Giáo trình Lắp đặt và bảo trì hệ thống điều khiển khí nén (Nghề: Bảo trì hệ thống thiết bị cơ khí) - Trường TCN Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.07 MB, 136 trang )
UY BAN NHAN DAN QU!N 5
TRUONG TRUNG CAP NGHE KY THU!T CONG NGH¥ HUNG VUONG
,
'
GIAOTRINH
,
,
Lip dJt va biio tri h~ thOng
'
?
di@u khi@n khi nen
'
,
,
Nghe: Bao tri h~ thong thiet bj cO' khi
TRINH DO• TRUNG CAP
TPHCM-2019
2
LOI GIOI THiiu
Giao trinh Lip d~t va bao tri h~ th6ng diSu khiSn khi nen dugc bien so~n nhfun
cung cftp cho h9c sinh h~ TCN nghS Bao tri h~ th6ng thiSt bi ca khi nhfrng kiSn
thuc va ky nang sau:
.
- HiSu ro d~c diSm cua h~ th6ng truySn dful khi nen, sa d6 nguyen ly va ho~t
d9ng cua ca cftu chftp hanh truySn dful khi nen, nguyen ly ho~t d9ng cua cac lo~i
van trong h~ th6ng truySn d~n khi nen.
- Lµa ch9n, kiSm tra chuc nang, lip rap va hi~u chinh dugc cac phAn tu khi
nen - di~n khi nen cho sa d6 h~ th6ng da thiSt l~p.
- Xac dinh dugc ph~ vi ung dvng cua truySn d9ng khi nen.
- Phan tich dugc nguyen ly h~ th6ng truySn dful khi nen, khao sat, thiSt kS h~
th6ng truySn d(lng khi nen trong diSu khiSn cac thiSt bi ca khi.
- ThiSt l~p dugc sa d6 h~ th6ng diSu khiSn truySn d9ng khi nen theo yeu cAu
d~t ra cho nhfrng thiSt bi cong ngh~ dan gian, di~n hinh.
- Ch~y thu, v~n hanh va kiSm tra h~ th6ng diSu khiSn khi nen.
- Phat hi~n va khic phvc dugc cac 16i thong thuong trong h~ th6ng.
- Thµc hi~n dung cac quy tic an toan trong v~n hanh, bao duong cac thiSt bi
cua h~ th6ng truySn d9ng khi nen.
- An toan, tich qrc, tiSt ki~m, ren luy~n tac phong lam vi~c thµc tS.
Giao trinh g6m 17 bai cung cftp nhfrng kiSn thuc vS Lip d~t va bao tri h~ th6ng
diSu khiSn khi nen trong IInh vvc bao tri h~ th6ng thiSt bi ca khi.
Trong qua trinh bien so~n, tac gia xin chan thanh cam an quy ThAy co da g6p
y nhi~t tinh dS giao trinh ngay cang hoan thi~n han nfra.
Qu~n 5, ngay thang
nam 20 ...
Tham gia bien SOflll
LeMinhBdng
3
MVCLVC
DEMVC
1. Lai gi6i thi~u
2. Bai 1: Khao sat h~ th6ng truy@n dfin khi nen
3. Bai 2: Ung d1:1ng h~ th6ng truy@n dfin khi nen
4. Bai 3: Khao sat may nen khi va thiSt bi phan ph6i
5. Bai 4: Bao tri may nen khi va thiSt bi phan ph6i
6. Bai 5: Khao sat cac phiin tu khi nen
7. Bai 6: Ung d1:1ng cac phiin tu khi nen
8. Bai 7: ThiSt kS h~ th6ng khi nen theo phuong phap trinh tlJ
9. Bai 8: L~p d~t h~ th6ng khi nen theo phuong phap trinh tv
10. Bai 9: ThiSt kS h~ th6ng khi nen theo phuong phap chia tiing
11. Bai 10: L~p d~t h~ th6ng khi nen theo phuong phap chi a tiing
12. Bai 11: Khao sat cac phiin tu di~n khi nen
13. Bai 12: Ung d1:1ng cac ph~n tu di~n khi nen
14. Bai 13: ThiSt kS h~ th6ng di~n khi nen theo phuong phap chia nhip
15. Bai 14: L~p d~t h~ th6ng di~n khi nen theo phuong phap chia nhip
16. Bai 15: ThiSt kS h~ th6ng di~n khi nen theo phuong phap chia t~ng
17. Bai 16: L~p d~t h~ th
TRANG
2
4
12
14
24
29
59
64
67
72
74
83
107
114
119
122
129
13 2
135
4
BAI 1: KHAO SAT HE. THONG TRUYEN DAN KHi NEN
Gi&i thieu:
Bai nh~~ cung c~p cho hQC sinh nhung kiSn thuc vs phuong phap khao sat
h~ th6ng truySn d~n khi nen trong nghS Bao tri h~ th6ng thiSt bi co khi
M1}C tieu:
- HiSu va v~n dvng duqc cac d:;ii luqng CO' ban vs khi nen trong thiSt kS h~
th6ng truySn d1n khi nen.
N9i dung chinh:
1. Phan tich cac d~c tinh ciia khi nen
Sl/ PHAT TR/EN Cl}A KY THUJT KHI NEN
Nhu chung ta da bitft, khong khf nen la m9t d;;mg nang luqng ca ma con nguiJi
da SU dl.}ng thay the cha cac Ive ccJ hQC.
Tu hang ngan nam truac, khong khf da nen den muc c6 th€ chay duqc. N6 con
la mQt trong ban phJn tu CcJ ban duqc thua nh?n bdi ngLfiJi XL/a. Nguai ta SU dl.}ng
chung m9t each c6 y thuc hofj.c VO thuc.
