Luận văn các tỉnh ven biển đồng bằng sông cửu long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C K THU T CÔNG NGH TP. HCM

C
H

V LÊ KI M TÚ

CÁC T NH VEN BI N

NG

H
U
TE

B NG SÔNG C U LONG PH I
LÀM GÌ
N

NG PHĨ V I

C BI N DÂNG

LU N V N TH C S
Chuyên ngành : Công ngh Mơi tr
Mã s : 0981081040

TP. H CHÍ MINH, 2011

ng


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C K THU T CÔNG NGH TP. HCM

C
H

V LÊ KI M TÚ

CÁC T NH VEN BI N

NG

H
U
TE

B NG SÔNG C U LONG PH I
LÀM GÌ
N

NG PHĨ V I

C BI N DÂNG

LU N V N TH C S

Chuyên ngành: Công ngh Môi tr ng
Mã s : 0981081040
H

NG D N KHOA H C:
PGS.TS HỒNG H NG

TP. H CHÍ MINH, 2011


L IC M
L ic m n

ng

iH c

K Thu t Công Ngh Tp.HCM c ng nh q th y cơ Phịng Qu n lý Sau

iH c

và khoa Môi Tr
gian h c t i tr

u tiên em xin chân thành g i

N
n quý th y cô tr

ng và Công Ngh Sinh H c ã gi ng d y cho em trong su t th i
ng.

Em xin chân thành c m n th y PGS.TS HỒNG H NG ã t n tình h

ng

d n giúp em hoàn thành lu n v n này.
Em xin g i l i c m n t i các anh ch công tác t i Vi n Khoa H c Th y L i

hoàn thành lu n v n.

C
H

Mi n Nam ã s n sàng t o i u ki n cho em v m t s li u, tài li u c n thi t cho em

Xin c m n các b n cùng khóa ã trao
trong su t nh ng n m qua.

c d i dào s c kh e và

H
U
TE

Em xin kính chúc quý th y cơ

i ki n th c và giúp

t

mình h c t p

c nhi u thành

cơng trong cu c s ng.

Mình xin chúc các b n hoàn thành t t lu n v n và có t

ng lai th t t t

TP. H Chí Minh tháng 07 n m 2011
V Lê Ki m Tú

p.


TÓM T T N I DUNG LU N V N
Vùng ven bi n

ng b ng sông C u Long ( BCSL) g m có 8 t nh: Long An,

Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Tr ng, Cà Mau, B c Liêu và Kiên Giang có
chi u dài b bi n 700km, chi m 23% so v i c n

c, 25 c a l ch l n và nh . Vùng

ven bi n cịn có h th ng sơng ngịi t nhiên và nhân t o dày
thơng th

c thu n l i cho vi c

ng v i các t nh khác và các qu c gia láng gi ng.

V i t ng di n tích các huy n ven bi n là 18,066.6 km2 , chi m g n 46 % di n
tích c a tồn

BSCL, dân s 10,88 tri u ng

i vào n m 2010 chi m 50% dân s

c a vùng . Kinh t vùng ven bi n này ch y u ph thu c vào nông nghi p và th y
s n, chi m 53 % GDP c a

BSCL. Trong nh ng n m g n ây ngành du l ch c ng

phát tri n m nh góp ph n thúc

y kinh t c a c n

c, chi m 35% GDP d ch v

bi n

i khí h u tồn c u, n

C
H

tồn vùng. Nh ng ây là vùng th p nên s ch u nhi u nh h
c bi n dâng và ho t

sông Mêkong. Trong mùa khô n

ng c a các n

c m n xâm nh p sâu vào n i
i dân. Tr

H
U
TE

trong s n xu t và sinh ho t c a ng
ven bi n

ng do bi n

ng ngu n

ng gây khó kh n

c tình hình c p bách ó, các t nh

BSCL ã và ang th c hi n các bi n pháp

tình hình bi n c p bách nh hi n nay.

c th

ng c a

ng phó và thích nghi v i


Abstract
Coastal Region Delta (DBCSL) includes eight provinces: Long An, Tien
Giang, Ben Tre, Tra Vinh, Soc Trang, Ca Mau, Bac Lieu and Kien Giang with 700
km coastline, making up 23% compared the country, 25 large and small bays. The
coastal zone is also a natural river system and artificially dense facilitate trade with
other provinces and neighboring countries. With a total area of coastal district is
18,066.6 km2, accounting for nearly 46% of the entire Mekong Delta area and a
population of 10.88 million in 2010 accounted for 50% of the population. Coastal
Economic mainly dependent on agriculture and fisheries, accounting for 53% GDP
of the Mekong Delta. In recent years the tourism industry is also growing,

C
H

contributing to the country's economy, accounting for 35% GDP services in the
region. But here's the low areas will be greatly influenced by the fluctuation of
global climate change, rising sea levels and activities of the upper Mekong River. In
the dry season saline intrusion into the internal difficulties in the production and

H
U
TE

living of the people. Urgent situation, the coastal provinces and the Mekong Delta
is implementing measures to cope with and adapt to the changes of urgency today.


i

M CL C
M

U ................................................................................................................ 1

1 TÍNH C P THI T C A

TÀI .................................................................. 1

2. T NG QUAN V TÌNH HÌNH NGHIÊN C U .......................................... 2
2.1 Tình hình nghiên c u th gi i ..................................................................... 2
2.2 Tình hình hình nghiên c u t i Vi t Nam .................................................... 4
3. TÍNH M I C A

TÀI .............................................................................. 7

4. M C TIÊU C A

TÀI ............................................................................. 7

6. PH
7.

NG PHÁP TI P C N CHÍNH ......................................................... 8
IT

NG, PH

8. GI I H N C A

NG 1:

1.1 V TRÍ
1.2
1.3
1.4

NG PHÁP NGHIÊN C U ........................................ 8
TÀI .............................................................................. 9

