Hoạt động giám sát của đại biểu hội đồng nhân dân xã từ thực tiễn tỉnh vĩnh long (tóm tắt)

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

ISO 9001:2015

ĐẶNG VĂN HỒNG

HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU
HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ
- TỪ THỰC TIỄN TỈNH VĨNH LONG
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP
VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

TRÀ VINH, NĂM 2021


ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

ĐẶNG VĂN HỒNG

HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU
HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ
- TỪ THỰC TIỄN TỈNH VĨNH LONG
Ngành: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Mã ngành: 8380102

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP
VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HUỲNH BẢO KHÁNH

TRÀ VINH, NĂM 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ luật học với đề tài “Hoạt động giám sát

của đại biểu Hội đồng nhân dân xã - Từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long” là cơng trình
nghiên cứu do chính tơi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn
Huỳnh Bảo Khánh. Luận văn có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa
học của một số tác giả. Các thơng tin này đều được trích dẫn nguồn cụ thể và chính
xác. Các số liệu, thơng tin được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn khách quan và
trung thực.
Trà Vinh, ngày … tháng … năm 2021
Học viên

Đặng Văn Hồng

i


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình, chu
đáo của TS. Nguyễn Huỳnh Bảo Khánh. Tôi cũng gửi lời cảm ơn tới Quý Thầy, Cô
Khoa Kinh tế, Luật, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận
lợi cho tôi trong suốt thời gian để hoàn thành luận văn thạc sĩ
Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ của mình. Tơi đã có nhiều cố gắng, nỗ lực của
bản thân nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tơi rất mong nhận được sự đóng
góp ý kiến từ quý Thầy, cô, bạn bè và đồng nghiệp
Tôi xin chân thành cảm ơn!

ii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................ v

PHẦN TÓM TẮT ................................................................................................ 1
LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 3
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................. 3
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 5
3. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI .............................. 6
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................. 10
5. PHẠM VI GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI ....................................................................... 10
6. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT ............................... 10
7. KẾT CẤU LUẬN VĂN ............................................................................................ 11

CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ HOẠT
ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ ........... 12
1.1 KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI
ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ .............................................................................................. 12
1.1.1 Khái niệm giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã ...................................... 12
1.1.2 Đặc điểm giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã ....................................... 15
1.1.3 Nguyên tắc giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã .................................... 16
1.2 VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT, CHỨC NĂNG VÀ THẨM QUYỀN GIÁM SÁT CỦA ĐẠI
BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ ............................................................................ 18
1.2.1 Vị trí, tính chất của đại biểu Hội đồng nhân dân xã............................................. 18

1.2.2 Trách nhiệm của đại biểu Hội đồng nhân dân xã ................................................. 20
1.2.3 Thẩm quyền giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã .................................. 22
1.3 MỤC ĐÍCH CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG
NHÂN DÂN XÃ ........................................................................................................... 23
1.4 HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ ....... 24
1.4.1 Nội dung hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã ....................... 25
1.4.2 Quy trình hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã ...................... 25

iii


1.5 CÁC YẾU TỐ BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI
ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ .............................................................................................. 28
Tiểu kết chương 1.......................................................................................................... 32

CHƯƠNG 2 THỰC TIỄN THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA
ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH
LONG VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN ........................................................ 34
2.1 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH BẦU CỬ ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG NHIỆM KỲ 2016 – 2021 ............................... 34
2.2 THỰC TIỄN THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU HỘI
ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG ............................... 39
2.2.1 Thực tiễn thực hiện hoạt động chất vấn ............................................................... 39
2.2.2. Thực tiễn giám sát quyết định của Ủy ban nhân dân xã ..................................... 43
2.2.3. Thực tiễn giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương ................................... 45
2.2.4. Thực tiễn giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân .... 46
2.3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI BIỂU
HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG ....................... 48
2.3.1. Những điểm tích cực ........................................................................................... 48
2.3.2. Một số điểm hạn chế ........................................................................................... 49

