Vai trò và nội dung của hoạt động xuất khẩu

Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh
Chơng I

Vai trò và nội dung của hoạt động xuất khẩu.
I. Khái niệm và vai trò của hoạt động xuất khẩu.

1. Khái niệm
Hoạt động xuất khẩu hàng hoá là việc bán hàng hoá và dịch vụ cho một
quốc gia khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm phơng tiện thanh toán. Tiền tệ ở đây
có thể là ngoại tệ đối với một quốc gia hay đối với cả hai quốc gia.
Cơ sở của hoạt động xuất khẩu hàng hoá là hoạt động mua bán trao đổi
hàng hoá giữa các nớc. Khi việc trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia có lợi thì
các quốc gia đều quan tâm và mở rộng hoạt động này.
Thực tế cho thấy, nếu mỗi quốc gia chỉ đóng cửa nền kinh tế của mình,
áp dụng phơng thức tự cung tự cấp thì không bao giờ có cơ hội để vơn lên,
củng cố thế lực của mình trên trờng quốc tế và nâng cao đời sống nhân dân.
Hoạt động xuất khẩu là hình thức cơ bản của hoạt động ngoại thơng đÃ
xuất hiện rất lâu đời và ngày càng phát triển. Tuy hình thức cơ bản là trao đổi
hàng hoá và dịch vụ giữa các nớc nhng hiện nay nó đà đợc biêủ hiện dới nhiều
hình thức khác nhau.
Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên mọi lĩnh vực, mọi điều kiện kinh tế, từ
xuất khẩu hàng hoá tiêu dùng cho đến xuất khẩu hàng hoá phục vụ sản xuất, từ
máy móc thiết bị cho đến các công nghệ kỹ thuật cao. Tất cả các hoạt động
trao đổi đó đều nhằm mục tiêu là đem lại lợi ích cho các quốc gia.
Hoạt động xuất khẩu diễn ra trên phạm vi rất rộng cả về điều kiện
không gian lẫn điều kiện thời gian. Nó có thể chỉ diễn ra trong một hai ngày
hoặc kéo dài hàng năm, có thể đợc tiến hành trên ph¹m vi l·nh thỉ cđa mét
qc gia hay nhiỊu qc gia khác nhau.
2.Tính tất yếu của việc mở rộng hoạt động xuất khẩu

Hoạt động xuất khẩu là một tất yếu của mỗi quốc gia trong quá trình
phát triển kinh tế. Do những điều kiện khác nhau, mỗi quốc gia có thế mạnh
về lĩnh vực này nhng lại yếu về lĩnh vực khác. Để có thể dung hoà đợc nguy

Chuyên đề thùc tËp tèt nghiÖp

1


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

cơ và lợi thế, tạo ra đợc sự cân bằng trong quá trình sản xuất và tiêu dùng, các
quốc gia phải tiến hành trao đổi với nhau, bán những gì mình thừa và những gì
mình thiếu.
Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu không nhất thiết chỉ diễn ra giữa những
quốc gia có lợi thế về lĩnh vực này hay lĩnh vực khác mà các quốc gia thua
thiệt hơn về tất cả các điều kiện nh: nhân lực, tài chính, tài nguyên thiên nhiên,
công nghệ thông qua hoạt động trao đổi thơng mại quốc tế cũng sẽ thu đợc
những lợi ích, tạo điều kiện phát triển nền kinh tế nội địa.
Tính tất yếu của hoạt động xuất khẩu đà đợc chứng minh rất rõ qua lý
thuyết về lợi thế so sánh của nhà kinh tế học David Ricardo.
Theo quy luật lợi thế so sánh, nếu một nớc có hiệu quả thấp hơn so với
các nớc khác trong việc sản xuất hầu hết các loại sản phẩm vẫn cần phải tham
gia hoạt động thơng mại quốc tế vì có thể tạo ra lợi ích không nhỏ mà nếu bỏ
qua quốc gia có thể mất cơ hội phát triển. Nói cách khác, trong những điểm
bất lợi nhất vẫn có thể tìm ra điểm có lợi để khai thác. Khi tiến hành xuất
khẩu, một quốc gia có hiệu quả thấp trong việc sản xuất ra tất cả các loại hàng

hoá sẽ có thể chuyên môn hoá vào sản xuất loại hàng hoá ít bất lợi nhất để trao
đổi với các quốc gia khác và nhập về những loại hàng hoá mà việc sản xuất nó
là bất lợi nhất để tiết kiệm đợc các nguồn lực của mình và thúc đẩy sự phát
triển của sản xuất trong nớc
Mô hình của nhà kinh tế David Ricardo với các giả thiết đợc đơn giản hoá
nh sau:
+ Thế giới chỉ có hai nớc chẳng hạn là Việt Nam và Mỹ. Hai quốc gia này
chỉ sản xuất hai chủng loại hàng hoá là vải và máy vi tính. Mỗi quốc gia chỉ có
lợi thế về sản xuất một mặt hàng. Mỹ có lợi thế về sản xuất máy vi tính và Việt
Nam có lợi thế sản xuất vải.
+ Yếu tố sản xuất duy nhất là lao ®éng cã thĨ tù do di chun trong mét nớc.
+ Công nghệ sản xuất của Mỹ và Việt Nam là cố định.
+ Chi phí sản xuất, không phát sinh các chi phí khác.
Bảng 1: Lợi thế so sánh giữa hai quốc gia Việt Nam và Mỹ.
Chuyên đề thực tập tèt nghiÖp

2


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Quốc gia
Mặt hàng
Việt Nam
Mỹ
Vải( m/giờ công )
2
4

Máy tính( chiếc/giờ công ) 1
6
Số liệu bảng 1 cho thấy:
Mỹ có lợi thế tuyệt đối so với Việt Nam trong sản xuất cả hai mặt hàng là
vải và máy tính. Tuy nhiên nếu phân tích cụ thể thì khi năng suất lao động ở
ngành chế tạo máy tính của Mỹ gấp 6 lần Việt Nam, năng suất của ngành dệt
chỉ gấp có hao lần. Nh vậy giữa chế tạo máy tính và sản xuất vải thì Việt Nam
có lợi thế tơng đối trong sản xuất vải. Theo quy luật lợi thế so sánh thì hai
quốc gia sẽ cùng có lợi nếu đi sâu vào chuyên môn hoá sản xuất một loại sản
phẩm( Mỹ chế tạo máy tính, Việt Nam sản xuất vải )và sau đó hai quốc gia
tiến hành trao đổi ngoại thơng, đổi một phần vải lấy một phần máy tính.
Nếu tiến hành trao đổi 6 chiếc máy tính lấy 4 mét vải thì Mỹ sẽ chẳng có
lợi gì vì ngay trong thị trờng nội địa của Mỹ cũng trao đổi theo tỷ lệ này.
Tơng tự nh vậy, nếu trao đổi theo tỷ lệ 2 mét vải lấy một chiếc máy tính thì
Việt Nam cũng sẽ từ chối vì lợi ích ngoại thơng không hơn gì trao ®ỉi trong níc. Do ®ã, tû lƯ trao ®ỉi qc tế phải nằm trong khoảng mà có thể đem lại lợi
ích cho cả hai nớc, tức là:
4/6 < Tỷ lệ trao đổi quốc tế Vải/Máy tính < 2/1
Giả sử tỷ lệ trao đổi quốc tế là 1/1 tức là 6 máy tính đổi lấy 6 mét vải. qua
trao đổi này, ta thấy Mỹ có lợi 2 mét vải, tức là tiết kiệm đợc 1/2 giờ công.
Còn Việt Nam nhận đợc 6 chiếc máy tính từ Mỹ mà bình thờng Việt Nam phải
bỏ ra 6 giờ công để sản xuất. Nếu dùng 6 giờ công này để dệt thì có thể tạo ra
12 mét vải, nh vậy Việt Nam có lợi 6 mét vải hay tiết kiệm đợc 3 giờ công.
Qua phân tích ví dụ trên cho thấy hoạt động trao đổi thơng mại quốc tế đÃ
mang lại lợi ích cho cả hai quốc gia, thông qua việc xuất khẩu những hàng hoá
có lợi thế tơng đối và nhập khẩu những hàng hoá không có lợi thế tơng đối. Sự
chuyên môn hoá trong sản xuất và trao đổi những hàng hoá sẽ sử dụng tốt nhất
những lợi thế của quốc gia mình, giúp tiết kiệm đợc những nguồn lực vốn, lao
động, tài nguyên thiên nhiêntrong quá trình sản xuất hàng hoá phục vụ cho
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

3


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

xuất khẩu. Bên cạnh đó cũng làm tăng số lợng và chất lợng sản phẩm của thế
giới tạo điều kiện cho khả năng tiêu dùng của con ngời.
3. Vai trò của hoạt động xuất khẩu.

