Luận văn Lũ lụt ở Đồng bằng Sông Cửu Long và những vấn đề môi trường cần giải quyết

HUTECH
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH TP. HCM


TRN TH THO TIÊN

L LT  NG BNG SÔNG CU
LONG VÀ NHNG VN  MÔI
TRNG CN GII QUYT.

LUN VN THC S
Chuyên ngành : Công ngh  Môi trng
Mã s: 0981081033




TP. H CHÍ MINH, 2011
HUTECH
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH TP. HCM


TRN TH THO TIÊN

L LT  NG BNG SÔNG CU
LONG VÀ NHNG VN  MÔI
TRNG CN GII QUYT.

LUN VN THC S
Chuyên ngành : Công ngh  Môi trng
Mã s: 0981081033

HDKH: PGS.TS. HOÀNG HNG


TP. H CHÍ MINH, 2011
HUTECH
CÔNG TRÌNH C HOÀN THÀNH TI
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH TP. HCM




Cán b hng dn khoa hc : PGS TS. Hoàng Hng

Cán b chm nhn xét 1 :

Cán b chm nhn xét 2 :

Lun vn thc s đc bo v ti Trng i hc K thut Công ngh
Thành ph H Chí Minh, ngày …… tháng …… nm 2011.
Thành phn Hi đng đánh giá lun vn thc s gm:
1.
2.
3.
4.
5.
Xác nhn ca Ch tch Hi đng đánh giá lun vn và Khoa qun lý chuyên

ngành sau khi lun vn đã đc sa cha (nu có).





Ch tch Hi đng đánh giá LV Khoa qun lý chuyên ngành
HUTECH
TRNG H K THUT CÔNG NGH TP. HCM
PHÒNG QLKH - TSH
CNG HÒA XÃ HI CH NGHA VIT NAM
c lp - T do - Hnh phúc


TP. HCM, ngày… tháng… nm 20…

NHIM V LUN VN THC S
H tên hc viên: Trn Th Tho Tiên Gi i tính: N………
Ngày, tháng, nm sinh: 08/12/1984 Ni sinh: TP. Hu
Chuyên ngành: Công ngh môi trng MSHV: 0981081033
I- TÊN  TÀI:
L lt  ng bng Sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt II-
NHIM V VÀ NI DUNG:
 có th đáp ng mc tiêu đ ra, mt s ni dung nghiên cu đc tin
hành c th nh sau:
1) Tìm hiu, thu thp các tài liu v đc đim l lt   ng bng sông Cu
Long trong 20 nm qua.
2) Tìm hiu, phân tích nguyên nhân hình thành l lt.
3) Phân tích nh hng ca l lt đn môi trng khu vc BSCL
4) Tìm hiu hin trng công tác qun lý môi trng, xác đnh các vn đ môi

trng đc trng vùng l  khu vc BSCL.
5)  xut các bin pháp nhm hn ch các vn đ môi trng đc trng ca
vùng l
III- NGÀY GIAO NHI M V: 25/12/2011
IV- NGÀY HOÀN THÀNH NHI M V: 25/08/2011
V- CÁN B HNG DN: PGS.TS. Hoàng Hng
CÁN B HNG DN KHOA QUN LÝ CHUYÊN NGÀNH
(H tên và ch ký) (H tên và ch ký)


HUTECH
1


LÝ LCH KHOA HC
(Dùng cho nghiên cu sinh & hc viên cao hc)
I. LÝ LCH S LC:
H & tên: Trn Th Tho Tiên Gii tính: N.
Ngày, tháng, nm sinh: 08/12/1984 Ni sinh: TP Hu.
Quê quán: Qu Hip, Qu Sn, Qung Nam Dân tc: Kinh.
Chc v, đn v công tác trc khi hc tp, nghiên cu: Chuyên viên K hoch –
Cng v hàng không min Nam.
Ch  riêng hoc đa ch liên lc: 671/10 Nguyn Kim, Phng 9, Q. Phú
Nhun, TP H Chí Minh.
in thoi c quan: 08 38485383 in thoi nhà riêng: 08 3997 0241.
Fax: 08 35470409 E-mail:
II. QUÁ TRÌNH ÀO TO:
1. Trung hc chuyên nghip:
H đào to: Thi gian đào to t ……/…… đn ……/ ……
Ni hc (trng, thành ph):