2.3.3. Nguyên nhân ....................................................................................................... 50
2.4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ĐẠI
BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG ............. 55
2.4.1. Một số yêu cầu đặt ra để bảo đảm hiệu quả hoạt động giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã .......................................................................................................... 55
2.4.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng
nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long ...................................................................... 57
Tiểu kết chương 2.......................................................................................................... 62

KẾT LUẬN ........................................................................................................ 63
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 65

iv


DANH MỤC BẢNG BIỂU
- Bảng 2.1. Số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã tỉnh Vĩnh Long nhiệm kỳ
2016 – 2021 ................................................................................................................... 35
- Bảng 2.2. Cơ cấu đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long
nhiệm kỳ 2016 – 2021 ................................................................................................... 36
- Bảng 2.3. Thành phần đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh
Long nhiệm kỳ 2016 – 2021 ......................................................................................... 36
- Bảng 2.4. Thống kê số lượng chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân tại các Kỳ họp
Hội đồng nhân dân xã ở một số huyện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long từ năm 2016 -2020
..................................................................................................................................... 41
- Bảng 2.5. Tổng hợp ý kiến các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chất vấn của Hội đồng
nhân dân xã.................................................................................................................... 43
- Bảng 2.6. Thống kê trình độ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Long nhiệm kỳ 2016 – 2021 ................................................................................ 56

v


PHẦN TÓM TẮT
Trong Chương 1 của luận văn, tác giả nghiên cứu một số vấn đề sau:
Thứ nhất, giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã là việc đại biểu Hội đồng
nhân dân xã theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu
sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ,
quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm
quyền xử lý.
Thứ hai, hoạt động giám sát của Đại biểu Hội đồng nhân dân xã phải tuân thủ
các nguyên tắc sau đây: i. hoạt động giám sát của Đại biểu Hội đồng nhân dân xã phải
tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; ii. hoạt động giám sát của Đại biểu Hội đồng nhân
dân xã phải bảo đảm tính khách quan, cơng khai, minh bạch, hiệu quả; iii. hoạt động
giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã phải không làm cản trở đến hoạt động
bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.
Thứ ba, đại biểu Hội đồng nhân dân xã do cử tri ở xã bầu ra, là người đại diện
cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân ở xã, chịu trách nhiệm trước Nhân dân ở xã và
cơ quan nhà nước cấp trên. Trách nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân xã với cử tri và
Nhân dân ở xã được thể hiện ở hai nội dung cơ bản: i. trách nhiệm của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã với cử tri và Nhân dân ở xã được thể hiện qua trách nhiệm chung
của Hội đồng nhân dân xã; ii. trách nhiệm của đại biểu Hội đồng nhân dân xã với cử
tri và Nhân dân được thể hiện qua trách nhiệm của từng đại biểu Hội đồng nhân dân
xã.
Thứ tư, giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã bao gồm các hoạt động cụ
thể như: i. chất vấn Chủ tịch Ủy ban nhân dân, thành viên khác của Ủy ban nhân dân
xã; ii. giám sát quyết định của Ủy ban nhân dân xã; iii. giám sát việc thi hành pháp luật
ở địa phương; iv. giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân.
Trong Chương 2 của luận văn, tác giả nghiên cứu một số vấn đề sau:
Thứ nhất, trong nhiệm kỳ 2016 – 2021, hoạt động giám sát của các đại biểu Hội

đồng nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đã từng bước được củng cố tăng cường.
Các đại biểu Hội đồng nhân dân xã đã tâm huyết hơn với cơng tác đại biểu của mình,
trong đó có cơng tác giám sát. Nhiều địa phương thường xuyên có các cuộc giám sát
theo chuyên đề, thành lập các đoàn giám sát, từ các cuộc giám sát theo chuyên đề và
đoàn giám sát đã đem lại hiệu quả rất cao. Các đại biểu Hội đồng nhân dân xã đã tích
1


