PHÁT TRIỂN bảo HIỂM y tế TOÀN dân TRÊN địa bàn HUYỆN bố TRẠCH,

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THÀNH TÂY

PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH,
TỈNH QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ


HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THÀNH TÂY

PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH,
TỈNH QUẢNG BÌNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ SỐ: 8340101

LUẬN VĂN THẠC SỸ


GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN : PGS.TS. LÝ PHƯƠNG DUYÊN

HÀ NỘI, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn thạc sĩ “ Phát triển Bảo hiểm y tế toàn

dân trên địa bàn huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình” là cơng trình nghiên
cứu thực sự của cá nhân tơi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý
thuyết, nghiên cứu khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẩn khoa
học của PGS.TS Lý Phương Duyên. Các thông tin, số liệu được sử dụng
trong luận văn là hồn tồn chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.
Quảng Bình, Ngày

tháng

Học viên

i

năm 2018


LỜI CẢM ƠN
Thực tế luôn cho thấy, sự thành công nào cũng đều gắn liền với
những sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người xung quanh dù cho sự giúp đỡ
đó là ít hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp. Trong suốt quá trình học tập và
thực hiện luân văn tôi luôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ của Ban
Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Thành Tây; Ban Giám
đốc, cán bộ, nhân viên Bảo hiểm xã hội huyện Bố Trạch và các cơ quan
đơn vị… Đặc biệt để có được kết quả này tơi vơ cùng biết ơn và bày tỏ
lịng Kính trọng sâu sắc đối với PGS-TS Lý Phương Duyên đã hướng
dẫn tận tình, chu đáo, giúp đỡ tơi hồn thành ln văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các quý thầy giáo, cô
giáo, các quý lãnh đạo cơ quan, các cá nhân cùng các bạn học viên. Sự
giúp đỡ này đã giúp tôi nhận thức, làm sáng tỏ thêm cả lý luận và thực
tiễn về lĩnh vực luận văn nghiên cứu.

Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn luận văn khơng tránh khỏi
những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp chân thành của
các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các bạn học viên.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sậu sắc đối với sự giúp đỡ quý báu đó./.
TÁC GIẢ

Hà Thanh Minh

ii


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

ASXH

An sinh xã hội

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

CMKT

Chun mơn kỹ thuật

CSSK

Chăm sóc sức khoẻ

DN

Doanh nghiệp

DVKT

Dịch vụ kỹ thuath

HĐND

Hội đồng nhân dân

HSSV

Học sinh sinh viên

KCB

Khám, chữa bệnh

NLĐ

Người lao động

NSNN

Ngân sách Nhà nước

SDLĐ

Sử dụng lao động

UBND

Uỷ Ban nhân dân

VTYT

Vật tư y tế

iii


iv


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................i
Tôi xin cam đoan: Luận văn thạc sĩ “ Phát triển Bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn
huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình” là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tơi,
được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát tình hình thực
tiễn và dưới sự hướng dẩn khoa học của PGS.TS Lý Phương Duyên. Các thông tin, số
liệu được sử dụng trong luận văn là hoàn tồn chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.....i
Quảng Bình, Ngày tháng năm 2018............................................................................i

Học viên.....................................................................................................................i
...................................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................ii
TÁC GIẢ.....................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT....................................................................iii
MỤC LỤC....................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH........................................................................................xi
MỞ ĐẦU....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................................1
- Chưa hệ thống hóa đầy đủ các vấn đề luận về chính sách bảo hiểm y tế nói chung và
chính sách bảo hiểm y tế tồn dân nói riêng ở VIệt Nam trong giai đoạn hiện nay..............4
- Chưa đưa ra những đánh giá cụ thể về thực trạng tham gia bảo hiểm y tế tại Bảo hiểm
xã hội huyện Bố Trạch..........................................................................................................4
- Chưa có những biện pháp để phát triển bảo hiểm y tế toàn dân tại Bảo hiểm xã hội
huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.........................................................................................4
Vì vậy, luận văn sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện những vấn đề nêu trên....................4
3. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................................4

3.1 Mục tiêu chung......................................................................................................................... 4
4.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................................. 5
4.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................................. 5

5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................................5
Đối với số liệu thứ cấp: Được thu thập từ cơ quan ban ngành ở trung ương và địa
phương và các tài liệu lý luận liên quan đến BHYT và phát triển BHYT................................5
- Phương pháp tổng hợp thống kê: Tổng hợp để có những đánh giá, kết luận, đề xuất
mang tính khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn trong công tác phát triển BHYT........5
- Phương pháp thống kê mô tả: là phương pháp sử dụng bảng số liệu, biểu đồ trong việc
đánh giá và đưa ra kết quả..................................................................................................5

- Phương pháp so sánh: để làm rõ sự giống nhau và khác nhau của vấn đề nghiên cứu qua
các giai đoạn để từ đó có những nhận xét đánh giá và các đề xuất về phát triển BHYT.......5

v


6. Kết cấu của luận văn.......................................................................................................6
1.1. TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM Y TẾ (BHYT).......................................................................7

1.1.1. Một số khái niệm.................................................................................................................. 7
1.1.1.1. Bảo hiểm y tế................................................................................................................. 7
1.1.1.2. Bảo hiểm y tế toàn dân................................................................................................... 8
1.1.1.3. Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân..................................................................................9
1.1.3. Vai trò của bảo hiểm y tế..................................................................................................... 11

- Bảo hiểm y tế góp phần vào việc khám chữa bệnh một cách công bằng, hợp lý giữa các
đối tượng, đồng thời giảm chi cho ngân sách nhà nước, bảo đảm an sinh xã hội bền vững.
..........................................................................................................................................11
1.2.1.1. Phát triển về số lượng.................................................................................................. 12
1.2.2 Các tiêu chí đánh giá phát triển bảo hiểm y tế toàn dân.......................................................18

