Đề bài số1: Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người nơi phố huyện trong “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam

Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

HAI ĐỨA TRẺ
- Thạch LamĐề bài số1: Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người nơi phố huyện trong “Hai
đứa trẻ” của Thạch Lam
I. MỞ BÀI
Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự Lực Văn Đồn. “Trong nhóm Tự
lực văn đồn, Hồng Đạo là người lý thuyết, Nhất Linh là người thực hành, Khái Hưng đả
phá vào nếp sống cũ để tiến tới một đời sống mới… cịn Thạch Lam một người u thương
đồng bào, xót xa từ tâm can tỳ phế”. Văn phong Thạch Lam nhẹ nhàng mà sâu lắng nhưng
con người trong trang văn của ơng khơng thốt li khỏi hiện thực tàn khốc. Nhân vật của
ơng dù sống cảnh nghèo khó nhưng vẫn không ngừng vươn tới, vẫn hướng tương lai. “Mỗi
truyện của Thạch Lam như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm nhưng chứa đựng
biết bao tình cảm mến yêu, chân thành và sự nhạy cảm của tác giả trước những biến thái
của cảnh vật và lòng người”. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” in trong tập “Nắng trong vườn”
1938 là một truyện ngắn đặc sắc tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam. Từ nội dung câu
chuyện tưởng chừng như xoàng xĩnh, đơn giản về tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ, nhà
văn Thạch Lam đã để lại trong lòng người đọc bao nhiêu ấn tượng sâu xa. Qua cảm nhận
của hai đứa trẻ, tác phẩm trước hết gợi lên trước mắt người đọc bức tranh thiên nhiên và
cuộc sống con người nơi phố huyện.
II. THÂN BÀI
1. Khái quát
- Cốt truyện: Một truyện ngắn hay theo quan niệm truyền thống phải có cốt truyện
đặc biệt được tạo ra bởi những tình huống éo le đầy kịch tính hay phải có những biến cố
lớn. Khơng đi theo lối mịn đó, truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam khơng có cốt truyện
mà chỉ là một chuyện tâm tình nhỏ nhẹ, đi sâu vào chiều sâu tâm trạng của con người và
tập trung miêu tả tâm trạng thức đợi tàu của chị em Liên.
- Khung cảnh truyện: Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” cũng giống như nhiều truyện ngắn
khác của Thạch Lam có khung cảnh truyện là một phố huyện nghèo, có một cái ga xép,

một cái chợ nhỏ, một đường tàu chạy giữa thơn xóm và cánh đồng với những người dân
nghèo khổ. Đó là bối cảnh của một thị trấn nhỏ bé, nghèo nàn của nước Việt Nam những
năm đầu thế kỉ XX. Thạch Lam, thân nhân của ông và các nhà nghiên cứu đều xác nhận cái
phố huyện này có nguyên mẫu từ phố huyện Cẩm Giàng, Hải Dương là quê ngoại của ông,
nơi ông từng sống những năm tháng tuổi thơ đầy khó nhọc. Hai nhân vật chính trong tác
phẩm cũng có ngun mẫu ngồi đời là Thạch Lam và một người chị gái của ông. Người
chị của ông về sau đã viết “Tơi khơng ngờ em Sáu có trí nhớ dai thế, như truyện em tôi tả
hai chị em thức đợi chuyến tàu đêm qua rồi mới đi ngủ. Năm đó tơi mới có chín tuổi, em
tơi lên tám”.
1