KI N ..................................................................................... 9

H
U
TE

9. K T QU D
CH

C

H

5. N I DUNG NGHIÊN C U........................................................................... 8

C I MT

NHIÊN C A VÙNG VEN BI N BSCL ........ 10

A LÝ .......................................................................................... 10

C I M

A HÌNH ............................................................................. 11

C I M

A CH T............................................................................. 12

C I M KHÍ T

1.4.1

c i m khí t

1.4.1.1 Nhi t

NG TH Y V N .................................................. 12

ng ............................................................................... 12

khơng khí .......................................................................... 12

1.4.1.2 N ng và b c x ............................................................................... 13
1.4.1.3
1.4.1.4 Ch

m khơng khí ............................................................................. 13
gió ....................................................................................... 14

1.4.1.5 Mây: ............................................................................................... 15
1.4.1.6 M a: ............................................................................................... 15
1.4.2

c i m th y v n ................................................................................. 16

1.4.2.1 Ch

th y v n mùa c n ................................................................ 16

1.4.2.2 Th y tri u khu v c ven bi n BSCL .............................................. 16
“Caùc tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


ii

1.5 TÀI NGUYÊN

T ................................................................................... 21

1.6 TÀI NGUYÊN N

C ............................................................................... 23

1.7 TÀI NGUYÊN SINH H C VÀ H SINH THÁI ..................................... 24
1.8

I U KI N KINH T - XÃ H I ............................................................ 26

1.8.1

c i m dân sinh ................................................................................. 26

1.8.2

c i m kinh t ................................................................................... 27

1.8.2.1 Kinh t nông nghi p ........................................................................ 27
1.8.2.2 Kinh t công nghi p và xây d ng .................................................... 28
1.8.2.3 Kinh t d ch v ................................................................................ 29

C
H

1.8.2.4. i n n ng....................................................................................... 30
1.8.2.5 Giao thông v n t i ........................................................................... 30
1.8.2.6 B u chính vi n thơng ...................................................................... 31
1.8.3 Y t ........................................................................................................ 32

H
U

TE

1.8.4 V n hóa - Xã h i ................................................................................... 32
1.8.5 An ninh qu c phòng .............................................................................. 33
CH

NG 2: T NG QUAN V BI N

TR NG N

I KHÍ H U (B KH), HI N

C BI N DÂNG (NBD) C A CÁC T NH VEN BI N BSCL .. 35

2.1 T NG QUAN V B KH .......................................................................... 35
2.1.1

nh ngh a B KH ................................................................................. 35

2.1.2 Nh ng bi u hi n c a B KH .................................................................. 35
2.1.3 Hi n t

ng trái

t m d n lên .............................................................. 36

2.3.4 Nguyên nhân gây ra bi n

i khí h u: .................................................... 36

2.2 T NG QUAN V NBD ............................................................................. 39
2.2.1 Tình hình n

c bi n dâng t i cc t nh ven bi n BSCL .......................... 39

2.2.2 Nguyên nhân NBD ................................................................................ 43
CH

NG 3

ÁNH GIÁ TÁC

NG N

C BI N DÂNG LÊN KHU V C

VEN BI N BSCL.............................................................................................. 45
3. 1 CÁC C A SÔNG BSCL ........................................................................ 45
3.1.1 Sơng H u .............................................................................................. 45
“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


iii

3.1.2 Sông Ti n ............................................................................................. 49
3.2 CH

TH Y

3.2.1 Ch

th y

3.2.2

th y

NG L C CÁC VÙNG VEN BI N BSCL ............ 50
ng l c vùng bi n Hà Tiên – Cà Mau............................... 50

ng l c vùng bi n Cà Mau – B c Liêu .................................. 51

3.2.3 Ch

th y

ng l c vùng bi n B c Liêu – Hàm Luông (Trà Vinh) ..... 53

3.2.4 Ch

th y

ng l c vùng bi n Trà Vinh – Gị Cơng ............................ 55

3.3 HO T
S LÀM

NG C A CÁC N
O L N CH

C TH

NG NGU N SÔNG MEKONG

DỊNG CH Y – GIA T NG XĨI L

H

L U LỊNG SƠNG .......................................................................................... 56

C
H

3.4 XÂY D NG K CH B N NBD .................................................................. 60
3.4.1 Các k ch b n NBD ................................................................................. 60
3.4.2 K t qu tính tốn theo k ch b n NBD .................................................... 61
3.5. NH H

NG C A NBD
ng m c n

c vùng ven bi n và c a sông vùng BSCL ..... 62

H
U
TE

3.5.1 C s tác

I V I CÁC T NH VEN BI N BSCL... 62

3.5.2 Tác

ng c a NBD

n kinh t , xã h i .................................................. 62

3.5.3 Tác

ng

i v i nông nghi p ............................................................... 63

3.5.4 Tác

ng

i v i th y s n ...................................................................... 64

3.5.5 Tác

ng

i v i n ng l

ng, công nghi p, giao thông v n t i và xây

d ng ............................................................................................................... 66
3.5.6 Tác

ng

i v i s c kh e,

3.5.7 Tác

ng

n c s h t ng k thu t ven bi n: ....................................... 68

3.5.8 Tác

ng

i v i h sinh thái t nhiên ................................................... 69

3.5.9 Tác

ng

i v i môi tr

CH

NG 4: CH
NG C A N

4.1 PH
4.2
N

NG H

i s ng, ngh ng i và du l ch ..................... 67

ng và tài nguyên........................................... 70

NG TRÌNH HÀNH

NG GI M THI U CÁC TÁC

C BI N DÂNG VÀ CÁC BI N PHÁP THÍCH

NG ........ 72

NG CHUNG .................................................................... 72

XU T CÁC GI I PHÁP CHÍNH

NG PHĨ V I TÌNH TR NG

C BI N DÂNG VÙNG VEN BI N BSCL HI N NAY ...................... 72
4.2.1 Gi i pháp phi cơng trình ........................................................................ 72