1.3.4: Hệ thống tổ chức thực hiện bảo hiểm y tế:.............................................................23
Nhân tố này cũng không thể thiếu đối với bất kỳ chính sách nào khi triển khai thực hiện.
Tổ chức bộ máy cung ứng dịch vụ BHYT thuộc hai ngành là BHXH và Y tế, có chức năng,
nhiệm vụ cung ứng dịch vụ BHYT từ khai thác, lập danh sách, thu tiền, in ấn, cấp phát thẻ
BHYT đến phục vụ KCB cho đối tượng khi phát sinh. Tổ chức bộ máy cung ứng dịch vụ
BHYT có vai trị vơ cùng quan trọng, bởi lẽ, đó là nơi tổ chức thực hiện chính sách BHYT;
chính sách có phát triển hay khơng, có đảm bảo quyền lợi cho người tham gia hay không…
đều phụ thuộc vào bộ máy tổ chức thực hiện. Nếu bộ máy tổ chức thực hiện tốt, quản lý
hiệu quả, thường xuyên đổi mới phương thức hoạt động, đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi

của thực tế thì chắc chắn chính sách BHYT sẽ phát triển và đi vào cuộc sống. Ngược lại,
nếu bộ máy tổ chức thực hiện không tốt, quản lý kém hiệu quả, thụ động thì bộ máy đó sẽ
là rào cản của sự phát triển BHYT......................................................................................23
1.4. SỰ CẦN THIẾT PHẢI PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TỒN DÂN......................................23

Thực tiễn thí điểm các mơ hình BHYT cho nhân dân mang lại nhiều kinh nghiệm q
báu cho q trình triển khai thực hiện chính sách BHYT tồn dân ở nước ta, có thể
rút ra một số kinh nghiệm sau:.................................................................................28
Thứ nhất: Xây dựng chính sách BHYT phải dựa vào khả năng, điều kiện kinh tế - xã
hội của mỗi quốc gia, vùng kinh tế và vai trò của các nguồn kinh tế.........................28
Thứ hai: Hoạt động BHYT phải thực hiện theo nguyên tắc số đông tức là phải thực
hiện toàn dân, muốn vậy cần đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền để mọi thành
viên trong xã hội hiểu được nguyên lý của BHYT là sự chia sẻ rủi ro và tính tương trợ
lẫn nhau trong xã hội để mọi người cùng đóng góp theo khả năng nhất định (trừ
nhóm khơng có khả năng đóng góp) thì khả năng chia sẻ rủi ro càng lớn, càng đảm
bảo an tồn cho quỹ.................................................................................................28
Thứ ba: Nhà nước (Chính phủ) đóng vai trị quan trọng chủ yếu trong quản lý hoạt
động chính sách BHYT thơng qua việc xây dựng chính sách, pháp luật, quy định mức
thu, quy định quyền lợi, quy định giá thuốc và giá các dịch vụ y tế, quy định mức hỗ
trợ và nhóm đối tượng hưởng sự hỗ trợ một phần hoặc tồn bộ mức đóng. Bên cạnh
đó đề ra các quy định kiểm soát và cơ chế phối hợp thực hiện của các cơ quan, tổ
chức.........................................................................................................................28
Thứ tư: Nâng cao năng lực tổ chức và quản lý của cơ quan được giao thực hiện chế
độ BHYT đó là hệ thống BHXH như: Áp dụng công nghệ tiên tiến trong tổ chức thực

vi


hiện thu - chi và quản lý quỹ BHYT; cải cách thủ tục hành chính, cách thức thực hiện…
................................................................................................................................28

Thứ năm: Đổi mới căn bản chất lượng các dịch vụ y tế được cung cấp cho người thụ
hưởng BHYT và các thủ tục thanh quyết toán chế độ BHYT. Trong giai đoạn hiện nay
quỹ BHYT đang phải đối mặt với thách thức trong việc khống chế các chi phí trong
KCB do nhiều nguyên nhân như: Sự gia tăng của các cơ sở KCB ngoài nhà nước trong
cung ứng các dịch vụ y tế; Sự gia tăng và lãng phí trong sử dụng các thiết bị y tế kỹ
thuật cao (lãng phí 2 lần giữa các cơ sở KCB) vì vậy cần phải tăng cường vai trị của
các bệnh viện cơng, cần phải tổ chức lại hệ thống cung ứng dịch vụ y tế và cải cách hệ
thống chi trả nhà cung cấp dịch vụ y tế theo phương thức phù hợp.........................28
2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ HỆ THỐNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG BHYT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
BỐ TRẠCH GIAI ĐOẠN 2015-2017......................................................................................29

2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội 2017........................................................................29
2.1.2 Hệ thống tổ chức thực hiện bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện.........................32
Bảo hiểm Xã hội huyện Bố Trạch được thành lập vào năm 1995 theo Quyết định số
42/QĐ-TCCB ngày 20/07/1995 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam về việc
thành lập Bảo hiểm xã hội huyện, thị xã trực thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình
trên cơ sở thống nhất các tổ chức bảo hiểm xã hội thuộc Phòng tổ chức Lao động
Thương binh-Xã hội và Liên đoàn huyện để giúp Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh thực
hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã được Nhà nước quy định. Bảo hiểm xã hội huyện
Bố Trạch là đơn vị trực thuộc quản ý chuyên môn của Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng
Bình, chịu sự giám sát về mặt hành chính của Uỷ ban nhân dân huyện Bố Trạch......33
* Cơ cấu tổ chức của BHXH huyện Bố Trạch..............................................................34
2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BHYT TOÀN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH
QUẢNG BÌNH.....................................................................................................................38
2.2.1. Về chính sách..........................................................................................................38
2.2.3.2. Thực trạng bao phủ về cơ sở khám chữa bệnh BHYT........................................................43

2.2.4. Thực trạng về chất lượng phát triển bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Bố trạch....44
2.2.4.1. Thực trạng về năng lực khám chữa bệnh mạng lưới cơ sở khám chữa bệnh BHYT...........45
2.2.4.2. Về khả năng tiếp cận dịch vụ y tế và chất lượng khám chữa bệnh....................................46

