Nghiên cứu tính toán điều tiết liên hồ chứa phục vụ công tác giảm lũ trên lưu vực sông hương (huế)

I H C QU C GIA TP. HCM
I H C BÁCH KHOA
--------------------

NGUY

NGHIÊN C

U TI T LIÊN H

PH C V CÔNG TÁC GI

C SƠNG
)

Chun ngành : Xây d ng cơng trình Th y.
Mã s : 60 58 45

LU

TP. H CHÍ MINH, tháng 9

CH A

2014


C HOÀN THÀNH T I
I H C BÁCH KHOA
-HCM

Cán b

ng d n khoa h c: PGS. TS NGUY N TH B Y
(Ghi rõ h , tên, h c hàm, h c v và ch ký)

Cán b ch m nh n xét 1: PGS. TS HU
(Ghi rõ h , tên, h c hàm, h c v và ch ký)
Cán b ch m nh n xét 2: PGS. TS HU NH CÔNG HOÀI
(Ghi rõ h , tên, h c hàm, h c v và ch ký)
Lu
c b o v t i Tr
HCM ngày 31 tháng 08
2014.
Thành ph n H i

ng

ng

i h c Bách Khoa, HQG Tp.

nh giá lu n v n th c s g m:

(Ghi rõ h , tên, h c hàm, h c v c a H i

ng ch m b o v lu n v n th c s )

1. PGS. TS NGUY N TH NG
2. PGS. TS HU
3. PGS. TS HU NH CƠNG HỒI

4.

C TH NG

5. TS. NGUY

NG

Xác nh n c a Ch t ch H i ng
chuyên ngành sau khi lu n v n ã
CH T CH H

NG

h giá LV và T ng Khoa qu n lý
c s a ch a (n u có).
NG KHOA XÂY D NG


I H C QU C GIA TP.HCM

C NG HÒA XÃ H I CH

I H C BÁCH KHOA

cl p

---------------------

T NAM

H nh phúc

---------------------

NHI M V LU
H tên h c viên: Nguy

MSHV: 11200374
9/09/1987

nh

Chuyên ngành: Xây d ng cơng trình Th y
TÀI: Nghiên c

Mã s : 60 58 40
u ti t liên h ch a ph c v công tác gi m

).
NHI M V VÀ N I DUNG:
1. Xây d ng mơ hình th
li u

ng dòng ch y t d

ud

.

2. Thi t l p mơ hình th y l

tính tốn di n bi n ng p l t

.
3.

u ti t liên h ch

u ti t nh m ph c

v công tác gi m ng p cho h
II. NGÀY GIAO NHI M V : 20/08/2012
III. NGÀY HOÀN THÀNH NHI M V : 25/07/2013
IV. CÁN B

NG D N: PGS.TS Nguy n Th B y
Tp. HCM, ngày

CÁN B

NG D N

CH NGHI M B

KHOA QU N LÝ CHUYÊN NGÀNH

tháng
O

L IC
Em xin bày t lòng bi
h

ng d n r t t n tâm, truy

tr và t

u ki n t t nh

n PGS.TS Nguy n Th B y, Cô
t cho Em r t nhi u ki n th
Em hoàn thành lu

Em xin g i l i c
truy

i luôn h

này.

n Ng

và

t nh ng ki n th c chuyên sâu trong su t quá trình làm lu
Em xin chân thành c

Nghi m b

y Cơ, các anh ch trong Phịng Thí
u ki n t t nh t trong th i gian Em th c hi n

lu
Em xin c

ác Th y trong b

c

t

nh ng kinh nghi m, ki n th c b ích trong su t quá trình h c t p.
Bây gi và mãi mãi sau này Em s luôn ghi nh
Th y.

d y c a Cô và các


TÓM T T
Lu

ts

u ti t các h ch a

ng ngu n nh m ph c v công tác gi
ng v i m

ra, mơ hình th y l

tính tốn các di n bi

ng và m

tồn b

h

ng p
c sơng c

th

u ti
pv

ng mơ hình

u ki n và tính ch

ng dịng ch y t d li u

có th

u d ng, s li

ng này s

u ngu n và nh p bên cho mơ hình th y l c. M c dù m i ch m i

d ng l i v
c kh

u ti
u ti t c a các h

xu

u ti t phù

h p cho các h ch a.