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


iv

4.2.1.1 Gi i pháp không xây d ng m i các khu dân c g n c a sông, b bi n

................................................................................................................... 73
4.2.1.2 Gi i pháp ch n c c u cây tr ng v t nuôi phù h p cho t ng vùng có
nguy c b ng p .......................................................................................... 75
4.2.1.3 Gi i pháp t ng c

ng giáo d c cho ng

NBD toàn c u c ng nh trong vùng và ho t
ngu n

ng phó k p th i tr

c m i bi n

i dân v m i nguy B KH,
ng c a các n

c th

ng

ng. ......................................... 78

4.2.2 Gi i pháp cơng trình .............................................................................. 80
4.2.2.1 Gi i pháp trong vùng ng p m n c n t ng c

ng tr ng r ng ng p m n

C
H

k t h p nuôi tr ng th y s n ......................................................................... 80
4.2.2.2 Gi i pháp xây d ng h th ng ê bao quanh nh ng vùng có nguy c b
ng p ............................................................................................................ 81
4.3

NH H

NG CÁC GI I PHÁP

NG PHĨ V I TÌNH TR NG NBD

H
U
TE

.......................................................................................................................... 85
4.3.1 Các bi n pháp b o v : ............................................................................ 85
4.3.2 Các bi n pháp thích nghi ....................................................................... 85
4.3.3 Các bi n pháp di d i: ............................................................................. 86
4.4 K HO CH HÀNH

NG THÍCH

NG V I N

C BI N DÂNG

VÙNG VEN BI N BSCL .............................................................................. 86
CH

NG 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 89

5.1 K T LU N ................................................................................................ 89
5.2. KI N NGH .............................................................................................. 90

“Caùc tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


v

DANH M C HÌNH NH & BI U
Hình 1.1: B n

vùng

Hình 1.2: Phân b nhi t

ng b ng Sơng C u Long ............................................... 11
trung bình n m vùng BSCL...................................... 14

Hình 1.3: Phân b l

ng m a trung bình n m

BSCL ....................................... 16

Hình 1.4: So sánh

m n n m 2010 và n m 2009................................................. 18

Hình 1.5: M ng l

i sơng r ch n i vùng BSCL: ................................................. 19

Hình 1.6: Hình nh sơng C u Long nhìn t v tinh ch cịn 7 c a sơng.................. 20
Hình 1.7: L

c

t nhiên vùng BSCL ............................................................. 23

Hình 2.1: N

c dâng cao làm s t l c a bi n ph

ng Nhà Mát, Tp. B c Liêu ....... 40

c ng

C
H

Hình 2.2: M t o n ê bi n t i p Vàm R y (xã Bình S n, huy n Hịn

t) b xói l

i dân t gia c . ..................................................................... 41

Hình 2.3: Tình tr ng khơ h n kéo dài khi n

ng ru ng nhi m phèn m n, gây khó

H
U
TE

kh n trong vi c s n xu t c a nông dân t i t nh Cà Mau........................ 42
Hình 2.4: Kinh Xáng Xà No, TX. V Thanh, t nh H u Giang ang b n

cm nl n

sâu ........................................................................................................ 43

Hình 3.1: B n

sơng Mekong ............................................................................. 46

Hình 3.2a: Lu ng giao thông th y sông H u ......................................................... 47
Hình 3.2b: M t c t d c lịng d n sông H u cho giao thông th y t c ng C n Th ra
bi n ...................................................................................................... 47

Hình 3.3: Ph m vi c a mơ hình v n chuy n bùn cát và th y
Hình 3.4: K t qu mơ hình v n chuy n bùn cát/ th y

ng ......................... 48

ng .................................... 48

Hình 3.5: Các c a sơng.......................................................................................... 49

Hình 3.6:

p ng n m n c a sơng Ba Lai .............................................................. 50

Hình 3.7: M c n

c th c o trong các ngày bão Linda i qua vùng bi n Nam B t i

tr m B n M - Gành Hào ..................................................................... 53
Hình 3.8:
Hình 3.9: Th
Hình 3.10:

ng quá trình m c n

c gi bi n ông – bi n Tây............................ 54

ng ngu n sông Mekong ................................................................. 56
p Ti u loan (Xiao wan) Trung Qu c cao 292m dung tích 15 t m3 ... 57

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


vi

Hình 3.11: Cơng trình th y i n Trung Qu c
Hình 3.12: Bi u

th

ng ngu n Mekong ................. 58

xói l h l u cơng trình th y i n ........................................... 59

Hình 3.13. Cá tra d u sơng Mekong v i chi u dài lên t i 3,2 m, n ng 300 kg, ang
i m t v i nguy c tuy t ch ng cao nh t. nh: lugaluda.com. ........... 65
Hình 3.14 Cá u i sơng Mekong có th

t t i chi u dài 5 m và n ng t i 30 kg.

nh: AP. ............................................................................................... 65
Hình 3.15: Cá chép kh ng l sơng Mekong có chi u dài và kh i l

ng có th

t

2,4 m và 250 kg. .................................................................................. 66
Hình 3.16: Chép Thái kh ng l (còn g i là chép Xiêm, chép en) trên sông Mekong

C
H

dài t i 3 m và n ng 300 kg ang gi m m nh b i tình tr ng ánh b t quá
m c. nh: National Geographic. .......................................................... 66
Hình 4.1: Mơ hình k t h p nuôi tôm và b o v r ng ng p m n t i Cà Mau............ 81
Kiên Giang .............................................. 85

H
U

TE

Hình 4.2: H th ng ê bao ng n m n

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


vii

DANH M C B NG BI U
B ng 1.1: Nhi t
B ng 1.2:

m trung bình tháng ......................................................................... 13