Ngành hc:
2. i hc:
2.1. H đào to: chính quy Thi gian đào to t : 2003 đn 2008
Ni hc (trng, thành ph): i hc K Thut Công Ngh TP H Chí Minh.
Ngành hc: K thut môi trng.
Tên đ án, lun án hoc môn thi tt nghip:
Ngày & ni bo v đ án, lun án hoc thi tt nghip: 03/2008 ti i hc K
Thut Công Ngh TP.HCM.
Ngi hng dn: ThS. Lâm Vnh Sn.
2. Thc s:
H đào to: chính quy Thi gian đào to t 09/2009 đn 08/2011.
Ni hc (trng, thành ph): i hc K thut Công ngh Tp.HCM.
Ngành hc: Công ngh Môi trng.
Tên lun vn: L lt  ng bng Sông Cu Long và nhng vn đ môi trng
cn gii quyt.
Ngày & ni bo v lun vn: 27/9/2011.
Ngi hng dn: PGS. TS. Hoàng Hng.
HUTECH
2

4. Tin s:
H đào to: Thi gian đào to t ……/…… đn ……/ ……
Ti (trng, vin, nc):
Tên lun án:
Ngi hng dn:
Ngày & ni bo v:
5. Trình đ ngoi ng (bit ngoi ng gì, mc đ): ting Anh (giao tip), đang hc
ting Nht s cp.
6. Hc v, hc hàm, chc v k thut đc chính thc cp; s bng, ngày & ni
cp:

- K s môi trng, s hiu bng: A 0138987 (s vào s: 08MT134), ngày
13/3/2008, ni cp bng: i hc K thut Công ngh TP HCM.
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN K T KHI TT NGHIP I
HC:
Thi gian Ni công tác Công vic đm nhim
07/2008-
12/2009
Bnh vin i hc Y Dc TP
HCM
Th ký Ban Giám đc
12/2009- nay Cng v hàng không min Nam Chuyên viên K hoch.
IV. CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HC Ã CÔNG B:



XÁC NHN CA C QUAN C I HC
HOC A PHNG
(Ký tên, đóng du)
Ngày tháng nm 2011
Ngi khai ký tên







HUTECH

TÓM TT LUN VN

Nghiên cu và đ xut các gii pháp hp lý v các vn đ ô nhim môi
trng khi có l lt ti ng bng sông Cu Long là vic không th thiu trong s
phát trin ca các tnh khu vc BSCL, là mt trong nhng ni dung quan trng
gn lin vi chin lc phát trin kinh t xã hi vùng.
 tài Lun vn tt nghip: “L lt  ng bng sông Cu Long và nhng
vn đ môi trng cn gii quyt”
đã khái quát đc đim, nguyên nhân hình thành
l  BSCL và nhng tác đng ca l lt đn môi trng. Qua đó, đ xut nhng
gii pháp nhm hn ch các vn đ môi trng cp bách
Lun vn do hc viên Trn Th Tho Tiên thc hin trong thi gian sáu
tháng (t tháng 01/2011 đn tháng 06/2011) di s hng dn ca PGS TS. Hoàng
Hng. Lun vn thc s đã tp trung gii quyt các ni dung quan trng sau đây:
1) Tìm hiu, thu thp các tài liu v l lt  ng bng sông Cu Long trong 20
nm qua.
2) Tìm hiu, phân tích nguyên nhân hình thành l lt.
3) Phân tích nh hng ca l lt đn môi trng khu vc BSCL
4) Tìm hiu hin trng công tác qun lý môi tr ng, xác đnh các vn đ môi
trng đc trng vùng l  khu vc BSCL.
5)  xut các bin pháp nhm hn ch các vn đ môi trng đc trng ca
vùng l.
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k
công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rng mi s giúp đ cho vic thc hin lun
vn này đã đc cm n và các thông tin trích dn trong lun vn đã đc ch rõ
ngun gc.