ABSTRACT
This thesis will present some methods to regulate reservoir system serving
the flood mitigation for downstream area of Huong basin. For each suggested
methods, the MIKE FLOOD model was used to calculate the changes in flows
and water levels in rivers and flooding from rivers overtopping their banks for
all downstream areas. From that, the results will be used to assess and compare
the level of flooding in the river basins for each regulating methods. One
hydrologic model with the characteristics of this river system is also built on
SWAT model to calculate the flow from the rainfall data. The flow output will
serve as the upstream boundaries and distributed boundaries for the hydraulic
model which is used to compute flooding. Although this thesis only use simple
methods to regulating reservoir system, but these methods are absolute enough
ability to evaluate the possibility of all regulating reservoirs and this thesis also
propose the suitable methods for regulating reservoir.


i

M CL C

M C L C ........................................................................................................... i
DANH M C HÌNH NH ................................................................................iii
DANH M C CÁC B NG................................................................................ vi
M

U ........................................................................................................... 1
I THI

...................... 7

1.1. Khu v c nghiên c u..................................................................................... 7
a hình[5] .................................................................................... 9
[5]

1.3. Ch

............................................................................................ 10
[3]

1.4. Dịng ch

.................................................................................. 14

C
NGU N VÀ NH

U
................................. 18

2.1. Gi i thi u mơ hình .................................................................................... 18
2.2. C s lý thuy t mơ hình ............................................................................ 19
2.2.1. Dịng ch y m t .......................................................................................20
2.2.2. Dòng ch y ng m ....................................................................................23
2.2.3. Di n tốn dịng ch y trong sơng ............................................................24
2.3. D li

d li u cho mơ hình SWAT ............................. 24

2.3.1. D li u không gian b
2.3.2. D li u thu c tính d

.....................................................................25
d li u ...................................................29

2.3.3. K t qu và phân tích ..............................................................................31
.................... 37
lý thuy t MIKE 11, MIKE 21 và MIKE FLOOD .......................... 37
3

lý thuy t MIKE 11........................................................................37
lý thuy t MIKE 21........................................................................39
lý thuy t MIKE FLOOD ..............................................................40

3.2. Thi t l p mô ph ng th y l

............................ 41

3.2.1. D li u ph c v tính tốn.......................................................................41

3.2.2. Thi t l p mơ hình m t chi u MIKE 11 ...................................................42
3.2.3. Thi t l p mơ hình MIKE 21-FM ............................................................45
3.2.4. Thi t l p mơ hình mơ ph ng MIKE FLOOD .........................................46
3.3. Tính tốn th y l

.............................. 49


ii

3.3.1. Hi u ch nh mơ hình MIKE FLOOD (tính cho tr
3.3.2. Ki

nh mơ hình MIKE FLOOD (tr

.........56

U TI T LIÊN H CH

60
u ti

u ti

.................49

ch a ................. 60

ch a .........................................60
u ti

ch a ...................................62

u ti

................................ 64

4.2.1. H T Tr ch ...........................................................................................65
4.2.2. H

n .........................................................................................67

4.2.3. H

n ......................................................................................69

4.2.4. Các cơng trình c
4.3. Thi t l

p
u ti

h

.........................................................72
t qu

u ti t. ......................... 73

u ti

...............................................73

u ti

...............................................83

K T LU N ...................................................................................................... 87
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................ 89
PH L C ......................................................................................................... 93


iii

DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1. B

khu v c nghiên c u ........................................................................7

Hình 2.1. Chu trình th

.................................................19

Hình 2.2. S khác nhau gi a phân ph

m theo chi u sâu theo Green - Ampt và

theo chi u sâu th c t ................................................................................................21
Hình 2.3.

kh i ti n trình mơ ph ng dịng ch y trong mơ hình SWAT ...........25

Hình 2.4. B

a hình t nh Th a Thiên Hu .......................................................26

Hình 2.5. B

phân lo

t t nh Th a Thiên Hu ...............................................27

Hình 2.6. B

s d

t t nh Th a Thiên Hu .................................................28

Hình 2.7. V trí các tr

ng ................................................30

Hình 2.8. B

c và các ti

Hình 2.9. K t qu mơ ph

ng t i ti

Hình 2.10. K t qu mô ph

ng t i ti

v

ng SWAT 32
ng Nh t ....................34
.....................34

Hình 2.11.

.......................35

Hình 2.12.