2.2.4.3. Bao phủ về gói quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế.............................................49
2.2.4.4. Thực trạng công tác tổ chức khám chữa bệnh và chất lượng dịch vụ bảo hiểm y tế..........53
2.2.4.5. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo hiểm y tế............................................55

2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH..............................................................................56
2.3.1. Đánh giá kết quả đạt được......................................................................................56
Bảo hiểm xã hội huyện Bố Trạch không ngừng nâng cao hiệu quả cơng việc, tích cực cải
cách thủ tục hành chính, nâng cao trình độ nghiệp vụ cũng như trách nhiệm của cán bộ,
cơng chức, viên chức trong tồn đơn vị, động viên, khuyến khích cán bộ tích cực hưởng
ứng các phong trào thi đua, cải tiến sáng kiến. Các phong trào thi đua yêu nước, phấn đấu
hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao của năm 2017, đó là phong trào "Đoàn
kết, sáng tạo, quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiện vụ, chỉ tiêu kế hoạch được
giao", hàng quý đều phát động thi đua theo các chuyên đề nhằm đẩy mạnh công tác phát
triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Trong cán bộ, viên chức thì ra sức phấn đấu thực

vii


hiện 18 chữ vàng "Năng suất, chất lượng, hiệu quả; kỷ cương, dân chủ, đoàn kết, năng
động, sáng tạo, tiết kiệm". Chính vì phát huy được sức mạnh tập thể, đồng lòng đồng sức
nên mọi chỉ tiêu nhiệm vụ được giao BHXH huyện đều hoàn thành xuất sắc....................59
2.3.2. Những tồn tại...................................................................................................................... 60
Mặc dù, việc thực hiện phát triển BHYT trên địa bàn huyện Bố Trạch tiến tới BHYT toàn dân đã đạt
được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì quá trình thực
hiện phát triển BHYT cũng còn nhiều vấn đề cần được xem xét, khắc phục đó là:..........................60
2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại.......................................................................................... 61

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH.................................................................................64

3.1. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BHYT TỒN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ
TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH................................................................................................64
3.1.1. Quan điểm chung................................................................................................................ 64
Thứ tư, thực hiện tốt các chế độ, chính sách BHXH, BHYT là trách nhiệm của các cấp uỷ đảng,
chính quyền, đồn thể, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và của mỗi người dân.................................64
3.1.2. Mục tiêu.............................................................................................................................. 64
Căn cứ vào mục tiêu đề ra trong Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban chấp Trung ương, Chương trình
số 21-CTr/TU ngày 11/4/2013 của Tỉnh ủy Quảng Bình và Kế hoạch số 47-KH/BCS ngày 03/4/2013
của Ban Cán sự đảng Bảo hiểm Xã hội Việt Nam; đề ra mục tiêu phấn đấu thực hiện phát đối tượng
tham gia BHYT trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đến năm 2020 như sau:..................64

3.2.1. Nhóm giải pháp về số lượng...........................................................................66
3.2.2. Nhóm giải pháp về chất lượng.......................................................................67
a, Giảm thủ tục hành chính về KCB bảo hiểm y tế.....................................................67
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ....................................................................................................70

- Hồn thiện và khơng ngừng sữa đổi và bổ sung luật BHXH, BHYT phù hợp với sự
phát triển của xã hội và khả năng của các đối tượng tham gia về BHYT...................70
- Chính phủ cần có chính sách hổ trợ cụ thể đối với người dân, có cơ chế trích khuyến
khích cho các cộng tác viên tuyên truyền về chính sách BHXH, BHYT.........................70
- Nâng cao trình độ chun mơn cho cán bộ ngành y tế, chất lượng KCB BHYT tại
tuyến y tế cơ sở, đưa dịch vụ KCB BHYT xuống càng gần dân càng tốt;....................71
KẾT LUẬN.................................................................................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................74
I.Tiếng Việt...............................................................................................................74
- Phạm Thị Giang, (2016), Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế hộ gia đình
tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học kinh
tế và quản trị kinh doanh, đại học Thái Nguyên.......................................................74

viii

DANH MỤC BẢNG
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................i
Tôi xin cam đoan: Luận văn thạc sĩ “ Phát triển Bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn
huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình” là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi,
được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát tình hình thực
tiễn và dưới sự hướng dẩn khoa học của PGS.TS Lý Phương Duyên. Các thông tin, số
liệu được sử dụng trong luận văn là hồn tồn chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.....i
Quảng Bình, Ngày tháng năm 2018............................................................................i
Học viên.....................................................................................................................i
...................................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................ii
TÁC GIẢ.....................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT....................................................................iii
MỤC LỤC....................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH........................................................................................xi
MỞ ĐẦU....................................................................................................................1
Thực tiễn thí điểm các mơ hình BHYT cho nhân dân mang lại nhiều kinh nghiệm quý
báu cho q trình triển khai thực hiện chính sách BHYT tồn dân ở nước ta, có thể
rút ra một số kinh nghiệm sau:.................................................................................28
Thứ nhất: Xây dựng chính sách BHYT phải dựa vào khả năng, điều kiện kinh tế - xã
hội của mỗi quốc gia, vùng kinh tế và vai trò của các nguồn kinh tế.........................28
Thứ hai: Hoạt động BHYT phải thực hiện theo nguyên tắc số đông tức là phải thực
hiện tồn dân, muốn vậy cần đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền để mọi thành
viên trong xã hội hiểu được nguyên lý của BHYT là sự chia sẻ rủi ro và tính tương trợ
lẫn nhau trong xã hội để mọi người cùng đóng góp theo khả năng nhất định (trừ
nhóm khơng có khả năng đóng góp) thì khả năng chia sẻ rủi ro càng lớn, càng đảm
bảo an toàn cho quỹ.................................................................................................28