Hc viên thc hin lun vn
(Ký và ghi rõ h tên)


HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
LI CM N

Trc tiên, tôi xin chân thành cm n Ban Giám hiu nhà trng, phòng
QLKH & TSH, các thy cô giáo, các Ging viên ging dy cao hc ngành Công
ngh Môi trng. Xin cám n các anh ch đng nghip, th trng c quan và gia
đình đã ng h, to điu kin cho tôi hoàn thành khóa hc.
Tôi xin gi li cm n sâu sc đn PGS. TS Hoàng Hng, ngi đã ng h
và tn tình hng dn tôi trong sut quá trình thc hin lun vn.
Xin chân thành cm n s các đng chí lãnh đo, các anh ch thuc vn
phòng Ban Ch đo Tây Nam b đã to điu kin thun li trong quá trình thu thp
tài liu thc hin đ tài.
Do thi thc hin lun vn có hn, nng lc bn thân còn hn ch đng thi
không gian nghiên cu ca đ tài khá rng nên lun vn chc chn không tránh khi
thiu sót. Tôi rt mong nhn đc s góp ý ca quý thy cô, bn bè và đng nghip
đ lun vn thêm hoàn chnh.
Xin trân trng cm n



Tác gi lun vn ký tên

Trn Th Tho Tiên
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
TÓM TT LUN VN

Nghiên cu và đ xut các gii pháp hp lý v các vn đ ô nhim môi
trng khi có l lt ti ng bng sông Cu Long là vic không th thiu trong s
phát trin ca các tnh khu vc BSCL, là mt trong nhng ni dung quan trng
gn lin vi chin lc phát trin kinh t xã hi vùng.
 tài Lun vn tt nghip: “L lt  ng bng sông Cu Long và nhng
vn đ môi trng cn gii quyt” đã khái quát đc đim, nguyên nhân hình thành
l  BSCL và nhng tác đng ca l lt đn môi trng. Qua đó, đ xut nhng
gii pháp nhm hn ch các vn đ môi trng cp bách
Lun vn do hc viên Trn Th Tho Tiên thc hin trong thi gian sáu
tháng (t tháng 01/2011 đn tháng 06/2011) di s hng dn ca PGS TS. Hoàng
Hng. Lun vn thc s đã tp trung gii quyt các ni dung quan trng sau đây:
1) Tìm hiu, thu thp các tài liu v l lt  ng bng sông Cu Long trong 20
nm qua.
2) Tìm hiu, phân tích nguyên nhân hình thành l lt.
3) Phân tích nh hng ca l lt đn môi trng khu vc BSCL
4) Tìm hiu hin trng công tác qun lý môi trng, xác đnh các vn đ môi
trng đc trng vùng l  khu vc BSCL.
5)  xut các bin pháp nhm hn ch các vn đ môi trng đc trng ca
vùng l.
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
MC LC
NI DUNG

Trang
LI NÓI U
1
M U
4
1. TÍNH CP THIT CA  TÀI
4
2. MC TIÊU CA  TÀI
5
3. NI DUNG NGHIÊN CU
5
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
6
CHNG 1. TNG QUAN V NG BNG SÔNG CU LONG
7
1.1 TNG QUAN V BSCL
9
1.1.1 V trí đa lý và điu kin t nhiên
10
1.1.2 Tình hình dân s, vn hóa
11
1.1.3 C s h tng giao thông
11
1.1.4 Tình hình kinh t ca vùng
13
1.2 HIN TRNG MÔI TRNG VÀ TÀI NGUYÊN VÙNG BSCL
15
1.2.1 c đim khí tng thy vn
16
1.2.2 iu kin đa hình

20
1.2.3 Mng li sông rch
22
1.2.4 Tài nguyên nc, đt
23
1.2.5 Tài nguyên khoáng sn
24
1.2.6 Tài nguyên sinh hc
24
CHNG 2. TÌNH HÌNH L LT  BSCL 20 NM QUA VÀ
NHNG VN  MÔI TRNG ÁNG QUAN TÂM.
27
2.1 MT S TRN L LN TRONG NHNG NM GN ÂY.
32
2.1.1 V trn l nm 1991
33
2.1.2 V trn l nm 1994
36
2.1.3 V trn l nm 1996
36
2.1.4 V trn l nm 2000
37
2.1.5 V trn l nm 2001
40
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
2.1.6 V trn l nm 2002
44
2.2 NHNG C IM CHÍNH CA L LT  BSCL

45
2.3 NHNG VN  MÔI TRNG CHÍNH  BSCL KHI PHÁT
SINH L LT
48
2.3.1 Nguyên nhân hình thành l lt  BSCL
48
2.3.2 Tn tht do l lt mang đn
55
2.3.3 Nhng vn đ môi trng cn chú ý
64
CHNG 3. CÁC BIN PHÁP GII QUYT
70
3.1 HIN TRNG CÔNG TÁC QUN LÝ
70
3.2 MT S VN  TN TI
78
3.3 CÁC GII PHÁP  XUT
79
3.3.1 Các gii pháp tng quan
80
3.3.2 Gii pháp c th
81
KIN NGH
89
KT LUN
90

HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”

DANH MC HÌNH
Hình 1.1. Bn đ khu vc BSCL
Hình 1.2. Bn đ lu vc sông MeKong
Hình 1.3. Nuôi trng thy sn  BSCL
Hình 1.4. Các loi cây trái nông sn  BSCL
Hình 1.5. Cnh tr em li nc đi hc
Hình 1.6. Hot đng vào mùa l
Hình 1.7. Bn đ đa hình vùng BSCL
Hình 2.1. Bn đ ngp lt hàng nm  BSCL
Hình 2.2. Bn đ ngp l  BSCL
Hình 2.3. Phân vùng đ sâu ngp lt  BSCL trong trn l nm 2000
Hình 2.4. L làm ngp nhà ca, vn tc
Hình 2.5. Mc nc cao nht trong l nm 2001
Hình 2.6. Bn đ ngp sâu nht-l nm 2000
Hình 2.7. Cnh ngp l  BSCL
Hình 2.8. Mô t s hình thành l vùng châu th sông Mekong
Hình 2.9. V trí các đp trên sông
Hình 2.10. p thy đin đang hot đng
Hình 2.11. Cnh tàn phá rng
Hình 2.12. L lt làm ngp cây ci, mùa màng
Hình 2.13. Cng thoát nc ch yu làm bng gch bê tông đt ngm di mt đt
hay cng h
Hình 2.14. Mt góc Nhà tm, nhà v sinh (thi xung sông)
Hình 2.15. Nhà v sinh trên mng
Hình 2.16. Ngi dân xách nc sông v dùng
Hình 3.1. Hình h thng đê và b bao
Hình 3.2. Ngi dân s dng ngun nc t sông
Hình 3.3 Phòng tránh cht đui cho tr em vùng l
Hình 3.4 S đ trm x lý nc mt
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
DANH MC BNG BIU

Bng 1.1. Bng phân ph i nhit đ (t
0
Bng 1.2. Bng phân phi lng ma trung bình tháng (mm) mt s trm vùng
BSCL
C)  mt s trm vùng BSCL
Bng 1.3. Mc nc cao nht trên sông Tin và sông Hu qua các nm.
Bng 2.1. t ma gây l ln nht nm 1991 trên sông Mê Kông
Bng 2.2. Mc nc trên sông chính và lu lng tràn t biên gii vào TM qua
mt s nm.
Bng 2.3. Lu lng trung bình nhiu nm ca sông Mekong ti 1 s trm thu vn
Bng 2.4. Các công trình h cha trên các sông ti các quc gia trong lu vc sông
Mekong
Bng 2.5. 11 đp thy đin d kin xây dng  khu vc h lu
HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
BNG CHÚ GII CÁC CH VIT TT
B Báo đng
VSMT V sinh môi trng
BSCL ng bng sông Cu Long
TGLX T giác Long Xuyên
TM ng Tháp Mi
UNICEF United Nations Children’s Fun – Qu tr em Liên hip
Quc
WB Ngân hàng Th gii
TW Trung ng

TBNN Trung bình nhiu nm
NEDECO Nertherlands Engineering Consulants)
JBIC Ngân hàng hp tác Quc t Nht Bn
B GTVT B Giao thông vn ti
NBD Nc bin dâng
KTTV Khí tng thy vn
UNDP United Nations Development Programme
MDMP Mekong Delta Master Plan – Quy hoch tng th châu
th Mekong
Vin KHTLMN Vin khoa hc thy li min Nam
MRC MeKong River Commission







HUTECH

“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”