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Giới thiệu nhân vật truyện: Nhân vật chính trong tác phẩm là hai chị em Liên và
An mà đáng chú ý hơn là nhân vật Liên, một cô gái mới lớn có tâm hồn trong sáng, ngây
thơ, tinh tế. Gia đình Liên và An vốn ở Hà Nội nhưng vì hồn cảnh sa sút, thầy Liên mất
việc nên phải về quê. Hai chị em được mẹ giao trông coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ thuê lại
của bà lão móm và được ngăn ra bằng tre có dán giấy nhật trình. Cứ chiều tối, hai chị em
lại ngồi trên chiếc chõng tre ọp ẹp, cạnh cây bàng để ngắm cảnh phố huyện và đợi tàu. Bức
tranh thiên nhiên cảnh vật, cuộc sống con người ở phố huyện nghèo chủ yếu được cảm
nhận qua con mắt và tâm hồn nhạy cảm, mộng mơ của cô bé Liên.
2. Bức tranh thiên nhiên
2.1. Lúc chiều muộn
Ngay từ những dòng đầu tiên, bức tranh thiên nhiên trong “Hai đứa trẻ” đã được tác
giả cảm nhận và thể hiện ở cả hai phương diện là không gian và thời gian. Thiên nhiên
được mở ra trong khoảnh khắc ngày tàn và trong không gian êm ái, tĩnh lặng của một buổi
chiều quê êm ả. Khi “tiếng trống thu khơng trên cái chịi của huyện nhỏ” vang lên từng

tiếng một để gọi buổi chiều thì bức tranh thiên nhiên cũng hiện ra với những hình ảnh ấn
tượng. Đó là hình ảnh mặt trời rực đỏ lên một lần cuối cùng trước khi nó tắt hẳn “phương
tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hịn than sắp tàn”. Rồi chính cái
ánh hồng đó làm cho “dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời”. Tiếp
đó là “tiếng ếch nhái kêu ran ngồi đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”, “trong cửa hàng
hơi tối muỗi đã bắt đầu vo ve”. Có thể nói bằng những câu văn nhẹ nhàng, dịu dàng, đằm
thắm tác giả đã vẽ lên bức tranh cảnh vật buổi chiều với đủ âm thanh, màu sắc và đường
nét khiến nó trở nên gợi cảm và đầy chất thơ. Câu văn "Chiều, chiều rồi. Một buổi chiều
êm ả như ru…" với điệp từ "chiều" được nhắc đi nhắc lại như một tiếng reo khi buổi chiều
về như là một buổi chiều mong ước, một buổi chiều đợi chờ.
Vào lúc ngày tàn, vũ trụ đi vào trạng thái ngưng nghỉ và cuộc sống sinh hoạt của con
người cũng chuyển dần về trạng thái nghỉ ngơi. Ngày tàn cũng là lúc chợ tàn. Nhà văn
Thạch Lam đã chọn một ngày có phiên chợ để miêu tả, nhưng ngay cả vào một ngày có
phiên chợ thì cuộc sống ở phố huyện cũng đã trở nên nhợt nhạt và kém lắm rồi. Chợ tan,
người về hết tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất “chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá
mía”. Nhà văn đã rất tinh tế khi cảm nhận cảnh vật bằng cả mùi vị. Một mùi âm ẩm bốc
lên, hơi nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc quá khiến chị em Liên tưởng đó
là mùi riêng của đất, của quê hương này. Không gian, cảnh vật tạo nên trong Liên nỗi
"buồn man mác trước thời khắc của ngày tàn". Những nét tả đó đã làm cho cảnh vật dù có
cái êm ái, tĩnh lặng của một buổi chiều êm ả, nên thơ nhưng lại có cả cái man mác, lụi tàn,
héo úa.
2.2. Lúc đêm tối
- Khoảnh khắc về chiều ấy là một qng thời gian ngắn, để sau đó khơng gian phố
huyện chuyển dần sang đêm tối và màn đêm dần buông xuống. Đêm tối càng tô đậm thêm
2