...............................35

Hình 3.1.

i tính tốn trên m

n kênh ............................................................39

Hình 3.2. M

......................................................43

Hình 3.3. V trí các biên và các c
Hình 3.4.

........................45

i tính tốn 2D thi t l p cho mơ hình (gi i h n t i c a bi

m

phá). ...........................................................................................................................46
Hình 3.5. Mơ ph ng k t n i bên trong mơ hình MIKE FLOOD. .............................47
Hình 3.6.

ng, C u Long[12]......................................48

Hình 3.7.

i c ng Quán c a, An Xuân và c ng Quan[12]. ...........48

Hình 3.8.

p Th o Long[12]. ...................................................48

Hình 3.9. Bi

ng Nh

tháng 10-11/1999.

...................................................................................................................................49
Hình 3.10. Bi

n, C Bi, Phú c tháng 10-11/1999 ......49

Hình 3.11.

u ngu n t mơ hình SWAT ...............................................50

Hình 3.12. Biên m

c t i c a bi n Thu

Hình 3.13.

ng m

ct

Hình 3.14.

ng m

c t i Phú

..51
...............51
...................52


iv

Hình 3.15. B

ng p l

Hình 3.16. B

c và b

m c ng p sâu nh t tính tốn 1999 ....52

ng p ch p t v tinh và b

di n tích ng p tính t mơ hình

cu i ngày 6/11/1999 ..................................................................................................54
Hình 3.17. Bi

t i tr

ng Nh

n t ngày 14/11

n ngày 02/12/2004 .................................................................................................56
Hình 3.18. Bi

t i tr

, Phú

ct

n

ngày 02/12/2004 ........................................................................................................57
Hình 3.19.

u ngu n t mơ hình SWAT ...............................................58

Hình 3.20. Biên m

c t i Thu

....58

Hình 3.21. So sánh m

c th

i Kim Long ...........................59

Hình 3.22. So sánh m

c th

i Phú c ................................59

Hình 4.1.

kh

u ti

p tr c ti p .............63

Hình 4.2. V trí các h ch a c

.......................65

Hình 4.3. Quan h gi a dung tích Wh T Tr
Hình 4.4. Quan h gi

ng Qx

Hình 4.5. Quan h gi

ng Qx

tràn

m

qua h T Tr ch và m

n và m

Hình 4.8. Quan h gi a dung tích Wh
Hình 4.9. Quan h gi

n và m

Hình 4.13. B

Hình 4.17. M

c Zh
n và m

u ngu n t i C

..........66
[15]

.....67

............67

....................68
[15]

c Zh
[15]

69

................70

c Zh

[15]

.....70

n và T Tr ch .......................74

Hình 4.11 M
Hình 4.12. M

[15]

[15]

n và m

ng Qx qua h

Hình 4.10.

c Zh
c Zh

ng Qx qua h ch

[15]

c Zh

h T Tr ch và m

Hình 4.6. Quan h gi a dung tích Wh
Hình 4.7. Quan h gi

c Zh

...........................................75
c Phú

...............................................75

di n tích ng

i nh ch p vi n thám 6/11/1999 ......76

u ti t và m

c h T Tr

u ti t và m

ch

.................78

u ti t và m

ch

..............78

ct

...................77

u ti t v i m

c th

...................................................................................................79
Hình 4.18. M

c t i Phú

u ti t v i m

c th

...................................................................................................79


v

u ti t theo PA2 (có so sánh v i PA1) qua h
....................................................................................80
u ti t theo PA2 (có so sánh v i PA1) qua h
n tr

......................................................................................81
u ti t theo PA2 (có so sánh v i PA1) qua h

n tr

...................................................................................82
ng m

c th

i Kim Long cho tr

u ti t theo PA2 (có so sánh v i PA1) ....................................................82
ng m

c th

i Phú

c cho tr

u ti t theo PA2 (có so sánh v i PA1) .............................................................83
u ti t h T Tr

.................................84

u ti t h

...............................84

u ti t h

...........................85

Hình 4.27. M

c th

Hình 4.28. M

c th

i Kim Long

u ti

..85

u ti

..86


vi

DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1. M

u mãn t i m t s tr m ................14

B ng 1.2. T n su t phân b m
B ng 1.3. M

cc

B ng 1.4. Phân b

u mãn theo các c

i trong tháng t i Kim Long t

ng ..............15
n 2009 ......16

n nh t các nhánh chính trên h th ng S.