3.1 Đối với một nền kinh tế
Là một trong những nội dung cơ bản của hoạt động kinh tế đối ngoại,
xuất khẩu đà trở thành phơng tiện để thúc đẩy phát triển kinh tế.
Sự tăng trởng kinh tế đòi hỏi các điều kiện: nhân lực, tài nguyên, vốn và
công nghệ. Song hầu hết các nớc đang phát triển và chậm phát triển đều nằm
trong tình trạng thiếu vốn, thiếu công nghệ và thừa lao động. Những yếu tố cơ
bản này trong nớc cha có khả năng đáp ứng thì buộc phải nhập khẩu từ bên
ngoài song muốn nhập khẩu đợc thì phải có ngoại tệ.
Thực tiễn đà xác định xuất khẩu là một mũi nhọn có ý nghĩa quyết định
đối với quá trình phát triển kinh tế của một đất nớc. Công tác xuất khẩu đợc
đánh giá quan trọng nh vậy là do:
+Một là, xuất khẩu đà tạo nguồn vốn chính cho nhập khẩu, phục vụ
công nghiệp hoá đất nớc. Công nghiệp hoá với những bớc đi phù hợp là con đờng tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn lạc hậu. Tuy nhiên, công
nghiệp hoá đòi hỏi phải có số lọng lớn vốn để nhập khẩu những máy móc thiết
bị, công nghệ tiên tiến.
Nguồn vốn nhập khẩu có thể tập trung từ các hình thức nh: Đầu t nớc
ngoài, vay nợ, viện trợ, thu từ xuất khẩuCác nguồn này tuy quan trọng nhng
sẽ phải trả dù bằng cách này hay c¸ch kh¸c. Nh vËy, nguån vèn quan träng
cho nhËp khẩu phần lớn trông chờ vào xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định quy

mô và tốc độ tăng trởng của nhập khẩu.
ở những nớc kém phát triển với một nguyên nhân chủ yếu là thiếu tiềm
lực về vốn trong quá trình phát triển, nguồn vốn huy động từ nớc ngoài đợc coi
là cơ sở chính nhng mọi cơ hội đầu t hoặc vay nợ của nớc ngoài và các tổ chức
quốc tế chỉ tăng lên khi các chủ đầu t và ngời cho vay thấy đợc khả năng trả nợ
của đất nóc, trong đó họ rất chú trọng tới hoạt động xuất khẩu.
+ Hai là, xuất khẩu đóng góp vào quá trình chuyển dịch cơ cấu nền
kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Dịch chuyển cơ cấu kinh tế từ nông

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

4


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

nghiệp sang công nghiệp phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế thế giới
là tất yếu đối với tất cả các nớc kém phát triển.
Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với sản xuất và
chuyển dịch cơ cấu kinh tế:
- Xuất khẩu chỉ tiêu thụ những sản phẩm thừa so với nhu cầu nội địa.
Trong trờng hợp nền kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển, sản xuất về cơ bản
còn cha đủ tiêu dùng, nếu chØ thơ ®éng chê ë sù “ thõa ra ” của sản xuất thì
xuất khẩu chỉ ở quy mô nhỏ và tăng trởng chậm.
- Coi thị trờng thế giới là hớng quan trọng để tổ chức sản xuất. Quan
điểm này còn tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản
xuất phát triển, thể hiện ở chỗ:
Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành cùng có cơ hội phát triển. Ví dụ:

Khi phát triển ngành dệt phục vụ xuất khẩu thì các ngành chế biến nguyên liệu
nh: bông, may mặc cũng có cơ hội phát triển theo.
Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng thị trờng tiêu thụ sản phẩm, góp phần
ổn định sản xuất.
Xuất khẩu là phơng tiện quan trọng để tạo ra vốn và thu hút khoa học
công nghệ mới từ các nớc phát triển nhằm hiện đại hoá nền kinh tế nội địa, tạo
ra năng lực sản xuất mới.
Hoạt động xuất khẩu đóng vai trò thúc đẩy chuyên môn hoá, tăng cờng
hiệu quả sản xuất của từng quốc gia. Khoa học ngày càng phát triển thì phân
công lao động ngày càng sâu sắc. Ngày nay, với một loại hàng hoá ngời ta có
thể thiết kÕ ë níc thø nhÊt, chÕ t¹o ë níc thø hai, lắp đặt ở nớc thứ ba, tiêu thụ
ở nớc thứ t và thanh toán cũng có thể ở nớc khác. Nh vậy, hàng hoá sản xuất ra
ở một nớc nhng có thể tiêu thụ ở nhiều nớc khác nhau cho thấy tác động ngợc
trở lại của hoạt động xuất khẩu đối với chuyên môn hoá sản xuất, tạo điều kiện
cho các quốc gia tiến hành chuyên môn hoá một cách sâu sắc.
Với các đặc điểm của đồng tiền thanh toán là ngoại tệ đối với một hoặc
cả hai bên, xuất khẩu góp phần làm tăng dự trữ ngoại tệ quốc gia. Đặc biệt đối
với những nớc nghèo, đồng tiền có giá trị thấp, thì đó là nhân tố tác động rất
tích cực tới cung cầu ngoại tệ, tạo điều kiện cho nền sản xuất trong nớc phát

Chuyên đề thực tËp tèt nghiÖp

5


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

triển. Thực tế đà chứng minh, những nớc phát triển là những nớc có nền ngoại

thơng mạnh và năng động.
Hoạt động xuất khẩu với nhiều hình thức ngày càng đa dạng thể hiện sự
phát triển của phân công lao động quốc tế. Vì vậy, nó đà chiếm lĩnh vị trí
trung tâm trong các hoạt động kinh tế đối ngoại và thực hiện những chức năng
cơ bản sau đây:
- Lu thông hàng hoá giữa thị trờng trong nớc với thị trờng nớc ngoài.
- Tạo các nguồn lực từ bên ngoài, chủ yếu là vốn và công nghệ để phục
vụ cho sự phát triển của đất nớc. Xuất khẩu hàng hoá mang lại nguồn ngoại tệ
cho đất nớc, là nguồn vốn quan trọng cho công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất
nớc. Trong khi đó, nhập khẩu tạo điều kiện cho việc tiếp nhận những dây
chuyền công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, làm tăng hiệu quả sản xuất trong nớc.
- Xuất khẩu có thể làm thay đổi cơ cấu vật chất của tổng sản phẩm xÃ
hội và tỉng thu nhËp qc d©n nh»m thÝch øng víi nhu cầu tiêu dùng và tích
luỹ.
- Xuất khẩu còn làm tăng hiệu quả của nền kinh tế bằng việc tạo ra một
mội trờng kinh doanh thuận lợi cho việc sản xuất kinh doanh, tăng khả năng
khai thác lợi thế của một quốc gia.
+ Ba là, xuất khẩu tác động tích cực tới giải quyết công ăn việc làm và
cải thiện đời sống nhân dân.
Tác động của xuất khẩu ảnh hởng đến rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống.
Sản xuất hàng hoá xuất khẩu sẽ thu hút hàng triệu lao động vào làm việc, tạo
ra thu nhập ổn định, đồng thời tạo ra ngoại tệ để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng
đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của nhân dân.
+ Bốn là, xuất khẩu là cơ sở để mở rộng các quan hệ kinh tế đối ngoại
của nớc ta trên cơ sở vì lợi ích của các bên, đồng thời gắn liền sản xuất trong
nớc với quá trình phân công lao động quốc tế. Xuất khẩu là một trong những
nội dung chính trong chính sách kinh tế đối ngoại của nớc ta với các nớc trên
thế giới vì mục tiêu dân giàu nớc mạnh.
Nh vậy, có thể nói đẩy mạnh xuất khẩu sẽ tạo ra động lực cần thiết giải
quyết những vấn đề thiết yếu của nền kinh tế. Điều này nói lên tính khách

quan của việc tăng cờng xuất khẩu trong quả trình phát triển kinh tế.
Chuyên đề thực tập tèt nghiÖp