M9t trong nht1ng buac dJu tien la st/ hi
da d.iu tien bJng khf nen. MQt trong nht1ng cuon sach d.iu tien da ghi li;J.i vi~c su dl.}ng
khong khf nen nhu m9t ngu6n nang luqng vao ngay dlu tien cua cong nguyen. N6 da
mo ta li;J.i cac b9 ph?n diJu khi
Hy li;1.p c6 nghTa la gi6 1 la hai thd va trong Triet hQc n6 c6
nghTa la linh h6n.
11
Pneumatic 11 la m9t trong nht1ng each mieu ta tu 11Pneuma 11ã EJ6 la nganh khoa
hQC vĐ khf d9ng 11/C hQC va cac hi~n tLl(Jng lien quan da duqc due ket.
SI/ hi
nen da thl/C SI/ di vao cac nganh cong nghi~p.
EJi§u dang quan tam la khong khf nen duqc ap dl.}ng r9ng rai trong cac ITnh VI/C
quan trQng vf dl.J nhu trong cong nghi~p khai thac qu;J.ng mo, duang sdt, d~t, cong
nghi~p thl/c phdm, ...
M;J.c du ban d.iu c6 nhi§u thieu s6t nhung st/ bo sung thLliJng xuyen nht1ng tri
thuc, kinh nghi~m thl/c te nen SI/ ap dl.}ng ky thu?t khf nen duqc phat tri
mi}.nh han.
Ngay nay khong khf nen duqc dung r(jng rai trong cac nha may hi?n di;J.i, duqc b6 trf
thanh h~ thong ngu6n cung cap nhu h~ thong di~n.
co
NHGNG EJ/iC TRUNG CUA KHONG KHf NEN
C6 th§ ngLfiJi ta se ngi}.c nhien v§ nht1ng tien b(j VLl(Jt b?C trong ITnh VI/C khf nen vai
m9t thiJi gian qua ngdn.
EJi§u nay c6 th€ ti/ hi
5
►
►
►
►
►
►
►
►
►
►
Cac d?c trung ca ban cua khong khf nen la:
VJ s6 luqng: khong khf c6 san a khap nai nen c6 th§ nen vai s6 luqng vo h,,rn
VJ vJn chuy€n: khong khf nen c6 th§ vJn chuy§n trong cac duang 6ng vai mQt
khoang each nhat dinh. Cac duang 6ng dJn v§ tht khong cJn thitft khf se duqc
cho thoat ra ngoai moi truang sau khi da cong tac.
VJ /Liu tra: may nen khf khong nhat thidt phai ho?t d9ng lien ttJc. Khf nen c6 th§
duqc /Liu tra trong cac b,nh chua, duqc lap n6i trong cac h~ th6ng 6ng dJn d§ cung
cap cho su dtJng khi cJn thitft.
VJ nhi~t do: khong khf nen ft thay ddi theo nhi~t d9.
VJ ch6ng chay n& khong m9t nguy ca nao gay chay bai khf nen, nen khong t6n
chi phf phong chay. Ho?t d9ng vai ap suit khoang 6 bar nen phong nd khong qua
phuc t?p.
VJ tfnh Si;lCh se: khf nen th, trong Si;lCh, ngay ca trong trllang hqp la dong chay trong
cac duang 6ng hay la trong cac thitft bi, khong mQt nguy ca gay bin nao duqc quan
tam dtfn. Tfnh chat nay rat cJn thitft trong cac nganh cong nghi~ p chuyen bi~t nhll
cong nghi~p thljc phim, vai sqi, lam san va thUQC da.
V§ cau ti;la cac trang thidt bi: dan gian nen re tiJn
VJ vJn t6c: khong khf nen la m9t dong chay c6 /Liu t6c Ian, cho phep d?t duqc t6c
d() cao (vJn t6c lam vi~c cac xy lanh thuang tu 1-2m/s, ca bi~t c6 th§ d?t dtfn 5
mis).
VJ tfnh diJu chlnh: vJn t6c va /tfc cua nhang thitft bi cong tac bJng khf nen duqc
diJu chlnh mQt each vo cap.
VJ stf qua tai: cac cong CIJ va cac thitft bi khf nen dam nhJn tai tr9ng cha dtfn khi
chung dung hoan taan, cha nen se khong xay ra qua tai.
v,
f)§ phan dinh m()t each C?n ke cac /Tnh VI/Cap dvng ky thuJt khf nen, c§n
phai bitft dtfn cac tfnh chat khong thĐ khong chu trQng dtfn nhu:
ã
Ca.ch xu ly: khong khf nen phai duqc chuin bi saa cha khong chua btJi bin,
t?p chat hay nllac, vi chung se gay mon cho cac phJn tu khf nen.
•
Tfnh chiu nen: khong khf c6 th§ nen duqc cha phep thay ddi va diJu chlnh
vJn t6c cua piston.
•
fJQ Ian /tfc tac dtJng: khong khf duqc nen se khong kinh ttf ntfu chua d?t
m9t cong suit nhat dinh. Ap suit lam vi~c thuang duqc chap nhJn 7 bars. EJ() Ian
/tfc giai hi;ln tu 20.000 - 30.000 N (2.000 - 3.000 kp), con phtJ thu()c vao vJn t6c
va hanh tr,nh.
•
SI/ thoat: khi khf nen xa se t?o ra am thanh 6n, nhung nha c6 cac bQ phJn
giam thanh gan a tung duang thaat do d6 van dJ nay c0ng da duqc giai quytft.
Cfa thanh: khong khf nen la ngu6n nang luqng d6i dao, dan gian va sJn c6 nen gfa thanh
cua h~ th6ng SU d[Jng sere.