B ng 1.3: T c
B ng 1.4: L

trung bình các tháng trong n m ............................................... 13

gió BSCL ................................................................................ 15
ng m a trung bình nhi u n m

Hình 1.4: So sánh

n v : mm .................... 15

m n n m 2010 và n m 2009................................................. 18

B ng 1.5: T ng h p các nhóm

BSCL (

BSCL.

t và quy mơ i n tích phân b theo 8 t nh ven bi n

n v : Ha).............................................................................................. 22
các t nh ven bi n BSCL ............... 80

H
U
TE

C
H

B ng 4.1: Phân b di n tích r ng ng p m n

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


viii

B NG CHÚ GI I CÁC CH
BTNMT

B Tài nguyên & Mơi tr

B KH

Bi n

BSCL

VI T T T
ng

i Khí h u

ng b ng sơng C u Long

IPCC

y ban liên Chính ph v Bi n

i khí h u

GDP

Gross Domestic Product -T ng thu nh p qu c n i

KCN

Khu công nghi p

NBD

N

ODA

V n vi n tr phát tri n chính th c (Official Development

c bi n dâng

UBND

y ban Nhân dân
V n phòng Ch

ng trình M c tiêu Qu c gia

H
U
TE

VPCTMTQG

C
H

Assistance)

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


1

M
1. TÍNH C P THI T C A

Các t nh ven bi n

U

TÀI

ng B ng Sông C u Long ( BSCL) bao g m 8 t nh: Long

An, Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Tr ng, B c Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, là
vùng có h sinh thái a d ng và phong phú nhi u

c thù khác bi t, v i l i th c a

thiên nhiên ã tr thành m t trong nh ng trung tâm s n xu t và cung ng s n ph m
l n. S n l
n

ng lúa và s n l

c. Do nh ng

ng th y s n chi m kho ng 50% s n l

c thù trên s phát tri n kinh t c a vùng c ng ph thu c vào khí

h u. Th y rõ nh ng y u t thi t th c và c p bách nh t là sau nh ng
ng và Nhà n

hi n t

ng bi n

c ã có nh ng ch tr

i khí h u (B KH) và n

và th m nh c a vùng

c bi n dâng (NBD). Nh ng ti m n ng

c tình hình B KH mang tính ch t toàn c u, m c n

th dâng cao d báo s có

n 31% di n tích

xâm nh p m n vào

t li n di n ra v i t c

s ng c a ng

c bi t vùng

i dân

ng tr

không th ki m sốt

t nơng nghi p n

c ta b

nhanh h n, gây nh h

c nguy c b

n

i
ng

ng th c

e d a tuy t ch ng, t l nghèo ói gia t ng,

tác h i ch

BSCL. Nh ng n u thêm vào ó là các n

c

ng ngu n xây d ng hàng lo t các cơng trình th y i n thì ph m vi xâm nh p

m n s l n sâu h n vào BSCL làm cho di n tích

t nơng nghi p gi m nhi u h n.

V i nh ng nguy c trên, NBD cùng v i vi c nh ng tác

ng c a các n

c

ng ngu n c a sông Mekong nh Trung Qu c ang có d án xây d ng 8

p

th y i n
m c

ng

c s di dân t do, nhi u ngu n tài nguyên thiên nhiên b

gi i h n m t ph n di n tích ven bi n

th

e d a, s

t tr ng tr t b thu h p, m t s loài

c n ki t, d ch b nh có nguy c bùng phát. N u ch có NBD thì m c

th

c bi n có

BSCL. Các t nh ven bi n c a vùng ang

c nhi u m i e d a nh di n tích

v t gi m có th

ng và chính sách nh m ng phó v i

c phát huy và s d ng có hi u qu .

H
U
TE

Tuy nhiên, tr

t thiên tai v a

C
H

qua,

tr

ng c a c

th

ng ngu n sơng Mekong có th gây ra nh ng t n th t v i nh ng

khác nhau cho chính mơi tr

ng c a các t nh ven bi n BSCL và các vùng

khác, …

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


2

Toàn c nh trên cho th y vùng ven bi n
th c l n, nh h

ng không nh

nghiên c u và

a ra các gi i pháp

h

BSCL ang g p ph i nh ng thách

n s phát tri n chung c a vùng và

tn

c. C n

xây d ng và phát tri n kinh t c a vùng theo

ng phát tri n b n v ng.
gi i quy t nh ng yêu c u khó kh n trên c n có m t

n

c bi n dâng và cách

ra các bi n pháp ng phó.

ng B ng Sơng C u Long ph i làm gì

tài nghiên c u v

tài “Các t nh ven bi n

ng phó v i n

c bi n dâng” nh m áp

ng các yêu c u ó.
Vi c th c hi n

tài là c n thi t và phù h p v i nhu c u th c ti n t i vùng ven
ng b n v ng.

C
H

bi n BSCL g n v i vi c phát tri n kinh t và b o v môi tr
2. T NG QUAN V TÌNH HÌNH NGHIÊN C U
2.1 Tình hình nghiên c u th gi i:
Ngày nay v i s ti n b v

t i nh ng v n
v n

ng cu c s ng c a con ng

H
U
TE

ph n không nh nâng cao ch t l

t b t c a khoa h c k thu t và cơng ngh , góp
i. Bên c nh ó v n t n

áng lo ng i, B KH mang tính tồn c u chính là m t trong nh ng

mà c th gi i ang quan tâm.
Các ho t

ng c a con ng

i trong nh ng th p niên g n ây ã tiêu th l

l n x ng d u, nhiên li u hóa th ch, khí

con ng

i và mơi tr

ng

t,… th i ra hàng lo t các ch t gây h i cho

ng nh là khói b i, CO2, NOX,… Các lo i rác th i nguy h i

khó phân h y, làm cho B KH xu t hi n cùng v i các nh h
t t ng lên, b ng tan, sóng th n, bão, NBD ã nh h

