nguyen nhan v� t6 chwc:

- Chilp hanh khong dung cac yeu cau quy trinh ky thu{it.

- Tb chuc nai lam vi?c khong t6t: khong ngan n�p, 11m u6t, khong du anh sang.
- Vi ph\lill ch€ d9 lam vi?c(lam qua gia).

- Su dvng lao d9ng khong dung nganh ngh€, trinh d9 chuyen mon.
- Chua tb chuc cho ngucri lao d('>ng h9c t{ip v€ ky thu{it an toan lao d('>ng.


12

- Chua c6 ch€ d9 thuong phc;1t nghiem minh trong cong tac bao h9 lao d9ng.

+ Nguyen nhan vi vf sinh:

- Moi truong khong khi bi o nhi6m.
- Di�u ki�n vi khi h�u khong thich nghi.
- Chi€u sang va thong gi6 khong d!y du.
- Ti�ng 6n va chfui d9ng mc;lnh.
- C6 tia ph6ng xc;1.
- V� sinh kem.
3. Cac ye'u to' nguy hiim gay cha'n thu'o'ng, tai n�m lao dc)ng

Nhung ye'u to' lao d9ng xa'u, c6 nguy co gay tai n<;1n lao d9ng do'i voi ngu'oi lao d9ng,
bao g6m :
3.1 Cac be) ph�n truy'en dc)ng va chuyin dc)ng

Nhung tr1;1c may, banh rang, dai chuyen va cac co ca'u truyen d9ng khac, sil
chuy�n d9ng cua ban than may, thie't bi nhu': oto, may tr1;1c, tau bi€n, xa Ian, doan tau
hoa, doan gong ... t<;10 nguy co cuo'n, can, kt;p, ca:t .... tai n<;1n gay ra c6 th� lam cho nguoi
lao d9ng cha'n thu'ong hoi;ic che't.
3.2 Ngu'on nhi�t :

. d cac

lo nung, v�t lic$u nung, nu'oc kim lo<;1i n6ng chay, bu6ng sa'y, may ep .t<;!O

hinh ... Nguy co bong, nguy co chay n6.
3.3 Ngu'on di�n:

Theo muc dic$n ap, cuong d9 dong di�n, di�n tu truong nguy co di�n gi�t, di�n
ph6ng, chay n6 hoi;ic t6n thuong sue khoe
3.4 V�t ro'i, d6, s�p :

Thuong la h�u qua cua tr<;1ng thai v�t cha't khong b€n vung, kh6ng 6n dinh gay ra
nhu' s�p lo, v�t rdi tu tren cao xuo'ng, da roi, da Ian trong khai thac da, trong dao
du'ong h�m, d6 tu'ong d6 c9t di�n, d6 cong trinh trong xay la:p, cay d6, d6 hang hoa khi
sa:p xe'p v�n chuyin.

3.5 V�t vang bftn :


13

Thu'ong gij.p la phoi cu.a cac may gia cong nhu' : may mai, may ti�n, g6 danh liJ.i o
cac may cu'a dia, da vang trong n6 mln ...
3.6 N6
- N6 v�t ly: Trong thvc te" san xuift, n6 c6 th€ xay ra khi ap suift cu.a moi chift
trong cac thie"t bi chiu ap lvc, cac blnh chua khi nen, khi thien nhien vu'<;Jt qua gioi
hij.n ben cho phep cu.a vo blnh hoij.c do thie"t bi riJ.n nut, ph6ng mop, bi an mon trong
qua trlnh si\'. di,mg khong du'qc ki€m dinh, phat hi�n ltjp thoi.
Khi thie"t bi n6 sinh ra cong suift ion pha huy nha xu'ong, cong trlnh gay
tai niJ.n ngu'oi xung quanh.
- N6 hoa h9c: La sv bie"n d6i ve mij.t hoa h9c cu.a cac chift dien ra trong m9t thoi
gian ngifo, voi t6c d◊ rift nhanh t.j.o ra lu'qng san phii'm chay lon, nhi�t d◊ cao ap
lvc m.j.nh lam huy hoij.i v�t chift, gay tai n.j.n d6i voi ngu'oi lam vi�c rong viing nguy
hi€m.
- N6 v�t li�u n6 ( n6 chift n6 ): Sinh ra rift ion, d6ng thoi sinh ra s6ng xung kich
trong khong khi vii gay chifn d9ng trong phiJ.m vi ban kinh nhift dinh.
- N6 cu.a kim loiJ.i n6ng chay: Khi rot kim loij.i long vao khuon bi u'ot, cac b9t khi
n6, kim loij.i long biin vao ngu'oi thao tac.