luỹ được các kinh nghiệm từ các hoạt động thực tiễn phong phú nên một số đại biểu đã
phát huy tốt khả năng tổ chức hoạt động thực tiễn.
Thứ hai, bên cạnh những kết quả tích cực, hoạt động chất vấn của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã còn hạn chế khi nhiều đại biểu còn tâm lý e ngại, nể nang khi chất
vấn cán bộ lãnh đạo hoặc một số đại biểu thiếu kỹ năng chất vấn. Hoạt động giám sát
của đại biểu Hội đồng nhân dân xã chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - văn
hóa - xã hội của địa phương. Hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến
nghị của công dân của đại biểu Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long vẫn
còn nhiều vấn đề cần phải quan tâm nghiên cứu để nâng cao hiệu quả của hoạt động.
Các hạn chế này xuất phát từ một số nguyên nhân cơ bản sau: (i) pháp luật về
hoạt động giám sát chưa có cơ chế bảo đảm thực hiện quyền giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã; (ii) cơ cấu và chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân xã trên địa
bàn tỉnh Vĩnh Long chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giám sát; (iii) ảnh
hưởng của tổ chức bộ máy chính quyền ở xã; (iv) các điều kiện bảo đảm hoạt động
giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã còn hạn chế.
Thứ ba, để hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn
tỉnh Vĩnh Long đạt được hiệu quả cao, tác giả đã đề xuất một số giải pháp về các vấn
đề cụ thể sau: (i) giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã; (ii) giải pháp nâng cao kỹ năng giám sát của đại biểu Hội đồng
nhân dân xã; (iii) giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã; (iv) giải pháp giám sát các quyết định của Ủy ban nhân dân xã; (v)
bảo đảm các điều kiện về tài chính, vật chất để phục vụ hoạt động giám sát của đại

biểu Hội đồng nhân dân xã./.

2


LỜI MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Khoản 1 Điều 113 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Hội đồng nhân dân là cơ
quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm
chủ của Nhân dân địa phương, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm
trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”. Liên quan đến chức năng
của Hội đồng nhân dân thì khoản 2 Điều 113 Hiến pháp năm 2013 còn quy định: “Hội
đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân
theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng
nhân dân”.
Như vậy, qua phân tích trên, có thể thấy, Hội đồng nhân dân có hai chức năng
cơ bản: một là, chức năng quyết định các vấn đề của địa phương do luật định và hai là,
chức năng giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực
hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.
Giám sát là một trong những chức năng quan trọng của Hội đồng nhân dân.
Giám sát có một vị trí, vai trị rất quan trọng, bảo đảm Hội đồng nhân dân thực sự là cơ
quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân; là cơng cụ quan trọng để giúp
các cơ quan nhà nước, các tổ chức thấy được những sai sót, bất cập trong quản lý và
hoạt động của mình. Thơng qua hoạt động giám sát, Hội đồng nhân dân phát hiện
những vấn đề bất cập, chỉ ra nguyên nhân và có những kiến nghị, đề xuất nhằm giải
quyết những tồn tại, thiếu sót, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm
bảo quốc phòng - an ninh tại địa phương. Do vậy, nâng cao hiệu quả giám sát không
chỉ là q trình nỗ lực, phấn đấu khơng ngừng của cơ quan dân cử mà còn là đòi hỏi,
mong đợi từ phía cử tri.
Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân càng được hoàn thiện bởi các văn

bản pháp lý như: Hiến pháp năm 2013, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội
đồng nhân dân năm 2015. Cụ thể, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng
nhân dân năm 2015 quy định hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã được thực
hiện bởi các chủ thể gồm: Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân,
Thường trực của Hội đồng nhân dân, các đại biểu Hội đồng nhân dân1. Trong đó, hoạt

1

Theo khoản 2 Điều 2 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (Luật số: 87/2015/QH13)