6


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

3.2 Đối với một doanh nghiệp
Thông qua xuất khẩu, các doanh nghiệp trong nớc có cơ hội tham gia và
tiếp cận vào thị trờng thế giới. Nếu thành công đây sẽ là cơ sở để các doanh
nghiệp mở rộng thị trờng và khả năng sản xuất của mình.
Xuất khẩu kết hợp với nhập khẩu trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần sẽ góp phần đẩy mạnh liên doanh liên kết giữa các doanh
nghiệp trong và ngoài nớc một cách tự giác, mở rộng quan hệ kinh doanh, khai
thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực hiện có, giải quyết công ăn việc
làm cho ngời lao động.
Sản xuất hàng hoá xuất khẩu giúp doanh nghiệp thu hút đợc nhiều lao
động vào làm việc tạo ra thu nhập ổn định, tạo ra ngoại tệ để nhập khẩu
nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất hàng hoá, đáp ứng nhu cầu thị trờng.
Khi tham gia vµo kinh doanh quèc tÕ tÊt yÕu sÏ đặt các doanh nghiệp
vào một môi trờng cạnh tranh khốc liệt mà ở đó nếu muốn tồn tại và phát triển
đợc thì đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao chất lợng, cải
tiến mẫu mÃ, hạ giá thành sản phẩm. Đây sẽ là một nhân tố thúc đẩy hoạt động
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
II. nội dung và các nhân tố ảnh hởng đến xuất
khẩu mặt hàng mây tre đan
1. Nội dung của hoạt động xuất khẩu

Chúng ta đều biết rằng, xuất khẩu là việc bán sản phẩm hàng hoá sản xuất
trong nớc ra thị trờng nớc ngoài. So với hoạt động buôn bán trong nớc thì nó
chịu ảnh hởng của nhiều nhân tố phức tạp hơn do phải thực hiện trong môi trờng kinh doanh quốc tế. Vì vậy, nó đợc tổ chức thực hiện với nhiều nghiệp vụ,
nhiều khâu: từ nghiên cứu thị trờng nớc ngoài, lựa chọn hàng hoá xuất khẩu,
giao dịch đàm phán ký kết hợp đồng, tổ chức thực hiện hợp đồng cho đến khi
hàng hoá đến cảng và chuyển giao quyền sở hữu cho ngời mua, hoàn thành thủ
tục thanh toán. Mỗi khâu, mỗi nghiệp vụ đều phải nghiên cứu kỹ lỡng và đặt

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

7


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

trong mối quan hệ lẫn nhau, tranh thủ nắm bắt đợc các lợi thế nhằm đảm bảo
xuất khẩu đạt hiệu quả cao nhất.
1.1 Nghiên cứu thị trờng quốc tế
Có thể nói, đây là hoạt động đầu tiên cần tiến hành hết sức cẩn thận,
chu đáo. Nghiên cứu thị trờng tốt tạo khả năng cho các nhà kinh doanh nhận ra
đợc quy luật vận động của từng loại hàng hoá cụ thể thông qua sự biến đổi nhu
cầu cung cấp và giá cả hàng hoá đó trên thị trờng, giúp cho họ giải quyết đợc
những vấn đề thực tiễn kinh doanh, theo yêu cầu thị trờng, khả năng tiêu thụ,
khả năng cạnh tranh của hàng hoá.
Công việc này bao gồm:
a) Nghiên cứu thị trờng hàng hoá thế giới:
Thị trờng là một phạm trù khách quan gắn liền với sản xuất và lu thông
hàng hoá, ở đâu có sản xuất và lu thông hàng hoá thì ở đó có thị trờng.

Nghiên cứu thị trờng hàng hoá thế giới phải bao gồm việc nghiên cứu
toàn bộ quá trình sản xuất của một ngành sản xuất cụ thể, tức là việc ngiên cứu
không chỉ giới hạn ở lĩnh vực lu thông mà cả ở lĩnh vực sản xuất, phân phối và
tiêu dùng hàng hoá. Những biến đổi trong quá trình tái sản xuất của một ngành
sản xuất hàng hoá cụ thể đợc biểu hiện tập trung trong lĩnh vực lu thông hàng
hoá đó.
Nghiên cứu thị trờng hàng hoá nhằm ®em l¹i sù hiĨu biÕt vỊ quy lt vËn
®éng cđa chúng. Mỗi thị trờng hàng hoá cụ thể có quy luật vận động riêng,
quy luật đó đợc thể hiện qua những biến đổi nhu cầu, cung cấp và giá cả hàng
hoá trên thị trờng, nắm chắc các quy luật của thị trờng hàng hoá để vận dụng
giải quyết hàng loạt các vấn đề của thực tiễn kinh doanh liên quan ít nhiều đến
vấn đề thị trờng nh thái độ tiếp thu của ngời tiêu dùng, yêu cầu của thị trờng
đối với hàng hoá các ngành tiêu thụ mới, các hình thức và biện pháp thâm
nhập thị trờng.
Trong nghiên cứu thị trờng thế giới, đặc biệt khi muốn kinh doanh xuất
khẩu thành công, điều không thể thiếu đợc là phải nhận biết sản phẩm xuất
khẩu có phù hợp với thị trờng và năng lực của doanh nghiệp hay không.
Muốn vậy, ta phải xác định các vấn đề sau:
Chuyên đề thực tập tèt nghiÖp

8


Khoa thơng mại
-

Vũ thị thuý Quỳnh

Thị trờng cần mặt hàng gì?
Tình hình tiêu dùng mặt hàng đó nh thế nào?

Mặt hàng ở thời kỳ nào của chu kỳ sống?
Tình hình sản xuất mặt hàng đó nh thế nào?
Tỷ suất ngoại tệ của mặt hàng đó?

b) Dung lợng thị trờng và các yếu tố ảnh hởng:
Dung lợng thị trờng là khối lợng hàng hoá đợc giao dịch trên một phạm
vi thị trờng nhất định. Nhng nó không xác định mà thay đổi tình hình theo
những nhân tố tổng hợp theo những giai đoạn nhất định. Có thể chia làm ba
nhóm nhân tố ảnh hởng đối với dung lợng thị trờng.
+Nhóm 1: Các nhân tố làm cho dung lợng thị trờng biến ®ỉi cã tÝnh
chÊt chu kú nh sù vËn ®éng cđa tình hình kinh tế của các nớc trên thế giới, đặc
biệt là các nớc phơng Tây, tính chất thời vụ trong quá trình sản xuất, phân phối
và lu thông hàng hoá.
+Nhóm 2: Các nhân tố ảnh hởng lâu dài đến sự biến đổi của dung lợng
thị trờng nh tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ, các biện pháp, các chế độ
chính sách của Nhà nớc, thị hiếu, tập quán của ngời tiêu dùng và ảnh hởng của
hàng hoá thay thế
+Nhóm 3: Các nhân tố ảnh hởng tạm thời tới dung lợng thị trờng.
Nhóm nhân tố này có thể kể ra nh: hiện tợng đầu cơ trên thị trờng gây ra
những biến đổi về cung cầu, bÃo lụt hạn hán cũng có thể gây ra những biến
đổi về cung cầu đối với những loại hàng hoá nhất định.
Nh vậy, khi nghiên cứu thị trờng các loại hàng hoá khác nhau phải căn
cứ vào đặc điểm của chúng để đánh giá đúng ảnh hởng của các nhân tố, xác
định nhân tố chủ yếu có ý nghĩa quyết định tới xu hớng vận động của thị trờng
trong giai đoạn hiện tại và tơng lai. Đặc biệt, trong kinh doanh quốc tế nói
chung và kinh doanh xuất khẩu nói riêng, việc nắm vững dung lợng thị trờng
giúp cho các nhà kinh doanh cân nhắc để đề ra những quyết định kịp thời
chính xác, nhanh chóng chớp lấy thời cơ, nhằm đạt đợc hiệu quả cao nhất
trong kinh doanh.

