Phương pháp tổ chức thực hiện tiết trả bài viết tập làm văn THCS tạ thị kiều nguyễn thị hồng

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM.
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số:……………………………………………
1.Tên sáng kiến:
Phương pháp tổ chức thực hiện tiết trả bài viết Tập làm văn.
2. Lĩnh vực áp dụng: Áp dụng trong lĩnh vực chuyên môn giảng dạy Ngữ văn
THCS.
3. Mô tả bản chất của sáng kiến
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết
Không phải ngẫu nhiên mà trong tất cả các môn học ở trường THCS chỉ có
mơn Ngữ văn là có tiết trả bài viết riêng, bởi nó xuất phát từ đặc trưng môn học,
tiết trả bài đối với bộ môn Ngữ văn là cực kì quan trọng. Thế nhưng có một thực tế
là hầu hết học sinh chưa nhận thức rõ điều này, các em chỉ mong tiết trả bài để xem
mình được mấy điểm? Bạn được mấy điểm? Như thế là xong, nhận bài, xem điểm
rồi cho vào túi đựng bài kiểm tra và nằm im lìm trong đó, các em chưa có ý thức
kiểm tra lại bài, xem mình sai cái gì? Mình cần phải bổ sung điều gì để bài viết sâu
sắc hơn? Và trong thực tế nhiều giáo viên chưa ý thức được sâu sắc vai trò của giờ
trả bài làm văn với ý nghĩa cần và vốn có của nó. Nhiều giờ trả bài chưa đạt hiệu
quả về nhiều mặt cả về chuyên môn, về quy trình, về tâm lí…cụ thể như sau: Việc
chuẩn bị cho giờ trả bài chưa chu đáo. Sự thiếu chu đáo đó bắt đầu từ khâu chấm
bài đến việc tổ chức tiết trả bài trên lớp. Nhiều thầy cô giáo chấm bài chỉ ghi điểm
số bài làm mà khơng có những nhận xét, sửa chữa cần thiết. Đồng thời cũng có
những thầy cơ chấm bài viết của học sinh với thái độ bực dọc, thiếu trân trọng.
Theo tôi hai khuynh hướng ấy đều nên tránh. Nhiều khi chúng ta không coi tiết trả
bài là một tiết học thực sự nên việc thực hiện các quy trình vẫn cịn nhiều hạn chế
thậm chí là khơng có một quy trình mang tính khoa học và sư phạm. Giờ trả bài
nhiều khi thu gọn vào việc làm dàn bài mẫu. Có khi giáo viên dành hết thời gian trả
bài vào việc hướng dẫn dàn bài mà quên đi các yêu cầu khác quan trọng hơn. Về
quy trình tổ chức hoạt động trong tiết trả bài viết cũng có nhiều vấn đề cần bàn.
Tìm ra tiếng nói chung đơi khi cũng rất khó, thậm chí là những tranh cãi khơng có

hồi kết. Có khi giờ trả bài là những giây phút căng thẳng, chờ đợi để biết điểm số
bài làm để rồi sau đó là một khơng khí ồn ào, phân tán trong lớp học. Những giờ


học như thế học sinh không thu hoạch được bao nhiêu kiến thức và những điều bổ
ích cho những bài viết tiếp theo. Đó là hiện trạng trước đây khi chưa áp dụng giải
pháp mới. Ưu điểm của giải pháp cũ mà trước đây tôi đã làm là giúp học sinh và
giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của tiết trả bài viết. Giúp học sinh thấy
được ưu và nhược điểm của bài làm chứ chưa đi sâu vào việc thực hiện từng khâu
trước khi trả bài viết giáo viên phải làm gì? Học sinh phải làm gì? Từ đó, tơi thiết
nghĩ chúng ta cần phải chấn chỉnh và giúp các em có cái nhìn đúng đắn hơn về vấn
đề này. Chính vì vậy tơi tiếp tục đề xuất giải pháp mới “Phương pháp tổ chức
thực hiện tiết trả bài viết Tập làm văn” để khắc phục nhược điểm của giải pháp cũ.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị cơng nhận là sáng kiến
a. Mục đích của giải pháp
Mục đích của giải pháp là để khắc phục hiện tượng học sinh xem thường tiết
trả bài viết và dựa vào việc tìm hiểu thực trạng của tiết trả bài viết trên lớp để giúp
giáo viên định hướng được những việc cần thực hiện trong tiết trả bài viết và giúp
học sinh có cách viết tập làm văn tốt hơn. Tuy nhiên nói đến trả bài là phải nói đến
chấm bài và ghi điểm, thiết nghĩ đó cũng khơng phải là các nội dung ngồi đề tài
này. Cũng cần nói thêm rằng tiết trả bài là một tiết học nên nó cũng phải đảm bảo
các yêu cầu của một tiết học theo hướng đổi mới, tích cực. Cụ thể phải đảm bảo các
nguyên tắc:
- Phát huy tính tích cực học tập của học sinh.
- Tổ chức các hoạt động nhóm.
- Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn.
- Thể hiện tính tích hợp giữa các phân mơn.
b. Nội dung của giải pháp
b1. Tính mới của giải pháp
Thực ra đây khơng phải là vấn đề mới, tuy nhiên xuất phát từ tình hình thực

tế mỗi giáo viên có những quan điểm khác nhau, có cách tổ chức khác nhau trong
tiết trả bài viết nên việc đúc rút ra một quy trình chung Phương pháp tổ chức thực
hiện tiết trả bài viết Tập làm văn là điều cần thiết. Bản thân tôi thấy tiết dạy này
đặc biệt hơn các tiết dạy khác. Vì thế tôi thấy cần quan tâm đến tiết dạy này nhiều
hơn nữa để giúp học sinh tiến bộ hơn trong q trình học tập. Tơi có bám sát tình
hình thực tế giảng dạy trên lớp. Qua thực tiễn dạy học tơi có tổng kết lại kinh
nghiệm và ghi nhận lại kết quả thực hiện.
b2. Sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ


Trước khi viết giải pháp mới tôi đã nghiên cứu kĩ lại giải pháp cũ và tìm hiểu
kĩ lại xem mình đã thiếu sót những gì, tơi tiếp tục tham khảo các tài liệu, bài viết
nói về kinh nghiệm trả bài viết trên báo, trên mạng giáo dục để tìm ra giải pháp mới
cho mình. Sự khác biệt lớn nhất của giải pháp mới so với giải pháp cũ là khi áp
dụng tôi thấy hiệu quả tốt hơn, giúp được học sinh nhiều hơn và thấy được vai trò
của người giáo viên trong tiết trả bài viết là rất quan trọng. Làm sao để giúp học
sinh học tốt hơn; làm sao để giúp các em thấy được ưu và khuyết điểm của mình đó
là điều quan trọng phải làm trong tiết trả bài viết.
Trong thời gian tham gia hoạt động chuyên môn nghiệp vụ cũng như trong
thực tế giảng dạy, tôi thấy nhiều thầy cô giáo chưa quan tâm đến vấn đề này. Thực
ra việc chấm bài và trả bài chu đáo sẽ đem lại nhiều hiệu quả tích cực cho công
việc dạy học môn Ngữ văn.
b3. Cách thức thực hiện
Mỗi thầy cô giáo dạy học môn Ngữ văn cần ý thức được rằng giờ trả bài là
một giờ học sinh động và có tác dụng nhiều mặt. Đây là giờ học được xây dựng
thực sự từ lao động trực tiếp của học sinh, từ vốn liếng nhiều mặt của các em: vốn
ngôn ngữ, vốn tri thức , vốn sống kết hợp với kĩ năng diễn đạt ở dạng văn bản viết.
Qua giờ học này, các em dễ nhận ra mặt mạnh và yếu; mà nhất là mặt yếu, mặt hạn
chế của mình để rút kinh nghiệm trong học tập và rèn luyện kĩ năng làm văn ngày
một tiến bộ hơn.

Trước hết ngay từ đầu giáo viên phải cung cấp cho các em học sinh một số
kiến thức về cách học văn và làm thế nào để có thể học tốt mơn văn, ngồi việc các
em đọc nhiều, viết nhiều thì đặc biệt phải chú ý đến việc lập dàn ý và xác định ý
khi làm bài, nhận ra sai sót trong bài viết trước và rút kinh nghiệm cho bài sau. Khi
các em nhận thức được tầm quan trọng của tiết trả bài và giáo viên làm đúng qui
trình và đạt u cầu thì tiết ấy có thể đem lại lợi ích cao.
Là một giáo viên dạy văn chắc chắn ai cũng đều nhận thức rõ điều này:
Thứ nhất tiết trả bài giúp học sinh củng cố và biết cách xác định yêu cầu của
đề, mà xác định đúng u cầu của đề bài đó là tiêu chí đầu tiên khi học sinh làm
văn, khi xác định đúng yêu cầu của đề, bài viết của các em sẽ đi đúng hướng. Và cứ
như vậy qua nhiều tiết trả bài, học sinh sẽ quen dần với việc xác định yêu cầu cho
bất kì một đề bài nào.
Hơn nữa, tiết trả bài viết giúp học sinh biết cách và hình thành thói quen lập
dàn ý. Tầm quan trọng của việc lập dàn ý thì có lẽ khơng cần phải bàn thêm, thế
nhưng tiếc là hầu hết học sinh của chúng ta đều “bỏ qua” công đoạn này khi làm


bài. Cũng giống như việc chúng ta muốn tạo nên một thân thể hồn chỉnh nhất thiết
phải có bộ sườn; người kiến trúc sư muốn xây dựng được một căn nhà lớn, đẹp, bền
thì nhất thiết phải có bản vẽ (thiết kế), nghĩa là trước khi làm bất kì việc gì, chúng
ta cũng cần phải có ý tưởng và phác thảo ra một bộ khung hoàn chỉnh. Làm văn
cũng vậy, học sinh chúng ta thường quen với cách thấy đề bài là bắt đầu hì hục viết
mà khơng biết là mình đang viết cái gì, hầu như các em bỏ qua khâu lập dàn ý, hay
đúng hơn các em chưa nhận thức đúng tầm quan trọng của nó. Lập dàn ý chính là
việc các em xác định các luận điểm, tìm các luận cứ và luận chứng. Khi có được cái
sườn ấy các em dựa vào đó và tiến hành viết. Làm như vậy sẽ giúp học sinh tránh
được tình trạng xa đề, lạc đề hoặc lan man, bài viết thiếu ý, sót ý….Tiết trả bài cịn
có tác dụng lớn trong việc phát huy năng lực của học sinh khá, giỏi phát hiện và
sửa lỗi cho học sinh trung bình, yếu.
Yêu cầu đầu tiên, đối với một giáo viên trong tiết trả bài cần phải được chuẩn

bị khá kĩ lưỡng, cơng việc chấm bài cực kì quan trọng và tốn khá nhiều thời gian,
tuy nhiên nếu muốn tiến hành tiết trả bài hiệu quả giáo viên bắt buộc phải là người
nắm kĩ điểm yếu, điểm mạnh trong bài làm của từng học sinh một để từ đó có thể
phân loại bài làm của các em.
Trước hết giáo viên sẽ chép lại đề bài lên bảng, sau đó cho học sinh xác định
lại yêu cầu của đề. Xác định yêu cầu của đề các em phải đọc thật kĩ đề, gạch chân
những từ quan trọng, từ đó sẽ nhận ra đề yêu cầu gì và phạm vi dẫn chứng.
Dựa trên những ý cơ bản trên các em có thể dễ dàng tiến hành bài viết của
mình và đảm bảo một điều các em sẽ khơng rơi vào tình trạng lạc đề, xa đề, thiếu ý
hoặc viết lan man. Hơn nữa khi lập dàn ý các em sẽ nhận ra được luận điểm nào là
luận điểm trọng tâm để biết cách phân bố thời gian hợp lí khi làm bài.
Phân loại bài làm của học sinh và đánh giá nhận xét: Bài làm của học sinh
giáo viên có thể phân thành 4 cấp độ sau:
- Những bài làm tốt, đảm bảo đầy đủ yêu cầu của đề, mắc ít lỗi diễn đạt
(điểm 8,9,10)
- Bài làm xác định đúng yêu cầu của đề, biết cách triển khai các ý, nhưng cịn
thiếu hoặc sót một vài ý, còn mắc một số lỗi diễn đạt (điểm 5, 6,7)
- Bài làm nắm được yêu cầu của đề, chưa biết cách triển khai các ý, lỗi diễn
đạt nhiều (điểm 1,2,3,4)
- Bài làm hoàn toàn lạc đề (điểm 0)
Từ việc phân loại cụ thể ấy giáo viên tiến hành nhận xét:


- Nêu tên cụ thể và khen những cái hay trong các bài làm đạt điểm cao. Có
thể chọn một số câu, đoạn viết hay, đọc cho lớp nghe. Khuyến khích phát huy
những điểm mạnh ấy.
- Việc làm cần dành nhiều thời gian hơn cả là giúp học sinh nhận ra lỗi trong
bài làm của mình và biết cách sửa chữa những lỗi ấy. Những lỗi thường gặp nhất
trong bài làm của các em cụ thể như:
+ Lỗi chính tả: Dẫu biết rằng đây là việc đáng lẽ ra chỉ có ở học sinh Tiểu

học, thế mà đọc văn của học sinh THCS hiện nay liệu được mấy bài là chúng ta
không gặp lỗi này? Giáo viên cần nêu cụ thể để các em nhận ra lỗi và biết cách viết
đúng chính tả, bởi đây là yêu cầu tối thiểu nhất mà bắt buộc mỗi học sinh đều phải
làm được.
+ Lỗi diễn đạt: Trong q trình chấm bài có lẽ giáo viên nào cũng như tơi,
trong một lớp có rất ít giáo viên khơng phải sửa lỗi diễn đạt (có chăng chỉ được 1,2
em), còn lại hầu hết các em đều diễn đạt kém. Nguyên nhân là do đâu? Giáo viên
nên chỉ ra để các em có phương pháp khắc phục.
Thứ nhất do thiếu vốn từ, thực tế có một số em hiểu đấy nhưng không biết
diễn đạt như thế nào. Vốn tiếng Việt của chúng ta rất giàu và đẹp vậy mà đọc một
số bài làm của học sinh người khác sẽ có cảm tưởng tiếng Việt của chúng ta thật
nghèo nàn. Chính vì vậy, muốn khắc phục tình trạng trên các em phải trau dồi thêm
vốn từ bằng cách đọc nhiều, bởi đọc sách là cách tốt nhất giúp các em bổ trợ thêm
vốn ngôn ngữ của bản thân mình. Ngồi ra các em cũng cần phải học cách tự phát
triển ngơn ngữ của mình bằng cách phát biểu ý kiến, trình bày một vấn đề trước tập
thể. Việc này sẽ giúp các em diễn đạt lưu loát và trôi chảy hơn.
Nguyên nhân nữa là do các em hiểu sai kiến thức nên diễn đạt lan man. Sai
sót này hết sức nghiêm trọng cần phải khắc phục.
Để tiến hành việc sửa lỗi cho học sinh, trong tiết trả bài viết giáo viên nên
chú ý thống kê những lỗi sai cơ bản của học sinh vào giáo án như: lỗi chính tả, lỗi
dùng từ, lỗi đặt câu, cách diễn đạt,… Giáo viên nên thống kê bằng cách chia làm
hai cột, một bên là lỗi sai, một bên là cách sửa. Đến lớp giáo viên vừa kết hợp lời
nói và việc ghi bảng để trình bày tiết dạy về cách sửa lỗi để giúp học sinh nhận ra
những hạn chế trong bài viết của mình và có ý thức khắc phục trong lần sau. Kế
tiếp nếu còn thời gian giáo viên có thể cho một số em có bài viết hay, tiến bộ đọc
bài làm của mình cho cả lớp nghe để rút kinh nghiệm và học tập.
Với cách làm này tiết trả bài sẽ khơng cịn là tiết học nhàm chán, học sinh
phải ngồi nghe giáo huấn mà các em sẽ có hứng thú hơn. Và cũng từ việc sửa lỗi

ấy, các em sẽ tự rút ra kinh nghiệm cho bản thân mình để những bài viết sau khơng
lặp lại những lỗi ấy nữa.
b 4. Các bước thực hiện của giải pháp mới
Để đạt được tiết trả bài viết Tập làm văn tốt bản thân giáo viên chúng ta
phải xem trọng tiết dạy này hơn bao giờ hết. Càng bám sát thực tế nhiều thì kết quả
thu được càng cao. Giáo viên phải đầu tư thật nhiều thì mới có hiệu quả, mới thu
được sự chú ý của học sinh, làm cho học sinh thấy được tiết trả bài viết là quan
trọng đối với bản thân các em. Bởi vì nó là cả q trình đánh giá năng lực của các
em, để các em nhận biết được cái đúng, cái sai, những ưu điểm và hạn chế của
chính mình, giúp cho tiết học trở nên sinh động thì đến bài viết tiếp theo các em sẽ
tiến bộ hơn, sẽ có hiệu quả hơn vì các em đã được rút kinh nghiệm từ tiết trả bài
viết trước. Để đạt được những hiệu quả đó giáo viên cần thực hiện các khâu sau :
Đầu tiên là khâu ra đề: Giáo viên phải nghiên cứu kĩ tình hình học tập của
học sinh mình, đặc điểm của địa phương mình để ra đề cho phù hợp tránh xa rời
thực tế hoặc cho đề không phù hợp dẫn đến việc học sinh không hiểu và không biết
cách làm. Nhất là đối với văn miêu tả, học sinh ở đồng bằng mà cho các em miêu tả
cảnh biển, cảnh núi rừng thì các em khó mà viết bài đạt hiệu quả cao và ngược lại
học sinh ở miền núi mà cho tả cảnh sông nước, đồng bằng thì thật khó cho các em.
Cịn trong văn nghị luận trước đây ra đề có dùng cụm từ "Hãy chứng minh, hãy
giải thích". Nay có thể khơng sử dụng những cụm từ trên. Như vậy các em có thể
sử dụng nhiều thao tác làm bài. Các em có thể đưa ra ý kiến tranh luận để ca ngợi,
để phê phán, phân tích hoặc khun nhủ. Tìm hiểu đề để xác định vấn đề cần nghị
luận để tránh khỏi lạc đề, xa đề. Vấn đề của đề bài mang tính chất trung tính, chưa
thể hiện rõ tư tưởng, quan điểm của người viết. Cách ra đề như vậy để các em bày
tỏ quan điểm, tư tưởng của mình một cách dễ dàng hơn. Cách ra đề như vậy gần
gũi cuộc sống để các em dễ dàng trong việc xác lập luận cứ.
Sau đó, các em tìm ra cách lập luận cho luận điểm. Có nhiều cách nhưng các
em mới học đến phần lí thuyết chung của bài văn nghị luận. Giáo viên giúp các em
lập dàn bài cho bài nghị luận.
Tiếp theo là khâu thực hiện bài viết trên lớp: Giáo viên phải gác kiểm tra