ng nh : nhi t

ng và tác

trái

ng không nh

n s phát tri n b n v ng.
Trong nh ng th p niên g n s B KH toàn c u và NBD ã gây ra nh ng h u
qu nghiêm tr ng trên toàn th gi i nh các n

c châu Âu ã ng p chìm bão tuy t,

nhi t

xu ng th p nh t trong 10 n m g n ây gây thi t h i hàng tri u USD nh

h

n s phát tri n kinh t xã h i. Nh ng

ng

t sóng th n làm ch t nhi u ng

Thái Lan gây ra nh ng t n th t to l n v ng

i và c a nh h

ngành kinh t c a n

ình tr . Nhi u cánh

c này, ngành du l ch b

Trung Qu c b h n hán và thi u n

c nghiêm tr ng d n

ns nl

ng khơng ít

ng l

i

n

ng l n t i
ng th c

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


3

c an

c này gi m m t áng k kho ng 4÷8% s n l

ng c a c n m t

15÷25 tri u t n ng c c. Vi t Nam m t trong n m n
c a B KH tính riêng vùng
gây thi t h i h n 4.000 t

BSCL theo th ng kê
ng, 448 ng

c ch u nh h

ng

ng

ng n ng n

n n m tháng 12/2010, l

ã

i ch t, 13.000 ha lúa m t tr ng, 77.000 ha

cây n trái h h i.
Tr

c nh ng th c tr ng ó, các n

c tiên ti n n m trong vùng ch u nh h

ng

c a NBD ã có nh ng nghiên c u và nh ng gi i pháp nh m h n ch t i a nh ng
tác

ng x u và

ra nh ng gi i pháp phát tri n b n v ng. Nh trình

k thu t, ti m l c kinh t , trình

c ã

t

c nh ng

nh.

C
H

thành t u nh t

dân trí cao mà m t s n

khoa h c

T i M , ngày 12/05/2010 ã thông qua d lu t v ch ng B KH nh m h n ch
l

ng khí th i gây hi u ng nhà kính, ơ nhi m mơi tr

l

ng s ch h n ch vi c nh p kh u d u, phát tri n kinh t t o ra nhi u công vi c n
i dân. V i m c tiêu n m 2020 c n

H
U
TE

nh cho ng

và các khí gây hi u ng nhà kính, n m 2050 s gi m
2005.

i n h t nhân, n ng l

ng, s d ng các ngu n n ng

c s gi m 17% l

ng khí CO2

c 80% so v i m c c a n m

ng s ch khuy n khích s d ng thay th d n d u m .

u t phát tri n công ngh xanh, xây d ng c i t o h th ng giao thông v n t i.
Nhi u ng

i ã t t p t i qu ng tr

ng th i

i NewYork hô vang kh u hi u, tr ng

bày hình nh v B KH.

T i Nh t B n, chính ph
t nay

n 2012

M , các n

ã dùng gói tài chính l n tr c p kho n 19,5 t USD

ng h các n

c ang phát tri n ch ng l i B KH, tham gia v i

c Châu Âu h tr t o khung cho các n

nhà kính và ơ nhi m vào mơi tr

c này gi m phát th i các khí

ng.

Theo các nghiên c u khoa h c c a các n

c Anh – Hà Lan cho th y m c n

c

bi n dâng 2 cm vào cu i th k 18; 6 cm vào th k 19, t ng nhanh chóng

nm c

báo

c bi n

ng 19 cm và d báo 80cm

n 150 cm vào trong th k 21. M c n

dâng cao e d a nhi u khu v c ven bi n th p, các thành ph l n trên th gi i nh
Luân ôn, NewYork, B c Kinh.
Theo các nghiên c u c a các nhà khoa h c Australia,

tránh th m h a NBD,

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


4

v n

c p bách hi n nay là kh ng ch nhi t

nay

n n m 2050, th gi i ph i gi m 60% l

n m 1990, các n
các n ng l
Các n

trái

t không cho t ng quá 2oC t

ng khí th i CO2 so v i l

ng khí th i

c công nghi p phát tri n ph i c t gi m m nh khí th i và s d ng

ng tái sinh.
c trên th gi i ang g p nhau trao

d o có tính ràng bu c pháp lý cao

i

a ra nh ng bi n pháp m m

góp ph n thúc

y quá trình ch ng B KH,

NBD nhanh nh hi n nay. Nhi u t ch c trên th gi i ã kêu g i ch ng l i tình
tr ng B KH và NBD. Ngày 24/10/2010, nhi u cu c bi u tình di n ra nh m kêu g i
c.

Austalia, ng

s “350”, là t l ph n tri u t i a l
không gây hi u ng nhà kính.
T i

c, ng

ng hành

c

ng b ng cách c 350 ng

i

ng t p trung t i trung tâm thành ph Berlin.
i t t p th hi n s quan tâm c a ng

H
U
TE

T i Anh, 600 ng

ng cao bi u ng

ng khí CO2 khí quy n có th ch u

i dân ã kêu g i th t

eo m t n hình th t

i dân t t p d

C
H

s quan tâm c a t t c các n

i dân t i tình hình

chung c a th gi i. H x p thành hình s 5 trong ch s 350, các nh c công

u

ch i nh c v i n t F nh m kêu g i c th gi i ch ng l i B KH.
H

ng ng v i tình hình th gi i các n

c Châu Á c ng có các ho t

phát i thơng i p kêu g i s d ng n ng l
c a tr

ng nh

ng s ch, ti t ki m i n. Các sinh viên

ng quan h công chúng Luân- ôn

Jakarta, Indonesia ã h

kêu g i này b ng cách x p thành ch s 350 trong khuôn viên c a tr

ng ng l i

ng.