Chuyên đề thực tập tốt nghiÖp

9


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Cùng với việc nghiên cứu dung lợng thị trờng, ngời kinh doanh còn phải
nắm đợc nhiều thông tin khác nh: tình hình kinh doanh các mặt hàng đó trên
thị trờng, các đối thủ cạnh tranh của mình. Quan trọng hơn nữa là phải nắm và
hiểu đợc các điều kiện chính trị, luật pháp, văn hoá, tập quán buôn bán ở từng
khu vực để có thể hoà nhập với thị trờng, nhằm giảm tối đa những sơ xuất
trong giao dịch kinh doanh.
c) Lựa chọn đối tác buôn bán:
Mục đích của hoạt động này là lựa chọn bạn hàng sao cho công tác kinh
doanh an toàn và có lợi. Nội dung cần thiết để nghiên cứu lựa chọn đối tác bao
gồm:
- Quan điểm kinh doanh của thơng nhân đó.
- Lĩnh vực kinh doanh của họ.
- Khả năng vốn và cơ sở vật chất của họ.
- Uy tín và mối quan hệ trong kinh doanh của họ.
- Những ngời đợc uỷ quyền và phạm vi chịu trách nhiệm của họ đối
với nghĩa vụ của công ty.
Lựa chọn đối tác giao dịch để xuất khẩu tốt nhất nên chọn những ngời
nhập khẩu trực tiếp, hạn chế các hoạt động trung gian vì nó chỉ thích hợp khi
thâm nhập thị trờng mới, mặt hàng mới cần nắm bắt các thông tin thị trờng.
Có thể nói, việc lựa chọn đối tác giao dịch có căn cứ khoa học là điều kiện
quan trọng để thực hiện thắng lợi các hoạt động mua bán trong thơng mại

quốc tế. Song việc lựa chọn đối tác giao dịch cũng tuỳ thuộc một phần vào
kinh nghiệm của ngời nghiên cứu và truyền thống trong mua bán của mình.
d) Nghiên cứu giá cả hàng hoá trên thị trờng thế giới:
Giá cả là biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá, đồng thời biểu hiện
một cách tổng hợp các hoạt động kinh tế, các mối quan hệ kinh tÕ trong nỊn
kinh tÕ qc d©n nh: quan hƯ cung cầu hàng hoá, tích luỹ tiêu dùnggiá cả
luôn gắn liền với thị trờng và chịu tác động của nhiều nhân tố. Trong kinh
doanh quốc tế, giá cả thị trờng càng trở nên phức tạp do buôn bán ở các khu
vực khác nhau, thời gian dài hơn, hàng vận chuyển qua nhiều nớc với các
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

10


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

chính sách thuế khác nhau. Để thích ứng với sự biến động của thị trờng, các
nhà kinh doanh tốt nhất là thực hiện định giá linh hoạt, phù hợp với mục đích
cơ bản của doanh nghiệp.
Thông thờng việc định giá dựa vào:
- Giá thành sản xuất sản phẩm.
- Sức mua và nhu cầu của ngời tiêu dùng.
- Giá cả các hàng hoá cạnh tranh.
Ngoài ra các doanh nghiệp còn phải xem xét đến các quy định của
chính phủ nớc chủ nhà và nớc xuất khẩu để có thể định giá sản phẩm đáp ứng
đòi hỏi của các quy định này.
Khi định giá cần tuân thủ các bớc:
- Bớc 1: Phân tích chi phí.

- Bớc 2: Phân tích, dự đoán thị trờng.
- Bớc 3: Vùng giá và các mức giá dự kiến.
- Bớc 4: Lựa chọn giá tối đa.
- Bớc 5: Xác định cơ cấu giá.
- Bớc 6: Báo giá cho khách hàng.
Nghiên cứu giá cả đợc coi là vấn đề chiến lợc vì nó ảnh hởng trực tiếp
tới sức tiêu thụ và lợi nhuận của doanh nghiệp. Định giá đúng sẽ đem lại thắng
lợi cho nhà xuất khẩu, tránh cho họ những rủi ro và thua lỗ.
e) Thanh toán trong thơng mại quốc tế:
Thanh toán quốc tế là một khâu rất quan trọng trong kinh doanh xuất
nhập khẩu hàng hoá. Hiệu quả kinh tế trong kinh doanh xuất khẩu phần nhiều
nhờ vào sự lựa chọn phơng thức thanh toán. Thanh toán là bớc đảm bảo cho
ngời xuất khẩu thu đợc tiền và ngời nhập khẩu nhận đợc hàng.
Thanh toán quốc tế có thể hiểu đó là việc chi trả những khoản tiền tệ,
tín dụng có liên quan đến việc xuất nhập khẩu hàng hoá đà đợc thoả thuận
trong hợp đồng kinh tế. Trong xuất khẩu hàng hoá việc thanh toán phải xem
xét đến các vấn ®Ị:
- TiỊn tƯ trong thanh to¸n qc tÕ: ViƯc sư dụng tiền tệ nào đợc hai
bên thoả thuận và đợc ghi rõ trong hợp đồng. Đồng tiền đợc chọn thờng là tiền tệ có khả năng chuyển đổi cao và ổn định. Ngoài ra còn
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

11


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

cần phải xác định tỷ giá dùng trong thanh toán và thời điểm xác định
tỷ giá để tránh đợc những rủi ro và tranh chấp có thể xảy ra sau này.

- Địa điểm thanh toán: Cã thĨ ë níc ngêi nhËp khÈu hc ë níc ngêi
xt khÈu hc ë níc thø ba. Nhng trong thùc tế việc xác định địa
điểm thanh toán là do sự so sánh lực lợng giữa hai bên quyết định,
đồng thời cũng còn thấy rằng dùng đồng tiền thanh toán của nớc nào
thì địa điểm thanh toán thơng ở nớc ấy.
- Thời hạn thanh toán: Trong thanh toán quốc tế, điều kiện thời hạn
thanh toán trong các nghiệp vụ ngoại thơng là phức tạp hơn cả, thờng theo các cách sau: thanh toán trớc khi giao hàng( CBD ), thanh
toán khi giao hàng( COD ), thanh toán ngay sau khi giao bộ chứng
từ( CAD ), thanh toán sau khi giao hàng tuỳ thuộc vào mối quan
hệ làm ăn giữa các bên và điều kiện của ngời bán cũng nh ngời mua
mà có thể chọn một trong các cách đó hay cũng có thể vận dụng kết
hợp các kiểu thanh toán đó.
- Phơng thức thanh toán: tức là chỉ ngời bán dùng cách nào để thu
tiền về, ngời mua dùng cách nào để trả tiền. Trong buôn bán, ngời ta
có thể lựa chọn nhiều phơng thức thanh toán khác nhau để thu tiền
về hoặc trả tiền, nhng xét cho cùng việc lựa chọn phơng thức nào
cũng đều xuất phát từ yêu cầu của ngời bán là thu tiền nhanh, đầy
đủ, đúng và yêu cầu của ngời mua là nhập hàng đúng số lợng, chất lợng, đúng hạn. Các phơng thức thanh toán thờng dùng trong ngoại
thơng gồm:
+ Phơng thức chuyển tiền: là phơng thức mà trong đó khách
hàng( ngời trả tiền )yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số
tiền nhất định cho một ngời khác( ngời hởng lợi )ở một địa điểm
nhất định bằng phơng tiện chuyển tiền do khách hàng yêu cầu.
Có thể chuyển tiền bằng điện, bằng th
+ Phơng thức ghi sổ: Ngời bán mở một tài khoản( hoặc một
quyển sổ ) để ghi nợ ngời mua sau khi ngời bán đà hoàn thành
giao hàng hay dịch vụ, đến từng định kỳ( tháng, quý, năm) ngời
mua trả tiền cho ngời bán.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

12


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

+ Phơng thức nhờ thu: Ngời bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ
giao hàng hoặc cung ứng một dịch vụ cho khách hàng thì uỷ thác
cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền ở ngời mua trên cơ sở hối
phiếu của ngời bán lập ra. Nhờ thu có hai loại là nhờ thu phiếu
trơn và nhờ thu kèm chứng từ.
+ Phơng thức tín dụng chứng từ: là một sự thoả thuận, trong đó
một ngân hàng( ngân hàng mở th tín dụng )theo yêu cầu của
khách hàng( ngời yêu cầu mở th tín dụng )sẽ trả một số tiền nhất
định cho một ngời khác( ngời hởng lợi số tiền của th tín dụng )
hoặc chấp nhận hối phiếu do ngời này ký phát trong phạm vi số
tiền đó khi ngời này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ
thanh toán phù hợp với những quy định đề ra trong th tín dụng.
+ Phơng thức th uỷ thác mua( Authority to purchase, viết tắt là
A/P )
+ Th đảm bảo trả tiền( Letter of Guarantee-L/G )
+ Thanh toán qua tài khoản treo ở nớc ngoài(Escrow Account)
1.2 Lập phơng án kinh doanh
Trên cơ sở những kết quả thu đợc trong quá trình nghiên cứu thị trờng,
đơn vị kinh doanh lập phơng án kinh doanh cho mình. Phơng án này là kế
hoạch hoạt động của doanh nghiệp nhằm đạt tới những mục tiêu xác định
trong kinh doanh. Việc xây dựng phơng án này bao gồm:
+ Đánh giá tình hình thị trờng và thơng nhân, phác hoạ bức tranh tổng
quát về hoạt động kinh doanh và những thuận lợi khó khăn.