14

BAI 4: KHA1 �M

VE \'¥ SINH LAO B(>NG, VI KHi II4U, BUC � ION
HOA VA TIENG ON

Gioi thi�u:

Bai h9c nay nh�m cung cfrp cho h9c sinh nhfrng ki€n thuc v€ v� sinh lao d(mg, vi
khi h�u, buc xi;i ion h6a va ti€ng 6n trong ngh€ c�t g<;>t kim loi;ii
M\IC tieu:

· - Khai ni�m v€ v� sinh lao d(mg: Nhi�t d(>, d(>

fun, buc xi;i ion hoa, ti€ng 6n va vi

khi h�u anh hucmg d€n sue khoe nguai lao d(>ng va cac bi�n phap d€ phong.
Nqi dung chinh:
1. Khai ni�m v� v� sinh lao . dqng
1.1 B6i tmrng:
+ Nghien cuu anh huong cua nhfrng y€u t6 c6 hi;ti trong san xufrt d6i v6i sue kh6e

nguai lao d9ng ➔ tim cac bi�n phap cai thi�n di€u ki�n lao dong, phong ngua cac b�nh
ngh€ nghi�p va nang cao kha nang lao dc;,ng cho nguai lao d(>ng.
1.2 Nhi�m V\l:

V� sinh lao d(>ng c6 y nghla rfrt l&n trong cong tac bao he;, lao d9ng nh�m duy tri sue
kh6e cho nguai lao d9ng va nang sufrt lao d(>ng.
V� sinh lao d(>ng khong chi dcm thu§n la vfrn d€ si;ich se nai lam vi�c, may m6c, thi€t

bi, . . . (lam trong lanh khong khi nai lam vi�c) ma con c6 y nghia trong vi�c nghien cuu
anh huong cua cac di€u ki�n . san xufrt d€n sue kh6e con nguai. Tu day dua ra nhfrng bi�n
phap dam bao di€u ki�n t6t nhfrt cho nguai lao d(>ng.
+ Nghien cuu d�c di�m v� sinh cua cac qua trinh

san xufrt.

* Cac tac hJi ngh� nghi�p co thi phan thanh miy loJi sau:
a. Tac hJi lien quan din qua trinh san xuit:

- Y€u t6 v�t ly va h6a h9c:
+ f>i€u kien vi khi h�u trong san xufrt khong phu hqp:

nhi�t d(>, d(> Am cao ho�c thfrp,

thoang khi kem, cuang d9 hue xi;i nhi�t qua mi;inh.
+ Bue xi;i di�n tu,

buc xi;i cao t§n va sieu cao tiln trong khoang song VO tuy€n tia h6ng

ngoi;ii, tu ngol;li . . . cac chfrt ph6ng x� va tia ph6ng xi;i nhu oc, �' y
+ Ti�ng 6n va rung d(>ng.
+ Ap sufrt cao(thg l�n,

. . . ) ho�c ap sufrt thdp(lai may bay, . . . )

+ B1,1i va cac chfrt d(>c h i;ii trong san xudt.

- Y�u t6 sinh v�t:

15
+ Vi khu§n, sieu vi khu§n, ky sinh trung va cac nftm m6c

gay b�nh.

b. Tac h�i lien quan d�n t& chuc lao d(>ng:
+ Thai

gian lam vi�c lien we va qua lau, lam vi�c lien we khong nghi, lam thong ca,

+ Cuang di) lao dl)ng qua cao khong phu hqp v6i tinh tr<),Ilg sue khoe nguoi lao dl)ng.

+ ChS di) lam vi�c nghi ngoi b6 tri khong hqp ly.
+ Lam vi�c v6i tu thS

go b6, khong thoiii mai nhu: cui khom, v� minh, ng6i, dung

qua lau.
+

S\f ho:.it dl)ng kh§n truong, ciing th�ng qua di) cua cac h� th6ng va giac quan nhu h�

th§n kinh, thi giac, thinh giac, . . .
+ Cong c1,1 lao dl)ng khong phu hqp v6i co th� vS tr9ng lm;mg, hinh dang, kich thu6c,

c. Tac h�i lien quan d�n di�u ki�n v� sinh va an toan:
+ ThiSu ho(ic thira anh sang, ho(ic

silp xSp b6 tri h� th6ng chiSu sang khong hqp ly.