B ng 2.1. Các lo

..16

......................................................27

B ng 2.2. Phân lo

..............................................28

B ng 2.3. Các tr

.............................................30

B ng 2.4. V trí các tr m

khơng khí b ng v tinh ..................................31

B ng 2.5. V trí các tr

ng b ng v tinh .................................................31

B ng 2.6. K t qu hi u ch nh và ki

ng b ng mơ hình SWAT ..........34

B ng 2.7. B thông s hi u ch nh mơ hình SWAT...................................................36
B ng 3.1. Các cơng trình c
B

sâu ng

p và nh ng thông s
c S.

B ng 3.3. Các giá tr h s

B ng 4.2. So sánh giá tr m

n m 1999 ng v i t ng khu v c[12] .53
ng v

B ng 4.1. Các thơng s chính c a các h ch

n .................................43

n sông .........................55
ng ngu

71

c l n nh t t i Kim Long và Phú c v i PA1 .....80


1

M
Tính c p thi t c

U

tài

t, ng

ng thi t h i to l

ng r t l

is

h t ng, nhà c a

ng th i gây t n th

Th a Thiên Hu là m t t nh n m

v kinh t .

mi n Trung Vi t Nam, ph

ch u nhi u tr

ng xuyên h ng

t n su t và m

nghiêm tr ng. Trên

ch a l n là h T Tr ch, Bình
nt

ng ngu n ba sông T Tr ch, H u Tr ch và sông B . H

th ng ba h ch a này ki m soát h u h
i m nh m ch

dòng ch

c nh

v y, vi c v n hành m i cơng trình trong t ng th tồn h th
ng b và th

c p

u khi l p d
ch

ng lo
[27]

l t n ng n cho vùng h

t k k thu t.
u qu là gây ng p

. Vì v y c n nghiên c

h ch a nh m phát huy hi u qu c a các h ch a th
mb

u ti t liên
n trong công tác gi

c công tác th

n.

Khu v c nghiên c u
Khu v c nghiên c
th

n cung c

c cho

n, cho nông nghi p, công nghi p và nuôi tr ng th y s n. H u h

sinh s

a bàn t nh ph thu c m nh m vào ngu

c này.

c l n nh t t nh Th a Thiên Hu , n m v
i núi phía B c c a dãy B ch Mã, v i di
là 2.830km2

c

i núi v i chi u cao t

1.708m so v i m

c bi

trung du phía trên xu

a hình c
ng b ng v

28,5% và h

i nhanh chóng t
d c trung bình c

n ti
ng su

n

c này là

u này d

ct p

n gây ng p l t trên di n r ng vùng h du.

ng Nghiên C u
H th ng ba h ch a: T Tr ch trên sông T Tr
Tr

n trên sông B . Ngồi ra cịn có m t s c
n hành chung c a h th ng.

n trên sơng H u
p phía h


2

M c tiêu nghiên c u
Nghiên c

khoa h

th ng liên h ch

xây d

xu t quy trình v n hành h

c

m khai thác hi u qu

các h ch a và b o v
u
-

p: Thu th p s li u v

v

th

u ti

c ba h ch a c

c sông

ng quan v hi n tr ng ng p l

c

u ti

-

a ch t, th m ph th c

c c a các h ch a.

ng kê x lý s li u: nh m xây d ng b d li u tính tốn.

-

ph c v tính tốn th y l c, th

-

lý d li u DEM, thi t l p các b

-

p trình: l

.
u ti t h ch a.

Tình hình nghiên c

n mơ hình th

y l c, xây d ng

quy trình v n hành liên h ch a ph c v gi

- Mơ hình th
mơ ph ng các quá trình th
chu trình th

i

c phát tri n b i Trung tâm ph c v Nghiên

c u Nông Nghi p thu c B Nông Nghi p M là m t mơ hình mơ ph ng dịng ch y
d a trên c s v t lý c a hi

ng th

v t lý trong cùng m

c và cho phép mô ph ng v i m

hóa cao b

c ra thành nhi u ti

i th
lo

ng nhi u quá trình

i ti

a hình và m ng
th

t và l p ph th c v t bên trong ti

chi ti t

a vào

c.