6
D/iC TiNH CUA KHi NEN
Khong khf chung quanh ta c6 ap suat thay d6i, n6 phLJ thu{)c vao:
• D{) cao so vai mlfc nuac bi€n
• Vf trf ofa ly
• Khf tuqng
Chung ta c6 th€ phan loc.1i cac loc.1i ap suat sau:
■
Ap suat khf trai: la ap suat khong khf chung quanh ta. Ap suat nay bJng
1013mbar Ci mlfc nuac bi€n, o0 va Ci vT tuyen 45°
■
Ap suat chan khong:
■
Ap suat dti: la
Neu khf quy§n bien mat chung quanh qua oat, ap suat
khong con nua, ta c6 chan khong tuytf}t d6i. Ap suat duqc bi€u di&n so vai chan
khong tuytf}t d6i gQi la Ap suat tuytf}t d6i.
ap suat OQC duqc so vai ap suat khf quy§n
Khong khf dung trong cong nghitf}p luc d5.u la khong khf a ap suat khf trai, duqc
tang fen m{)t ap suat cao gQi la Ap suat tuang d6i hay con gQi la Ap suat du (ap suat
c1o)
Ao suat du
Ao suat khf auvtn
Ao suat chan khom!
Ap suat chan khong tuyet d6i
l
2. Ung d\J.Dg cac d~i hrQ'llg vit ly cua khi nen
cAc DJ?i.J LUONG vAT LY
BJ m~it dfa c3u duqc baa quanh bai m9t lap khong khf. £Jay la m9t h6n hqp cac khf
c3n thiet cha SI/ s6ng c6 ty It[} tUcJng tlng nhu sau:
Nita chiem 78% th€ tfch
7
Oxy chem 21 % th§ tfch
Con hJi la m9t s6 khf khac nhu: carbonic, argon, hydro, neon, hen
cryton, va xenon
Dt! hit!u r6 them cac dinh lu?t v§ d9ng /t.fc h9c va tri)ng thai cua khong khf,
nguiJi ta c1a li<~t ke ra sau clay cac thong s6 v§ vtft ly va cung vai cac h? th6ng c1o
luiJng.
D§ thu?n /qi trong vi?c nghien cuu va ung dLJng nglfiJi ta thlfiJng dung hai h?
th6ng do: h? th6ng do 11Ky thu?t1' va h? th6ng do 115/ 11ã
Cac thong s6 ca ban
Kyhi~u
H~ ky thu?t
H~S/
Thom? s6
ChiĐu dai
I
Met (m)
Met (m)
Kh6i ILl(Jnf?
m
ThiJi f?ian
t
T
I
Kp.s2/m
Ciay (s)
OC
KR
Ciay (s)
OK
Ampere (A)
A
Nhi~t dQ
CuiJng dQ dong
di?n
CuiJnJ? dQ anh sanf?
Cd
Cade/a
Cac thong s6 dan xu1t
Thon!{ s6
Lt./c
Ky hi~u
F
Di?n tfch
Th§ tfch
A
V
Luu lu(Jnf?
Ap sua't
Q
p
H~ ky thu~t
Kp = kg.f =
H~SI
1N = 1 kg.m/s2
9,BN
m2
m2
m3
3
m /s
at
( ky thu?t)
kp/cm2
m3
3
m /s
Pa
1 Pa= 1 N/m
Bar
2
1 Bar= 105 Pa
Ket hqp git1a h? th6ng do luiJng ky thu?t va qu6c te ta c6 cong thuc Newton
F=m. a
trong d6 :
m - kh6i luqng
a - gia t6c
2
g - gia t6c trQng trlfiJng ( g = 9,81 m/s )
Cit1a cac cong thuc tren t6n ti;J.i m6i quan h? sau:
8
Khcfi luqng
Lrjc
1 (kg)= 1 kp.s2/ 9,81.m
1 (kp) = 9,81 (NJ
fJ§ don gian cha tfnh toan ta liy 1 (kp)
CJ di€m 0:
CJ nhirJt de)
Nhi~tdQ
Ap suit
= 1o (NJ
o0 c = 273 K (Kelvin)
1°c = 7
khac:
K (Kelvin)
* Atmosphere, [at]
2
1 at= 1 kp/cm = 0,981 bar
* Pascal, Pa ; bar
1 Pa= 1N/m 2 = 10-5 bar
1 bar = 10-5 N/m 2 = 105 Pa = 1, 02 at
* Atmosphere V?t ly, atm
1 atm = 7,033 at= 1,073 bar
* Milimet c{)t nliac, mm c{)t nliac
7000 mm c{)t nliac = 1at= 0,981 bar
*Milimet thuy ngan, mmHg
1 mmHg = 1 Torr
7at
= 736 Torr
7 bar
= 750 Torr
fJfnh lu~t Boyle - Mariotte
CJ nhi~t d{)
ccf dfnh, tfch scf th€ tfch va ap suit tuy?t dcfi cua m{)t khf ly tuang la
hang scf.