3


động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã có vai trị quan trọng trong việc thực
hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân xã nói chung bởi vì đại biểu Hội đồng
nhân dân xã là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương, gương
mẫu chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước, tuyên truyền, vận động nhân dân
thực hiện chính sách, pháp luật và tham gia vào việc quản lý nhà nước 2. Hoạt động của
đại biểu Hội đồng nhân dân xã có sâu sát, linh hoạt, chủ động thì hiệu quả của hoạt
động giám sát của Hội đồng nhân dân xã mới đạt kết quả cao. Đại biểu Hội đồng nhân
dân giám sát thông qua các hoạt động: (i) Chất vấn những người bị chất vấn; (ii) Giám
sát quyết định của Ủy ban nhân dân xã; (iii) Giám sát việc thi hành pháp luật ở địa
phương; (iv) Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân3.
Nghiên cứu các quy định pháp luật về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng
nhân dân xã cũng như thực tiễn thực hiện quyền giám sát của các đại biểu Hội đồng
nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long cho thấy hoạt động giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã trong những năm qua đã từng bước được củng cố, tăng cường. Việc
xây dựng nội dung, chương trình giám sát hàng năm trình Hội đồng nhân dân xã thông
qua đã tạo sự chủ động cho đại biểu Hội đồng nhân dân xã, làm cho hoạt động giám
sát từng bước đi vào nề nếp, nội dung, hình thức, phương pháp giám sát tương đối phù

hợp với thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu thực tế của địa phương. Hoạt động chất vấn
và trả lời chất vấn từng bước đi vào thực chất, trở thành nội dung trọng tâm của kỳ
họp, được các đại biểu và cử tri quan tâm. Tính hình thức thức trong hoạt động giám
sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã giảm dần, chất lượng chất vấn tại kỳ họp từng
bước được nâng lên. Sống và làm việc gần dân, thân dân, nên các đại biểu điểu lắng
nghe được nhiều hơn tâm tư, nguyện vọng của nhân dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực đạt được thì hoạt động giám sát của
đại biểu Hội đồng nhân dân xã vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập. Chẳng hạn, một số đại
biểu Hội đồng nhân dân xã chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của hoạt động chất
vấn. Nhiều đại biểu Hội đồng nhân dân xã còn tâm lý e ngại, nể nang khi chất vấn các

ngày 20 tháng 11 năm 2015, riêng Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chỉ được tổ chức ở Hội đồng nhân dân cấp
tỉnh, Hội đồng nhân dân cấp huyện mà không được tổ chức ở Hội đồng nhân dân cấp xã nên tác giả khơng đề
cập.
2
Khoản 2 Điều 6 Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số: 77/2015/QH13) ngày 19 tháng 06 năm 2015
(sửa đổi, bổ sung năm 2019).
3
Khoản 1 Điều 83 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (Luật số: 87/2015/QH13) ngày
20 tháng 11 năm 2015.

4


chức danh lãnh đạo hoặc một số đại biểu thiếu kỹ năng chất vấn nên quan niệm chất
vấn như hỏi – đáp dẫn đến không làm sáng tỏ được vấn đề cần chất vấn. Nhiều đại
biểu Hội đồng nhân dân xã đặt câu hỏi chất vấn không phù hợp nên không làm rõ được
trách nhiệm của người bị chất vấn, thậm chí phản tác dụng khi chất vấn và trả lời chất
vấn trở thành dịp để báo cáo thành tích cá nhân. Số ý kiến chất vấn cịn q ít so với
những bức xúc trong thực tế của địa phương. Trong khi đó, hoạt động theo dõi, giám

sát các quyết định Ủy ban nhân dân xã chưa được các đại biểu Hội đồng nhân dân xã
quan tâm do năng lực của một số đại biểu cịn hạn chế nên khơng có đủ kỹ năng và
trình độ để đánh giá tính hợp pháp đối với các quyết định của Ủy ban nhân dân xã.
Bên cạnh đó, mặc dù Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân
năm 2015 quy định khi nhận được khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, đại biểu
Hội đồng nhân dân có trách nhiệm nghiên cứu và chuyển đến cơ quan, tổ chức, cá
nhân có thẩm quyền để xem xét, giải quyết; theo dõi, đôn đốc việc giải quyết, đồng
thời thông báo cho người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị biết để bảo đảm các quyền và lợi
ích hợp pháp cho cử tri song hoạt động này dường như rất mờ nhạt trên thực tế…
Chính vì vậy, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về hoạt động giám sát của
đại biểu Hội đồng nhân dân xã để góp phần phát huy vai trò của đại biểu Hội đồng
nhân dân xã trong việc thực hiện sứ mệnh đại diện cho cử tri ở cơ sở là việc làm hết
sức cần thiết. Chính vì thế, tác giả quyết định lựa chọn đề tài: “Hoạt động giám sát
của đại biểu Hội đồng nhân dân xã - Từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long” làm luận văn
thạc sĩ luật học.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mục đích chung: Mục tiêu thực hiện luận văn là làm rõ những vấn đề lý luận và
pháp lý về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã. Qua đó, phân tích
thực trạng quy định pháp luật và việc thực hiện pháp luật về giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long để chỉ ra những hạn chế, bất cập trong
những quy định pháp luật cũng như thực tiễn hoạt động giám sát của đại biểu Hội
đồng nhân dân xã; đồng thời đề ra những phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp
luật về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã.
Mục đích cụ thể:
Để hồn thành các mục tiêu chung đã đề ra, đề tài phải thực hiện được các mục
tiêu cụ thể sau đây:
5