HUTECH
1
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
LI NÓI U

ng bng sông Cu Long (BSCL) thuc lãnh th Vit Nam và nm trong
lu vc sông Mekong. Sông Mekong dài 4.800 km, chy qua 6 n c là Trung
Quc, Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia và Vit Nam, có din tích lu vc
795.000 km
2
, trong đó vùng Châu th 49.367 km
2
BSCL có v trí rt quan trng trong phát trin kinh t - xã hi ca c nc.
Vi tim nng nông nghip to ln. Trong nhng nm qua BSCL luôn đóng góp
trên 50% tng sn lng lng thc, thc hin thành công chin lc an ninh luong
thc Quc gia và chim ch đo trong xut khu go (hn 90%), t 2005 đn nay
mi nm trung bình 4,5 – 6,0 triu tn. ng thi, BSCL cng cung cp khong
70% lng trái cây, trên 40% sn lng thy sn đánh bt và trên 74,6% sn lng
thy sn nuôi trng ca c nc.
. BSCL là phn cui cùng ca
châu th sông Mekong, bao gm 13 tnh/thành là Long An, Tin Giang, ng Tháp,
Vnh Long, Trà Vinh, Hu Giang, Sóc Trng, Bn Tre, An Giang, Kiên Giang, Bc
Liêu, Cà Mau và TP Cn Th, vi tng din tích t nhiên khong 3 ,96 triu ha,
chim 79% din tích toàn Châu th và bng 8% din tích toàn lu vc sông
Mekong.
Ni bt nht trong kt qu tng trng ca vùng phi k đn sn lng lúa t
nm 2005 đn nay luôn đt trên 18 ,0 triu tn. Trong 20 nm tr li đây, c trung
bình 5 nm BSCL li tng thêm khong 2 ,5 triu tn. Nm 2010 c đt trên 21
triu tn. Tng sn lng hi sn nm 2008 đt trên 2 triu tn, trong đó sn lng
nuôi trng đt trên 1,42 triu tn, đc bit sn lng cá da trn tng nhanh trong
my nm va qua.
Kim ngch xut khu toàn vùng nm 2008 đt 4,176 t USD, trong đó thy
sn chim 65% sn lng và 90% sn lng xut khu c nc. Công, nông nghip,
xut khu phát trin đã đa c cu kinh t chuyn dch theo hng tích cc, gim
nông nghip, tng công nghip và dch v.

Tm quan trng ca BSCL đi vi c nc đc th hin  nh hng to ln
HUTECH
2
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
ca vùng trong cán cân phát trin chung, trong đó, sn lng lng thc không ch
luôn chim hn 50% sn lng toàn quc, mà còn nh vào s n đnh nên có t
trng an ninh lng thc cao hn hn so vi 2 vùng ng bng sông Hng và
Duyên hi min Trung.
Tuy nm  h lu châu th sông Mekong, tha hng nhiu thun li t v trí
đa lý, ngun nc phong phú và đc điu tit t nhiên bi Bin H, b bin và
vùng bin rng ln vi nhiu tài nguyên, đt đai bng phng, màu m và đc phù
sa bi đp hàng nm, thy sn di dào vi nhiu ging loài…, song BSCL cng
phi luôn đi mt vi không ít khó khn và hn ch trong điu kin t nhiên, vi
nhng tác đng không nh và khôn lng t các hot đng  thng lu, và hn c
là vi các mâu thun gia tng trng kinh t và bo v môi trng ngay chính
đng bng này.
Trong tin trình phát trin kinh t xã hi  BSCL, nhng hn ch v điu
kin t nhiên là rào cn không nh, nu không mun nói là cc k to ln, đc bit
đi vi sn xut nông nghip và sinh hot ca ngi dân. Mt trong nhng hn ch
chính ca điu kin t nhiên là nh hng ca l lt và các vn đ môi trng din
ra kéo theo.  đáp ng nhu cu phát trin ca BSCL, trong hn 30 nm qua, đã
có nhiu công trình nghiên cu v l lt đã đc đ xut và xây dng. Song, vi
nhng bin đng thiên nhiên và thi tit trong nhng nm qua. Thêm vào đó, trong
nhng nm gn đây, bin đi khí hu ngày càng th hin rõ nét và din bin phc
tp. Trong 10 nm qua, BSCL đã xut hin 3 nm l ln liên tip là 2000, 2001 và
2002 (trong đó l nm 2000 đc xem là l lch s); …….
L lt là mt hin tng t nhiên, ngun tài nguyên vô giá mà thiên nhiên
ban tng cho chúng ta, nhng không phi lúc nào l cng hin hòa và d chu, đôi
lúc chúng nh mt thm ha tác đng ít nhiu đn đi sng ca ngi dân. Vùn g
đng bng châu th sông Mekong hng nm phi nhn toàn b lng l sông