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

cái nghèo nàn, xơ xác tiêu điều của phố huyện. Khung cảnh phố huyện lúc này được miêu
tả có sự giao tranh giữa bóng tối và ánh sáng nhưng sau đó bóng tối ngày càng lấn át và
ánh sáng ngày càng bị thu hẹp:
+ Bóng tối: Bóng tối từ chỗ dần xuất hiện “Đường phố và các ngõ con dần chứa
đầy bóng tối” đến chỗ phố huyện chìm ngập trong bóng tối dày đặc và mênh mơng “Tối
hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ con vào làng
ngày càng sẫm đen hơn nữa”. Hình ảnh bóng tối được láy đi láy lại như một mơ-típ đầy
ám ảnh để nhấn mạnh sự lấn át của bóng tối.
+ Ánh sáng: Ban đầu cịn có những điểm sáng tản mạn với những khe sáng qua
cánh cửa hé ra ở những cửa hàng còn thức, ánh sáng của vịm trời với hàng ngàn ngơi sao
ganh nhau lấp lánh, những vệt sáng của những con đom đó bay là là trên mặt đất hay len
vào những vòm cây, quầng sáng quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng chị Tí, chấm
lửa vàng lơ lửng từ gánh phở bác Siêu, những hột sáng lọt qua phên nứa từ cửa hàng của
chị em Liên. Nhà văn Thạch Lam ở đây đã rất sáng tạo và tinh tế khi sử dụng các từ ngữ
như khe, vệt, hột, chấm, vầng, quầng… để nhấn mạnh sự yếu ớt và ít ỏi của ánh sáng. Cuối
cùng, ánh sáng bị thu hẹp đến mức “Tất cả phố xá trong huyện bây giờ đều thu nhỏ lại nơi
hàng nước của chị Tí. Cuộc sống sinh hoạt của người dân nơi phố huyện diễn ra xung
quanh dưới ánh sáng của ngọn đèn chỉ đủ chiếu sáng một vùng đất nhỏ. Ánh sáng yếu ớt, ít
ỏi ấy càng tơ đậm bóng tối dày đặc nơi phố huyện. Hình ảnh ngọn đèn chị Tí sau đó cịn
xuất hiện thêm nhiều lần nữa trong tác phẩm một cách đầy ám ảnh, nhất là trong giấc ngủ
chập chờn của Liên. Hình ảnh ấy trở thành biểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé, vô
danh vô nghĩa trong môi trường xã hội cũ. Những con người sống trền miên trong sự
nghèo khổ, bế tắc mà không biết rằng sống là vui, sống chứ không phải tồn tại.
- Cảnh đêm tối nơi phố huyện cịn được miêu tả qua một số hình ảnh thiên nhiên rất
thi vị. Đó là “Một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát” và bầu trời với hàng
ngàn ngôi sao lấp lánh với “sông ngân hà và con vịt theo sau ông Thần Nông”, vũ trụ
thăm thẳm bao la như chứa đầy bí mật, hoặc “Qua kẽ lá của cành bàng, ngàn sao vẫn lấp
lánh, một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy rồi hoa bàng
rụng xuống vai Liên khe khẽ, thỉnh thoảng từng loạt một”. Chỉ bằng vài nét phác họa

nhưng cũng đủ để cho ta thấy khung cảnh làng quê thật đẹp, thật nên thơ nhưng buồn thấm
thía.
2.3. Nhận xét về bức tranh thiên nhiên
- Có thể nói với ngơn ngữ đầy chất thơ, thậm chí có những đoạn văn có thể tách
dịng thành thơ, ví dụ như các đoạn “Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru…”, hay
“Trời đã bắt đầu đêm…”. Nghệ thuật dựng cảnh tài tình với một vài nét chấm phá gọn mà
phong phú; âm thanh, màu sắc, đường nét, mùi vị kết hợp hài hòa với nhau khiến bức tranh
thiên nhiên hiện lên vừa êm ả, thơ mộng vừa bình dị và rất đỗi thân quen, gợi lên được cái
3


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

hồn của quê hương xứ sở. Qua đó, thể hiện sự nặng lịng của Thạch Lam với những gì là
hồn xưa của đất nước.
3. Bức tranh đời sống con người
Có thể thiên nhiên là một phần quan trọng trong một tác phẩm văn học nhưng cuối
cùng đời sống và vẻ đẹp nhân bản của con người luôn luôn là cái đích mà tác phẩm hướng
đến. Văn chương ln phải phản ánh cuộc sống con người, luôn phải hướng về con người
và bày tỏ đồng cảm, trân trọng với con người. Đúng như quan niệm “Văn học là nhân
học” của M.Gorki hay "Loại văn chương không đáng thờ là loại văn chương chỉ chuyên
chú ở văn chương, loại văn chương đáng thờ là loại chuyên chú ở con người" của Nguyễn
Văn Siêu. “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam là một dẫn chứng điển hình cho những quan niệm
đó. Tác phẩm thể hiện rõ sự quan tâm đến con người và đã gieo vào lòng người đọc một
nỗi buồn bâng khuâng, day dứt về cuộc sống con người.
3.1. Bức tranh đời sống hiện lên trong tác phẩm
Nguyễn Tuân từng nhận xét về nhà văn Thạch Lam: "Xúc cảm của nhà văn Thạch
Lam thường bắt nguồn và nảy nở lên từ những chân cảm đối với những con người ở tầng