M t s nghiên c u liên quan
- Tr nh Minh Ng c[4] v i nghiên c u
dài s li u dòng ch
c th nghi

ng d ng mơ hình SWAT tính tốn kéo

c sơng L c Nam

u này, mơ hình

tính tốn kéo dài s li u dịng ch y t tài li

c sơng, k t qu tính tốn r t phù h p v i s li u th
- Nguy n Duy Liêm và các c ng s

[8]

v i nghiên c u

ng dòng ch

ng d ng công ngh
c sông Bé

a


3

d

ng dịng ch

th i k t h p cơng c GIS nh

ng

chính xác c a k t qu mơ ph ng dòng

ch y t

n bi

ng dòng ch

t dòng ch

c.

- Brayan A. Tolson & Christine A. Shoemarker[32] v i nghiên c u

Modeling of the Cannonsville Basin using SWAT2000
- Adam Freihoefer & Paul McGinley[33] v i nghiên c u

- Based

Hydrologic Calibration os Field - Scale Watersheds in Southwstern Winconsin
.
- Mơ hình th y l c
Mơ hình MIKE FLOOD thu c h mơ hình MIKE do Vi n Th y l
M ch (DHI) xây d ng và phát tri n trong kho

l

FLOOD là m t công c t ng h p cho vi c nghiên c u các ng d ng v bãi tràn và
các nghiên c u v

n có th

nghiên c

, các hi

ng v

p, thi t k cơng trình th y

l i và ng d ng tính tốn cho các vùng c a sơng l

c

s d ng khi c n có s mô t hai chi u

n

m t s khu v c (MIKE 21) và t

k t h p mơ hình m t chi

ng h p c n k t n i m t chi u và hai

chi u là khi c n có m t mơ hình v n t c chi ti t c c b (MIKE 21) trong khi s thay
i dòng ch y c

u ti t b i các cơng trình ph c t p (c a van, c ng

u ti t, các cơng trình th y l

c bi

c mơ ph ng theo mơ hình MIKE

t chi u MIKE 11 có th cung c

u ki n biên cho mơ hình

MIKE 21.
M t s nghiên c u liên quan:
- Hu nh

[11]

v i nghiên c u

u s phân b

n sông Gành Hào (B
báo là tính s phân b

N i dung ch y u c a bài

c (u,v) theo chi u sâu z (v i gi thi

theo quy lu

c phân b

c trung bình (U,V) nh áp d ng

m t mơ hình tốn s 2DH cho dịng ch
Liêu). K t qu

c theo

c so sánh v i k t qu

n sông Gành Hào (t nh B c
c th c t .


4

- Nguy n Th ng[12] v i nghiên c u
ch

Tác gi

i

t l p mơ hình nh m m

i ch m trong m

ng hi

n

ng b ng, b ng cách k t h p gi a gi i hai mơ hình dịng

ch y: mơ hình m t chi u (1D) mơ ph ng dịng ch y cho m

i sơng r ch và mơ

hình hai chi u (2D) mơ ph ng cho dịng ch y tràn m t trong các ô ru ng. S k t
h p gi a hai mơ hình tốn 1D và 2D thông qua hi
n m c

c gi a các ơ

ng l c mơ t dịng ch
cx px

tr

m

m sóng khu

d cm

hai s h n quan

c và l

c xét. Sai phân s d

n Preissmann. M

c th c hi

ng p ho c không ng p s

c x lý sau m

i so le. Các ô ru ng b
c th i gian.

- Nguy n Ng c Minh, Hu nh Cơng Hồi, Nguy n Th B y[17] v i nghiên c u
us

i ch

h p tháo b m t s cơng trình c
FLOOD

i ch

báo kh

c trên h th

ng

Các tác gi

ng d ng mơ hình MIKE

th y l c, d

ix

p b tháo d . T

xu

a ch

huy hi u qu th y l
-

ng c i t o h p lý các cơng trình nh m phát

mb

ng.