nghiêm túc, trung thực, phải thực sự công bằng, không để các em coppy bài nhau
hoặc trao đổi khi làm bài, viết sẳn bài viết ở nhà rồi nộp cho giáo viên,…Bởi đặc
điểm của môn Tập làm văn là địi hỏi các em ngồi năng khiếu cần phải biết sáng
tạo, giáo viên cần động viên các em nhập tâm và nghiêm túc khi làm bài. Phải đầu
tư thật nhiều thì bài viết của các em mới đạt chất lượng cao.


Quan trọng nhất là khâu chấm bài kiểm tra: Như đã trình bày ở trên, muốn
thực hiện tiết trả bài nghiêm túc, có hiệu quả về mặt chun mơn chúng ta phải bắt
đầu từ bước chấm bài. Chấm bài vừa là một nghệ thuật vừa là kĩ thuật. Nói đến
nghệ thuật là nói đến cách chấm bài. Có người chấm bài nhanh nhưng vẫn chính
xác, có người chấm bài chậm, đọc kĩ mà vẫn đánh giá không đúng về bài làm của
học sinh. Ngồi ra, cịn là quan điểm, thái độ của người chấm đối với bài làm. Nói
đến kĩ thuật là nói đến chun mơn nghiệp vụ, tính khoa học trong việc chấm bài
thể hiện qua đáp án, biểu điểm cụ thể, vì vậy địi hỏi phải cơng bằng và chính xác
khơng có sự sai lệch lớn trong cùng một lớp cũng như giữa các thầy cô giáo trong
cùng tổ chuyên môn. Hiện tượng đánh giá không đúng bài làm của học sinh khơng
phải là hiếm. Có khi chênh nhau trong cùng một thang điểm, có khi độ chênh lại
vượt ra ngồi thang điểm. Thậm chí nhiều thầy cơ giáo cho rằng độ chênh giữa các
bài làm tương đương về chất lượng có thể lên 1 đến 2 điểm là điều có thể cho phép!
Quan niệm dễ giải ấy dẫn đến việc tùy tiện trong chấm bài Tập làm văn của học
sinh. Theo tôi, chúng ta phải dần dần thay đổi cách nghĩ như trên bởi vì thực chất
đó là sự khơng cơng bằng, thiếu chính xác, thiếu khoa học và không tôn trọng thành
quả của học sinh. Nhân đây, tôi cũng xin đúc rút một số việc cần làm sau đây để
việc chấm bài được nghiêm túc hơn.
Tôi nghĩ chấm bài đây là công việc lao động mà người dạy có thể đánh giá
tình hình học tập của học sinh, sự tiến bộ của học sinh trong môn học Ngữ văn.
Thơng qua chấm bài giáo viên có thể đánh giá kĩ năng của học sinh, mà đặc biệt là
kĩ năng làm văn, kĩ năng viết văn. Thông qua việc chấm bài và trả bài giáo viên có
thể giúp học sinh nhận ra những sai sót, những hạn chế của các em và giúp các em

khắc phục trong những bài viết tiếp theo.Qua việc chấm bài và trả bài, giáo viên có
thể tự đánh giá q trình dạy học của mình và có biện pháp nhằm nâng cao hiệu
quả dạy bộ môn Ngữ văn. Lao động chấm bài là một việc làm có thể hiện nhiệt
tình, trách nhiệm và tâm huyết của người thầy giáo đối với nghề nghiệp cũng như
đối với học sinh. Có thể thấy cả tình cảm và cách ứng xử của thầy giáo với học sinh
trong việc chấm bài và trả bài. Thậm chí có người đặt vấn đề nếu đó là bài làm của
con em chúng ta thì liệu chúng ta có ghi những lời phê nặng nề hoặc phê phán
những lỗi sai một cách gay gắt hay khơng! Theo tơi tính sư phạm và tính nhân văn
của người dạy học mơn Ngữ văn thể hiện rất rõ trong việc chấm bài và trả bài cho
học sinh. Công việc chấm bài và trả bài là một việc làm thường xuyên của người
giáo viên nói chung. Đặc biệt với người giáo viên dạy môn ngữ văn, đây là một
cơng việc mà người dạy học có thể đánh giá mức độ thành thạo về kĩ năng, mức độ


tiếp thu kiến thức của học sinh, qua đó mà giáo viên có thể phần nào tự đánh giá
cơng việc đạy học của mình và có biện pháp điều chỉnh sao cho hợp lí, phù hợp với
tình hình học tập của học sinh. Tuy nhiên không phải lúc nào công việc chấm bài
và trả bài cũng được giáo viên quan tâm đúng mức. Cịn về phía học sinh: Bài làm
là thành quả lao động sáng tạo của học sinh. Các em mong đến giờ trả bài để được
biết thầy cô giáo đã đánh giá bài làm của mình như thế nào. Cho nên cũng dễ hiểu
khi giờ trả bài là một trong những giờ học được các em trông đợi nhất, kể cả các
em thường có mức điểm khơng cao cũng có tâm lí như thế. Qua việc phân tích lỗi
sai trong bài làm, học sinh có thể tự điều chỉnh và rút ra nhiều kinh nghiệm trong
học tập nhằm đạt đến sự tiến bộ trong học tập môn Ngữ văn. Điểm số cũng là điều
quan trọng đối với các em. Học sinh mong đến giờ trả bài để biết được mình bao
nhiêu điểm, mà đối với học sinh thì điểm số là điều rất có ý nghĩa trong việc học
tập. Đôi khi việc cho điểm của thầy cô giáo cũng làm thay đổi tinh thần và thái độ
học tập của học sinh. Chính vì thế khi chấm bài giáo viên phải tập trung đọc kĩ từng
bài viết của các em để tìm ra ưu điểm và hạn chế của mỗi bài viết. Trong quá trình
chấm bài cần ghi cụ thể lỗi sai ra giấy sau đó tổng hợp lại những lỗi sai cơ bản mà