Mekong t thng ngun đ v, đó va là thun li cho phát trin nông nghip bi
lng phù sa bi đp di dào, va là khó khn vào nhng nm l din bin tht
thng hay cng sut ln, châu th sông Mekong phi gánh chu nhng hu qu
HUTECH
3
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
nng n, gây thit hi ln v ngi và ca, BSCL cng chu chung s phn. T
đó, vic nghiên cu l lt  BSCL và nhng vn đ môi trng cn gii quyt là
mt yêu cu bc thit


HUTECH
4
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
M U
1. TÍNH CP THIT CA  TÀI
L lt  BSCL là mt hin tng thiên nhiên xy ra hàng nm. ng bng
Sông Cu Long là vùng h lu cui cùng ca lu vc sông Mêkong trc khi chy
ra bin, đây là vùng đt thp đc xem là vùng đt ngp nc ln nht ca Vit
Nam. L lt  BSCL có đc đim khác bit vi các vùng khác là mùa l thng
din ra chm, kéo dài, l lên xung kéo dài t cui tháng 6 cho đn cui tháng 12 và
đc chia ra làm ba giai đon. Trong giai đon 1, t tháng 7 đn tháng 8 nc l
chy vào các kinh và các mng rch thiên nhiên vùng ng Tháp Mi và T
Giác Long Xuyên. Cao đim l lt xy ra trong giai đon 2 (t tháng 8 đn tháng
10) khi mc nc sông Tin  Tân Châu cao hn 4 ,2 m và mc nc sông Hu 
Châu c cao hn 3,5 m. Giai đon 3 bt đu t tháng 10 khi mc nc h thp dn
cho đn cui tháng 12.
BSCL là mt trong nhng đng bng châu th rng và phì nhiêu  ông
Nam Á và th gii; là vùng đt quan trng, sn xut lng thc, là vùng thy sn và
vùng cây n trái nhit đi ln nht ca c nc, chim 53,4% sn lng lúa và 90%

lng go xut khu c nc. Nhìn chung, BSCL là mt vùng kinh t trng đim
quan trng bc nht v an ninh lng thc và thy hi sn ca c nc.
Ch đ ngp l  ng bng Cu Long hng nm đã tác đng nhiu mt đn
điu kin sinh sng ca ngi dân, đn c s h tng, đn phát trin kinh t, y t,
giáo dc và đc bit là tác đng đn sc khe ca cng đng dân c. Vì vy các vn
đ môi trng đc trng ca vùng ngp l  đây là:
- Nc sch cho vùng ngp l trong mùa l
- Bin pháp gii quyt cht thi sinh hot (phân, rác, nc thi) phù hp vi
điu kin l lt kéo dài.
- Bin pháp chôn ct ngi cht và x lý súc vt cht hp v sinh môi trng
sau l lt.
Trong các thp niên gn đây, BSCL đã và đang gánh chu nhng tác đng
mnh m ca thiên tai, có nhiu kh nng là do Bin đi khí hu gây nên, trong đó
HUTECH
5
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
l có nhng bin đng ngày càng ln gia nm l ln và l nh, bão nhiu và mnh
hn, hn hán nghiêm trng hn, cháy rng, lc… xut hin ngày càng nguy him
hn. Ch tính trong 10 nm qua, BSCL đã có:
- 3 nm liên tip 2000 -2002 có l ln, trong đó nm 2000 là l ln lch s.
- 5 nm liên tip có l di trung bình, trong đó nm 2006 có mc nc 4,0 0
m ti Tân Châu.
Vi nh hng ca BKH s làm do l s đn sm hn, thoát chm hn;
thi gian ngp lt dài hn và mc nc l dâng cao hn. iu này có ngha là mt
s vùng đt s tr thành chìm liên tc di mt nc hoc có thi gian chìm ngp
quá dài nên không phù hp cho canh tác. Kt qu là dân mt ni , nhà ca, vn
tc, đt canh tác, … Khu vc nông thôn mt nhng c s h tng hin đã đc đu
t xây dng. L lt cng làm gia tng xâm nhp mn và gây ô nhim, suy thoái môi
trng. Bên cnh đó, l lt gây nên vic suy gim tr lng và cht lng nc,
tng thoái hóa đt, nh hng đn kinh t, xã hi, gia tng tàn phá bi bão và áp