+ Lựa chọn mặt hàng, thời cơ, điều kiện và phơng thức kinh doanh. Sự
lựa chọn này phải có tính thuyết phục trên cơ sở phân tích tình hình có liên
quan.
+ Đề ra mục tiêu cụ thể: khối lợng, giá bán, thị trờng xuất khẩu. Đề ra
và thực hiện các biện pháp để đạt đợc mục tiêu đó. Những biện pháp này bao
gồm : đầu t vào cải tiến bao bì, ký kết hợp đồng kinh tế, quảng cáo, tham gia
hội chợ quốc tế, mở rộng đại lý

Chuyên đề thùc tËp tèt nghiÖp

13


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

+ Sơ bộ đánh giá hiệu quả kinh tế của việc kinh doanh thông qua các
chỉ tiêu chủ yếu nh: Tỷ suất ngoại tệ, thời gian hoàn vốn, tỷ suất doanh lợi,
điểm hoà vốn
1.3 Nguồn hµng cho xuÊt khÈu
Nguån hµng xuÊt khÈu lµ toµn bé hàng hoá của một công ty hoặc một
địa phơng, một vùng hoặc toàn bộ đất nớc có khả năng và bảo đảm điều kiện
xuất khẩu đợc. Khi nói đến nguồn hàng cho xuất khẩu phải gắn với một địa
danh cụ thể, không thể nói đến một nguồn hàng chung chung, không phải là
của ai, có đảm bảo chất lợng quốc tế hay không. Do vậy, không phải toàn bộ
khối lợng hàng hoá của một đơn vị, một công ty, một địa phơng, một vùng đều
là nguồn hàng cho xuất khẩu mà chỉ một phần hàng hoá đạt tiêu chuẩn chất lợng xuất khẩu mới là nguồn hàng cho xuất khẩu. Một nguồn hàng xuất khẩu
mạnh là rất quan trọng đối với doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất khẩu
vì nó góp phần đáp ứng kịp thời, chính xác nhu cầu thị trờng, thực hiện đúng

hợp đồng với chất lợng tốt. Vì vậy, công việc tạo nguồn hàng cho xuất khẩu là
một công việc rất quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp.
Để tạo nguồn hàng cho xuất khẩu, các doanh nghiệp có thể đầu t trực
tiếp hoặc gián tiếp cho sản xuất, có thể là thu gom hoặc có thể ký kết hợp đồng
mua với các chân hàng, các đơn vị sản xuất. Tuỳ theo đặc điểm của ngành
hàng mà ngời ta có thể tự sản xuất hoặc ký hợp đồng mua kết hợp với việc hớng dẫn kỹ thuật.
Công tác thu mua tạo nguồn hàng cho xuất khẩu bao gồm các công
đoạn:
- Nghiên cứu nguồn hàng xuất khẩu: là nghiên cứu khả năng cung cấp
hàng xuất khẩu trên thị trờng nh thế nào? Khả năng cung cấp hàng đợc xác
định bởi nguồn hàng thực tế và nguồn hàng tiềm năng. Nguồn hàng thực tế là
nguồn hàng đà có và đang sẵn sàng đa vào lu thông. Với nguồn hàng này chỉ
cần thu mua, phân loại, bao gói là có thể xuất khẩu đợc. Nguông hàng tiềm
năng là nguồn hàng cha xuất hiện, nó có thể xuất hiện hoặc không xuất hiện
trên thị trờng. Đối với nguồn hàng này các doanh nghiệp ngoại thơng phải có
đầu t, có đơn hàng, có hợp đồng kinh tếthì ngời sản xuất mới tiến hành sản
xuất.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

14


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Nghiên cứu nguồn hàng xuất khẩu là nhằm xác định chủng loại mặt
hàng, kích cỡ, mẫu mÃ, công dụng, chất lợng, giá cả, thời vụ, những đặc điểm
riêng của từng loại mặt hàng.
Mặt khác, nghiên cứu nguồn hàng phải xác định đợc giá cả trong nớc

của hàng hoá so với gia cả quốc tế. Sau khi đà tính đủ chi phí vào giá thu mua
nh chi phí thu mua hàng, vận chuyển, bao gói, phân loại thì lợi nhuậnthu về là
bao nhiêu.
Cuối cùng, việc nghiên cứu nguồn hàng phải nắm đợc chính sách quản
lý của Nhà nớc về mặt hàng đó. Mặt hàng đó có đợc phép xuất khẩu hoặc có
chính sách khuyến khích xuất khẩu hay không. Trong thực tế các chính sách
này có thể thay đổi do vậy, công tác dự báo có ý nghÜa hÕt søc quan träng.
- Tỉ chøc hƯ thèng thu mua hµng cho xt khÈu
HƯ thèng thu mua bao gồm mạng lới các đại lý, hệ thống kho hàng ở
các địa phơng, các khu vực có mặt hàng thu mua. Hệ thống thu mua phải gắn
với các phơng án vận chuyển hàng hoá, với điều kiện giao thông của các địa
phơng. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa thu mua và vận chuyển là cơ sở đảm bảo
tiến độ thu mua và chất lợng hàng hoá.
- Ký kết hợp đồng: Thông thờng, các doanh nghiệp ngoại thơng bằng
các hoạt động marketing của mình tìm đợc đối tác nớc ngoài có nhu cầu về
một mặt hàng nào đó mà trong nớc có khả năng sản xuất đợc rồi ký kết hợp
đồng xuất khẩu với họ sau đó mới giao dịch ký hợp đồng với các nhà sản xuất,
các chân hàng để thực hiện hợp đồng ngoại thơng. Hai hợp đồng này có nhiều
điều khoản giống nhau, hợp đồng ngoại thơng là cơ sở cho hợp đồng thu mua
tạo nguồn.
Tuy nhiên trong buôn bán quốc tế không phải lúc nào các doanh nghiệp
cũng tìm đợc khách hàng trớc rồi mới tiến hành thu mua tạo nguồn nên các
doanh nghiệp có thể chủ động thu mua theo kế hoạch, đồng thời tiến hành tìm
kiếm bạn hàng để tiêu thụ hàng hoá.
- Xúc tiến khai thác nguồn hàng xuất khẩu: Sau khi ký kết hợp đồng
với các chân hàng và các đơn vị sản xuất, doanh nghiệp ngoại thợng phải lập
kế hoạch thu mua, tiến hành sắp xếp các phần việc phải làm và chỉ đạo các bộ
phận thực hiện kế hoạch.
Chuyên đề thực tËp tèt nghiÖp

15


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

- Tiếp nhận, bảo quản và giao hàng cho xuất khẩu: Phần lớn các hàng
hoá trớc khi xuất khẩu đều phải trải qua một số kho để phân loại, đóng gói
hoặc đợi làm các thủ tục xuất khẩu. Bảo quản hàng hoá nhằm giữ gìn hàng hoá
đủ về số lợng, chất lợng và giảm thiểu các hao hụt mất mát cho hàng xuất
khẩu. Giao hàng là khâu cuối cùng, khi giao hàng cần quan tâm tới quy cách
thủ tục giao hàng và phải có đầy đủ giấy tờ, hoá đơn hợp lệ.
1.4 Đàm phán ký kết và thực hiện hợp đồng:
a) Các hình thức đàm phán
Đàm phán là việc bàn bạc trao đổi với nhau về các điều kiện mua bán
giữa các nhà doanh nghiệp xuất nhập khẩu để đi đến ký kết hợp đồng. Thờng
có các hình thức sau:
Đàm phán qua th tín: ngày nay việc sử dụng hình thức này vẫn là phổ
biến để giao dịch giữa các nhà điều kiện xuất khẩu. Những cuộc tiếp xúc ban
đầu thờng qua th tín. Ngay cả sau này khi hai bên đà có điều kiện gặp gỡ trực
tiếp thì việc duy trì quan hệ cũng phải qua th tín. Sử dụng th tín để giao dịch
đàm phán phải luôn nhớ rằng th là sứ giả của mình đến với khách hàng bởi
vậy, viết th, gửi th cần thể hiện tính lịch sự, chính xác, khẩn trơng.
Đàm phán qua điện thoại: bằng hình thức này sẽ giảm bớt thời gian,
giúp cho các nhà kinh doanh tiến hành đàm phán khẩn trơng, kịp thời cơ. Nhng trao đổi qua điện thoại không có gì làm bằng chứng cho những thoả thuận,
quyết định nên sau khi trao đổi bằng điện thoại cần có thủ tục xác nhận nội
dung đà đàm phán.
Đàm phán bằng cách gặp gỡ trực tiếp: Đây là hình thức cẩn thận, có tác
dụng đẩy nhanh tốc độ giải quyết các vấn đề mà các bên cùng quan tâm tuy

nhiên phơng pháp này rất tốn kém.
Các bớc tiến hành đàm phán:
+ Bớc 1: Chào hàng( phát giá )là lời đề nghị ký kết hợp đồng từ phía ngời bán đa ra. Trong buôn bán thì chào hàng là việc ngời xuất khẩu thể hiện ró
ý định bán hàng của mình. Tuỳ vào loại đơn chào hàng nào mà chúng có tính
chất pháp lý khac nhau.
+ Bớc 2: Hoàn giá là một đề nghị mới do bên nhận chào hàng đa ra sau
khi đà nhận đợc đơn chào hàng của bên kia nhng không chấp nhận hoàn toàn
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