Pwy~t a6;
x V = constant
f- 1
8bar
~
4bar
~
2bar
~If------+---~
lbar
~
-----+---------'
If------+----~
H-11-
-
-
-
~
fJfnh lu~t Gay-Lussac
CJ m{)t ap
tuang la hang s6.
suit ccf dfnh, ty s6 git1a th€ tfch va nhi
9
V
- - - = constant
~uy~tri6i
Chi chu: Nhi~t dQ tuy~t d6i Juan Juan duqc tfnh bJng d9 Kelvin
o° K (Kelvin)= -237C (Celcius)
To
T1
A H
P1
Po
A
I
Vo
I
V1
Be'p di~n
Dinh luJt Charles
CJ m9t thi tfch c6 dinh ty s6 gWa ap suit tuy~t d6i va nhi~t d9 tuy~t d6i cua
m9l khf ly tuong la hJng s6.
ptuy."'r
1 0
' = constant
~uy~tri6i
Po
Vo
Be'p di~n
Dinh lu?t t6ng hqp ca 3 bi€n (ap suit, thi tfch, nhi~t d9 duqc cha boi
Phuong trtnh tr,;1ng thai nhi~t t6ng quat cua khf nen:
Pabs . V = m . R . T
Trang d6 : Pabs [bar]
: ap suit tuy~t d6i
3
V [cm ]
: thi tfch khf nen
m [kg]= v. □ kh6i luqng, □□ la kh6i luqng rieng cua khang khf tfnh
3
bJng kglm
: hJng s6 khf
R [}/kg.Kl
: nhi~t dQ tfnh bJng Kelvin
T [Kl
:
10
bar
Torr
psi
Mm Hf{
mmWs
at
2
2
Kp/cm
Kp/cm
5
1,000.11 1,000.10 1,02.10- 0, 102
Ap suit Pa
mbar
7,50.10 1,45. 103
1 Pa
2
1 N/m
1
1 bar
1 mbar
1,02.10
1,000.10 1
1,000.10 1,02
3
1,02.10- 1,02.10
1,000.10 1,000.1( 1
3
1 at
1
0,981.10 0,981
kp/cm
5
4
9,81. 1a2
atm
4
0,987. 10
5
0,75.10 1,45.10 0,987
7,45. 10-2 0,987.10
0,75
3
2
1,000.10 7,36.10 1,42.10- 0,987
1
2
4
4
3
5
736.10 1,42.10- 9,68. 702
1,33.10- 1,33
1,36. 10-3 1,36.10
1
0,981.1( 9,81.10-2 1,000.10 1
1mmW.' 9,81
2
1 kp/m
1mmHg 1,33. 1a2
1 Torr
3
1,934.10 1,32. 102
6,805.10
6,895.10 6,895.1 I 6,895.10 7,033.10 7,033.10 5,171.1 1
2
2
1 psi
1 atm
1,013.10 1,013
1,013.10 1,033
1,033.10 7,6. 1a2
2
1,469.10 1
2
Mp
1,02.10-4
1,02.10-9
p
1
10-3
103
1
1o- 6
1a3
106
N
dyn
kp
1
1a5
0, 102
10-5
1
1,02.1 o-
9,81
9,81.1a5
9,81.108
981
10-3
9,81.1a3
9,81. 10-3
6
102
3
1,02.10-
1
Dan vi cua cong la Joule ()). 1 Joule (J) la c6ng sinh ra duai tac d{)ng cua llfc 1 N
de§ v~t dich chuy
= lNm
lJ=lm2kg
s2
j
1
10-7
err{
9,81
9,81.10
3,60.10
kpm
7
10
0, 102
1
1,02. 107
6
4187
1,6.10- 19
3,60. 10
13
70
4, 19.10
1,6.10- 12
Kwh
2,78.10-7
8
1
3,67. 1a5
427
7,63. 70-20
2,78.10- 4
6
2,72.101
1, 16. 10-3
4,45. 70-26
Kcal
2,39.10-4
11
2,39.102,34.10-3
eV
8,60
2,25.1 a2
1
3,83.10-23
6,24.10
6,24.10
6,12.10
18
11
19
5
2
2,61. 1d
1
11
Dan vi cua cong suit la Watt (W). 1 Watt (W) la cong suit trong thai gian 1 s, sinh
ra nang Juqng 1 J.
1 W = 1 Nm/s
w
kw
1
103
9,81
735,5
4187
1, 16
10-3
1
9,81.10- 3
0,7355
4, 19
1, 16. 10-3
Kpm/s
0, 102
102
1
75
427
0, 119
PS
1,36.10-3
1
Kea/ls
4
2,39. 100,239
23,45.10- 4
0, 1757
5,69
1,58.10-3
1
2,18.10- 4
1,36
1,33.10-2
Kcal/h
0,86
860
8,43
622
3600
1
3. Khao sat h? th8ng truy~n din khi nen
Dva vao nhfrng d~c tinh cua h~ th6ng truy€n dfrn khi nen d~ thvc hi~n cong vi~c
khao sat tren mo hinh thi~t bi.
4. Cau hoi ki~m tra
- Li~t ke nhung d:;ti lugng v~t ly cua k:hi nen?
- Trinh bay nhfrng d~c tinh cua k:hi nen va ung dvng cua k:hi nen?
12
BAI 2:
UNG DUNG
. HE. THONG TRUYEN DAN KHi NEN
Gi6i thi~u:
Bai nhilm cung c&p cho h9c sinh nhung kiSn thuc vS ung dvng h~ th6ng
truySn d~n khi nen trong nghS Bao tri h~ th6ng thiSt bi co khi
Ml}c tieu:
- Ung dvng duqc khi nen trong thiSt kS h~ th6ng truySn d~n khi nen trong
diSu khiSn thiSt bi.
N<)i dung chinh:
1. Ung d\Jng khi nen trong di~u khi~n va truy~n d<)ng
KHA NANG UNG Dl) NG CUA KHi NE N
1. Trang Jrnh
VI/C
c!Mu khien
H? th6ng c!ieu khien bling khf nen c!uqc su dvng a nhung /Tnh v,;c c6 kha nang
nguy hiem nhieu nhit nhu: chay, n6. .. , vf dv nhu cac thiet bi phun son, cac loi;Ji c16 ga,
k<:;p chi titit, plastic, hoij.c c!uqc SU dvng trong nhung /Tnh Vl/C san xua't cac thiet bi c1i?n
tu. Ngoai rah? th6ng c!ieu khien bling khf nen duqc su dvng trong cac day chuyen rua
ti/ c19ng trong cac thiet bi V?n chuyen va kiem tra lo hai, thiet bi mi;J c!i?n, c16ng g6i
bao b, va trong c6ng nghi?p h6a cha't.