c Bình và các cơng s

[14]

v i nghiên c u

FLOOD tính tốn ng p l t h th ng sông Nhu N

Nghiên c

a bàn thành ph Hà

d ng MIKE FLOOD làm công c mô ph ng ng p l t h

th ng sơng Nhu mơ ph ng v

ng d ng mơ hình MIKE

a bàn thành ph Hà N i, k t qu cho th y mơ hinhg

chính x

trong cơng tác xây d ng b

i cao th hi n kh

ng p l t, b

ng d ng c a mơ hình

t

nh báo

t cho khu v c thành ph Hà N i.
- Tr n Ng c Anh[16] v i nghiên c u

ng b

ng p l t các sông B n

H i và Th ch Hãn, t nh Qu ng Tr . Tác gi gi i thi u k t qu xây d ng b
ng p l t h
n i1

th ng sông Th ch Hãn t các k t qu mô ph ng th y l c k t

2 chi u MIKE FLOOD. T

l t ng v i các k ch b n
c

xây d ng các sê-ri b

ng p

c ti p theo ph c v công tác ng phó v i thiên tai


5
[13]

- Hồng Thái Bình, Tr n Ng

v i bài

ng

d ng mơ hình MIKE FLOOD tính tốn ng p l t h th ng sông Nh t L t nh Qu ng
. Bài báo gi i thi u m t s k t qu tính tốn ng p l t h th ng sơng Nh t L
t nh Qu ng Bình s d ng mơ hình MIKE FLOOD. K t qu

ng t

i t t q trình ng p l
b mơ hình có th

c sơng Nh t L và

c s d ng trong th c t ph c v công tác c nh báo, phịng

ch ng gi m nh

t nói riêng.

-

ng quy trình v n hành liên h ch a ph c v gi m

M i h ch

ng có m t ch

.

n m trong h th ng v n t

v n hành riêng. Ngay c khi h ch a

ng v n hành m

c l p v i các h ch a

khác trong h th ng. M t trong nh ng nguyên nhân chính là s mâu thu n gi a
n c
ng v

n y sinh trong vi c s d ng chi

c phân ph
c ng n h

nh dung
u hành th i gian

th c.

n tốn h ch a: di n tốn dịng ch
qua m t h ch

t ph n quan tr ng c a phân tích h ch a mà nh ng ng

d ng chính c

nh m

c l n nh t trong th i k thi t k h ch a,

thi t k các cơng trình x tràn, c a x
ch a có th ho

p. M t h

c ki m soát ho

c ki m sốt. H ch

sốt có cơng trình x tràn v i các c a c

c ki m

ki m sốt dịng ch y ra. Cơng trình

x tràn c a m t h ch a khơng ki m sốt khơng có c a c ng
M t s nghiên c u lên quan:
- Nguy n Tu
h ch

n và c

t Uyên[25] v i nghiên c u
ng b ng sông H

u ti t h th ng liên
Các tác gi

d ng

xây d ng quy trình v n hành liên h ch
và sông Lô ph c v

m b o an toàn phát tri n kinh t xã h

ng

b ng B c B .
-

m[26] v i nghiên c u

ng quy trình v n

hành h th ng liên h ch a Hịa Bình, Thác Bà, Tun Quang ph c v c

c

6

trong mùa khô cho h

c sông H ng -

. Nghiên c

ng

d ng thành công cùng s h tr c a công c tiên ti n c a th gi
ng l c h c MIKE 11 và công ngh t

xu t quy trình v n hành

h th ng liên h ch

mb oc

du (sinh ho t, công nghi p, giao thông th y, nông nghi

c sông H ng

c cho h

ng) và phát

t s giúp v n hành h th ng liên h ch
c cho h

y

n.

mb oc

Thái Bình trong mùa khơ v i m

mb o

ng ti p c n nghiên c u có th m r ng cho các h th ng h ch a khác
Vi t Nam.
B c c lu
Ngoài ph n m

u và k t lu n, lu

m có 4

T ng quan v khu v c nghiên c u.
Tính tốn th

u ti t liên h ch

u ngu n và nh p bên


7

GI I THI U CHUNG

1.1. Khu v c nghiên c u

Hình 1.1. B

khu v c nghiên c u

Khu v c nghiên c
t nh Th a Thiên Hu v i v
n 1070

c
a lý t : 150

n 160

m trong
B c và t 1070

c giáp bi

gi i Vi t -

n núi cao B ch
c d ng hình nan qu t v i di

c

2.830km2, chi m g n 3/5 di n tích t nhiên c a t nh, chi u dài sơng chính 104km.
H th

, sông H u Tr ch và sông


8

T Tr ch (

u b t ngu n t khu v c núi cao

trung bình thu c huy

y qua các huy
Hu , th

n,

y và cu i cùng ch y vào

m hình thái dịng chính c a h th
th

n ch

b ng duyên h

n sông ch

n sông ch

gh nh, không b

ng

c, nhi u thác

ng tri

ng, v n t c, m

c l i trong mùa c

ur t

t giá tr r t th p,

lòng sông l nhi u cu i s

n sông ch

sông hi n hòa, ch y quanh co và b

nh

ng b ng dòng

ng m nh c a th y tri u và xâm nh p

m n. Ngồi các nhánh sơng t

i sơng

m C u Hai, n i sông B v i phá Tam Giang[5].