- Tìm hiểu và làm sáng tỏ các vấn đề lý luận có liên quan đến vấn đề nghiên

cứu của đề tài.
- Đánh giá và làm sáng tỏ các quy định pháp luật về hoạt động giám sát của đại
biểu Hội đồng nhân dân xã.
- Làm sáng tỏ thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện hoạt động giám sát
của đại biểu đại biểu Hội đồng nhân dân xã từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long để làm sáng tỏ
những điểm tích cực cũng như hạn chế cịn tồn tại của hoạt động này.
- Đề xuất kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả
thực hiện hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã.
3. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã nói chung và hoạt động giám sát
của đại biểu Hội đồng nhân dân xã nói riêng khơng phải là vấn đề mới ở Việt Nam,
cho đến nay đã có khá nhiều cơng trình nghiên cứu về hoạt động này ở nhiều góc độ
khác nhau. Các cơng trình nghiên cứu của các nhà khoa học đều quan tâm tập trung
theo một góc độ nhất định, giá trị mà các cơng trình nghiên cứu đó mang lại rất cao,
trong đó tiêu biểu:
* Về giáo trình, sách chun khảo thì có:
Sách “Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng giám sát cơ bản” của
Phạm Ngọc Kỳ, nhà xuất bản Tư pháp năm 2001. Cuốn sách đã đề cập đến các vấn đề
lý luận cũng như pháp lý về quyền giám sát của Hội đồng nhân dân. Bên cạnh đó, tác
giả cịn đưa ra những u cầu về kỹ năng giám sát cơ bản mà Hội đồng nhân dân cần
thực hiện để đạt hiệu quả trong việc thực hiện hoạt động giám sát.
Sách “Giám sát và cơ chế giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước ở nước ta
hiện nay” của đồng chủ biên Đào Trí Úc, Võ Khánh Vinh, nhà xuất bản Công an nhân
dân năm 2003. Cuốn sách đề cập khá toàn diện những vấn đề lý luận chung về giám
sát và cơ chế giám sát của Hội đồng nhân dân nói chung và đại biểu Hội đồng nhân
dân nói riêng.
Sách “Chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân” của tác giả Nguyễn Đăng
Dung, nhà xuất bản Tư pháp năm 2016. Cuốn sách đã giới thiệu chức năng giám sát
của Hội đồng địa phương trên thế giới và phân tích chức năng giám sát của Hội đồng
6

nhân dân ở Việt Nam, từ đó đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả giám sát của Hội
đồng nhân dân.
* Về luận văn, luận án thì có:
Luận văn Thạc sĩ luật học “Đổi mới hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
cấp tỉnh” của Nguyễn Hải Long năm 2006 tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Luận văn cho rằng