Thứ ba: Nhà nước (Chính phủ) đóng vai trị quan trọng chủ yếu trong quản lý hoạt
động chính sách BHYT thơng qua việc xây dựng chính sách, pháp luật, quy định mức
thu, quy định quyền lợi, quy định giá thuốc và giá các dịch vụ y tế, quy định mức hỗ
trợ và nhóm đối tượng hưởng sự hỗ trợ một phần hoặc tồn bộ mức đóng. Bên cạnh
đó đề ra các quy định kiểm soát và cơ chế phối hợp thực hiện của các cơ quan, tổ
chức.........................................................................................................................28
Thứ tư: Nâng cao năng lực tổ chức và quản lý của cơ quan được giao thực hiện chế
độ BHYT đó là hệ thống BHXH như: Áp dụng công nghệ tiên tiến trong tổ chức thực
hiện thu - chi và quản lý quỹ BHYT; cải cách thủ tục hành chính, cách thức thực hiện…
................................................................................................................................28

ix


Thứ năm: Đổi mới căn bản chất lượng các dịch vụ y tế được cung cấp cho người thụ
hưởng BHYT và các thủ tục thanh quyết toán chế độ BHYT. Trong giai đoạn hiện nay
quỹ BHYT đang phải đối mặt với thách thức trong việc khống chế các chi phí trong
KCB do nhiều nguyên nhân như: Sự gia tăng của các cơ sở KCB ngoài nhà nước trong
cung ứng các dịch vụ y tế; Sự gia tăng và lãng phí trong sử dụng các thiết bị y tế kỹ
thuật cao (lãng phí 2 lần giữa các cơ sở KCB) vì vậy cần phải tăng cường vai trò của
các bệnh viện công, cần phải tổ chức lại hệ thống cung ứng dịch vụ y tế và cải cách hệ
thống chi trả nhà cung cấp dịch vụ y tế theo phương thức phù hợp.........................28
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội 2017........................................................................29
2.1.2 Hệ thống tổ chức thực hiện bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện.........................32
Bảo hiểm Xã hội huyện Bố Trạch được thành lập vào năm 1995 theo Quyết định số
42/QĐ-TCCB ngày 20/07/1995 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam về việc
thành lập Bảo hiểm xã hội huyện, thị xã trực thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình
trên cơ sở thống nhất các tổ chức bảo hiểm xã hội thuộc Phòng tổ chức Lao động
Thương binh-Xã hội và Liên đoàn huyện để giúp Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh thực
hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã được Nhà nước quy định. Bảo hiểm xã hội huyện

Bố Trạch là đơn vị trực thuộc quản ý chuyên môn của Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng
Bình, chịu sự giám sát về mặt hành chính của Uỷ ban nhân dân huyện Bố Trạch......33
* Cơ cấu tổ chức của BHXH huyện Bố Trạch..............................................................34
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH.................................................................................64
3.2.1. Nhóm giải pháp về số lượng...........................................................................66
3.2.2. Nhóm giải pháp về chất lượng.......................................................................67
a, Giảm thủ tục hành chính về KCB bảo hiểm y tế.....................................................67
- Hồn thiện và khơng ngừng sữa đổi và bổ sung luật BHXH, BHYT phù hợp với sự
phát triển của xã hội và khả năng của các đối tượng tham gia về BHYT...................70
- Chính phủ cần có chính sách hổ trợ cụ thể đối với người dân, có cơ chế trích khuyến
khích cho các cộng tác viên tun truyền về chính sách BHXH, BHYT.........................70
- Nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ ngành y tế, chất lượng KCB BHYT tại
tuyến y tế cơ sở, đưa dịch vụ KCB BHYT xuống càng gần dân càng tốt;....................71
KẾT LUẬN.................................................................................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................74
I.Tiếng Việt...............................................................................................................74
- Phạm Thị Giang, (2016), Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế hộ gia đình
tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học kinh
tế và quản trị kinh doanh, đại học Thái Nguyên.......................................................74

x


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................i
Tơi xin cam đoan: Luận văn thạc sĩ “ Phát triển Bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn
huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình” là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi,
được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát tình hình thực
tiễn và dưới sự hướng dẩn khoa học của PGS.TS Lý Phương Duyên. Các thông tin, số

liệu được sử dụng trong luận văn là hồn tồn chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.....i
Quảng Bình, Ngày tháng năm 2018............................................................................i
Học viên.....................................................................................................................i
...................................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................ii
TÁC GIẢ.....................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT....................................................................iii
MỤC LỤC....................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH........................................................................................xi
MỞ ĐẦU....................................................................................................................1
Thực tiễn thí điểm các mơ hình BHYT cho nhân dân mang lại nhiều kinh nghiệm q
báu cho q trình triển khai thực hiện chính sách BHYT tồn dân ở nước ta, có thể
rút ra một số kinh nghiệm sau:.................................................................................28
Thứ nhất: Xây dựng chính sách BHYT phải dựa vào khả năng, điều kiện kinh tế - xã
hội của mỗi quốc gia, vùng kinh tế và vai trò của các nguồn kinh tế.........................28
Thứ hai: Hoạt động BHYT phải thực hiện theo nguyên tắc số đông tức là phải thực
hiện toàn dân, muốn vậy cần đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền để mọi thành
viên trong xã hội hiểu được nguyên lý của BHYT là sự chia sẻ rủi ro và tính tương trợ
lẫn nhau trong xã hội để mọi người cùng đóng góp theo khả năng nhất định (trừ
nhóm khơng có khả năng đóng góp) thì khả năng chia sẻ rủi ro càng lớn, càng đảm
bảo an tồn cho quỹ.................................................................................................28
Thứ ba: Nhà nước (Chính phủ) đóng vai trò quan trọng chủ yếu trong quản lý hoạt
động chính sách BHYT thơng qua việc xây dựng chính sách, pháp luật, quy định mức
thu, quy định quyền lợi, quy định giá thuốc và giá các dịch vụ y tế, quy định mức hỗ
trợ và nhóm đối tượng hưởng sự hỗ trợ một phần hoặc tồn bộ mức đóng. Bên cạnh
đó đề ra các quy định kiểm sốt và cơ chế phối hợp thực hiện của các cơ quan, tổ
chức.........................................................................................................................28
Thứ tư: Nâng cao năng lực tổ chức và quản lý của cơ quan được giao thực hiện chế
độ BHYT đó là hệ thống BHXH như: Áp dụng công nghệ tiên tiến trong tổ chức thực