lớp dân nghèo. Thạch Lam là một nhà văn quý mến cuộc sống, trang trọng trước sự sống
của mọi người xung quanh”. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” đã chứng minh nhận định của
Nguyễn Tuân là hoàn toàn đúng. Trên cái nền của bức tranh thiên nhiên, lần lượt hiện ra
những mảnh đời thật tội nghiệp. Đó là hình ảnh của những kiếp người lam lũ, tàn tạ, sống
mịn mỏi, héo hắt trong mơi trường xã hội cũ. Không ồn ào, to tát mà chỉ bằng những mảnh
đời nhỏ bé, lam lũ, nhà văn đã tái hiện chân thực cảnh sống quẩn quanh, nhàm tẻ nơi phố
huyện nghèo xơ xác, tiêu điều.
- Từ lúc ngày tàn, chợ tàn là khi bóng chiều nhập nhoạng đã hiện ra mấy đứa trẻ
nghèo lom khom đi nhặt nhạnh những thanh nứa, thanh tre giữa những "rác rưởi, vỏ bưởi,
vỏ thị, lá nhãn và lá mía". Chúng cố kiếm tìm, nhặt nhạnh những thanh nứa, thanh tre hay
bất cứ cái gì có thể dùng được mà những người bán hàng vứt lại. Bác Hồ đã từng nói:
"Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan".
Trẻ thơ là nơi khơi đầu của biết bao mơ mộng, tươi sáng cho tương lai. Thế nhưng lũ
trẻ ở cái phố huyện này lại phải đi kiếm miếng ăn trang trải cuộc sống hàng ngày. Tuổi thơ
của chúng sớm đã bị đánh cắp. Nhìn thấy cảnh ấy, Liên động lịng thương nhưng chính
Liên cũng khơng có tiền để cho chúng nó.
- Khi trời nhá nhem tối, trong khung cảnh phố huyện xuất hiện thêm mẹ con chị Tí
với gánh hàng nước. Cảnh đó hiện lên qua đơi mắt của Liên - một ánh mắt trẻ con: "Thằng
cu bé xách cái điếu đóm và khiêng hai cái ghế trên lưng ở trong ngõ đi ra, mẹ nó theo sau,
đội cái chõng trên đầu và tay không biết mang theo bao nhiêu đồ đạc, tất cả cái cửa hàng
của chị". Cuộc sống của gia đình chị cũng thật vất vả. Ngày thì mị cua bắt tép, tối dọn
hàng. Khách hàng của chị là những người phu xe, phu gạo, mấy chú lính lệ hay người nhà
4