+ Lam vi�c 6 ngoai troi c6 thoi tiSt xftu, n6ng vs mua he, l:.inh vs mua dong.
+ Phan xuang ch�t chl)i va vi�c silp xSp noi lam vi�c ch�t chl)i,
+ ThiSu thiSt bi thong
+ ThiSu trang bi
+ Vi�c th\fc

mftt tr�t t\l ngiin nilp.

gi6, ch6ng b1,1i, ch6ng n6ng, ch6ng tiSng fin, ch6ng hoi khi dl)c.

phong hi) lao dl)ng ho(ic c6 su dl,lilg nhung khong biio quan t6t.

hi�n quy tile v� sinh lao dl)ng va an toiin lao dl)ng chua tri�t d� va nghiem

chinh.
2. Vi khi h�u
2.1 Dinh nghia:

Vi khi h�u la tr<),Ilg thai ly h9c cua khong khi trong khoiing khong gian thu ht;p g6m
cac ySu t6:
+ Nhi�t di).

+ DI) Am.
+ Bue x:.i nhi�t.
+ Va t6c di)

chuy�n dl)ng cua khong khi.

DiSu ki�n vi khi h�u trong siin xu§.t ph1,1 thul)c: tinh ch§.t cua qua trinh cong ngh�, khi

h�u dia phuong.
C6 3 lo:.ii:
+ Vi khi h�u tuong

d6i 6n dinh: nhi�t di) toa ra 20 Kcal/m3 kk/lh.

+ Vi khi h�u l\lnh: nhi�t di) toa ra >20 Kcal/m3 kk/lh.


16
+ Vi khi h�u n6ng:

nhi�t d9 toa ra <20 Kcal/m3 kk/lh.

2.2 Di�u ki�n vi khi hiu:
.a. Nhi�t dq: La y�u t6 quan tr9ng anh huong d�n san xufit, n6 ph\l thu9c cac y�u t6
cua qua trinh san xudt:
+ Ngu6n toa nhi�t: lo hai, lo ren, d9ng ca.
+ Ca nang ➔ Nhi�t

nang: do ma sat.

+ Bue Xi;t m�t trai.
. + Nang luqng di�n.
+ Nhi�t do nguai lao

d9ng thai ra.

➔ Cac y�u t6 tren lam nhi�t d9 tang len, nhi�t d9 guy dinh cho phep nai lam vi�c vao
mua he: 30°.

b. Dq im: La nang luqng hai nu6c c6 trong khong khi, bi€u thj bilng g/m3kk.
· + B<) Am tuang d6i: la ty 1� % giua d<) Am tuy�t d6i o m<)t thai di€m nao d6 tren d<) Am'
.

t6i da.
+ D◊ Am tuy�t

d6i(theo di�u ki�n vi sinh) a nai san xufit: 75% - 85%.

c. Bue x� nhi�t: La nhfmg hi;tt nang luqng truy�n trong khong khi du6i di;tng hi;tt '1ao
d(:mg song di�n tu g6m tia h6ng ngoi;ti, tia sang thuang va tia tu ngoi;ti.
· d. Vin t6c chuy�n dqng cua khong khi: 3m/s
Nhu v�y, di�u ki�n vi khi h�u c6 anh huong d�n sue khoe, b�nh t�t nguai lao d<)ng:
+ Lam vi�c trong di€u ki�n vi khi h�u li;tnh, Am ➔ B�nh thfip kh6p, viem ho hfip, ph6i.
+ Lam vi�c trong di€u ki�n vi khi

h�u n6ng, Am ➔ giam kha nang bay .hai m6 hoi, r6i

loi;tn thang bilng nhi�t ➔ m�t moi s61n ➔ vi sinh v�t nfim, b�nh ngoai da.
+ Lam vi�c trong di€u ki�n vi khi h�u kho - hanh ➔ Kho da,

niem mi;tc, da nut ne.