B ,n
Sông

-

-

720km2

2

m/km[5].

là 51km,
2

[5]

-

-

.


9

2

16,5m/km.
2

104k

[5]

Hịa
[5]

[5]

.

.

[5]

.

ua
[5]

1.2.

.
a hình[5]

rung bình 1.225 1.774m.
.225m, 1.403m, 1.
.
vùng núi Mang 1.

.

.

.


10

-

bình 200 -

[5]

1.3. Ch

Là m t trong các t nh n m

a mi n duyên h i

Trung b nên ch

a ch u s chi ph i c
ab

u ki

ng m nh m c a v

a hình. Nói chung, ch

khác v i ch

hoàn
a th ) và

a Thiên Hu mang nhi

B c B , Tây Nguyên và Nam B

m

B c B , Tây

Nguyên và Nam B g n li n v i ho
Th a Thiên Hu l i liên quan ch t ch v
(khi các nhi

ng nhi

c th i k

u

n v phía Nam). N

8 trên lãnh th phía B c là th i k
th p nhi

-

ng c a bão, h i t nhi

i, áp

cao, thì mi n Trung l i tr i qua th i k

khơ nóng do hi u
n các tháng 9, 10, 11 khi vùng ho

ng c a nhi

ng nhi


11

h n xu

ng th

cb

l nb c

u ho

ng m

c, k

d t.
:
lãnh th này khơng có s khác bi t l n gi

i mùa khô, mà ch

Th a Thiên Hu t n t i hai vùng ch
i có s trùng h p v th i k
vùng núi Nam

-

h

u nh

t:

ng b ng duyên h i.

ik

ng b ng duyên

i t n su t >75%) di n

ra trong 4 tháng (9 - 1

i chi m t i 8 tháng (1 - 8). Thu c khu

v

m chí 8 tháng (t tháng 5 hay tháng 6 - 12),
cl

n t i quá 4 ho c 5 tháng (t tháng 1 - 4 ho c tháng 5).

V

ng b
các t nh, thành ph t

p v i ch
nh.

Phân b
Th a Thiên Hu là m t trong các t

u nh

c ta.

4.000mm (B ch Mã, Th

cl
mà

ng th i v ho c nhi

ng nhi

i ho

t hi

Ng

ing m

ng
ng
t quá
i

- B ch Mã - Phú L
kho ng 3.400 -

t quá 5.000mm, th m chí

8.664mm (1980). Theo s li u m i nh
1998 - 2000

ik

cao 1.200m trên núi B

ng b ng duyên h i

Th a Thiên Hu thu c khu v
2.700 - 2.900mm, nh ng
c 5.006mm,

ng
u có th

Phú

Hu 5.640mm).
nt

thu

B ch Mã t i

B c xu
a bàn ít


12

ng vùng chuy n ti p v
ng b ng t

-

n Tru i. N u xem kho ng th

toàn t nh k o dài t
ng t

i phía Tây

n tháng 8 thì t

n 907mm, chi m 26 - 28% t

i k này dao
n

ng b

n

817 - 1.132mm, chi m 26 - 34% t
i-

- B ch Mã là 31 -

ac

(tháng 2 - 4) t i Nam

t

ng trong kho ng 3 - 8% t

t qu quan tr

yt

k

ng m

p trung vào th i

i v i th i k
c kho ng 2.009 - 2.127mm

t

ng b ng phía B c, chi m 72 - 75% t

ng b ng; t 2.153 - 2.553mm t

ng b

i-

- B ch Mã, chi m 68 - 78% t

c

bi t l n trong hai tháng 10 và 11, t

t

m t i 48 - 53%

ch gi a các t

nh

ng

u nh

n 700 -

u nh t g p 20 - 40

l

nh duyên h i mi n Trung khác, bi n trình
at

i và hai c c. C

tháng 10 v

n 1.041mm. C

i chính xu t hi n trong

i ph trùng v i th i k ti u

mãn, có th x y ra trong tháng 5 ho c tháng 6 v
u mãn nh

ng 77 - 277mm.