1
1
2. H? th6ng truyen c!c')ng
•
Cac dvng CLJ, thiet bi may va c!?.p: may khai thac da, khai thac than, xay d,;ng hJm
mo, c!uang hJm ...
• Truyen c!c)ng quay: cac c19ng ca quay vai c6ng suit Ian, mij.c du gia thanh c!Jt gap
10 den 15 /Jn so vai c!c)ng ca c!i?n c6 cung c6ng sua't, nhung the tfch va tr9ng
/uqng nho hon 30%. Nhung dvng CLJ vij_n vft tu M4 den M30, may khoan c6 c6ng
sua't khoang 3,SkW, may mai c6 c6ng sua't khoang 2,SkW
• Truyen c!c')ng thJng: c!uqc su dvng trong cac c16 ga k<:;p chij.t, cac thiet bi c16ng g6i,
may gia c6ng g61 trong cac thiet bi lam li;Jnh, cang nhu trong cac h? th6ng phanh
ham cua 6 to.
Trong cac h? th6ng do va kiem tra, trong cac h? th6ng V?n chuyen xi mang.
2. Phan tich tru nhtrqc di~m cua h~ th6ng truy~n dftn khi nen
UU NHUQC fJJEM CUA Hf. THONG TRUYEN fJQNG BANG KHI NEN
~?AA'
~
A
~
-'-'
1. Uu diem
Do kha nang chiu nen (clan h6i) Ian cua kh6ng khf, do V?Y kha nang tfch chua
ap sua't nen mc)t each thu?n /qi. Nhu V?Y c6 kha nang ung dvng c!e thanh l?p mc)t tri;Jm
tfch chua khf nen.
•
•
C6 kha nang truyen tai nang Juqng xa, bai v, d(J nhat d(Jng h9c ciJa khf nen nho va
tdn tha't ap suit tren duang d.in ft.
EJuang d.in khf ra (khf thai) khong cJn thiet
13
ã
ã
Chi phf thip c1 thieft l?p m9t h? th6ng truyĐn d9ng bli.ng khf nen
H? th6ng phong ngua qua tai ap suit giai hc;1.n duqc bao dam.
2. Nhuqc di€m
•
•
•
Ll/c truyJn tai tr9ng nho
Khi tai trQng trong h? th6ng thay doi, thr V?n t6c truyJn cOng thay doi, vt kha nang
clan h6i cua khf nen Ian, do c16 khong th€ thljc hi?n duqc nhung chuyt!n d9ng
thJng hoijc quay d§u.
Khf thoat ra gay ra tiefng 6n
Do c16 hi?n nay, trong !Tnh vljc di§u khi€n nguoi ta thuong keft hqp h? th6ng
di<§u khi€n bling khf nen vai ca khf, hoijc khf nen vai di?n, di?n tu. Do V?Y dt kh6 xac
dinh mQt each chfnh xac uu khuyeft di§m cua tung h? th6ng di§u khi€n.
3. Can hoi ki~m tra
- Li~t ke nhfrng ung dµng cua h~ th6ng diSu khiSn b&ng khi nen?
- Phan tich uu - nhugc diSm khi diSu khiSn b&ng khi nen?
14
'
?
,
r
r
r'
1:.
I'\.
.:.
BAI 3: KHAO SAT MAY NEN KHI VA THIET BJ PHAN PHOI
Gioi thi~u:
Bai nh&m cung c~p cho h9c sinh nhfrng kiSn thfrc vS phuang phap khao sat
may nen khi va thiSt bi phan ph6i trong nghS Bao tri h~ th6ng thiSt bi CO' khi
Muc tieu:
- Khao sat duqc nguyen ly ho:;i.t d9ng cua may nen khi va thiSt bi phan ph6i
khi nen.
N(>i dung chinh:
1. Khao sat may nen khi va thi~t bj phan ph6i trong h~ th6ng truy~n d~n khi nen
A. Hf. THONG TH/ET Bf PHAN PHO/ KHi NEN
H? th6ng thi6t bj phan ph6i Khf nen c6 nhi?m v1,1 chuytefn khong khf tu May nen
khf din khau cu6i cung dtef su dl)ng
Yeu cau d6i vai h? th6ng thilt bi phan ph6i khf nen la bao dam ap su:ft p, /uu
/uqng Q va chit /uqng cua khf nen cho nai tieu thl), d6ng thai vJ t6n th:ft ap su:ft d6i
vai h? th6ng thi€t bi phan ph6i khf nen khong duqc vuqt qua 1 bar
D9 nghieng duang tfng 1-2%
Binh trich
ch11a chinh
Binh trich
chlta trung gian
May nen khi
Binh ngztng
t11, hcli nitoc
Binh trich chlla cho
thiet bt, may
Van xii nitoc
I.
EJ6i vai May nen khf ta phan bi?t hai /0<;1i:
•
Nguyen ly thay d6i th€ tfch
Khong khf duqc dJn vao bu6ng chua, cJ d6 thtef tfch cua bu6ng chua se nho /<;1i.
Nhu v?y theo dinh lu?t Boyle-Mariotte ap su:ft trong bu6ng chua se tang fen.