thp nhit đi, gia tng nguy c bùng phát sâu bnh hi và dch bnh gia súc.
L lt  BSCL có nhiu yu t ô nhim đòi hi chúng ta phi nhn bit,
nghiên cu, tip cn nghiêm túc và có các gii pháp qun lý và x lý kp thi, khoa
hc đ bo đm môi trng trong sch phát trin bn vng. Vì vy vic nghiên cu
nhng vn đ môi trng ca vùng l và đ xut các gii pháp qun lý môi trng
ti BSCL khi phát sinh l lt thc s cn thit đ thc hin mc tiêu phát trin bn
vng.
Vì lý do trên, tôi mnh dn chn đ tài “l lt  BSCL và nhng vn đ
môi trng cn gii quyt” làm lun vn Thc s là cn thit c lý lun ln thc tin.
2. MC TIÊU CA  TÀI
a ra các gii pháp cho các vn đ môi trng  BSCL khi phát sinh l
lt (ch yu là nc sinh hot)
3. NI DUNG NGHIÊN CU
 tài s tp trung gii quyt các công vic sau:
6) Tìm hiu, thu thp các tài liu v l lt  ng bng sông Cu Long trong 20
HUTECH
6
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
nm qua.
7) Tìm hiu, phân tích nguyên nhân hình thành l lt.
8) Phân tích nh hng ca l lt đn môi trng khu vc BSCL
9) Tìm hiu hin trng công tác qun lý môi trng, xác đnh các vn đ môi
trng đc trng vùng l  khu vc BSCL.
10)  xut các bin pháp nhm hn ch các vn đ môi trng đc trng ca
vùng l
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU:
Phng pháp thu thp tài liu: phng pháp này đc áp dng nhm thu
thp, phân tích, tng hp các s liu, tài liu v qun lý môi trng, v thc trng
môi trng, các vn đ môi trng cp bách, đnh hng phát trin kinh t - xã hi
và bo v môi trng, … và t hp các phng pháp, công c qun lý môi trng

hin có.
Phng pháp thng kê: tng hp các tài liu thu thp đc phc v cho vic
xây dng các d liu v công tác qun lý môi trng
Phng pháp biên hi, tng hp tài liu
Phng pháp phân tích đánh giá
Phng pháp phân tích, tng hp: p hân tích các d liu, tng hp các
phng án

HUTECH
7
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”

CHNG 1: TNG QUAN V NG BNG SÔNG CU LONG


Sông MeKong (sông Cu Long) mt trong nhng sông ln nht th  gii,
đng th sáu v lng nc (450 – 520 t m
3
Thng lu sông MeKong dài 1.800 km. Núi cao him tr, lòng sông lm
thác ghnh, phn thng ngun thuc cao nguyên Tây Tng có tuyt ph gn nh
quanh nm. Trung lu k t Chiang Saen ti Kratie (Campuchia) chim khong
57% tng din tích lu vc là vùng sinh l ch yu. Qu a khi Kratie sông Cu
Long chy vào đng bng châu th h lu. Châu th sông MeKong tri rng trên
din tích 59.000 km
), bt ngun t Tây Tng Trung Quc
 đ cao 4.975 m, đi qua nhiu đi khí hu khác nhau, chy qua 5 quc gia (Trung
Quc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia), chy vào Nam B Vit Nam.
2
, trong đó có khong 40.000 km
2

ng bng sông Cu Long (BSCL) – vùng đt ca chín con r ng, đc
hình thành t s trm tích phù sa do dòng MeKong mang đn, dòng sông này chy
qua sáu nc: Trung Quc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Vit Nam.
BSCL bt đu t Phnom Penh, Campuchia, ni mà dòng sông chia ra thành hai
nhánh chính là sông MeKong (hay sông Tin  Vit Nam) và sông Bassac (hay
sông Hu  Vit Nam). Sau đó, sông Tin chia thành sáu nhánh chính và sông Hu
chia thành ba nhánh chính đ hình thành chín “con rng” đ ra bin ti Vit Nam.
thuc Vit Nam gi là ng
bng sông Cu Long.
BSCL là vùng đt bng phng hình tam giác có din tích 5,5 triu ha, trong
đó 3,9 triu ha nm trên lãnh th Vit Nam. ng bng tri dài khong 270 km t
đim bt đu ti Phnom Penh đn vùng b bin ti Vit Nam, vi tng chiu dài b
bin khong 600 km. Cao đ mt đt trung bình ca phn din tích Vit Nam là +
0,8 m so vi mc nc bin.
ng bng sông Cu Long là vùng đt mi có tim nng ln lao v các mt
sn xut nông – lâm – thy – hi sn, là mt b phn ca châu th sông Mê Kông
có din tích t nhiên gn 4 triu ha; gm 13 đn v hành chính trc thuc Trung
HUTECH
8
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
ng, dân s khong 18 triu ngi, chim hn 20% dân s c nc; trong đó, lc
lng lao đng trên 10 triu ngi.