ng x y ra 2 -

n
tc

các tri n sông t nh nhà. Th i gian t

n tháng 4 là th i k

c ti u th nh

c tháng 3 v

kho ng 20 - 76mm. Gi a c

i ph

t

u mãn tháng 5 ho c tháng 6) và c c
c ti u ph (tháng 7) v

-

171mm.
S
Nhìn chung s phân b
ng 200 b ng duyên h

p v i phân b t
vùng núi, 150 i tháng có 16 -

3-

n 6 - 18 ngày. Nh

ng
t
u


13

ngày (4 - 6 ngày) trên di n r

ng g

tl

ngày
i) t o ra tr

l ch s

c th ng eo bi

t

c l i, m i tháng trong

có 8 -

i vào lúc c

i ph s

n 16 - 20 ngày. Nh
t 6-

c

n 19 -

u (10, 11) s

21 - 24 ngày. Tuy thu c t

t

u nh

nh

ng El Nino (1977, 1988, 1993 - 1994, 1997 tn

t hi n nh ng

n hán n ng.

Theo s li u quan tr

n nh t ngày t i Hu có th lên t i 500mm

n trên 900mm,

t kho

n trên 1.000mm. Cá bi t có ngày

.138,5mm ngày 4/9 - 1983
16/11 - 1983 t i B ch Mã, 705mm ngày 3/11 - 1981 t
- 1999, 864mm ngày 2/11 - 1999

i và 978mm ngày 3/11 - 1999 t i Hu ;

- 3/11 - 1999) là 1.293,6mm t i Phú
2.200mm

Tru i và 1.120,5mm t

(t 6 gi

tháng 11

Hu ,

i. Không phân bi

l

nh

c, 1.841,3mm

n 6 gi ngày 3

t 1.422mm t i Hu và 1.630mm t i Tru
c trong 10 phút, 30 phút, 60 phút

Th a Thiên Hu

n
Hu

t 26mm, 67mm và 120 mm,
t

ng là 24mm, 54mm và 77mm và t

i là

30mm, 54mm, 96mm.
Bi
Th a Thiên Hu ch

ng m nh nh t. Trong khu v

i h
milimet. Nam
500mm. T
sai khác v
th c th . K t qu quan tr

ng Nh

ênh l

n

ng t
ng 600 - 800mm tùy thu c vào lãnh
ng
ng


14

ng b ng duyên h i bi
chung ch
xu

ng m

ng nh

i s ng. Trong mùa

ng, s n

cung c p cho sinh ho t, s n xu t

nv

m 68 -

l t l n, gây thi t h i s n xu t, tài s n, tính m

ng tiêu c c

ng sinh thái.
1.4. Dòng ch y mùa

[3]

Dòng ch

3

th

/s m

c khá l
xu t hi n nhi

ng nh

n

u mãn

nv

có

n gây ra ng p nghiêm tr ng trên di n r ng.
u mãn
c bi t x y ra r t s m vào tháng V, VI do có s ho
c a d i h i t nhi

ng

n trong th i gian ng n t
t hi n, theo s li u th ng kê[29] kho ng 2,

u mãn khơng ph
t hi n m t l

ng có m

ra trong th i gian t

x y

n 3 ngày. Theo s li u th ng kê c

ng

a Thiên Hu và theo[29] m

th

c trình bày trên b ng 1.1.
B ng 1.1. M

u mãn t i m t s tr m

Th i gian

Kim
Long
Hmax

Phú c
Hmax

20-25/6/1979
25-26/6/1983
27-28/5/1984
10-11/6/1984
17-19/6/1985
24-25/5/1989
26/5/1990
4/5/1991
27/6/1992

2,43
3,02
0,24
0,92
3,08
4,09
1,42
1,14
1,46

2,59
2,47
1,67
2,73
3,58
4,42
x
x
x

T Tr ch
ng
Nh t)
Qmax(m3/s)
x
592
x
253
404

721
x
x
x

H u Tr ch
B
n)
(C Bi)
3
Qmax(m /s) Qmax(m3/s)
324
1263
299
x
2030
896
x
x
x

399
468
x
696
1060
921
x
x
x