16


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

giá chào hàng. Khi hoàn giá thì coi nh chào hàng trớc đó bị huỷ bỏ. Trong
kinh doanh quốc tế, mỗi lần giao dịch thờng phải qua nhiều lần hoàn giá mới
đi đến kết thúc.
+ Bớc 3: Chấp nhận là sự đồng ý hoàn toàn tất cả mọi điều kiện chào
hàng mà phía bên kia đa ra, khi đó tiến hành ký kết hợp đồng.
+ Bớc 4: Xác nhận: sau khi hai bên đà thoả thuận với nhau về điều kiện
giao dịch thì ghi lại tất cả những điều đà thoả thuận gửi cho bên kia. Đó là văn
bản có chữ ký của cả hai bên.
b) Hợp đồng kinh tế về xuất khẩu hàng hoá:
Sau khi các bên mua và bán tiến hành giao dịch, đàm phán có kết quả
thì đi đến lập và ký kết hợp đồng. Hợp đồng có quy định rõ ràng và đầy đủ
quyền hạn và nghĩa vụ của các bên tham gia.
Hợp đồng thể hiện bằng văn bản là hình thức bắt buộc đối với các doanh
nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu của nớc ta. Đây là hình thức tốt nhất để bảo

vệ quyền lợi của cả hai bên và tránh đợc những biểu hiện không đồng nhất
trong ngôn từ hay quan niệm vì các đối tác tham gia thuộc các quốc tịch khác
nhau.
Các điểm cần lu ý khi ký kết hợp đồng:
- Hợp đồng cần trình bày rõ ràng, sáng sủa, nội dung phải phản ánh
đúng, đầy đủ các vấn đề đà thoả thuận.
- Ngôn ngữ dùng trong hợp đồng là thứ ngôn ngữ phổ biến mà hai bên
cùng thông thạo.
- Chủ thể ký kết hợp đồng phải là ngời có đủ thẩm quyền ký kết.
- Hợp đồng nên đề cập đầy đủ các vấn đề về khiếu nại, trọng tài để
giải quyết tranh chấp nếu có tránh tình trạng tranh chấp kiện tụng
kéo dài.
c) Thực hiện hợp đồng:
Sau khi hợp đồng đà đợc ký kết thì đơn vị sản xuất kinh doanh xuất
khẩu phải thực hiện theo các quy định đà ký kết trong hợp đồng, tiến hành sắp
xếp những phần việc phải làm, ghi thành bảng theo dõi tiến độ thực hiện hợp
đồng, ghi lại những diễn biến kịp thời, những văn bản phát đi và nhận đợc để

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

17


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

xử lý và giải quyết cụ thể. Đồng thời phải đảm bảo đợc quyền lợi quốc gia và
lợi ích kinh doanh của doanh nghiệp.
Trình tự thực hiện hợp đồng xuất khẩu nh sau:

Ký kết
HĐXK

Làm thủ tục
hải quan

Giao hàng
lên tàu

Kiểm tra
L/C

Xin giấy
phép XK

Kiểm nghiệm
hàng hoá

Mua bảo
hiểm

Làm thủ tục
thanh toán

Chuẩn bị
hàng hoá

Uỷ thác thuê
tàu

Giải quyết
khiếu nại

2. Các nhân tố ảnh hởng tới công tác xuất khẩu:
Mỗi doanh nghiệp hoạt động trong cơ chế thị trờng dều có một môi trờng kinh doanh nhất định. Môi trờng kinh doanh có thể tạo ra những thuận lợi
cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển, đồng thời nó cũng ảnh hởng xấu đến
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh xuất khẩu tham gia kinh
doanh thơng mại quốc tế cho nên môi trờng kinh doanh phức tạp hơn nhiều so
với môi trờng trong nớc. Do đó, có thể nói ngoài yếu tố chủ quan là trình độ
của ngời tham gia kinh doanh xuất khẩu thì các yếu tố khác ảnh hởng tới công
tác xuất khẩu chủ yếu là các yếu tố thuộc về môi trờng kinh doanh.
Dới đây là một số nhân tố tác động chủ yếu:
2.1 Các công cụ và chính sách kinh tế vĩ mô:

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

18


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Mặc dù thơng mại quốc tế nói chung đem lại những lợi ích to lớn, nhng vì
nhiều lý do khác nhau nên hầu hết các quốc gia đều có những chính sách thơng mại riêng để thể hiện ý trí và mục tiêu của nhà nớc đó trong việc can thiệp
và điều chỉnh các hoạt động thơng mại quốc tế có liên quan đến nền kinh tế
quốc gia. Để nền kinh tế quốc dân vận hành có hiệu quả thì một chính sách thơng mại thích hợp là sự cần thiết. Trong lĩnh vực xuất khẩu những công cụ,
chính sách chủ yếu thờng đợc nhà nớc sử dụng để điều tiết, quản lý các hoạt
động này là:

2.1.1Thuế quan
Trong hoạt động xuất khẩu thuế quan là loại thuế đánh vào từng đơn vị
hàng xuất khẩu so với mức giá quốc tế nên đem lại bất lợi cho các nhà sản
xuất kinh doanh xuất khẩu vì nó sẽ làm tăng giá thành xuất khẩu, làm giảm
sức cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu. Do đó với mục tiêu nhằm đẩy mạnh
xuất khẩu hầu hết các mặt hàng thc diƯn khun khÝch xt khÈu ®Ịu cã
th xt rÊt thấp hoặc bằng không. Mặt hàng thủ công mỹ nghệ là mặt hàng
đợc khuyến khích xuất khẩu nên có thuế suất xuất khẩu bằng không.
2.1.2 Các công cụ phi thuế quan
Hạn ngạch( quota ) đợc hiểu là quy định của Nhà nớc về số lợng cao
nhất của một mặt hàng hoặc một nhóm mặt hàng đợc phép xuất khẩu sang một
thị trờng nhất định trong một thời gian nhất định thông qua hình thức cấp giấy
phép.
Mục đích của việc sử dụng công cụ hạn ngạch xuất khẩu là nhằm quản
lý hoạt động kinh doanh xuất khẩu có hiệu quả và điều chỉnh các loại hàng
hoá xuất khẩu. Hơn thế nữa cã thĨ b¶o hé nỊn s¶n xt trong níc, b¶o vệ tài
nguyên và cải thiện cán cân thanh toán.
Trong khi thuế quan rất linh hoạt, mềm dẻo thì quota lại mang tính cứng
nhắc, cố định lợng hàng hoá xuất khẩu. Việc sử dụng hạn ngạch xuất khẩu
một mặt không mang lại thu nhập cho Chính phủ nh thuế quan, mặt khác hạn
ngạch có thể biến một doanh nghiệp trong nớc thành một nhà xuất khẩu độc
quyền có thể định mức giá cao hay thấp nhằm thu lợi nhuận lớn nhất. Hạn
ngạch xuất khẩu đợc quy định theo mặt hàng, theo nớc và theo thời gian nhất
Chuyên đề thực tập tốt nghiÖp