Hình 1.1: Bn đ khu vc BSCL (ngun: Vn phòng y ban Sông MeKong)
BSCL là vùng kinh t trng đim phía Nam – vùng phát trin nng đng
nht Vit Nam lin k các nc ông Nam Á, gm: Thái Lan, Singapore, Malaysia,
Philipine, Indonesia, … là nhng th trng và đi tác đu t quan trng, gia Nam
Á và ông Á cng nh châu Úc và các qun đo khác trong Thái Bình Dng, …
thun tin cho giao lu quc t.
BSCL là mt trong nhng vùng đng bng châu th rng và phì nhiêu 

ông Nam Á và th gii; đt đai khá màu m và đc bi đp phù sa thng xuyên
hàng nm, khí hu tt vi lng nhit và ánh sáng di dào, lng ma và đ m
hng nm cao thun li cho thc vt có th phát trin quanh nm, ngun nc ngt
phc v cho các hot đng sn xut nông nghip nói chung phong phú, thm lc đa
tri rng vi nhiu ca sông đ ra bin hình thành nên vùng sinh thái đa dng (nc
ngt, nc mn, nc l) và đc bit  BSCL còn c mt din tích rng ngp mn
HUTECH
9
“L lt  ng bng sông Cu Long và nhng vn đ môi trng cn gii quyt”
to ln,… là mt vùng đt quan trng, sn xut lng thc, là vùng thy sn và vùng
cây n trái nhit đi ln ca c nc. Vi din tích đt sn xut nông nghip 2,54
triu ha (chim 62,7% din tích t nhiên), đt lâm nghip 329 ngàn ha; có b bin
dài trên 700 km khong 360.000 km
2
BSCL là vùng kinh t có tim nng, li th v phát trin nông nghip và
thy hi sn ln nht c nc. GDP khu vc nông lâm thy sn nhng nm gn đây
chim khong 45% trong c cu GDP ca vùng.
vùng đc quyn kinh t.
Hin nay, vùng BSCL sn xut mi nm trên 20,7 triu tn lúa, chim
53,4% sn lng lúa và 90% lng go xut khu c nc. Tm quan trng ca
BSCL đi vi c nc đc th hin  nh hng to ln ca vùng trong cán cân
phát trin chung, trong đó sn lng lng thc không ch luôn chim hn 50% sn
lng toàn quc, mà còn nh vào s n đnh nên có t trng an ninh lng thc cao
hn hn so vi 2 vùng ng bng sông Hng và Duyên hi min Trung.
1.1 Tng quan v BSCL
1.1.1 V  trí đa lý, và điu kin t nhiên
- Sông MeKong dài 4.800 km vi din tích lu vc là 795.000 km
2
, trong đó
vùng châu th sông MeKong là 49.367 km

2

[32]. BSCL là phn cui cùng ca
châu th có din tích t nhiên khong 3,96 triu ha, chim 79% din tích toàn châu
th và bng 8% din tích lu vc sông MeKong. Trong đó, Lào là quc gia chim
t l ln nht 25% din tích lu vc, tip theo là Thái Lan chim 23% din tích lu
vc, Trung Quc chim 21% din tích lu vc, Campuchia chim khong 20% din
tích lu vc và Min in chim khong 3% din tích lu vc. [29]. BSCL có v
trí nh mt bán đo vi 3 mt ông, Nam và Tây Nam giáp bin, phía Tây có
đng biên gii giáp vi Campuchia và phía Bc giáp vi vùng kinh t ông Nam
B - vùng kinh t ln Vit Nam hin nay. BSCL nm trên đa hình tng đi bng
phng, mng li sông ngòi, kênh rch phân b rt dày thun li cho giao thông
thy vào bc nht  nc ta.