các em thường mắc ghi cụ thể vào giáo án và nêu phương hướng khắc phục cho
từng lỗi. Chú ý thống kê điểm từng lớp để biết được năng lực chung của các em để
đối chiếu việc ra đề có phù hợp với trình độ của học sinh chưa.Nhân đây, tôi cũng
xin đúc rút một số việc cần làm sau đây để việc chấm bài được nghiêm túc hơn.
Các yêu cầu khi chấm bài: Trước hết cần phải xác định các tiêu chí đánh
giá bài làm của học sinh. Tiêu chí này được xây dựng trên cơ sở yêu cầu của đề
bài về nội dung kiến thức và rèn luyện kĩ năng viết văn bản, phương pháp làm bài.
Sở dĩ phải xây dựng tiêu chí đánh giá cho từng bài Tập làm văn vì mỗi bài văn là
một bước thể hiện yêu cầu giáo dục rèn luyện được chương trình hóa theo từng
kiểu bài nhất định. Thực ra các tiêu chí này cũng đã được mỗi giáo viên xây dựng
khi chấm bài nhưng có thể cách xây dựng từng tiêu chí , từng thang điểm ở mỗi
thầy cô giáo là không thống nhất dẫn đến việc đánh giá học sinh có thể là khơng
đồng đều cùng một trình độ. Việc thống nhất tiêu chí chấm bài (hướng dẫn chấm)
có thể tránh được tình trạng chấm bài theo cảm tính.
Khi chấm bài giáo viên cũng cần căn cứ vào những yếu tố phổ biến nhất của
học sinh trong cùng một lớp để tiếp tục rèn luyện cho các em. Những yếu tố này
được giáo viên bộ mơn đúc kết qua các bài làm trước, nhờ đó mà giáo viên có thể
thấy được sai sót phổ biến để tiếp tục sửa chữa không chỉ trong một bài làm mà cả
trong q trình dạy học. Bên cạnh đó, mỗi bài làm cũng tập trung vào việc rèn


luyện các yêu cầu kiến thức, kĩ năng cụ thể. Đối với từng bài làm cụ thể của học
sinh, giáo viên lại phải theo dõi những chỗ yếu nhất để tiếp tục uốn nắn, rèn luyện.
Chấm một bài văn vừa là chấm theo yêu cầu chung cho cả lớp, đồng thời lại còn
chú ý yêu cầu riêng ở từng học sinh.
Về thái độ của giáo viên khi chấm bài : Chấm bài văn không nên chấm theo
kiểu thủ - vĩ nghĩa là chỉ đọc phần mở bài và kết bài để đánh giá và cho điểm.
Không nên chấm bài theo định kiến và ấn tượng với học sinh. Điều này dễ dẫn đến
việc không thấy được sự tiến bộ của học sinh yếu, cái hay của học sinh trung bìnhkhá, sự chủ quan của học sinh khá-giỏi. Không nên tỏ rõ sự chê bai trên bài làm của
học sinh. Thay vào đó là những lời nhận xét đánh giá, chỉ ra chỗ sai cụ thể. Có thể

dùng kí hiệu đã được qui ước để nhắc nhở, những kí hiệu này cũng giúp cho giáo
viên dễ dàng tổng hợp những sai sót để nhận xét, đánh giá chung về bài làm của cả
lớp trong một lượt làm bài.
Trong quá trình chấm bài thì việc phê bình, nhận xét của giáo viên cũng hết
sức quan trọng. Giáo viên phải tập trung đọc kỹ từng bài viết của các em để tìm ra
ưu điểm và hạn chế của mỗi bài viết. Giáo viên nên phê một cách chân thực. Về lời
phê: Chấm bài xong phải ghi lời nhận xét cụ thể. Lời nhận xét phải thể hiện hai
phần: khen và chê. Phải thấy được sai sót tiêu biểu nhất, phải thấy được các em có
tiến bộ hay chưa để có hướng phấn đấu ở bài làm sau. Lời phê trong bài làm phải
ân cần, chu đáo. Tránh những lời nhận xét chung chung, ít bổ ích, chỉ mang tính
xếp loại như: còn yếu, khá, thường, giỏi,…Tránh những lời phê thiếu trân trọng,
thiếu tính khích lệ. Có ý kiến cho rằng xem lời phê trên bài văn học sinh có thể
thấy được người thầy dạy văn đó như thế nào-nói như vậy thiết nghĩ là khơng q
lời. Theo tơi nếu bài viết hay, có tiến bộ giáo viên nên khen học sinh ngay (ghi cụ
thể ở chỗ lời phê) để động viên kịp thời tinh thần học tập của các em, khuyến khích
các em phát huy năng lực của mình.Ví dụ những câu nhận xét ưu điểm như “Bài
viết có sáng tạo, lập luận chặt chẽ, lí lẽ phù hợp” hay “Bài viết có bố cục rõ ràng,
hình thức sạch đẹp, chữ viết dễ xem, khơng sai lỗi chính tả, đáng khen”,…. Nếu là
hạn chế giáo viên cần phê để các em nhận ra hạn chế của mình nhưng nhớ khơng
phê q mức để tránh mặc cảm cho học sinh. Ví dụ: Bài viết có nhiều hạn chế về
mặc hình thức, nội dung giáo viên có thể phê “Bài viết trình bày chưa đẹp, nội
dung chưa sâu sắc, cần cố gắng” hoặc “Bài viết có bố cục chưa rõ ràng, cịn sai
nhiều lỗi chính tả, diễn đạt chưa tốt, chữ viết khó xem, cần rèn luyện chữ viết” hay
“Bài viết ý còn rời rạc, lập luận chưa chặt chẽ, lí lẽ chưa phù hợp, cần học hỏi
thêm”,…. Đối với các em học yếu giáo viên lúc nào cũng phải động viên các em


bằng câu: “Cần cố gắng” hoặc “Cần nổ lực trong học tập” chứ không nên phê
“Bài viết quá tệ, lười, khơng học hành gì cả”, … Phê như thế (bài viết q tệ ,lười,
khơng học hành gì cả…) nó khơng đem đến tác dụng cho học sinh và cũng không