2.3 Di�u boa than nhi�t:

Nhi�t d<) binh thuang cua ca th€ nguai: 36.5 - 37 .5 °C, nhi�t d<) 16n hay thfip han d€u
nguy hi€m d�n tinh mi;tng.
+ Di€u nhi�t h6a h9c:

tieu h6a chfit dinh duong sinh nang luqng. V� d9ng n�g cung

lam mfit nang luqng ➔ cfui tieu h6a chfit dinh duong nhi�u. V� d<)ng nh� thi it mfit nang
luqng han.
+ Di€u nhi�t

ly h9c: la qua trinh bi�n d6i thai nhi�t cua ca th€ g6m: truy€n nhi�t, buc

Xi;t, bay m6 hoi, . . .
+ Nhi�t d<)

ngoai trai tang: ra m6 hoi ➔ mau luu thong nhanh ➔ thai nhi�t.


17

+ Nhi�t d(i ngoai trcri giiim ➔ Giiim b6c hai.
2.4 Anh hmrng cu.a vi khi h�u d@n co- tht

+Anh huong cua vi khi h�u n6ng: c6 th� xiiy ra bien d6i sinh ly, b�nh ly.
- Bien d6i sinh ly: nhi�t d(i tang ➔ say nfulg, say n6ng.
- Bien d6i b�nh ly: m.it nu&c ➔ ho,:lt d(ing h� thfin kinh giiim ➔ phiin Xi:\ kem, say
nfulg ➔ ch6ng m(it, dau diiu, bu6n non, co gi�t, th& nhanh, hon me, nhi�t d(i ca the
tang(40°C).
+ Anh huong cua vi khi h�u l,:lnh: khi l,:lnh lam giiim nhip tim, nhip th&.
- Co thilc m,:lch, te c6ng ➔ giiim cam giac.
- DS dau ca, viem ca, viem duong ho h.ip.
- Giiim sue dS khang ➔ hen, th.ip kh6p, phe quiin.
- Ca th� m.it nhiSu nang luqng.
+ Anh huong cua buc X,:l nhi�t: n6ng, bong, say nfulg, phong milt.
2.5 Bifn phap phong chilng tac htti cua vi khi h�u:

a. Bifn phap phong chilng tac htti cua vi khi h�u nong:

+ Ky thu�t:
- Tµ d(ing h6a, ca khi h6a cac quy trinh san xu.it & nhi�t d(i cao.
- Cach ly ngu6n nhi�t buc Xi:\ & nai lam vi�c b�ng each dung cac v�t li�u each nhi�t.
- H.ip th\l cac tia buc Xi:\ b�g mang nu&c.
- B6 tri hQP ly 16 va ngu6n nhi�t, thong gi6 t]J nhien va nhiln t,:lO.
+ V� sinh:
- Quy dinh che d(i lao d(ing hQP ly.
- T6 chuc t6t nai nghi ngai xa ngu6n nhi�t.
- T6 chuc che d(i an u6ng hQP ly.
- Trang bi qufin ao biio h(i lao d(ing.
- Kham sue khoe dinh ky cho ngucri lao d(ing, khong b6 tri b�nh tim m,:lch lam vi�c &
nai nhi�t d(i cao.
b. Bifn phap phong chilng tac htti cua vi khi h�u lttnh:

+ H� th6ng su&i .im.
+ Trang bi d\lfig C\l biio h(i lao d(ing.
+ Khilu phfin an ch6ng ret phiii du ma ➔ Du nang luqng ch6ng ret.
3..Bue Xtt ion hoa


18

· Cac lo�i hue x� ion h6a
+ Tia X
+ Tia gamma
+ H�t alpha
+ H�t beta
· + Neutron

Anh huong cua hue xi.id€n con nguoila gay bong va s6c. Bong c6 th� a sau trong CCY
th� va phai mftt m9t d€n hai ngay men hi�n ra va la m<)t d�g s6cd�c bi�t.
4. Tiing 6n
Anh hmmg cua tiing 6n va chin dQng trong san xuit.
Tftt ca cac v�t th€ khi di chuy�n, daod<)ngd€u t�o ra am thanh, nhilng am thanh c6 th&
nghe em tai cung c6 th� nghe kh6 cltju. Tuy nhien nhilng am thanh, chftnd9ng trong san
xuftt thuong gay ra nhiing b�nh ngh� nghi�p cho nguoi laod9ng.
4.1 Khai nifm v� ti�ng 6n va chin dQng:
a. Ti�ng 6n: la nhiing am thanh gay kh6 chju, qufry r6idi�u ki�n iam vi�c va nghi
ngai cua con nguoi.