19


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

định. ở Việt Nam hiện nay hạn ngạch xuất khẩu chỉ quy định đối với mặt
hàng gạo.
Tiêu chuẩn chất lợng sản phẩm: Các quốc gia đặt ra những tiêu chuẩn
về chất lợng hàng hoá hay về các thông số kỹ thuật quy định cho hàng hoá
xuất khẩu hay nhập khẩu.
Giấy phép xuất khẩu: Nhà nớc cÊp giÊy phÐp xt khÈu cho c¸c doanh
nghiƯp r¸nh viƯc xuất khẩu lung tung
2.1.3 Trợ cấp xuất khẩu: là những u đÃi tài chính mà Nhà nớc dành
cho ngời xuất khẩu khi họ bán đợc hàng hoá ra thị trờng nớc ngoài. Mục đích
của sự trợ cấp xuất khẩu là giúp cho nhà xuất khẩu tăng thu nhập, nâng cao
khả năng cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu và do đó đẩy mạnh đợc xuất
khẩu. Có hai loại trợ cấp xuất khẩu: gián tiếp và trực tiếp.
- Trợ cấp xuất khẩu trực tiếp nh: áp dụng thuế xuất u đÃi đối với hàng
xuất khẩu, miễn hoặc giảm thuế đối với các nhà xuất khẩu để sản
xuất hàng xuất khẩu Cho các nhà xuất khẩu đợc hởng các giá u
đÃi các đầu vào sản xuất nh điện, nớc, vận tải, thông tin liên lạc, trợ
giá xuất khẩu.
- Trợ cấp xuất khẩu gián tiếp nh: dùng ngân sách Nhà nớc để giới
thiệu, triển lÃm, quảng cáo, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch
xuất khẩu hoặc Nhà nớc giúp đỡ kỹ thuật và đào tạo chuyên gia.
Mức độ trợ cấp phụ thuộc vào: chính sách của Nhà nớc đối với từng mặt
hàng và mức độ cạnh tranh trên thị trờng. Trợ cÊp xt khÈu trùc tiÕp cã xu híng bÞ thu hẹp do sự đấu tranh giữa các Chính phủ có quan hệ buôn bán với
nhau. Ngợc lại, trợ cấp gián tiếp có xu hớng tăng lên và thờng đợc che dấu.
2.1.4 Tỷ giá và các chính sách đòn bẩy có liên quan nhằm đẩy
mạnh xuất khẩu:
Đây là nhân tố ảnh hởng sâu sắc đến quy mô và cơ cấu mặt hàng xuất
khẩu. Một chính sách tỷ giá hối đoái thuận lợi cho xuất khẩu là chính sách duy
trì tỷ giá tơng đối ổn định và ở mức thấp. Kinh nghiệm của các nớc đang phát

triển thực hiện chiến lợc xuất khÈu( s¶n xt híng vỊ xt khÈu )cịng nh ë
ViƯt Nam trong thời gian qua là phải tiến hành phá giá thờng kỳ để đạt đợc

Chuyên đề thực tập tốt nghiÖp

20


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

mức tỷ giá cân bằng đợc thị trờng chấp nhận và sau đó duy trì tỷ giá tơng quan
với chi phí và giá cả đang bị lạm phát trong nớc.
Bên cạnh đó, nếu Chính phủ muốn các nhà sản xuất kinh doanh hớng ra
thị trờng thế giới thì phải giảm bớt sức hấp dẫn tơng đối của việc sản xuất cho
thị trờng nội địa. Điều này đòi hỏi phải giảm thuế quan có tính chất bảo hộ đối
với các ngành công nghiệp đợc u đÃi và tránh quy định hạn ngạch số lợng
nhập khẩu, các nhà sản xuất kinh doanh thờng đầu t vào lĩnh vực có lợi nhuận
sản xuất thay thế nhập khẩu phải giữ ở mức độ phù hợp với lợi nhuận xuất
khẩu. Điều này có nghĩa là bảo hộ bằng thuế quan không đợc cao hơn mức trợ
cấp xuất khẩu và cũng phải thấp nhất đối với các mặt hàng.
Muốn hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả thì chính sách đẩy
mạnh xuất khẩu phải duy trì giá cả tơng đối của các yếu tố sản xuất trong nớc
ở mức độ phản ánh sự khan hiếm của chúng. Nguyên tắc cơ bản là xuất khẩu
những mặt hàng sử dụng nhiều nhất yếu tố sxcó sẵn của nền kinh tế. Để đảm
bảo cho các doanh nghiệp thuộc bất cứ thành phần kinh tế nào của nền kinh tế
quyết định đầu t hay sản xuất phù hợp với nguyên tắc đó thì giá cả tơng đối họ
trả cho lao động, vốn, đất đai không đợc quá chênh lệch với giá đợc hình thành
bởi những lực lợng thị trờng cạnh tranh trên cơ sở quan hệ cung cầu các nguồn

lực đó.
2.1.5 Chính sách đối với cán cân thanh toán quốc tế và cán cân thơng mại:
Trong hoạt động thơng mại quốc tế giữ vững đợc cán cân thanh toán và
cán cân thơng mại có ý nghÜa cùc kú quan träng gãp phÇn cungr cè nền độc
lập và tăng trởng kinh tế nhanh. Tuy nhiên để giữ có cán cân thanh toán quốc
tế cân bằng không có nghĩa là hạn chế nhập khẩu, cấm nhập khẩu hoặc vay
vốn. Cân bằng theo kiểu đó là cân bằng tiêu cực. Vấn đề đặt ra là Nhà nớc phải
có chính sách thích hợp để khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia làm
hàng xuất khẩu với chất lợng cao, đủ sức cạnh tranh với thị trờng quốc tế.
Song song với việc đó là mở rộng quy mô xuất khẩu là đa dạng hoá các
mặt hàng xuất khẩu teong đó chú trọng đến những mặt hàng xuất khÈu chđ
lùc. Cã nh vËy, qc gia míi cã thĨ giảm dần nhập siêu, tiến tới cân bằng xuất
nhập khẩu. Nh vậy, vô hình chung việc giữ cân bằng cán cân thanh toán và cán
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

21


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

cân thơng mại đà chứa đựng những yếu tố thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cđa
mét qc gia.
2. C¸c quan hƯ kinh tÕ qc tÕ:
Trong hoạt động kinh doanh quốc tế, các mối quan hệ kinh tế quốc tế
có tác động và ảnh hởng cực kỳ mạnh mẽ. Đối với hoạt động xuất khẩu cũng
vậy,, khi xuất khẩu hàng hoá sang một nớc nào đó tức là đa hàng hoá thâm
nhập vào một thị trờng quốc gia khác, ngời xuất khẩu thờng phải đối mặt với
những rào cản nh thuế thu nhập hay sự phân biệt đối sử với cá nhà kinh doanh

nớc ngoài, các tiêu chuẩn sản phẩm mang tính chất phân biệt đối sử với hàng
nớc ngoài và đặc biệt là hạn ngạch nhập khẩu. Các rào cản này là chặt chẽ
hay nới láng phơ thc chđ u vµo quan hƯ kinh tÕ song phơng giữa nớc
xuất khẩu và nớc nhập khẩu.
Trong khi đó, với xu hớng toàn cầu hoá nền kinh tế nh hiện nay nhiều
liên minh kinh tế ở mức độ khác nhau đợc hình thành, nhiều hiệp định thơng
mại song phơng, đa phơng giữa các nớc các khối kinh tế cũng đà đợc ký kết
với mục tiêu là giảm bớt thuế quan giữa các nớc tham gia, giảm giá cả và thúc
đẩy hoạt động thơng mại trong khu vực và toàn thế giới. Nếu một quốc gia
tham gia vào liên minh kinh tế và những hiệp định thơng mại ấy thì đó sẽ là
tác nhân tích cực đẩy mạnh hoạt ®éng xt khÈu cđa mét qc gia. B»ng
kh«ng chÝnh nã sẽ trở thành rào cản đối với việc tham nhập thị trờng nớc ngoài
của hàng hoá nớc đó.
Tóm lại, có đợc những mối quan hệ kinh tế quốc tế mở rộng, bền vững
và tốt đẹp sẽ tạo tiền đề thuận lợi cho việc đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu của
một quốc gia. Để làm đợc điều đó các quốc gia cần tăng cờng tham gia vào
các liên minh kinh tế khu vực cũng nh quốc tế và ký kết các hiệp định thơng
mại song phơng cũng nh đa phơng với các quốc gia khác.
2.3 Các yếu tố khoa học công nghƯ
Víi sù ph¸t triĨn nh vị b·o cđa khoa häc công nghệ trong thời gian qua,
nhiều công nghệ tiên tiến đà ra đời tạo ra các cơ hội, nhng cũng gây nên những
nguy cơ đối với tất cả các ngành nghề nói chung và các đơn vị kinh doanh
hàng xuất khẩu nói riêng.