•
Nguyen ly d<')ng nang
Khong khf duqc dJn vao bu6ng chua, cJ d6 ap suit khf nen duqc t<;10 ra bang
d()ng nang cua banh dJn. Nguyen tAc ho<}.t d()ng nay t<}.O ra luu Juqng va cong su:ft r:ft
Ian.
1. May nen khf kitefu piston
• Nguyen ly
Khong khf sau khi qua b() IQc khf va duqc nen cJ than may nen khf nha cac van
dong va mo tren dau cua piston, sau d6 duqc diy vao btnh chua
15
EJtff c6 thtff nen dtin ap suit tu 75 bar nguai ta thuang su d£Jng May nen khf kitffu piston
2 cip hoijc nhi€u cap, tuy nhien khong khf duqc nen nhi€u /Jn do d6 chung phai c6
b{) ph?n lam mat trung gian.
v,
•
Uu khuytit di€m
- Cung vung
- Hi~u sua't cao
- Bao quan gian don
Gay ra cac hi~n tllqng dao c1{)ng dang k€ nhll: titing 6n
Gia thanh bao quan cao
Tc;W ra khf nen theo xung va thllang c6 dJu.
~ẳ,
'
:.:::::....-.
Ãã:;::Ã
,.-/
,~3
2. May nen khf ki€u canh gc;lt
"'"'"=;=
,I
•
Nguyen ly
Khong khf duqc nen vao bu6ng hut, nha rotor va stator dij.c /~ch nhau, nen khi
rotor quay th! khong khf se vao bu6ng nen, sau d6 khf nen se vao bu6ng dJy.
• Uu khuytit di€m
- Khong c6ng k€nh
- Khong dao d{)ng do d6 em hon may nen khf ki€u piston
- Slla chua dJ dang
- Lllu Juqng la hJng s6: khf khong bf xung
- Hi~u suit nhi~t d{)ng kem hon may nen khf ki€u piston
- Khf nen thong thuang bf nhiJm dJu
16
3. May nen khf ki€u trvc vft
• Nguyen ly
Hai ro to c6 trLJC dJc song song (mQt ro to c6 4 rang va ro to con /9 i c6 6 ranh)
Ho 9 t dQng theo nguyen ly thay doi th€ tfch. Th€ tfch khoang tr6ng giCta cac rang se
thay doi khi trLJc vft quay duqc mQt vong. Nhu v~y se t9 o ra qua tr,nh hut (th€ tfch
khoang tr6ng tang Jen), qua tr,nh nen (th€ tfch khoang tr6ng nho /9 i), va cu6i cung la
qua tr,nh diy
•
Uu khuydt di€m
-
Khong khf s9 ch va khong bf xung
R1t tin c~y: tuoi thQ cua vft cao (15.000 +40.000 gia)
Nho gQn
Khong sinh ra dao dQng
Ty s6 nen bf h 9 n che bai tlng
Gia thanh cao
Cay ra ti<1ng 6n Ian
4. May nen khf ki€u Root
• Nguyen ly
May lo 9 i nay g6m c6 2 hoJc 3 canh g9 t (piston c6 d 9 ng hlnh s6 8), cac piston
d6 duqc quay d6ng bQ bling bQ truy6n dQng a ngoai than may, trong qua tdnh quay
khong tiep xuc nhau. Nhu v~y kha nang hut cua may phLJ thuQc vao khe ha giCta hai
piston, khe ha giCta phln quay va than may
•
Uu khuydt di€m
- Khf nen t9 o ra ft bf xung va khong bf nhi<§m dlu
- ft t9 o ra dao dQng
- fJQ man giCta cac rang va xy lanh
17
Bu6ng hut
;
A
-·;
'·,
~·;
;
/
Buong ddy
a
b
5. May nen khf ki€u Turbin
• Nguyen ly
La nhung may nen khf dong lien t1,1c, dff.c bh~t c6 htu luqng Ian, g6m hai loc}.i
dQc tr1,1c va huang tam. Toed{) cua dong chay cua khf ra't Ian, c6 th€ tang toe bang
each tang so luqng canh turbin
• Uu khuyt!t di€m
Khf nen c6 cha't luqng tot
Cac rang tren stato di d{)ng cho phep chl duqc luu luqng
Tu6i thQ cao va ft doi hoi bao tr1
Hi?U sua't ra't cao
K
Kh6 diJu chlnh
Ccinh gqt hU6'ng kinh
18
B. BQ BAO DUONG
1. 8{) fQC
BQ IQc c6 nhit~m VLJ /o 9 i tru khoi khong khf nen tit ca nhung t9p chit va lam
ngung tLJ hai nuac. Khong khf nen vao trong binh chua (2), qua cua xoJn (3) phat sinh
mQt chuy€n dQng xoan va /t.fc ly tam c6 tac dLJng lam fang cac phJn tll nho chit long,
chit ran. Cac t9 p chit duqc thai ra a day binh chua. Nhung t9 p chit cJn duqc thai ra a
day binh chua. Nhung t9 p chit cJn duqc xa ra khoi binh chua truac khi n6 d 9 t dtn
muc cao nhit ( c6 th€ nh?n bieft bJng v9 ch ch1 thf tren b,nh chua)
Nhung chit li~u ran c6 kfch thuac Ian hon kfch thuac nhung 16 IQc se duqc gW
l?i. Nhung chit keft tila nay c6 nguy CcJ lap kfn vong /uai IQC can trcJ qua tr,nh foe, cha
nen cang lam Sq.Ch hoijc thay vong /uai !QC thuang xuyen. Kfch thuac /6 IQC thuang tu
30 - 70 □ m, cung c6 nhung bQ foe c6 kfch thuac /6 defn O,OJ □□ m. Khi Juqng nuac
ngung tLJ dtn V?Ch muc giai h?n, n6 c6 th€ duqc thai ra ngoai bJng each thao vft (4)
hay thai bJng moth~ th6ng ti/ dQng.