đúng đặc trưng bộ mơn mà ngược lại nó làm mất ý chí phấn đấu của các em.
Nếu chúng ta làm tốt cơng việc phê bình này thì khi đến tiết trả bài viết mỗi
em đều nhận thức một lời phê phù hợp. Từ đó, các em nghĩ giáo viên có quan tâm
đến bài viết của mình, các em sẽ khắc phục và phấn đấu. Bài viết sau các em sẽ làm
tốt hơn. Cịn các em học yếu cũng có tinh thần phấn đấu nếu được khen và không
bị xúc phạm. Có khi bài viết sau các em viết tốt hơn bài viết trước, lúc này giáo
viên có thể phê “Có tiến bộ, cần phát huy” để giúp các em nhận ra ưu điểm, năng
lực của mình và đủ tự tin để viết tiếp các bài sau.
Từ đó, cho thấy việc phê bình hết sức quan trọng nó tác động rất lớn đến học
sinh. Nếu làm tốt cơng việc phê bình thì đến khi trả bài viết giáo viên chỉ tập trung
những lỗi cơ bản mà giáo viên đã thống kê khi chấm bài, ghi cụ thể vào giáo án,
phân ra dạng lỗi (Ví dụ: lỗi lặp từ, lỗi về dấu câu, lỗi dùng từ, lỗi chính tả, lỗi diễn
đạt, lỗi về nội dung như ý rời rạc, chưa chính xác, hình thức chưa đẹp,…). Sau đó,
sửa cụ thể lên bảng và nêu hướng khắc phục cho từng lỗi. Vừa cho học sinh thấy
được các lỗi chung vừa thấy các lỗi sai cụ thể của mình trên bài viết.
Về ghi điểm: Thường thì giáo viên có thể ghi điểm sau khi đã đọc, nhận xét
tổng hợp về bài làm, có đối chiếu với những bài làm trước. Điểm số là kết quả cuối
cùng của bài làm, của việc chấm bài. Điểm số tất nhiên phải tuân theo những tiêu
chí đánh giá được đặt ra nhưng cũng cần xem xét theo tình hình chung của cả lớp
và đặc thù của một số học sinh cần được quan tâm đúng mức.
Mọi công việc trên mỗi giáo viên khi dạy môn Ngữ văn đều phải làm. Nhưng
mức độ làm của mỗi người lại khác nhau nên dẫn đến hiệu quả khác nhau. Khi làm
các cơng việc trên địi hỏi giáo viên phải thoải mái về tinh thần (Không nên chấm
bài lúc tinh thần chưa ổn định), phải tập trung, phải có lịng u thương học sinh,
tất cả vì đàn em thân yêu, vì sự tiến bộ của mơn học, vì tương lai của đất nước địi
hỏi người giáo viên phải có tâm huyết với nghề dạy học. Đặc biệt mơn Ngữ văn địi
hỏi giáo viên không chỉ dạy kiến thức mà quan trọng hơn đó là dạy người. Sự
nghiệp trồng người của chúng ta sau này có thành cơng hay khơng một phần là do
giáo viên dạy văn. Chúng ta không chỉ giúp cho các em rèn luyện kĩ năng nói
chuyện lưu lốt mà còn rèn cho các em kĩ năng viết, kĩ năng tạo lập văn bản.

Những kĩ năng này chỉ có ở mơn viết Tập làm văn. Và kết quả đó được thể hiện


qua tiết “Trả bài viết” nó sẽ phản ánh đúng tình hình thực tế học tập và rèn luyện
của từng học sinh.
Công việc trả bài viết của giáo viên cũng hết sức phức tạp, nó địi hỏi giáo
viên phải bám sát thực tế, càng thực tế càng có hiệu quả cao. Bởi sau này các em có
viết tốt hay khơng là do một phần được trãi qua, được rút kinh nghiệm từ các tiết
trả bài viết trước.
b5.Phương pháp tổ chức thực hiện tiết trả bài viết Tập làm văn: Đây là
phần trọng tâm của chuyên đề. Một giờ trả bài cũng cần được chuẩn bị chu đáo trên
giáo án theo một tiến trình sư phạm cần thiết. Qua thực tế dạy học bộ mơn, tơi rút
ra được quy trình tối ưu sau đây để tiết trả bài có thể đạt được hiệu quả cao nhất:
Hoạt động 1: Nêu những yêu cầu chính của bài làm: Căn cứ vào những dữ
kiện về đề bài, về tình hình làm bài của học sinh, giáo viên xác định các yêu cầu cụ
thể về kiến thức , tư tưởng, kĩ năng, phương pháp. Những u cầu đó phải được
giáo viên cơng bố để định hướng cho học sinh đánh giá kết quả làm bài của cả lớp
và của bản thân học sinh.
Hoạt động 2: Xây dựng dàn bài mẫu. Mục đích của việc xây dựng dàn bài
mẫu là để cả lớp rút kinh nghiệm về nội dung và phương pháp làm bài. Từng học
sinh qua đó có thể tự mình rút kinh nghiệm chỗ được, chỗ chưa được của mình qua
bài làm. Nên dành thời gian cho học sinh thắc mắc về dàn bài mẫu. Có thể cho học
sinh chép dàn bài mẫu để học tập và tự sửa bài ở nhà. Giáo viên nên nhắc lại dàn ý
và thang đểm đã thống nhất trước khi làm bài để giúp các em định hình lại những
kiến thức mà mình cần đạt.Giáo viên nên dành một khoảng thời gian ngắn vừa đủ
cho các em đọc lại bài viết của mình để đối chiếu với đáp án. Dành thêm một
khoảng thời gian cho học sinh nêu thắc mắc (nếu có). Có thể có chỗ các em thấy
hài lịng nhưng cũng có chỗ các em chưa hài lòng trong lời phê của giáo viên hoặc
chưa hài lòng về số điểm mà giáo viên chấm. Vì chấm bài do số lượng bài nhiều,
mỗi em mỗi vẻ, đôi lúc giáo viên cũng phải có sai sót hoặc nhầm lẫn. Vì thế giáo