hiện thu - chi và quản lý quỹ BHYT; cải cách thủ tục hành chính, cách thức thực hiện…
................................................................................................................................28

xi


Thứ năm: Đổi mới căn bản chất lượng các dịch vụ y tế được cung cấp cho người thụ
hưởng BHYT và các thủ tục thanh quyết toán chế độ BHYT. Trong giai đoạn hiện nay
quỹ BHYT đang phải đối mặt với thách thức trong việc khống chế các chi phí trong
KCB do nhiều nguyên nhân như: Sự gia tăng của các cơ sở KCB ngoài nhà nước trong
cung ứng các dịch vụ y tế; Sự gia tăng và lãng phí trong sử dụng các thiết bị y tế kỹ
thuật cao (lãng phí 2 lần giữa các cơ sở KCB) vì vậy cần phải tăng cường vai trò của
các bệnh viện công, cần phải tổ chức lại hệ thống cung ứng dịch vụ y tế và cải cách hệ
thống chi trả nhà cung cấp dịch vụ y tế theo phương thức phù hợp.........................28
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội 2017........................................................................29
2.1.2 Hệ thống tổ chức thực hiện bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện.........................32
Bảo hiểm Xã hội huyện Bố Trạch được thành lập vào năm 1995 theo Quyết định số
42/QĐ-TCCB ngày 20/07/1995 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam về việc
thành lập Bảo hiểm xã hội huyện, thị xã trực thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình
trên cơ sở thống nhất các tổ chức bảo hiểm xã hội thuộc Phòng tổ chức Lao động
Thương binh-Xã hội và Liên đoàn huyện để giúp Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh thực
hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã được Nhà nước quy định. Bảo hiểm xã hội huyện
Bố Trạch là đơn vị trực thuộc quản ý chuyên môn của Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng
Bình, chịu sự giám sát về mặt hành chính của Uỷ ban nhân dân huyện Bố Trạch......33
* Cơ cấu tổ chức của BHXH huyện Bố Trạch..............................................................34
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH.................................................................................64
3.2.1. Nhóm giải pháp về số lượng...........................................................................66
3.2.2. Nhóm giải pháp về chất lượng.......................................................................67
a, Giảm thủ tục hành chính về KCB bảo hiểm y tế.....................................................67

- Hồn thiện và khơng ngừng sữa đổi và bổ sung luật BHXH, BHYT phù hợp với sự
phát triển của xã hội và khả năng của các đối tượng tham gia về BHYT...................70
- Chính phủ cần có chính sách hổ trợ cụ thể đối với người dân, có cơ chế trích khuyến
khích cho các cộng tác viên tun truyền về chính sách BHXH, BHYT.........................70
- Nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ ngành y tế, chất lượng KCB BHYT tại
tuyến y tế cơ sở, đưa dịch vụ KCB BHYT xuống càng gần dân càng tốt;....................71
KẾT LUẬN.................................................................................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................74
I.Tiếng Việt...............................................................................................................74
- Phạm Thị Giang, (2016), Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế hộ gia đình
tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học kinh
tế và quản trị kinh doanh, đại học Thái Nguyên.......................................................74

xii


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Là chính sách xã hội quan trọng bậc nhất, an sinh xã hội là tiêu chí của
tiến bộ, bình đẳng và cơng bằng xã hội, một trong những nhân tố cơ bản thể
hiện sự văn minh và phát triển của quốc gia. Đối với Việt Nam Bảo hiểm Xã
hội và Bảo hiểm Y tế là hai chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, từ nhiều
năm qua Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm xây dựng và tổ chức thực hiện
các chính sách an sinh xã hội hướng về con người, coi đây vừa là mục tiêu,
vừa là động lực phát triển, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ, hướng tới
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Trong
bối cảnh tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế, an sinh xã hội ngày càng được coi
trọng, trở thành một trong những nhân tố hàng đầu bảo đảm phát triển bền
vững đất nước, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam được chính thức thành lập từ năm 1995,

đến nay đã hơn 23 năm, vinh dự được Đảng và Nhà nước giao trọng trách tổ
chức thực hiện những chính sách trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Cùng
với đó, các quy định về Bảo hiểm xã hội thường xuyên được quan tâm và thay
đổi, bổ sung theo hướng ngày càng hoàn thiện hơn để phù hợp với điều kiện
kinh tế, xã hội của từng thời kỳ, vừa đảm bảo giữ gìn truyền thống đạo lý, bản
sắc văn hóa dân tộc và tiếp thu tinh hoa, văn hóa nhân loại, vừa mang tính hiện
đại, vừa thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Công tác bảo hiểm xã
hội và bảo hiểm y tế đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần ổn định
đời sống của nhân dân, thực hiện cơng bằng xã hội và ổn định chính trị - xã hội.
Hệ thống chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế từng bước
được hoàn thiện phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; số người
tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế tăng qua các năm; thực hiện việc chi trả
lương hưu và các chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật; quyền lợi
của người tham gia bảo hiểm y tế ngày càng được mở rộng. Quỹ bảo hiểm xã
hội được hình thành, có kết dư và bảo tồn, tăng trưởng, tham gia đầu tư góp
1


phần phát triển kinh tế - xã hội. Quỹ bảo hiểm y tế bước đầu đã cân đối được
giữa thu chi và có kết dư.
Thực hiện lộ trình bao phủ bảo hiểm y tế tồn dân trong chính sách “bảo
đảm an sinh xã hội” ngày 22/11/2012, Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương
Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số: 21-NQ/TW về tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng đối với công tác Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm Y tế giai đoạn 20122020. Nghị quyết tiếp tục khẳng định “Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm Y tế là hai
chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp
phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, đảm bảo ổn định chính trị - xã hội
và phát triển kinh tế - xã hội. Mở rộng và hoàn thiện các chế độ, chính sách
BHXH, BHYT có bước đi, lộ trình phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của
đất nước. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách BHXH, BHYT là trách nhiệm
của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và

