Tài liệu Ăn uống mùa hạ ppt

Ăn uống mùa hạ















Việc dưỡng sinh ăn uống trong mùa hạ, Đông y có một
quan điểm hết sức độc đáo, đó là "hạ dưỡng dương"
Mùa có dương khí vượng nhất
Mùa hạ là mùa có dương khí vượng nhất trong năm, thời
tiết nóng bức và ẩm thấp, là thời điểm mà quá trình trao đổi
chất trong cơ thể con người diễn ra mạnh mẽ, dương khí
phát ra ngoài, âm khí tiềm phục ở trong. Các lỗ chân lông
giãn rộng, mồ hôi tiết ra nhiều để điều hòa thân nhiệt,
nhưng cũng vì thế mà tà khí dễ xâm nhập vào trong cơ thể.
Hệ thống mao mạch ngoại vi cũng giãn ra, khí huyết lưu
thông nhanh và mạnh hơn. Công năng của tỳ vị có xu
hướng suy giảm vì nóng bức uống nhiều làm cho dịch vị bị
pha loãng, quá trình tiêu hóa và hấp thu thức ăn dễ bị rối
loạn.
Tiết trời mùa hạ nóng ẩm cũng là điều kiện thuận lợi cho

các vi sinh vật phát triển mạnh (Đông y gọi là tà khí) khiến
cho thực phẩm dễ bị ôi thiu, biến chất càng làm cho nguy
cơ ngộ độc thức ăn tăng cao.
Đông y cho rằng, thử (nắng nóng) là chủ khí mùa hạ, là
dương tà, tính thăng tán dễ làm hao tổn khí và tân dịch của
cơ thể. Thử tà xâm nhập vào cơ thể làm ra nhiều mồ hôi,
làm tổn thương tân dịch (biểu hiện ra bên ngoài bằng các
triệu chứng như: mệt lả, khó thở, có khi đột nhiên ngã lăn
bất tỉnh vì say nắng, nếu không kịp thời bù đắp có thể làm
hao tổn nguyên khí, hơn nữa, thử thường kiêm với thấp (độ
ẩm), thấp là âm tà dễ làm tổn thương dương khí. Đặc điểm
của thấp tà là nặng trệ, kết dính, dễ gây thương tổn tỳ
dương (biểu hiện trên lâm sàng bằng các triệu chứng như
chân tay tê mỏi, cơ thể, đầu nặng như đeo đá, không muốn
ăn, hay đầy bụng, dễ đi lỏng, thậm chí có thể phù nhẹ hai
chân)
Dinh dưỡng mùa hạ
Vì những điều phân tích trên, mùa hạ
nên ăn những thức ăn thanh đạm, hạn
chế đồ béo ngậy, chiên xào, ăn sống, lạnh, rượu để giảm
bớt gánh nặng cho tỳ vị. Trong mùa hạ, Đông y khuyên nên
chú trọng dùng nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng thanh
nhiệt, giải thử, lợi niệu trừ thấp như: dưa hấu, mướp đắng,
dưa chuột, bí đao, đậu xanh, đậu đen, cháo ngũ đậu, cháo ý
dĩ, cháo đậu xanh, cháo biển đậu, cháo lá sen, trà nhân trần,

trà hoa cúc, trà nụ, trà atiso, trà khổ qua Những ngày quá
nóng bức có thể dùng một chút nước ướp lạnh hoặc nước
đá để giúp cơ thể giải nhiệt, nhưng không được dùng nhiều
để tránh làm thương tổn tỳ vị tạo điều kiện cho thấp tà gây

bệnh bên trong. Khi mồ hôi ra nhiều phải chú ý bổ sung đủ
lượng nước đã mất bằng đường ăn uống.
Nên chú ý dùng thêm các đồ ăn thức uống có vị chua ngọt,
cay thơm để nhằm mục đích khai vị. Để bảo vệ nguyên khí
cổ nhân khuyên "Bảy mươi hai ngày mùa hạ nên bớt vị
đắng, tăng vị cay để dưỡng phế khí".
Sau cùng, trong vấn đề dưỡng sinh ăn uống mùa hạ, Đông
y còn có một quan điểm hết sức độc đáo, đó là "hạ dưỡng
dương". Mùa hạ nóng nực tuy phải dùng nhiều đồ ăn thức
uống có tác dụng thanh nhiệt, giải thử, nhưng vẫn cần lấy
ôn ấm làm chính để trợ giúp khí dương. Bởi vì, các nhà
dưỡng sinh Đông y cho rằng, mùa hạ tuy dương khí vượng
thịnh bên ngoài, nhưng khí âm lại tiềm ẩn bên trong cơ thể,
nếu không biết giữ gìn dương khí trong mùa hạ thì đến mùa
đông dễ mắc nhiều thứ bệnh.