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

thầy thừa đi gọi chân tổ tôm, cao hứng vào uống bát chè tươi và hút điếu thuốc lào. Dẫu
chẳng kiếm được là bao nhưng ngày nào chị cũng dọn hàng từ chập tối cho đến đêm. Sự
sống của mẹ con chị Tí như khơng phải sự sống thật mà là sự sống cầm chừng, sự giao
tranh giữa sự sống và cái chết.
- Trong bức tranh cảnh vật lúc chiều muộn, cịn có hình ảnh bà cụ Thi điên. Một bà
già vừa điên vừa nghiện rượu. Chiều nào bà cụ cũng đến cửa hàng của chị em Liên để mua
một cút rượu ti. Giọng nói, lời khen, cử chỉ xoa đầu... thật hiền. Nhưng cái cách ngửa cổ
uống một hơi cạn sạch cả cút rượu, cái dáng lảo đảo, điệu cười khanh khách đi lần vào
bóng tối rõ ràng là hiện thân đầy đủ nhất của sự tàn tạ. Tàn tạ cả về thể chất và tinh thần.
Tiếng cười vô hồn của bà cụ như những chuỗi âm thanh lạc điệu vang lên giữa cái tĩnh
lặng, u buồn của phố huyện nghe thật đáng sợ. Vì vậy, hình ảnh bà cụ chỉ xuất hiện trong
mấy dòng truyện mà đã khiến người đọc bị ám ảnh, trong lòng thức dậy bao nhiêu sự trắc
ẩn, day dứt.
- Cuộc sống của chị em Liên không hề khá giả hơn nhiều so với những kiếp người
nghèo đói nơi phố huyện. Cảnh nhà sa sút, bố Liên mất việc, cả nhà bỏ Hà Nội về quê, mẹ
làm hàng sáo. Chị em Liên được mẹ giao cho trơng nom một cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu.
Hàng bán chẳng ăn thua gì, chỉ là những mặt hàng thứ yếu hằng ngày như mấy phong
thuốc lào, mấy bánh xà phòng, bao diêm, điếu thuốc, cút rượu... Hai đứa trẻ đáng lẽ phải
được sống vô tư nhưng ở đây chúng sớm đã phải lo lắng về gánh nặng cơm áo gạo tiền. Sự
sống của gia đình Liên nhìn chung cũng lay lắt mòn mỏi, đơn điệu và sa sút giống như
phần nhiều những người dân phố huyện.
- Đêm xuống, phố huyện có thêm gánh phở của bác Siêu. Bác Siêu xuất hiện với
những chấm lửa nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm, mất đi rồi lại hiện ra. Trong đêm tối,
bóng bác mênh mơng ngã xuống đất và kéo dài đến tận hàng rào hai bên ngõ. Quà của bác
phở Siêu là một món quà xa xỉ mà ngay chị em Liên cũng không bao giờ dám mơ đến.
Những tưởng món quà xa xỉ sẽ giúp bác có cuộc sống tốt hơn so với những người dân phố
huyện nhưng hóa ra món hàng này cũng rất ế ẩm.
- Tiếp theo là sự xuất hiện của gia đình nhà bác xẩm "góp chuyện bằng mấy tiếng
đàn bầu bần bật trong im lặng". Cả gia đình ngồi thu gọn trên manh chiếu chật hẹp, trên
mặt đất và trong bóng tối của đêm khuya. Bác chưa hát vì chưa có khách nghe, mà có lẽ

cũng chẳng có khách nghe. Cuộc sống của gia đình bác gần với cuộc sống của lồi bị sát
hơn là cuộc sống của con người với hình ảnh bác xẩm sờ soạng trên manh chiếu rách và
đứa con nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường. Tiếng đàn bầu run bần bật của
bác hay chính là tiếng lòng đang nức nở cho cuộc đời bi thảm.
3.2. Nhịp sống ấy cứ lặp đi lặp lại một cách buồn tẻ và bế tắc
- Cuộc sống của những người dân ở phố huyện nghèo diễn ra như thế không chỉ một
ngày mà lặp đi lặp lại. Chừng ấy người, chừng ấy lời, ngày qua ngày quẩn quanh, tù túng.
Nhịp sống cứ lặp đi lặp lại buồn tẻ, bế tắc ấy được thể hiện rõ qua các chi tiết ngày nào mẹ
5


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

Liên cũng tạt qua thăm hàng, ngày nào chị Tí cũng dọn hàng từ chập tối đến đêm khuya,
ngày nào chị em Liên cũng ngồi trên chiếc chõng tre, cạnh gốc bàng để chờ tàu, cụ Thi
điên hàng ngày đều đến mua rượu nên chị em Liên không ngoảnh lại cũng biết là ai đã vào
hàng, ngày nào cũng vẫn mẩu đối thoại vẩn vơ, vô nghĩa mà người được hỏi trả lời cũng
được mà không trả lời cũng xong. Chừng ấy mảnh đời, kiếp người đã làm sống dậy hiện
thực xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc, một xã hội sa sút, tiêu điều, trì trệ, một cái xã hội
"mọc mốc". Trong xã hội ấy, cuộc sống của con người chẳng khác gì cái ao đời bằng
phẳng trong thơ của Huy Cận:
"Quanh quẩn mãi giữa vài ba dáng điệu
Tới hay lui cũng chừng ấy mặt người
Vì quá thân nên q đỗi buồn cười
Mơi nhắc lại chỉ có ngần ấy chuyện".
- Những người dân phố huyện, sống mãi trong sự nhàm chán, buồn tẻ của cái ao đời
ấy, họ cũng khao khát có sự thay đổi. Bởi vậy ''Chừng ấy người trong bóng tối đang mong
đợi một cái gì tươi sáng cho cuộc sống nghèo khổ hằng ngày của họ''. Có điều sự mong