2.2 Tình hình hình nghiên c u t i Vi t Nam:
Vi t Nam n m trong nhóm các qu c gia ch u nh h
hi n t

ng B KH và NBD. Các vùng

ng l n do tác

ng c a

t th p nh vùng h l u sông Mekong

(Vi t Nam), sông Ganges - Brahmaputra (Bangladesh) và sông Nile (Ai C p).
bi t là vùng ven bi n
tr c ti p ch u nh h

BSCL v i

c thù v kinh t , xã h i và trình

ng nghiêm tr ng do tác

ng c a tình hình này giúp cho

vùng này nói riêng phát tri n theo h

dân trí s

ng B KH di n ra. Chúng ta c n

tìm ra các gi i pháp và ti n hành m t cách nhanh chóng h p lý
h

c

h n ch s

nh

BSCL nói chung và các t nh ven bi n c a
ng n

nh và b n v ng.

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


5

Xây d ng, tôn t o và b o v h th ng ê bao, chuy n
tìm ra các gi ng cây tr ng v t ni thích h p. V n

i c c u c a vùng,

này là

c bi t quan tr ng

i v i các t nh ven bi n BSCL.
Th c t hi n nay vi c ch ng B KH và NBD ang là v n

ã có nhi u h i ngh th o lu n v v n

vùng trong nh ng n m g n ây.
Bên c nh nh ng thành t u
bi t v n

c p bách c a

t

này.

c v n còn nhi u khó kh n v p ph i.

c

NBD ang e d a s phát tri n kinh t c a c vùng. H u qu là di n

tích ng p m n c a vùng ngày càng t ng, ô nhi m suy thoái

t, l l t ngày càng

di n bi n ph c t p.
nh An, Tr n

, M Thanh.

C
H

Sóc Tr ng có 72km b bi n và 3 c a sơng là

Theo k ch b n NBD 1m thì 43,7% di n tích c a t nh s b ng p, nh h
nghiêm tr ng

ng

n n n kinh t và h sinh thái trong các giai o n phát tri n, gia

t ng s nghèo ói, thách th c nghiêm tr ng m c tiêu nâng cao cu c s ng c a
i dân, phát tri n xã h i b n v ng. UBND t nh ã k t h p v i các

H
U
TE

ng

a ra các hành

a ph

ng c th nh m gi m thi u và thích ng v i tác

ng

ng c a

B KH và NBD. T nh ã k t h p m t cách hài hịa gi a các gi i pháp cơng trình
và phi cơng trình
chóng.

có th thích

ng v i tình hình hi n nay m t cách nhanh

Ti n Giang là m t trong nh ng t nh ch u s
c s quan tâm c a các c p lãnh

nh h

ng n ng n c a B KH

o và t t c các t ng l p nhân dân trong t nh,

C n c công v n s 2679/BTNMT-VPCTMTQG ngày 28/07/2009 ch
m c tiêu qu c gia ng phó B KH n m 2010 và quy t
ngày 02/12/2008 c a th

t

ng chính ph

VPCTMTQG, t nh ã th c hi n ch
ho ch hành

ng ng phó bi n

Giang nh m d báo nh ng bi n

nh s 158/2008/Q -TTg

và cơng v n s

ng trình ánh giá tác

i khí h u, n

ng trình

2679/BTNMT-

ng và xây d ng k

c bi n dâng trên

i khí h u, s gia t ng m c n

xây d ng k ho ch có tính kh thi và tri n khai k ho ch và hành

a bàn t nh Ti n
c bi n

t

ó

ng ng phó k p

th i nh c ng c , nâng c p ê bi n, r ng phịng h ven bi n Gị Cơng, c ng c các
ê bao v

n cây n trái, tái

nh c , b o

m s c kh e an sinh xã h i cho ng

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”

i


6

dân, xây d ng c s h t ng k thu t,

ng giao thông phù h p, khu dân c , b o

v di tích l ch s c a t nh.
UBND t nh Ti n Giang c ng ã k t h p v i l c l

ng v trang c a t nh th c

hi n di n t p ng phó v i tình tr ng B KH, NBD t i vùng ven bi n Gị Cơng,
Thành ph M Tho…
Trà Vinh là t nh n m gi a sông Ti n và sông H u, ti p giáp v i bi n

vùng

t th p ven bi n nên ch u tác

v cb n

ng n ng n do B KH. Mùa khô, nhi u khu

c m n xâm nh p, làm s n xu t ình tr , thi u n

ng p úng nhi u khu v c nh h

ng nghiêm tr ng

UBND t nh Trà Vinh ã cùng v i các ban ngành
ch v i S Tài nguyên & Môi tr

a ph

H
U
TE

th , làm c s khoa h c giúp cho UBND t nh ch

ng trình m c tiêu

ng trình hành

ng c

o các s , ban ngành, huy n, xã

ng th c t t nh t.

S Tài ngun và Mơi tr
trình hành

i dân và

ng và ph i h p ch t

ng c a t nh ã th c hi n ch

qu c gia ng phó v i tình hình B KH. Xây d ng các ch

th c hi n theo ph

c ng t…NBD cao gây

n cu c s ng c a ng

C
H

s n xu t.

ông là

ng t nh Trà Vinh ã xây d ng xong khung ch

ng

ng thích ng v i B KH t nh Trà Vinh giai o n 2009-2015 và t m

nhìn 2020 nh m ng phó, thích ng v i B KH tồn c u trong th i gian t i.
ng và Chính ph

h

ã s m có nh ng bi n pháp nh m h n ch tình hình nh

ng trên nh tham gia và phê chu n Công

B KH và ngh

nh th Kyoto.