hoạt động giám sát

của Hội đồng nhân dân mang tính tổng quát, bao

trùm, mang tính định hướng nhất định đối với những vấn đề mà nhân dân ở địa
phương quan tâm. Khi tiến hành hoạt động giám sát, Hội đồng nhân dân có thể áp
dụng những biện pháp mang tính quyền lực nhà nước để xử lý những vấn đề nảy sinh
trong giám sát và trách nhiệm pháp lý đối với những người bị giám sát (kể cả việc bãi
bỏ một phần hoặc toàn bộ các văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao hoặc miễn
nhiệm, bãi nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm… đối với những người giữ chức vụ).
Luận văn thạc sĩ Luật học “Nâng cao hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân
dân tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay” của Hồ Thị Hừng Học viện chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2006. Luận văn đã nghiên cứu và đề cập đến chức
năng giám sát của Hội đồng nhân dân, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát
của Hội đồng nhân dân, chưa đi sâu nghiên cứu một vấn đề cụ thể.
Luận văn thạc sĩ Luật học “Hoạt động giám sát ngân sách địa phương của
Hội đồng nhân dân tỉnh Vĩnh Long” của Lê Thị Dân Quyền, Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2015. Luận văn đã nghiên cứu phân tích, hệ thống
hóa, làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về hoạt động
giám sát ngân sách địa phương của Hội đồng nhân dân tỉnh, đồng thời đưa ra một
số quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động giám sát ngân sách địa

phương trong thời gian tới.
Luận án Tiến sĩ luật học “Hoàn thiện pháp luật về hoạt động giám sát của Hội
đồng nhân dân” của tác giả Nguyễn Hải Long năm 2012 tại Khoa Luật - Đại học Quốc
gia Hà Nội. Nội dung luận án cho rằng giám sát là một chức năng cơ bản, quyền đặc
biệt của Hội đồng nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. Hoạt động
giám sát của Hội đồng nhân dân xuất phát từ yêu cầu bảo đảm cho Hiến pháp, luật,
Nghị quyết do các cơ quan nhà nước và Hội đồng nhân dân ban hành được thực hiện
7


trên thực tế, đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính trong việc thực hiện
nhiệm vụ của mình.
Ngồi ra, có các bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành Luật như:

- Lưu Trung Thành (2004), “Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân”,
Tạp chí Luật học, (4).

- Hà Văn Hòa (2006), “Chất vấn và trả lời chất vấn trong hoạt động của Hội
đồng nhân dân”, Tạp chí Tổ chức nhà nước, (10).

- Hồ Thị Hưng (2006), “Xác định hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân”,
Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (16).

- Hồng Thúy Nguyệt, Vũ Cường (2008), “Tăng cường vai trò giám sát của
Hội đồng nhân dân trong công tác kế hoạch và ngân sách”, Tạp chí Quản lý nhà nước,
(151).

- Đặng Văn Thanh (2008), “Kỹ năng giám sát tài chính và ngân sách nhà
nước của Đại biểu Hội đồng nhân dân”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (30+31).

- Nguyễn Đức Kiên (2008), “Thực hiện tốt chức năng giám sát góp phần nâng
cao hiệu lực hoạt động của Hội đồng nhân dân”, Tạp chí Quản lý nhà nước, (147).

- Nguyễn Hải Long (2010), “Bàn về đối tượng giám sát của Hội đồng nhân
dân”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (7).

- Phạm Duy Nghĩa (2010), “Hoạt động chất vấn từ góc nhìn của cử tri”, Tạp
chí Nghiên cứu lập pháp, (15).

- Nguyễn Hải Long (2010), “Giám sát của Hội đồng nhân dân ở nơi thực hiện
thí điểm khơng tổ chức Hội đồng nhân dân”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (20).

- Trần Văn Tân (2014), “Kinh nghiệm bước đầu trong hoạt động giám sát của
hội đồng nhân dân”, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, (267).

- Đặng Quang Hưng (2016), “Hoạt động giám sát ngân sách địa phương của
Hội đồng nhân dân tỉnh”, Tạp chí Quản lý nhà nước, (249).

- Tạ Ngọc Anh (2017), “Thực hiện các quy định về hoạt động giám sát của
Quốc hội và Hội đồng nhân dân góp phần phịng, chống tham nhũng”, Tạp chí Quản lý
nhà nước, (254).

- Nguyễn Thúy Hà, Lương Thị Thu Hà (2017), “Những đổi mới trong hoạt
động chất vấn”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (15).
8


- Lê Văn Minh (2017), “Nâng cao hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân
xã”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (3).

- Lê Văn Minh (2017), “Đổi mới hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
cấp xã”, Tạp chí Quản lý nhà nước, (254).