Nguyen ly ho9 t d{)ng ciJa h~ th6ng thai ti/ d{)ng:
Hai nuac ngung tLJ tTnh trong bQ IQc khf qua clla (9) vao trong khoang khong
gian cua d~m kfn (3). SI/ gia tang cua luqng hai nuac nay lam phao (2) dang fen theo
chi~u cao. Khi defn muc giai h9 n cha phep, mi?ng 6ng (7) ma ra, khf nen trong b,nh
chua cua bQ IQc thoat qua duang 6ng va dJy piston di~u khi€n (4) mang d~m kfn (3)
tfnh tiefn sang phai h!nh thanh dQ ha, nhu V?Y luqng nuac ngung tLJ c6 th€ thoat ra
ngoai. Khf nen c6 th€ thoat dJn dJn bai mi~ng 6ng (6). Do d6 !6i di qua Jue nay duqc
hara mQt Jue, r6i sau d6 mi?ng 6ng (7) duqc dong kfn.
(1}
(7)
(2) __
{3)
I
,'
(3)-
Khi thoat ra
D,
19
2.
Bo chlnh ap suit
a.
Bo di~u chlnh ap suit c6 16 thoat.
BQ di~u chlnh ap suit dung d§ duy tr, ap sua't lam Vi?C (ap sua't thu ca'p) a gia tri
kh6ng ddi khi c6 slf thay ddi trong mc,1ng phan ph6i (ap sua't sa ca'p) hoJc nai lam
vi?c. Ap suit sa cip phai lu6n cao han ap suit thu ca'p, ap suit duqc giCt dn dinh
bai mang (1 ), mang nay duqc tac d9ng a m9t mJt bai ap sua't thu ca'p, con mJt kia
bai m9t lo xo (2) c6 th§ di~u chlnh duqc ap llfc bai vft di~u chlnh (3).
Khi ap sua't sa ca'p tang fen lam con truqt (6) di xu6ng lam giam theft di?n dong
khf, giCt ap suit thu cip khong ddi.
Khi ap sua't sa cip giam xu6ng, lo xo (2) diy con truqt di fen lam tang theft di?n
dong khf, kteft qua ap suit thu cip van kh6ng thay ddi.
Ntefu nhu ap sua't phfa thu ca'p tang mc,1nh1 mang se bi nen mc,1nh nguqc vai /lfc
tac d9ng cua lo xo, bQ ph?n chfnh gitla cua mang htnh thanh !6i di qua va khf c6 th§
thoat qua a 2 16 hen duai.
b. Bo di~u chlnh ap suit khong c6 /6 thoat
Trang thl/c ttef van con t6n tc,1i ca ca'u di~u chlnh ap suit kh6ng c6 cua thoat. Bo
diJu chlnh nay khong cha phep khf thoat ra ngoai duai tac d9ng cua ap suit lam
Vi?C (phfa thu ca'p).
1(P}
2(A)
P,
f--'--J
\
Pe
f
3(R)
Nguyen If ho,;1t d9ng
Vft di§u chlnh (2) nen lo xo (8) dan tai mang diy (3). Tuy theo slf diJu chlnh (2),
(8) ma cac dong khf a phfa sa cap, thu ca'p tang fen hoJc giam diva ca ciu diy (6)
lfch them hoJc kem di ma van (5) c6 mJt tl/a duqc dong kfn.
20
Neu luqng khf phfa thu cffp P2 tang, ap sufft tang seep mang (3) di chuyt!n
nguqc v(Ji chiJu tac &Jng cua lt.fc lo xo (8). Luc bffy gia lo xo (7) ep ca cffu diy xu6ng
du(Ji va bJ mJt do cJ tren cua van ham l 9 i st/ di qua cua dong khf, luqng khf o ben thu
cffp c6 th€ tl! l9 i nai ngu6n phat sinh thu9c phfa sa cffp P1
3. Thidt bi boi tran
Thidt bi boi tran dung d€ boi tran dAy du cac chi tidt truyJn d.in khf nen khac
nhau. 05u boi tran dung d€ giam SI/ mai man cua cac chi tidt c6 ma sat luc lam vi~c,
giam b(Jt dang kt! ll./c ma sat va baa v~ cac chi tiet khoi st/ an man.
Thidt bi boi tran chl lam dung chuc nang cua n6 khi ma dong khf d9 t den
mQt gfa tri du /(Jn. - Vt v,ffey phai luon luon xem xet nht1ng quy dinh vc§ luu luqng boi
nha san sufft.
K
B
G
Thie't bi boi tron khi nen
21
Nguyen ly hoi;lt d9ng
Trong thit1t bi boi tran khf di tu A vJ B. M9t van H ngan SI/ tra vJ cua khf, m9t
6ng dJn xien n6i tu b,nh chua E dJn dJ.u dt1n bu6ng D nha st/ giam ap a C. Vft diJu
chlnh I< cho phep dit§u chlnh luqng dJ.u b6i tran, c6 th§ quan sat duqc nha kfnh trong
a bu6ng D. Nhung hq1.t dq1.ng suang h6n hqp khf-d§u duqc tr(Jn va d§n qua duong 6ng
G1 huang vJ cua ra B. Nhung giQt dJu Ian khong pha tr9n vao khf se /Jng tq1.i F va tra
vJ b,nh chua E.