Am thanh la d�g dao d<)ng song truy�ndi trong moi truongdan h6i do cac v�t th€ dao
d('>ng gay ra. V�t th� dao d<)ng: ngu6n am. Ngu6n am gay ra ti€ng 6n ca h9c, ti€ng 6n va
ch�m, ti€ng 6n khid9ng(khi n6).
b. Chin d9ng: La daod9ng cua cac v�t th€dan h6i sinh ra khi tr9ng tam cua
chung xe djch trong khong gian ho�c k€t qua cua sµ va chi.im.
4.2 Anh hmmg cua chin dQng va ti�ng 6n dBi v6i ngtroi lao dQng:
a. Anh hmrng cua ti�ng 6n:
+ N€u lam vi�c ti€p xuc lau vai ti€ng 6n se lam cho ca quan thinh giac m�t moi, luc
d�u chuc nang tinh giac vfui thich nghiduqc nhung dfui dfui se giam va c6 th� bi b�nhdi€c
ngh� nghi�p n€u khong lqp thcri cai thi�n moi truong lam vi�c.
+ Ngoai ra ti€ng 6n con gay tac h�id€n san xufrt nhu tang ph€ phftm trong san xuftt
ho�c tang kha nang tai n� lao d<)ng.


19

Anh lut?mg cua
tiring 6n trong san

b. Anh h11ong ciia chin d{lng:

+ Chful d('>ng lam anh hu&ng dSn h� thful kinh trung uang, c6 thS lam thay d6i cac ·
chuc nang cua cac ca quan trong ca thS, gay ra nhfing b�nh ly tuang ung.
4.3 Cac bi�n phap phong ch6ng ti�ng 6n va chin d{lng:
a. Cac bi�n phap phong ch6ng ti�ng 6n:
+ Lo(li trir ngubn phat

sinh tiSng bn. May m6c phat sinh ra tiSng bn phai duqc b6

tri xa phan xu&ng va khu vvc dong nguoi, nha xu&ng thiSt kS cao, r('>ng, c6 vom che, xung
quanh tu&ng c6 b6 tri them phful each am, chung quanh khu VlJC san xuAt nen trbng cay ➔
giam tiSng bn
+ Giam tiSng bn,

c6 thS thi.rc hi�n theo cac bu&c sau:

- Hi�n d(li h6a thiSt bi.
- Thay d6i qua trinh san xuAt.
- Hi�u qua nhAt: ti.r d('>ng h6a hoi;tc diSu khiSn cac thiSt bi d6 tir xa.
- Quy ho(lch thai gian lam vi�c cua cac nha may.
- Dung cac nut giam am thanh.
b. Bi�n phap phimg ch6ng chin d{lng:
+ Thay thS cac b(\ ph� may m6c thiSt bi phat ra tiSng bn.

+ Ngan chi;tn si.r lan truySn chful d('>ng tir nai nay sang nai khac(may di;tt tren nSn

giam chAn).
+ Giam tiSng bn tren du&ng lan truySn(v�t li�u each am: tAm tieu

am, 6ng tieu am).

c. Bi�n phap phimg h{I ca nhan:

+ Dung nut bit tai, 6p tai.
+ Giam thai gian tiSp xuc v&i tiSng bn.

+ Kham sue khoe dinh ky(do thinh Ii.re).

am, bu6ng hut


20

BAI 5: BUI
. VA RUNG DONG
. TRONG SAN XUAT

Gi6i thi�u:

Bai h9c nay nhim cung cip cho h9c sinh nhung ki�n thuc v€ bµi va rung d9ng
trong san xuit trong ngh€ cit g9t kim loi;ti

M1.1c tieu:
- Cac tac hi;ti cua bµi, rung d9ng trong san xufit va each phong ch6ng.

N<}i dung chinh:
1. B1.1i
Phong ch6ng bµi trong san xufit

Trong lao dong san xua't hiu he't cac nha may, phan Xltdng, xi nghi�p, Cd sd san
xua't d€u phat sinh ra b1,1i, b1,1i thttong khuye'c tan rong va bay theo chi€u gfo.