của mỗi người dân” là nhiệm vụ chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội của
đất nước. Tham gia bảo hiểm y tế là quyền lợi và trách nhiệm của mỗi cơ quan
đơn vị, tổ chức chính trị, xã hội và mỗi công dân, đồng thời là trách nhiệm của
nhà nước và tồn xã hội. Tuy nhiên, cơng tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế còn
một số hạn chế, yếu kém. Diện bao phủ bảo hiểm xã hội còn thấp, việc phát triển
về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế chưa đáp ứng yêu cầu; việc tổ chức thực hiện
các chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cịn có thiếu sót.
Ngày 29/03/2013 Thủ tướng chính phủ đã ban hành Quyết định số
538/QĐ-TTg về việc Phê duyệt đề án thực hiện lộ trình tiến tới bảo hiểm y tế
tồn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020. Theo đó, Thủ tướng chính phủ chỉ đạo
yêu cầu các ngành, các địa phương và cả hệ thống chính trị triển khai đồng bộ
các nhóm giải pháp nhằm thực hiện thành công đề án đã phê duyệt. Như vậy, để
đề án bảo hiểm y tế tồn dân thực thi có hiệu quả, đi vào thực tiễn cuộc sống thì
yêu cầu mỗi địa phương, cơ quan chức năng liên quan phải có sự phối hợp chặt
chẽ, có các giải pháp điều hành sáng tạo, hiệu quả, đặc biệt tại các đơn vị cơ sở
phải tổ chức nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác bảo hiểm y tế trên địa bàn,
từ đó xây dựng các giải pháp tồn diện phù hợp với đặc điểm tình hình để thực
2


hiện đúng lộ trình bao phủ bảo hiểm y tế tồn dân tại cơ sở, góp phần thực hiện
thành cơng Đề án. Thực hiện Quyết định của Thủ tướng chính phủ, Bảo hiểm xã
hội tỉnh Quảng Bình đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan ở địa
phương và tuân thủ chỉ đạo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam triển khai thực hiện
Đề án. Xuất phát từ yêu cầu trên, với kinh nghiệm thực tiễn công tác tại Bảo
hiểm xã hội huyện Bố Trạch tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “ Phát triển
bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình” làm
luận văn thạc sỹ.
2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu
Những năm vừa qua, lĩnh vực Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đã thu hút

được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu đặc biệt là về cơng tác phát triển
BHYT tồn dân; những cơng trình này đã đóng góp tích cực trong việc xây dựng
nền tảng lý luận về công tác phát triển Bảo hiểm y tế tồn dân, trong đó có một
số cơng trình tiêu biểu như:
- Nguyễn Thị Thúy, (2015), Phát triển BHYT cho người dân nông thôn
trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ QTKD, Học viện
Nông nghiệp Việt Nam.
- Hồ Diễm Chi, (2014), Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn
huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học Đà
Nẵng.
- Nguyễn Thị Bích Hường, (2014), ), Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân
trên địa bàn thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, luận văn thạc sỹ kinh tế,
Trường Đại học Đà Nẵng.
- Nguyễn Văn Tình, (2013), Giải pháp phát triển bảo hiểm y tế toàn dân
tại thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học kinh
tế và quản trị kinh doanh, đại học Thái Nguyên.
- Phạm Thị Giang, (2016), Giải pháp đẩy mạnh hoàn thiện bảo hiểm y tế
hộ gia đình tại thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, luận văn thạc sỹ kinh tế,
Trường Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh, đại học Thái Nguyên.
Các luận văn đã nêu rõ được những vấn đề về thực trạng tham gia cũng
3


như khả năng mở rộng Bảo hiểm y tế ở nông thôn, cũng chỉ rõ được nhận thức
của người dân về Bảo hiểm y tế và nhu cầu tham gia, khả năng mở rộng BHYT
ở vùng nông thôn là rất lớn. Khả năng mở rộng Bảo hiểm y tế ở các nhóm có
điều kiện kinh tế, thu nhập khác nhau, các nhóm được hưởng chế độ Bảo hiểm y
tế của các địa phương và nhóm tự nguyện tham gia Bảo hiểm y tế. Đồng thời
các luận văn cũng chỉ ra các yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến việc
tiếp cận Bảo hiểm y tế của người dân để từ đó đề xuất các kiến nghị, giải pháp

cho phù hợp, sát tình hình thực tế của địa phương để thống kê số lượng người
tham gia Bảo hiểm y tế đồng thời xem xét các yếu tố tác động đến khả năng
tham gia và mở rộng Bảo hiểm y tế ở các nhóm có điều kiện kinh tế, thu nhập
khác nhau, các nhóm được hưởng chế độ Bảo hiểm y tế. Các luận văn cũng chỉ
ra các yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến việc tiếp cận BHYT của
người dân để từ đó đề xuất các khuyến nghị, giải pháp cho phù hợp, sát với tình
hình thực tế của địa phương.
Tuy nhiên, các luận văn nêu trên còn một số nội dung sau chưa thực hiện:
- Chưa hệ thống hóa đầy đủ các vấn đề luận về chính sách bảo hiểm y tế
nói chung và chính sách bảo hiểm y tế tồn dân nói riêng ở VIệt Nam trong giai
đoạn hiện nay.
- Chưa đưa ra những đánh giá cụ thể về thực trạng tham gia bảo hiểm y tế
tại Bảo hiểm xã hội huyện Bố Trạch.
- Chưa có những biện pháp để phát triển bảo hiểm y tế toàn dân tại Bảo
hiểm xã hội huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Vì vậy, luận văn sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện những vấn đề nêu
trên.
3. Mục tiêu nghiên cứu
3.1 Mục tiêu chung
Thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng về cơng tác Phát triển bảo
hiểm y tế toàn dân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, luận văn đề
xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong
công tác Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn huyện Bố Trạch - tỉnh
4


Quảng Bình nhằm thực hiện lộ trình bảo hiểm y tế toàn dân trong thời gian tới.
3.2. Mục tiêu cụ thể
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về phát triển bảo hiểm y tế toàn dân
để làm cơ sở cho nghiên cứu đề tài.

Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa
bàn huyện Bố Trạch, chỉ ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân.
Đề xuất được các giải pháp để phát triển bảo hiểm y tế nhằm đạt mục tiêu
Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác phát triển bảo hiểm y
tế để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa
bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Không gian: nghiên cứu trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
+ Thời gian: Giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2017 và định hướng đến
năm 2020
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp thu thập số liệu
Đối với số liệu thứ cấp: Được thu thập từ cơ quan ban ngành ở trung ương
và địa phương và các tài liệu lý luận liên quan đến BHYT và phát triển BHYT.
5.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích
- Phương pháp tổng hợp thống kê: Tổng hợp để có những đánh giá, kết
luận, đề xuất mang tính khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn trong công
tác phát triển BHYT.
- Phương pháp thống kê mô tả: là phương pháp sử dụng bảng số liệu, biểu
đồ trong việc đánh giá và đưa ra kết quả.
- Phương pháp so sánh: để làm rõ sự giống nhau và khác nhau của vấn đề
nghiên cứu qua các giai đoạn để từ đó có những nhận xét đánh giá và các đề
xuất về phát triển BHYT.
5


- Phương pháp dự báo: dùng để phân tích và dự báo về phát triển BHYT

trong thời gian tới.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cầu gồm 3 phần.
PHẦN 1: MỞ ĐẦU
PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU (gồm 3 chương)
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ
TOÀN DÂN
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN
DÂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
Chương 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

6


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN
1.1. TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM Y TẾ (BHYT)
1.1.1. Một số khái niệm
1.1.1.1. Bảo hiểm y tế
Trên thế giới có nhiều khái niệm khác nhau về BHYT, nhưng mục đích
chung của BHYT đều giống nhau là huy động nguồn tài chính để chi trả chi phí
khám chữa bệnh cho người tham gia BHYT khi bị ốm đau bệnh tật, nội dung các
khái niệm theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) như sau: “BHYT là sự đóng
góp theo chu kỳ đều đặn tạo nên một quỹ chung để cùng nhau chia sẽ những rủi
ro thơng qua hình thức thanh tốn chi trả chi phí khám chữa bệnh bằng quỹ bảo
hiểm”.
Mặc khác bảo hiểm y tế là một trong 9 nội dung của Bảo hiểm Xã hội

được quy định tại Công ước 102 ngày 28/6/1952 của Tổ chức Lao động Quốc tế
(ILO) về các tiêu chuẩn tối thiểu cho các loại trợ cấp bảo hiểm xã hội.
Từ thực tế ở trên thế giới và vận dụng vào điều kiện Việt Nam, khái niệm
về Bảo hiểm Y tế đã hình thành như sau:
Ở Việt Nam, “ Theo quy định của Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân ban
hành ngày 30/06/1989, “mọi người dân có quyền được chăm sóc sức khỏe và
tiếp cận dịch vụ y tế. Sử dụng cơ chế tài chính y tế thơng qua BHYT để đạt được
mục tiêu chăm sóc sức khỏe tồn dân ”.
Theo điều 39 Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm
1992 (sửa đổi, bổ sung 2001): “Nhà nước đầu tư, phát triển và thống nhất quản
lý sự nghiệp bảo vệ sức khoẻ của nhân dân… thực hiện BHYT, tạo điều kiện
cho mội người dân được chăm sóc sức khoẻ”. Và điều 61 Hiến pháp quy định:
cơng dân có quyền được hưởng chế độ bảo vệ sức khoẻ…”
BHYT được trình bày trong cuốn “Từ điển Bách khoa Việt Nam I xuất
bản năm 1995” - Nhà xuất bản từ điển Bách khoa - trang 151 như sau: “BHYT là
loại bảo hiểm do nhà nước tổ chức, quản lý nhằm huy động sự đóng góp của cá
nhân, tập thể và cộng đồng xã hội để chăm lo sức khỏe, khám bệnh và chữa
7


bệnh cho nhân dân”.
Luật Bảo hiểm Y tế số 25/2008/QH12 được Quốc hội nước Cộng hòa Xã
hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 14/11/2008 như sau: “ BHYT là hình
thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, khơng vì mục
đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện và đối tượng có trách nhiệm tham
gia”.
Từ những nhận thức trên, có thể rút ra khái niệm: “ BHYT là hình thức
bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, khơng vì mục đích lợi
nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện và đối tượng có trách nhiệm tham gia”.
1.1.1.2. Bảo hiểm y tế tồn dân

Có nhiều cách khác nhau để tiếp cận với thuật ngữ BHYT toàn dân. Từ
nguyên tắc cơ bản của BHYT cho thấy BHYT toàn dân là một nguyên tắc quan
trọng của BHYT. Theo từ điển tiếng việt thì “tồn” có nghĩa là tất cả. Vậy “tồn
dân” có nghĩa là tất cả người dân, mọi người dân. Theo đó, BHYT tồn dân là
mọi người dân đều được quyền tham gia và được bảo vệ bởi hệ thống BHYT. Từ
góc độ mục tiêu, mục đích tổ chức thực hiện của BHYT cho thấy BHYT tồn
dân chính là mục tiêu hướng tới của hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Bảo hiểm y tế toàn dân thường được hiểu là chế độ BHYT áp dụng cho
toàn bộ dân số trong một quốc gia, nhằm đảm bảo cho họ được tiếp cận một
cách đầy đủ với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Theo Nghị quyết 58.33 của Đại
hội đồng Tổ chức Y tế Thế giới, “bảo đảm rằng hệ thống tài chính y tế có
phương thức chi trả trước cho chăm sóc sức khỏe, nhằm chia sẻ rủi ro giữa các
thành viên của dân số và tránh chi quá mức cho y tế dẫn đến nghèo đói do tìm
kiếm dịch vụ y tế”. Ở một số nước, BHYT toàn dân là chế độ chăm sóc sức khỏe
miễn phí cho mọi công dân thực hiện bằng nguồn thuế của Nhà nước, hoặc chế
độ BHYT xã hội do Nhà nước thực hiện cho mọi cơng dân của quốc gia đó. Ở
Việt Nam, BHYT được tiếp cận như một quyền về chăm sóc sức khỏe của cơng
dân đi đơi với nghĩa vụ đóng góp và chia sẻ trách nhiệm xã hội của cá nhân,
cộng đồng, tổ chức dụng lao động và Nhà nước. BHYT còn được xem như là
một sản phẩm của sự tiến bộ xã hội, mọi người có trách nhiệm với bản thân và
8