Thit§t bi boi tran thuang lam vi~c theo nguyen tJc 6ng Venturi
Hi~u s6 ap
suit (hay st/ giam ap) giua ap suit a truac 6ng Venturi va ap suit a trong phJ.n bi thJt
hut chit long (dJu nhan) va tan nhuyۤn vao h6n hqp khf
11
11
•
C. TH/ET
Bf XU l. y I<
l
nhung phJn tu c~n cua chit boi tran. Han nua trong qua tr,nh nen, nhi~t d9 khf nen
tang fen, c6 th§ gay nen qua tdnh oxy h6a m9t s6 phJn tu kt tren. Nhu v~y khf nen
bao g6m nhung chit bin tren duqc tai di trong nhung 6ng djn khf, se gay nen st/ an
man, han rT trong 6ng d§n va cac phJn tu trong h~ th6ng dMu khi§n. Do v~y khf nen
su dvng trong ky thu~t nhit thi'1t phai duqc xu ly, muc d9 xu ly tuy thu9c vao phuang
phap XU ly va phq1.m vi ung dvng.
2. Cac phuang phap xu ly khf nen
1.
- Blnh ngung tv - Lam li;inh bling khong khf
l
ngung tv va tach ra
22
1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Van an toan
H~ th6ng 6ng dftn mtoc lam l:).nh
Nuoc lam l:).nh du9c dh vao
Khi nen sau khi du9c lam l:).nh
Tach nu'oc chua trong khi nen
Nuoc lam l:).nh di ra
Khi nen du'9c dftn vao tu may nen khi
2
3 -+,
5
- Thiit bi siy kho b~ng chit lam lcJ.nh
Khf nen tu may nen khf se qua bQ phJn trao d6i nhit}t khf - khf (1) tcJ.i day dong
khf nen vao se duqc lam li,rnh sa b9 bang dong khf nen da duqc say kh6 va xu ly tub()
phJn ngung tLJ di Jen
Sau khi lam lc;mh scJ bQ, dong khf nen vao b9 phJn trao d6i nhit}t khf-chat lam
lcJ.nh (2); qua tr,nh lam lcJ.nh se duqc thl/c hit}n bang each, dong khf se duqc d6i chit§u
trong nhung ong d.in nam trong thilt bi nay. Nhit}t d9 h6a suang tcJ.i day la +2°C. Nhu
vJy luqng hai nuac trong dong khf nen vao se duqc tcJ.o thanh tung giot nho m9t.Luqng
hai nuac se duqc ngung tLJ trong b9 phJn kit tua (3)
03u, nuac va chit bin sau khi duqc tach ra khoi dong khf nen se duqc dua ra
ngoai qua van thoat nuac ngling tlj tl/ d9ng (4). Dong khf da duqc lam Si}.Ch va con
lcJ.nh se duqc dua din bQ phJn trao d6i nhit}t (1 ), dt! nhit}t dQ khoang tu 6°C dtruac khi dua vao su dLJng
23
(1) Bf} phij,n trao ,Mi nhi~t khi-khi
(2) Bf} phq,n trao dfi'i nhi~t khi-cht£t
lam lq.nh.
(3) Bi'; phq,n kit tu.a.
(4) Van thoat nl,((Jc ngztng t11- ti! d/}ng
(5) May nen dl phat cht£t lam 'lq.nh
Binh ngztng t1/,
(7) Rale di~u chlnh nhi~t d9
(8) Van di~u chlnh luu lrtqng cht£t
lam lq,nh
(6)
-
Khi nen tit may nen khi
D
Khi nen n6ng sq,ch st£y kho
~
l.:...:..j
Cht1t lam lq,nh long
Cht£t lam lq,nh dq.ng khi
-
fJi) tim,dciu b6i tran,bl!,i
2. Cau hoi ki~m tra
- Nh~n biSt nhung thanh phfin cua may nen khi va thiSt bi phan ph6i tren h~ th6ng
truySn d§.n khi nen?
24
BAI 4: BAO TRI MAY NEN KHi VA THIET Bl PHAN PHOI
Gioi thi~u:
Bai nhim cung c~p cho h9c sinh nhfmg kiSn thuc vS bao tri may nen khf va
thi@t bi phan ph6i trong nghS Bao tri h~ th6ng thi@t bi ca khf
Ml}C tieu:
- Bao tri, bao duong duqc may nen khf va thiSt bi phan ph6i khf nen.
N<)i dung chinh:
1. Bao tri may nen khi va thi~t hi phan phBi trong h~ thBng truy~n d~n khi nen
May nen khi cung nhu cac lo~i may m6c khac cung din duqc kiSm tra, bao duong
dµih ky. DS may su dl_lng duqc bSn bi, tranh hong h6c b~n nen dinh ki kiSm tra va bao
duong. DS duy tri tr~ng thai lam vi~c dam bao yeu cfru cua may nen khi, cfrn luu y m9t s6
ho~t d9ng sau:
1, BQ lqc khi
Sau khi su dl_lng m9t thai gian, b€ m~t b9 l9c khi bi h\li barn bfin dfry lam ngan
can khi vao. Binh thuang sau m9t ca lam vi~c ho~c den bao l~ch ap sang do thi thao b9
l9c ra lam v~ sinh s~ch m~t ngoai loi l9c.
Cach lam v~ sinh: Dung khi nen sue ep thfip th6i hen ngoai va hen trong, mi~ng
dfru th6i each m~t trong loi l9c khoang 10mm. Tufrn tµ th6i tu tren xu6ng du6'i men theo
xung quanh. V~ sinh xong go loi l9c xem con hl.li khong. NSu loi l9c qua bfui nen thay cai
m6'i thuang nh~t cu 1000 gia thi thay. Trong truang hqp chua kip thay c6 th€ dung l9c
vao dung dich chfit tfiy nhy nhu xa phong loang sau d6 dS kho va dung tiSp.
2, BQ lqc diu