mỏi ấy rất mơ hồ và tội nghiệp, bởi vì chính bản thân họ cũng khơng biết phải thay đổi như
thế nào, thay đổi thì sẽ như thế nào. Và đến đây ta chợt hiểu một cách rõ ràng vì sao những
đứa trẻ đêm nào cũng cố thức để đợi đoàn tàu chạy qua.
- Dường như sống mãi giữa những cảnh đời héo hắt, nghèo khổ, đầy bóng tối tâm
hồn hai đứa trẻ cũng như những người dân ở phố huyện nghèo thấm sâu nỗi buồn mênh
mông nên khao khát được vươn ra bên ngoài, khao khát được thốt khỏi cuộc sống đầy bế
tắc. Đồn tàu đến đúng là đã đem một thế giới khác đi qua, một thế giới của ánh sáng, âm
thanh và sự sống náo nhiệt, mạnh mẽ và sang trọng, đem đến cho phố huyện một khơng
khí thị thành, bởi nó ở Hà Nội về. Đoàn tàu gợi chị em Liên và An mở tưởng về Hà Nội
sáng rực đầy sức sống, gợi những kí ức tươi đẹp khi hai chị em cịn ở Hà Nội. Nhưng sự
thay đổi mà đoàn tàu đem đến chỉ trong chớp nhống. Khi đồn tàu chạy qua, phố huyện
lại trở về là phố huyện, chỉ có đêm tối bao bọc xung quanh, đêm của đất quê với đồng
ruộng mênh mang yên lặng. Đó là lúc Liên thấm thía nhất nỗi buồn về một cuộc sống mịn
mỏi, quẩn quanh, bế tắc, vô vọng, muốn thay đổi cuộc sống ấy nhưng không thể đổi thay.
3.2. Nhận xét về bức tranh đời sống con người
Bằng nghệ thuật đối lập nhấn mạnh sự giao tranh giữa bóng tối và án sáng, sự sống
giao tranh với cái chết; nghệ thuật miêu tả có sự tương hợp giữa cảnh ngày tàn, chợ tàn và
những kiếp người tàn tạ; nghệ thuật xây dựng hình ảnh có tính biểu tượng như ngọn đèn
chị Tí là biểu tượng cho những kiếp người sống lay lắt, vô danh, vô nghĩa trong môi trường
xã hội cũ, ngược lại hình ảnh đồn tàu lại có ý nghĩa biểu tượng về cuộc sống mạnh mẽ,
náo nhiệt, sang trọng ở thành thị, những mẩu đối thoạt vu vơ, nhạt nhẽo,… Tất cả thể hiện
bức tranh đời sống con người buồn tẻ, quẩn quanh, tù đọng và bế tắc, vô vọng.
4. Đánh giá chung
6