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

22


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Đối với các lĩnh vực sản xuất hàng xuất nhập khẩu, việc nghiên cứu và
đa vào ứng dụng các công nghệ mới, các thành tựu mới của khoa học kỹ thuật
sẽ giúp các đơn vị sản xuất tạo ra đợc nhiều sản phẩm hơn với chất lợng cao
hơn, giá thành rẻ hơn, hợp thị hiếu tiêu dùng hơn. Nhờ đó mà sức cạnh tranh
của sản phẩm đợc nâng cao và lợi nhuận thu đợc cũng cao hơn.
Bên cạnh đó, khoa học công nghệ còn tác động tới các lĩnh vực nh vận
tải hàng hoá, bảo quản hàng hoá, ngân hàng tài chính làm cho các lĩnh vực
này ngày càng đợc mở rộng và phát triển góp phần thúc đẩy xuất khẩu. Hơn
nữa, ngày nay với sự phát triển của công nghệ thông tin, thơng mại điện tử đÃ
giúp xoá bỏ sự ngăn cách về lÃnh thổ, về thời gian nên các giao dịch thơng mại
diễn ra rất nhanh chóng, thuận lợi và bớt tốn kém.
2.5 Điều kiện chính trị, xà hôi và quân sự
Sự ổn ®Þnh hay bÊt ỉn ®Þnh vỊ chÝnh trÞ, x· héi cũng là những nhân tố
ảnh hởng lớn đến hoạt động kinh doanh và kết quả kinh doanh của doanh
nghiệp.Hệ thống chính trị và các quan điểm về chính trị, xà hội suy cho cùng
đều trực tiếp tác động đến phạm vi, lĩnh vực hay mặt hàng, đối tác kinh
doanh. Chẳng hạn các cuộc xung đột lớn nhỏ về quân sự trong nội bộ quốc gia
và giữa các quốc gia sẽ dẫn đến sự thay đổi lớn về các mặt hàng sản xuất. Cụ
thể là xung đột quân sự đà phá vỡ những quan hệ kinh doanh truyền thống,
làm thay đổi hệ thống vận tải và chuyển hớng sản xuất tiêu dïng sang phơc vơ
chiÕn tranh. ChÝnh viƯc chun snag phơc vụ chiến tranh đà làm gián đoạn
hoạt động xuất khẩu do các điều kiện sản xuất thay đổi và quan hệ giữa các
quốc gia bị xấu đi dần dần tạo nên hàng rào vô hình ngăn cản hoạt động kinh
doanh quốc tế.

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

23


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

Chơng ii: phân tích thực trạng hoạt động xuất
khẩu mặt hàng mây tre đan ở unimex hà tây
i. khái quát về unimex hà tây
1. Quá trình hình thành và phát triển:
Công ty xuất nhập khẩu Hà Tây là doanh nghiệp Nhà nớc do Uỷ ban
nhân dân tỉnh Hà Tây quyết định thành lập có nhiệm vơ: tỉ chøc s¶n xt, kinh
doanh xt nhËp khÈu trong các lĩnh vực t liệu sản xuất và t liệu tiêu dùng.
Công ty có t cách pháp nhân do Uỷ ban nhân dân ra quyết định thành
lập doanh nghiệp số 471/QĐ-UB ngày 01 tháng 12 năm 1992.
- Tên bằng tiếng việt: Công ty xuất nhập khẩu Hà Tây .
- Tên giao dịch tiếng Anh:
HA TAY IMPORT- EXPORT COMPORATION.
- Công ty có trụ sở chính tại: 16A Trần Đăng Ninh thị xà Hà Đông
tỉnh Hà Tây.
Công ty xuất nhập khẩu Hà Tây tiền thân là Chi sở ngoại thơng của hai
tỉnh Hà Đông và Sơn Tây đợc thành lâpj tháng 8 năm 1951
Ngày 07/01/1961: Bộ ngoại thơng quyết định thành lập Công ty liên
doanh hàng xuất khẩu tỉnh Hà Đông. Đến tháng 06/1965 thì đổi tên thành
Công ty kinh doanh hàng xuất khẩu tỉnh Hà Tây.
Năm 1976 do sát nhập hai tỉnh Hà Tây và Hoà Bình thành tỉnh Hà Sơn
Bình nên công ty xuất nhập khẩu Hà Tây sát nhập với công ty xuất nhập khẩu
Hoà Bình thành liên hiệp Công ty xuất nhập khẩu Hà Sơn Bình.
Tháng 09/1991 tách tỉnh Hà Sơn Bình thành hai tỉnh Hoà Bình và Hà

Tây. Liên hiệp công ty xuất nhập khẩu Hà Sơn Bình đợc bàn giao các công ty
thu mua hàng xuất khẩu các huyện thuộc tỉnh Sơn Tây cũ do Hà Nội bàn giao
và đổi tên thành Công ty xuất nhập khẩu tỉnh Hà Tây trực thuộc sở Thơng Mại.
Kể từ khi thành lập công ty đà trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm nhng
dù ở giai đoạn nào công ty vẫn không ngừng phấn đấu hoàn thành và hoàn
thành vợt mức kế hoạch của Nhà nớc giao trong từng giai đoạn lịch sử.
Từ khi thành lập cho đến năm 1985, đây là thời kỳ bao cấp, Chính phủ
ta và Chính phủ Liên Xô ký kết Hiệp định thơng mại, sau đó ký kết với các nChuyên đề thực tập tốt nghiÖp

24


Khoa thơng mại

Vũ thị thuý Quỳnh

ớc khác trong phe xà hội chủ nghĩa và các nớc không liên kết. Chức năng
nhiệm vụ của công ty là thu mua hàng hoá vật t theo kế hoạch cung ứng cho
các Tổng công ty thuộc Bộ thực hiện hiệp định ký kết với các nớc.
Từ năm 1981 đến 1985 nhiệm vụ chính vẫn là tổ chức thu gom vật t,
hàng hoá cung ứng cho các Tổng công ty Trung ơng theo kế hoạch, giá mua,
phí và lÃi định mức do các Tổng công ty quy định, đợc nhận trở lại vật t hàng
hoá nhập khẩu do Bộ ngoại thơng phân phối theo giá bao cấp, giá trị ngoại tệ
năm sau cao hơn năm trớc từ 10% đến 30%. Năm 1980 đạt 1,47 triệu rúp, năm
1985 đạt 8,5 triệu rúp bằng 5,8 lần so với năm 1980.
Trong 3 năm( 1983-1985 )nhập khẩu 5,85 triệu RUP/USD cung cấp cho
nông dân 8,531 tấn đạm urê, nhập 60 tấn rayon và go chải dệt lụa trị giá
252.000USD
Trong thời kỳ này hợp tác xà thủ công phát triển, nhiều ngành nghề mới
đợc mở rộng ở nông thôn thu hút hàng chục vạn lao động thủ công chuyên

nghiệp và ngời lao động nông nghiệp, tận dụng thời gian nông nhàn tham gia
sản xuất hàng xuất khẩu nh dệt lụa Vạn Phúc và La Khê, thêu ren ở Thờng
Tín, Phú Xuyên, Thanh Oai, thảm len ở Sài Sơn, Cát Quế, Dơng Liễu mây
tre đan ở Phú Vinh, Trơng yên, Quảng Bị, Phú Nghĩacác mặt hàng sơn mài,
khảm điêu khắc ở Chuyên Mỹ, Bình Minh, Vạn Điển
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ công ty luôn phấn đấu hoàn thành
xuất sắc kế hoạch, đạt đợc nhiều thành tích, năm 1987 đợc vinh dự đón nhận
huân chơng lao động hạng 3.
Từ năm 1986 đến nay, thực hiện chủ trơng đờng lối đổi mới kinh tế của
Đảng và Nhà nớc công ty xuất nhập khẩu Hà Tây cũng chuyển mình và từng
bớc đi lên.
Trong 4 năm đầu 1986-1989, kim ngạch xuất nhập khẩu của công ty
tăng bình quân từ 11%-14%/năm, các mặt hàng thảm len, mỹ nghệ, mây tre
đan vẫn giữ đợc nhịp độ tăng trởng hàng năm của thời kỳ trớc đó. Các mặt
hàng nông sản xuất khẩu tăng nhanh.
Trong 3 năm 1990-1992 đây là giai đoạn khó khăn nhất về kim ngạch
xuất nhập khẩu, giá trị kim ngạch giảm sút, cán bộ cônng nhân viên không đủ

Chuyên đề thực tập tốt nghiÖp

25