1.1 Khai ni�m
B1,1i la m(it t�p h<;1p c6 nhi€u h�t, c6 kfch thttoc nho, t6n t�i lau trong khong
khl, dttoi d�ng b1,1i bay, b1,1i liing, ho�c dttoi d,,mg he::, kh6i, sttdng mu. B1,1i bay c6 kfch
thttoc tu 0,001µ m de'n l Oµ m , b1,1i lo.;ti nay thttong gay t6ng thttdng n�ng cho h� ho
ha'p. B1,1i liing c6 kich thttoc Ion hdn lOµm, lo�i ni y gay tac h�i cho da miit, gay
nhi€m trung di ung, ngoai ra b1,1i con c6 nhung ta, : h�i v€ m�t ky thu�t nhtt ham vao
may m6c thie't bi d�n de'n S\f ch6ng hlt hong nhtt PlOll cac chi tie't quay, tang ma satcac
chi tie't tru<;1t, gay hi�n tu<;1ng doan m�ch d d9ng co di�n.
C6 nhi€u d�ng b1,1i nhu:
., Theo ngu6n g6c: b1,1i huu cd, b1,1i vo cd, bv.i kirn lo�i, b1,1i h6n hQp...
- Theo kich thttoc h�t b1,1i: Ion hdn l Oµrn ta g9i la b1,1i th�t s\f, con b1,1i tu' 0,001
de'n O, l µrn ta g9i la b1,1i mu.
- Theo tac h�i cua b1,1i: gay di ung, gay nhi€m trung, ung thtt, xd hoa ph6i.

1.2 Tac h,i cua bl}i
Cac h�t b1,1i nho hdn 5µrn thl c6 th€ vao t�n cac phe' nang cua ph6i, rn9t s6 c6 th€
d9ng l.;ti d phe' quan, khi quan gay ra rn(it s6_b�nh nhu sau:
+ B�nh ph6i nhi€rn b1,1i: (voi cac lo�i b1,1i c6 kfch thttoc tu' O, l µrn de'n 5µrn) chie'rn
khoang 40 de'n 70% la b�nh ngh€ nghi�p, n(ii thttdng d�n de'n hi�n tltdng xd hoa ph6i
lam suy chuc nang ho ha'p.


21

+ Bt$nh i'i duong ho ha'p n6i chung: tuy theo ngu6n g6c ciia cac lo�i bvi ma gay
ra cac bt$nh nhu': viem tai, viem mui, viem h9ng, viem khi quan, viem phe' quan...
+ Gay ra bt$nh ngoai da: gay nhi�m trilng da, kich thich da, gay di ung, Ii'! loet.

+ Gay t6n thu'ong cho milt: lam giam thi h_tc, n�ng nha't la mu.
+ Gay t6n thu'ong cl ht$ tieu hoa: lam t6n thu'ong niem m�c, d� day, rm)t..
1.3 Bi�n phap phong cho'ng biµ cong nghi�p:
a. Bi�n phap ky thu�t:

- Tl)' d9ng hoa, co khi hoa day chuy6n san xua't.
- L9c bvi, hut bvi, ngan bvi...
- BB tri cac noi phat sinh nhi6u bvi ra xa cac khu vl)'c dan cu', nha an, nha tre.
b. Bi�n phap v� sinh ca nhiin:

- Sii' dvng quitn ao bao h◊ lao d9ng.
- Sii' dvng khii'u trang d€ che.
- Sau 1 ca lam vit$c nen thay quiin ao bao h◊ lao d9ng.
c. Bi�n phap y te':

- Can b9 vi$ sinh bao h◊ lao d9ng phai c6 trach nhit$m t6 chuc kham tuy€n
dinh ky, ki€m tra sue khoe cong nhan khi lam vit$c voi bvi cong nghit$p, giam dinh
kha nang lao d9ng, b6 tri noi lam vit$c thich hqp cho nguoi lam vit$c. T6 chuc di6u
kit$n an du'ong, nghi ngoi. Khii'u phiin an cho cong nhan c6 nhi6u vitamin.
2. Rung dqng trong sin xuAt
2.1 Khai ni�m.
Ti@ng 6n

• La t�p hgp nhung am thanh khac nhau ve cuong d9 va til.n s6,khong c6 nhip,g�y
cho con nguai cam giac kho chiu.
Vat ly: Am thanh la dao d9ng song cua moi truong dan hfii gay ra b&i dao d9ng cua cac
v�t th�. Khong gian trong d6 lan truyen song am g9i la truong am. Ap suit du trong
truong am g9i la ap su§.t amp,don vi la (dyn/cm2 )hay (bar).
Cac d�c trung v�t ly quan tr9ng nh§.t cua am thanh la:

. v� t6c am,
• Ap suit am,