xã hội về chăm sóc sức khỏe, khơng phải chỉ dựa vào điều kiện kinh tế của
chính mình, sự hỗ trợ của gia đình, người thân khi đau ốm. BHYT là cơng cụ tạo
ra sự bình đẳng trong khám chữa bệnh bởi quyền lợi đã được quy định bởi Luật,
không phải là cơ chế “xin cho” như các cơ chế miễn giảm viện phí trực tiếp cho
người bệnh như đã từng áp dụng.
1.1.1.3. Phát triển bảo hiểm y tế toàn dân
Phát triển BHYT toàn dân là 100% dân số trong một quốc gia tham gia

BHYT, phát triển BHYT trong chăm sóc sức khỏe.
Thứ nhất, đó là cam kết chính trị mạnh mẽ với mục tiêu chăm sóc sức
tồn dân. Trước hết là thực hiện hoàn thiện các hệ thống văn bản hướng dẫn
thực hiện BHYT. Huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong cơng tác
chỉ đạo và tổ chức thực hiện, đổi mới chính sách tài chính y tế bảo đảm ngân
sách đóng BHYT cho nhóm đối tượng chính sách và những người yếu thế trong
xã hội.
Thứ hai, thực hiện BHYT toàn dân phải tuân thủ chiến lược mở rộng từng
bước, xây dựng lộ trình cho từng nhóm đối tượng và mở rộng đối tượng bền
vững.
Thứ ba, thay đổi nhận thức của người dân về BHYT thông qua chế tài và
truyền thông, phải thực hiện BHYT bắt buộc tồn dân và có chế tài cưỡng chế
đối với hành vi trốn tránh tham gia, đồng thời tăng cường thơng tin, truyền
thơng, vận động, giáo dục với nhiều hình thức phù hợp với từng nhóm đối tượng
và điều kiện tiếp cận thông tin.
Thứ tư, nâng cao năng lực và quản trị chất lượng dịch vụ trong khám chữa
bệnh. Xây dựng, triển khai chương trình khám chữa bệnh đạt tiêu chuẩn chất
lượng, tăng cường đầu tư nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở.
Thứ năm, phát triển công nghệ thông tin, ứng dụng sâu rộng trong quản lý
thu và chi trả BHYT
1.1.2 Đặc điểm của bảo hiểm y tế
BHYT là một chính sách xã hội do Nhà nước tổ chức thực hiện nhằm huy
động đóng góp của người sử dụng lao động các tổ chức và cá nhân để thanh toán
9


chi phí khám chữa bệnh cho người có thẻ BHYT khi khơng may bị ốm đau.
Chính vì vậy mà nó là một tổ chức tự hạch tốn khơng thu lợi nhuận nhằm phục
vụ công tác bảo vệ sức khỏe và công bằng xã hội trong khám chữa bệnh.
Bản chất của BHYT là sự san sẻ rủi ro nhằm giảm nhẹ những khó khăn

cho người bệnh và gia đình họ khi không may mắc phải ốm đau, bệnh tật mà vẫn
đảm bảo được yêu cầu chữa trị tốt nhất, giảm thiểu sự ảnh hưởng xấu đến nền
kinh tế của gia định họ, góp phần chăm sóc sức khỏe cho dân cư.
Bảo hiểm y tế không phải là hoạt động y tế mà chỉ là lĩnh vực liên quan
trực tiếp đến việc chữa trị bệnh cho người tham gia khi có phát sinh bệnh tật
trong khuôn khổ quy định của cơ quan Bảo hiểm y tế.
Việc triển khai BHYT nói chung cũng như như BHYT Việt Nam cói riêng
nó có những đặc điểm cơ bản sau:
+ Đối tượng của BHYT là rộng rãi nhất, vì vậy nó cũng phức tạp nhất.
Nếu thực hiện tốt nó sẽ đảm bảo được quy luật lấy số đơng bù số ít . Quy luật
này đối với bảo hiểm nói chung và BHYT nói riêng là vơ cùng quan trọng, nó
quyết định đến sự tồn tại hay không tồn tại của bảo hiểm. Nếu quy luật này được
đảm bảo nó sẽ là một trong những nhân tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển
của bảo hiểm nói chung và BHYT nói riêng. Và ngược lại nếu quy luật này
khơng được đảm bảo thì chắc chắn bảo hiểm sẽ không hoạt động được.
+ Bảo hiểm y tế là một loại hình mang tính chất nhân đạo, nó đáp ứng
được những nhu cầu chăm sóc sức khỏe với chất lượng ngày càng cao đối với
đại bộ phận dân cư. Với BHYT mọi người sẽ bình đẳng hơn, được điều trị theo
bệnh. Đây là đặc điểm ưu việt thể hiện tính chất nhân đạo sâu sắc của BHYT,
tham gia BHYT vừa có lợi ích cho mình, vừa có lợi cho xã hội.
+ Việc triển khai BHYT liên quan chặ chẽ đến toàn bộ ngành y tế kể cả
những y bác sỹ, cơ sở vật chất kỹ thuậ, cơ chế hoạt động của ngành y tế. Bởi vì
người tham gia bảo hiểm đóng tiền BHYT cho cơ quan BHYT nhưng cơ quan
BHYT không trực tiếp thực hiện tiếp đứng ra tổ chức khám chữa bệnh cho
người tham gia BHYT khi họ không may gặp rủi ro ốm đau bệnh tật mà cơ quan
BHYT chỉ là trung gian thanh toán chi phí khám chữa bệnh cho người tham gia
10