Ngày 02/12/2008 th t

ng chính ph Nguy n T n D ng ã ban hành quy t

nh s 158/ Q -TTg phê duy t ch
bi n

c khung c a liên hi p qu c v

i khí h u. Quán tri t ch

ng trình m c tiêu qu c gia ng phó v i s

oc a

ng, Chính ph , và các ban ngành ti n

hành nghiên c u tình hình di n bi n c a B KH và NBD,

a ra nh ng gi i pháp

ng phó v i tình hình c p bách này. Trong nh ng n m qua, s l
tài này c ng
Tài nguyên Môi Tr

ng nghiên c u v

c các ban ngành h t s c quan tâm nh là tháng 6 n m 2009 B
ng hoàn thành k ch b n B KH và NBD cho Vi t Nam

góp

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


7

ph n gi m thi u nh ng r i ro do bi n
tr

ng phát tri n b n v ng.

3. TÍNH M I C A

TÀI

“Các t nh ven bi n
n

i khí h u mang l i và góp ph n b o v môi

c bi n dâng”

vùng ven bi n

ng B ng Sông C u Long ph i làm gì

tài

ng phó v i

a ra các gi i pháp góp ph n trong k ho ch qu n lý c a

BSCL có th dùng

d

ốn

c nguy c và các gi i pháp ng

phó v i các tình hu ng x u khi x y ra. M t nghiên c u mang tính khoa h c kh

n ng d báo
Tr

tìm ra nguy c và gi i pháp.

c ây, ch a có nhi u nghiên c u
c

nh ng s li u m i c a NBD c ng v i ho t
Mekong.
Vùng ven bi n

a ra theo nghiên c u này d a theo

C
H

nhiên, các gi i pháp ng phó NBD

c th c hi n, a s là các d báo. Tuy

ng c a các n

c th

ng ngu n sơng

BSCL ch a có nh ng nghiên c u rõ ràng v NBD. Theo th c
u ch u s B KH, c th là NBD. Vi c tìm ra gi i

H
U
TE

t , t t c các vùng ven bi n

pháp t ng quát s giúp cho công vi c qu n lý t t h n.
4. M C TIÊU C A

TÀI

Các phân tích trên cho th y các t nh ven bi n
v ng, suy thối mơi tr

BSCL phát tri n thi u b n

ng ngày càng nghiêm tr ng. Các nh h

ngày càng kh c li t. Chính vì th m c tiêu chung c a
d ng các gi i pháp t t nh t

h n ch

nh h

tài là h

ng c a B KH
ng

n vi c xây

ng c a B KH và NBD d

i áp l c

dân s ngày càng t ng nhanh nh hi n nay.
M c tiêu lâu dài:
B o v , khai thác có hi u qu tài nguyên thiên nhiên gi m thi u các nh
h

ng do B KH mang l i, phát tri n hài hòa gi a thiên nhiên và con ng

ph n phát tri n kinh t xã h i c a toàn khu v c và c n
M c tiêu tr
(1) Xác

c.

c m t:

nh các nh h

ng c a B KH và NBD

(2) Phân tích ánh giá và d báo các tác
(3)

i góp

xu t các gi i pháp

ng này

n các t nh ven bi n BSCL.
n khu v c.

s d ng b n v ng các ngu n tài ngun và thích

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


8

ng v i tình tr ng B KH và NBD nh hi n nay.
5. N I DUNG NGHIÊN C U
tài s t p trung gi i quy t các công vi c sau:
(1) Tìm hi u, thu th p s li u v quá trình gây ra n

c bi n dâng

vùng ven

bi n BSCL và chu n b cho công tác nghiên c u.
(2) D a trên các s li u xây d ng gi thi t s b k ch b n NBD.
(3)

xu t các gi i pháp qu n lý nh m h n ch tác

ng c a NBD

khu v c

ven bi n BSCL
6. PH

NG PHÁP TI P C N CHÍNH
ng nghiên c u chính là các t nh ven bi n

C
H

it

BSCL.

ây là vùng r ng

l n có nhi u ti m n ng và có h sinh thái a d ng và ã có r t nhi u nghiên c u v
vùng này. Trên c s nghiên c u nh h

ng c a NBD và

xu t các gi i pháp ng

H
U
TE

phó, s d ng tài nguyên thiên nhiên b n v ng phát tri n kinh t . Nh ng

cùng v i m c tiêu và n i dung trên, h
Ti p c n t t ng th
7.

IT

NG, PH

it

theo ho t

ng ti p c n c a

n chi ti t

NG PHÁP NGHIÊN C U

c th

T p trung nghiên c u
phó v i s bi n

it

i, d báo bi n

ng nghiên c u

Ph

ng pháp

c các gi i pháp ng

a i m nghiên c u là các t nh ven bi n

ng c a n

Th i gian nghiên c u: 24/12/2010
ng pháp nghiên c u

tìm ra

i theo các k ch b n.

BSCL. Ph m vi nghiên c u là nh h

Các ph

BSCL kèm

ng ngu n sông Mekong.

a i m và ph m vi nghiên c u:

-

tài:

ng nghiên c u: là tình tr ng NBD c a các t nh ven bi n

ng các n

c i m ó

c bi n dâng

n 01/07/2011

c s d ng trong

tài:

i u tra kh o sát, thu th p thông tin, d li u: i u tra dân

sinh, kinh t xã h i c a vùng, thu th p ý ki n các c quan ban ngành ồn
th có liên quan
- Ph

ng pháp phân tích, t ng h p : Phân tích các d li u, t ng h p các

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


9

ph
-

ng án

Ph

ng pháp t

tr

ng t : áp d ng

ng d a trên các nghiên c u ã

ánh giá, d

ng môi

c công nh n

-

Ph

ng pháp biên h i, t ng h p tài li u

-

Ph

ng pháp phân tích ánh giá

8. GI I H N C A

TÀI

N i dung: Nghiên c u và
h

ốn các tác

ng c a tình tr ng n

a ra các gi i pháp ng phó, h n ch s

c bi n dâng và s ho t

ng c a các n

c th

nh

ng ngu n

sông Mekong

it

ng :

- Ch

th y

- Các v n

ng B ng Sông C u Long

C
H

Không gian: các t nh ven bi n

ng l c h c c a vùng ven bi n BSCL
nh h

c th

n vùng ven bi n

Th i gian th c hi n

BSCL do NBD và ho t

ng ngu n sông Mekong gây ra

H
U
TE

ng c a các n

ng

tài: Kho ng 6 tháng k t ngày

c

ng

ch i

ng xét duy t thông qua.