viên nên phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết trả bài viết. Động viên các
em mạnh dạng đưa ý kiến hoặc nêu thắc mắc. Từ đó giáo viên căn cứ vào tình hình
thực tế mà có cách xử lí phù hợp cho từng tình huống.
Hoạt động 3: Tổng kết (nhận xét, đánh giá) tình hình làm bài của học
sinh. Khi tổng kết về tình hình làm bài của học sinh cần nêu được:
- Tinh thần, thái độ của học sinh khi làm bài.
- Những ưu điểm và nhược điểm chính.
- Những cá nhân đáng biểu dương.


- Những hiện tượng đáng chú ý.
- Kết quả chung của cả lớp và của cá nhân tiêu biểu.
Khi tổ chức hoạt động này giáo viên nên có thái độ khen nhiều hơn chê. Nếu
là chê cũng nên ân cần, nhẹ nhàng để các em học sinh yếu khỏi có mặc cảm về sự
yếu kém của bản thân trong học tập bộ môn Ngữ văn.
Hoạt động 4: Trả bài cho học sinh. Sau khi học sinh nắm được yêu cầu bài
làm và sơ bộ đánh giá bài làm của mình, giáo viên mới trả bài cho học sinh. Trước
khi trả bài, giáo viên cũng cần chuẩn bị tư tưởng chung cho cả lớp. Đây là bước mà
học sinh nơn nóng nhất bởi tâm lí của học sinh bao giờ cũng mong muốn biết điểm
số của bài làm. Sau khi trả bài, giáo viên nên dành thời gian cho học sinh đọc lại
bài làm của mình cũng như của các bạn trong nhóm: xem lại những chỗ thầy cơ
giáo phê hoặc lưu ý bằng mực đỏ. Đây là công việc cần thiết để học sinh chuyển
sang một hoạt động khác quan trọng hơn là sửa lỗi trong bài làm của mình của bạn.
Sau khi phát bài ra giáo viên đề nghị các em giữ gìn bài viết cẩn thận
khơng xé bỏ, để tự đọc rút kinh nghiệm cho lần sau bởi vì “Thất bại là mẹ thành
cơng”. Có em tự ái vì điểm thấp nên cảm thấy xấu hổ trước bạn bè, thầy cô, cha mẹ
và tự ý xé bỏ hoặc ném nó đi. Khi phát hiện những trường hợp như thế giáo viên
cần khéo léo nhắc nhở các em không được sai phạm. Điểm số chỉ là hình thức bên
ngồi lần này điểm thấp lần sau điểm sẽ cao hơn nếu em chịu học và có cố gắng
“Cần cù bù thông minh”. Nhân tố con người mới là quan trọng các em cần phải học

hỏi kinh nghiệm từ trong thất bại, biết vượt lên khó khăn, khơng đầu hàng hồn
cảnh, không lùi bước khi chưa thành công. Là con người nhất là học sinh phải biết
phấn đấu, biết tiến về phía trước. Giáo viên cần giáo dục học sinh ngay khơng để
tình trạng này diễn ra vào lần sau. Và đối với học sinh có điểm cao, giáo viên cũng
cần giáo dục ý thức phấn đấu luôn trau dồi trong học tập khơng nên ỷ lại vào khả
năng của mình …
Đặc biệt hơn nữa là trong khi trả bài giáo viên tránh nêu tên những học sinh
có nhiều lỗi sai để tránh cho các em mặc cảm mà chỉ nêu chung chung không nêu
cụ thể lỗi của em nào. Làm như thế ta sẽ nhắc nhở chung được cho cả lớp. Ngược
lại khi khen những em có bài viết tiến bộ thì nên khen trước lớp, gọi các em đứng
dậy đọc bài viết của mình cho cả lớp nghe để rút kinh nghiệm. Tóm lại, khen thì
nói thẳng cịn chê thì nói tránh. Điều này cũng phù hợp với tâm sinh lý của học
sinh cấp II, các em thích được khen hơn là bị chê.
Hoạt động 5: Sửa lỗi điển hình


Đây là một trong những hoạt động quan trọng của tiết trả bài bởi mục đích
cao nhất của giờ sửa bài là phát hiện và khắc phục tồn tại của bản thân học sinh
trong làm văn và rút kinh nghiệm để sửa chữa trong các bài làm sau.
Như trên chúng tơi đã trình bày, muốn sửa bài chu đáo thì ở khâu chấm bài,
giáo viên phải chuẩn bị thật chu đáo, phải ghi chép thật cụ thể các lỗi tiêu biểu để
việc định hướng sửa bài có hiệu quả hơn.
Việc sửa lỗi nên tập trung vào các mặt sau đây:
a.Sai sót về nội dung và phương pháp làm bài
- Lỗi lạc đề: chưa hiểu đề nên sai lạc về nội dung và phương pháp.
- Lỗi lệch đề: chưa xác định đúng trọng tâm yêu cầu bài làm.
- Lỗi lậu đề: bỏ sót một số yêu cầu cần thực hiện trong đề bài.
b.Sai sót về hình thức bài làm
- Nhóm lỗi về dùng từ, lỗi chính tả.
- Nhóm lỗi về viết câu văn, diễn đạt ý.