- Trần Thị Diệu Oanh (2017), “Nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn - hình
thức giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân ở Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Dân chủ
và pháp luật, (10).

- Nguyễn Tiến Việt (2018), “Giám sát của Hội đồng nhân dân - một số vấn đề
pháp lý và thực tiễn đặt ra”, Tạp chí Quản lý nhà nước, (271).

- Bùi Ngọc Thanh (2018), “Kỹ năng giám sát tối cao về xem xét báo cáo”,
Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (16).

- Nguyễn Đình Quyền (2018), “Kỹ năng đặt câu hỏi chất vấn và đưa kiến
nghị khi chất vấn”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (10).

- Nguyễn Trường Giang (2018), “Giám sát của cơ quan dân cử đối với việc
giải quyết kiến nghị của cử tri”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (21).

- Nguyễn Hữu Hào (2019), “Nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Hội
đồng nhân dân cấp tỉnh”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (7).
Các bài viết này đã phân tích khá chuyên sâu các khía cạnh khác nhau về hoạt
động giám sát của Hội đồng nhân dân, cũng như các hình thức giám sát cụ thể của đại
biểu Hội đồng nhân dân như hoạt động chất vấn. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có cơng
trình nào nghiên cứu một cách toàn diện các vấn đề lý luận, pháp lý cũng như thực tiễn
về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã theo quy định mới của Hiến
pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung
năm 2019) và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015
dưới góc độ của một Luận văn Thạc sĩ Luật học. Do vậy có thể thấy rằng đề tài “Hoạt
động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã - Từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long”

bảo đảm được tính mới, tính cấp thiết của một Luận văn Thạc sĩ Luật học. Trên cơ sở
các cơng trình kể trên, tác giả sẽ kế thừa nội dung có liên quan đến hoạt động giám sát
của đại biểu Hội đồng nhân dân xã để tiếp tục hoàn thiện và đưa ra nhận xét, đánh giá,
đề xuất những giải pháp có giá trị thực tiễn nhằm tăng cường hiệu quả nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã trong thời gian tới.

9


4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp lý luận: trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn, tác giả đã sử
dụng các phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Ngồi việc dùng phương pháp luận, Luận văn còn sử dụng các phương pháp
nghiên cứu khác cụ thể như sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: được sử dụng để phân tích các vấn đề lý
luận cũng như quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động giám sát của đại biểu
Hội đồng nhân dân xã.
- Phương pháp so sánh: được sử dụng trong đánh giá các quy định của pháp
luật về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã qua các thời kỳ để thấy
được sự thay đổi của pháp luật về vấn đề này.
- Phương pháp phân tích luật viết: được sử dụng để trình bày các bất cập, hạn
chế trong các quy định về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã.
- Phương pháp thống kê: được sử dụng để tập hợp các quy định pháp luật có
liên quan, các số liệu, báo cáo, vụ việc từ thực tiễn hoạt động giám sát của đại biểu
Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.
5. PHẠM VI GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI
Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý về
hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã hiện nay theo pháp luật hiện
hành; đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hoạt động giám sát của đại biểu
Hội đồng nhân dân xã trong thời gian tới.

Phạm vi không gian: Nghiên cứu hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng
nhân dân xã từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long.
Phạm vi thời gian: Luận văn được nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động
giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long, nhiệm kỳ
2016 - 2021. Đồng thời, đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hoạt động
giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã trong thời gian tới.
6. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT
Đối tượng nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu về hoạt động giám sát của đại biểu
Hội đồng nhân dân xã dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật như Luật Tổ chức
10


chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) và Luật Hoạt động
giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015.
Đối tượng khảo sát: Hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã trên
địa bàn tỉnh Vĩnh Long; một số cơ quan nhà nước thuộc thẩm quyền giám sát của đại
biểu Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.
7. KẾT CẤU LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm có hai
chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp lý về hoạt động giám sát của đại biểu
Hội đồng nhân dân xã.
Chương 2: Thực tiễn thực hiện hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân
dân xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long và kiến nghị hoàn thiện.

11