9. K T QU D
-

KI N

C p nh t s li u môi tr

ng bi n vùng ven bi n BSCL

a ra các gi i pháp cho vùng ven bi n

h

BSCL nh m h n ch

ng c a NBD.

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển daâng”

nh


10

CH
C I MT

NG 1:

NHIÊN C A VÙNG VEN BI N
BSCL

1.1 V TRÍ

A LÝ

BSCL có t a

8035’ – 10002’30’’ v

ơng, phía b c giáp Campuchia, phía

Long An, Ti n Giang, B n Tre,

ơng B c giáp

ơng Nam B , phía Tây

ơng Nam giáp bi n

ông, bao g m 13 t nh:

ng Tháp, V nh Long, Trà Vinh, An Giang, C n

C
H

giáp V nh Thái Lan, phía Nam và

B c và 104025’ – 106050’ kinh

Th , H u Giang, Sóc Tr ng, B c Liêu, Cà Mau, Kiên Giang.

ây là vùng châu th

h l u sơng Mekong có di n tích 39.734 km2 chi m h n 79% di n tích c a tam giác
châu Mekong.

BSCL bao g m 22 huy n ven bi n c a 8 t nh bao g m 2

H
U
TE

Vùng ven bi n

huy n c a t nh Long An: C n

Cơng, Gị Cơng

c, C n Giu c; 3 huy n c a t nh Ti n Giang: Gị

ơng, Gị Cơng Tây; 4 huy n c a t nh B n Tre: Bình

i, Ba Tri,

Gi ng Trơm, Th nh Phú; 4 huy n c a t nh Trà Vinh: C u Ngang, Châu Thành,
Duyên H i, Trà Cú; 3 huy n c a t nh Sóc Tr ng: Long Phú, M Xuyên, V nh
Châu; 3 huy n c a t nh B c Liêu: B c Liêu, Giá Rai, V nh L i; 5 huy n c a t nh Cà
Mau: Cái N

c,

m D i, Ng c Hi n, Tr n V n Th i, U Minh.

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


Hình 1.1: B n
C I M

vùng

A HÌNH

ng b ng Sơng C u Long

H

U
TE

1.2

C
H

11

BSCL là vùng

ph ng, h i th p

t tho i nghiêng v phía

c hình thành do s l ng

ông Nam,

ng c a phù sa sông, phù sa bi n và s

b i tích v nh bi n nơng. Nh ng khu v c n m trong n i
nh Vùng
b i

ng Tháp M

p nên th p tr ng ng

H u có

a hình khá b ng

a xa sơng chính, xa bi n

i, T Giác Long Xuyên, U Minh không nh n

c l i nh ng vùng ven bi n, ven sông Ti n, ven sông

a th cao. BSCL

c chia thành các cao

chính nh sau:

-

Th m phù sa c d c biên gi i Vi t Nam – Campuchia cao

-

Các gò cao t nhiên d c sông Ti n, sông H u cao

-

Các gi ng cát ven bi n có cao

-

Các

c theo mùa. Tùy vào

vùng ng p n

c có nh ng y u t

2÷5m.

1÷3m.

1÷3m.

ng b ng ng p l t sơng và ng p tri u ven bi n có cao

BSCL còn là vùng ng p n
ng p n

cs

c hay còn g i là

a hình và ch

t

0÷1,5m.

t (Wetlands) có ch

th y v n ã hình thành nên các

c tr ng riêng:

-

Vùng ng p l h T Giác Long Xuyên.

-

Vùng Tây sông H u

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”


12

-

Vùng ng p úng kéo dài

1.3

Vùng ng p kín

Vùng ng p m n ven bi n.

C I M

ng

i.

trung tâm Bán

o Cà Mau.

A CH T

Vùng ven bi n
t

ng Tháp M

BSCL có chi u dài kho ng 700km, s phân b

a ch t

i ph c t p và có c u trúc là tr m tích b r i có chi u dày khá l n. Khu v c

Tây B c thu c các huy n Hà Tiên, Kiên Long, Hòn
khu v c cịn l i có t ng á g c cách m t

t có á g c g n m t

t 300÷1.000m. Thành ph n

t, các

a ch t bao

g m sét, b i cát m n, cát thô, s i, cu i. L p trên phân b ph c t p, m m y u, dày

C
H

kho ng 5m, t l sét cao.
G m có các lo i:

1. Thành h các tr m tích tr g m các ph c h ngu n g c
2. Thành h l c nguyên màu

H
U
TE

3. Thành h cacbonat

4. Thành h l c nguyên phun trào
5. Thành h bi n ch t

6. Thành h granit biotit, granitdiorit, granoxienit.
1.4

C I M KHÍ T

NG TH Y V N

BSCL có khí h u nhi t

mùa khơ t tháng 11
tháng 5
1.4.1

i gió mùa c n xích

o m quanh n m v i 2 mùa

n cu i tháng 6, th nh hành gió mùa

ơng B c, mùa m a t

n tháng 11 th nh hành gió mùa Tây Nam.
c i m khí t

1.4.1.1 Nhi t

ng

khơng khí

BSCL có nhi t

cao và t

n m 26,4÷27,3 0C. T ng nhi t

ng

i

ng

u. Nhi t

trung bình hàng

n m 9.500÷10.000 0C. Nhi t

trung bình gi a

tháng nóng nh t và tháng l nh nh t chênh l ch 3÷4 0C. Nhi t

ban ngày và ban

êm cách nhau 7÷80C.

“Các tỉnh ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long phải làm gì để ứng phó với nước biển dâng”