- Nhóm lỗi về đoạn văn, bố cục.
- Nhóm lỗi về trình bày bài làm ...
Khi hướng dẫn sửa lỗi nêu trên, giáo viên cần chuẩn bị các dẫn chứng cụ thể
lấy từ bài làm của học sinh. Tránh nói chung chung thiếu tính cụ thể sẽ khơng có
tác dụng sửa lỗi cho học sinh.
Có thể tổ chức hoạt động nhóm nhỏ để học sinh cùng thảo luận, phát hiện và
nêu hướng giải quyết.
Sau khi giáo viên hướng dẫn sửa bài chung, cho học sinh trao đổi bài làm
trong nhóm để cùng đọc và rút kinh nghiệm. Có thể cho các em chấm bài nhau,
cùng chỉ ra các sai sót trong bài làm và ghi vào phiếu học tập hoặc vở bài tập.
Giáo viên cũng nên dành thời gian cho học sinh nêu lên những thắc mắc về
bài làm của mình, của các bạn trong nhóm, kể cả những thắc mắc về điểm số.
Giáo viên có thể chủ động đến với một vài em mà mình biết rằng những em
đó có những vấn đề cần thắc mắc hay thất vọng.
Hoạt động 6: Đọc bài văn tiêu biểu.
Có thể đọc một vài đoạn văn hay, nêu một vài ý hay hoặc đọc cả bài văn tiêu
biểu tùy theo tình hình lớp học. Sau khi đọc, có thể cho học sinh nhận xét, đánh giá
về bài văn, đoạn văn ấy để các em cùng học tập. Khi thực hiện hoạt động này,
không nên tập trung vào một số học sinh giỏi của lớp mà còn chú ý vào cả những
em trung bình, khá nhưng có tiến bộ trong làm bài để khuyến khích, động viên học
sinh.Giáo viên khơng nêu tên học sinh có bài viết mà giáo viên đã đọc cho cả lớp
nghe.
Hoạt động 7: Củng cố, dặn dò:
- Củng cố cho học sinh về phương pháp thực hiện kiểu bài.
- Nhấn mạnh những yêu cầu quan trọng trong việc tạo lập văn bản.
- Tổng kết các lỗi sai phổ biến, cơ bản để rút kinh nghiệm.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp


Thực ra một tiết học chỉ gói gọn trong khoảng thời gian 45 phút ngắn ngủi và

để làm được tất cả những việc trên không hề đơn giản, tuy nhiên chúng ta có thể
làm được nếu học sinh hợp tác với giáo viên, hơn nữa khi tiến hành thường xuyên
như vậy chúng ta sẽ thấy chẳng có gì là khó khăn cả. Từ thực tế dạy học của bản
thân tôi nhận thấy nếu cả giáo viên và học sinh nắm được tầm quan trọng của một
tiết trả bài và có phương pháp tiến hành hợp lí thì nó sẽ mang lại hiệu quả cao cho
quá trình học tập của mỗi học sinh.Giải pháp này có thể áp dụng cho giáo viên
trong việc giảng dạy học sinh cấp II.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp
Sau nhiều năm nghiên cứu thực hiện chuyên đề, qui trình Phương pháp tổ
chức thực hiện tiết trả bài viết Tập làm văn 7 đã được áp dụng vào thực tế dạy
học của bản thân cũng như của các đồng nghiệp trong tổ chun mơn. Tơi thấy đề
tài đã phát huy tính hiệu quả về nhiều mặt:
- Học sinh có hứng thú hơn trong giờ học.
- Hiệu quả sửa bài cao hơn.
- Chất lượng bài làm được nâng lên. Cụ thể như sau
- Điểm bài viết số 1, 2,3 của lớp 74, 75 và 76 (Học kì I năm học 2013-2014)
Lớp Sĩ số Bài viết số 1 Bài viết số 2
Bài viết số 3
5 ↑
↓5
5↑
↓5
5↑
↓5
7
33 29/33 4/33 31/33 2/33
32/33
1/33
5
7

34 29/34 5/34 32/34 2/34
33/34
1/34
6
7
34 27/34 7/34 34/34 0/34
34/34
0/34
4
5
6
- Điểm bài viết số 5,6 của lớp 7 , 7 và 7 (Học kì II năm học 2013-2014)
Lớp Sĩ số
Bài viết số 5
Bài viết số 6
4

G
K
Tb
Y
G
K
Tb
Y
7
33
16
11
6

0
15
12
5
1
5
7
34
17
15
2
0
16
13
4
1
6
7
34
20
7
3
4
18
8
3
5
5
6
7

- Điểm bài viết số 1,2,3 của lớp 7 , 7 và 7 (Học kì I năm học 2014-2015)
Lớp SS
Bài viết số 1
Bài viết số 2
Bài viết số 3
4

G K Tb Y
7
37
2 6 5 1
5
6
7
38 11 14 7 6 18 11 7 2 19 5 11 3
7
7
37 13 9 8 7 22 9 6 0 20 10 6 1
- Điểm bài viết số 5,6 của lớp 75 , 76 và 77 (Học kì II năm học 2014-2015)
5

G
12

K Tb Y G K Tb Y
8 8 9 22 12 3 0


Lớp Sĩ số
5

7
76
77

36
37
37

Bài viết số 5
G
23
20
17

K
7
13
10

Tb
4
4
6

Bài viết số 6
Y
2
0
4

G
20
23
25

K
9
5
7

Tb
3
7
5

Y
4
2
0

- Điểm bài viết số 1,2,3 của lớp 76, 77 và 78 (Học kì I năm học 2015-2016)
Lớp SS
Bài viết số 1
Bài viết số 2
Bài viết số 3
6

7
77

78

34
33
32

G
11
13
17

K Tb Y G K Tb Y G K Tb Y
6 11 6 16 13 3 2 17 13 3 1
9 8 3 12 15 4 2 22 7 4 0
7 5 3 16 8 6 2 19 8 3 2

Từ những kết quả trên cho ta thấy kết quả của những bài viết sau các em tiến
bộ hơn rất nhiều. Đó cũng là do các em đã được rút kinh nghiệm từ các tiết trả bài
viết trước nên những bài viết sau các em ít mắc lỗi hơn, các em làm bài tốt hơn và
đạt điểm cao hơn. Tuy nhiên một vài em cho đến bài viết số 3 vẫn còn bị điểm yếu
giáo viên cần có kế hoạch phụ đạo thêm cho những em này.
Mỏ Cày Nam, ngày 12 tháng 04 năm 2016.
Người viết

Nguyễn Thị Hồng.