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

4.1. Đánh giá về nghệ thuật:
“Hai đứa trẻ” của Thạch Lam là một truyện ngắn khơng có cốt truyện, nhà văn chỉ
đặc biệt đi sâu vào thế giới nội tâm của hai đứa trẻ với những rung động, cảm xúc mơ hồ,
mong manh mà thật tinh tế. Lối viết văn mềm mại, trữ tình, trong sáng, giàu hình ảnh và
nhạc điệu cùng các hình ảnh có tính biểu tượng rất hấp dẫn. Đặc biệt là hình ảnh chuyến
tàu đêm đi qua phố huyện vừa như là niềm tiếc nuối một quá khứ tươi sáng đã mất vừa là
niềm an ủi vỗ về đối với hiện tại nhưng nó lại vừa gợi lên một cái gì tươi sáng ở tương lai.
Vì thế chuyến tàu đêm được coi là một “nhãn tự” của “bài thơ trữ tình đượm buồn” và tác
phẩm là một tiếng nói trữ tình thầm kín, nhẹ nhàng nhưng thấm thía vơ cùng. Hơn nữa, bút
pháp lãng mạn kết hợp với bút pháp hiện thực đã đem đến cho tác phẩm nhiều ý nghĩa sâu
sắc.
4.2. Đánh giá về nội dung:
Thông qua tâm trạng đợi tàu của chị em Liên và Anh, tác phẩm thể hiện giá trị hiện
thực, tư tưởng nhân đạo sâu sắc và kín đáo thể hiện tinh thần yêu nước:
- Giá trị hiện thực:Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” đã phản ánh khá chân thực hiện thực
xã hội Việt Nam những năm đầu của thế kỉ XX. Đó là khung cảnh của một nước Việt Nam
nghèo nàn, lạc hậu mà trong đó người dân phải sống một cuộc đời đầy bi thảm, bế tắc,
khơng lối thốt.
- Giá trị nhân đạo: Tình cảm nhân đạo được bộc lộ xuyên suốt và rất phong phú
trong tác phẩm:
+ Là tiếng nói xót thương cho những kiếp người nhỏ bé, cơ cực, sống lay lắt, tù túng
trong bối cảnh xã hội thực dân, phong kiến thối nát.
+ Nhà văn đã phát hiện ra đằng sau những cuộc đời bi kịch, lam lũ là những phẩm
chất tốt đẹp. Đó là đức tính cần cù, chịu thương chịu khó của tất cả những người dân phố
huyện, họ ln chịu thương, chịu khó cố gắng để vượt lên cái đói và cái chết. Cái nghèo
khổ cũng không thể cướp đi những cảm xúc nhân văn, những tấm lịng lương thiện vốn có
ở người dân lam lũ. Càng trong nghèo nàn, xơ xác họ càng yêu thương nhau hơn và trân
trọng những tình cảm tốt đẹp của cuộc sống để hướng tới ánh sáng của tương lai, hi vọng
vào sự thay đổi cuộc đời. Ngoài ra, nhà văn còn thể hiện sự trân trọng tâm hồn ngây thơ,
trong sáng và tinh tế của hai đứa trẻ thể hiện rõ nhất qua nhân vật Liên.

+ Tác giả cũng bày tỏ sự trân trọng, nâng niu những khát vọng nhỏ bé của người lao
động nghèo. Ông phát hiện ra rằng họ sống trong bóng tối nhưng ln mong đợi một cái gì
tươi sáng cho cuộc sống nghèo khổ hàng ngày, dù bản thân họ không hề biết phải thay đổi
cuộc sống như thế nào.
+ Thạch Lam còn muốn lay động, thức tỉnh những người dân nghèo nơi phố huyện,
hướng họ đến cuộc sống tốt đẹp hơn, muốn họ hiểu rằng sống là vui chứ không phải là tồn
tại.
7


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Thể hiện kín đáo tình u q hương, đất nước: Đọc văn Thạch Lam, ta thấy yêu
cái nét đẹp nhã nhặn, bình dị, đượm buồn phảng phất chút gì đó tựa bài thơ trữ tình
“thoang thoảng hương hồng lan được chưng cất từ nỗi đời đau khổ”. Thông qua bức
tranh thiên nhiên và đời sống con người nhà văn Thạch Lam đã gợi lên được cái hồn xưa
của xứ sở, bày tỏ sự nặng lịng với những gì là hồn xưa của đất nước.
III. KẾT LUẬN
Thạch Lam khơng có tham vọng tạo ra những tình huống truyện éo le, nghịch cảnh.
Vậy nhưng văn của ông vẫn đạt đến độ toàn thiện, toàn mĩ và “Hai đứa trẻ” trở thành một
truyện ngắn đặc sắc, nhiều dư âm. Người đọc được dẫn đi trong một thế giới nhân vật và
không gian bàng bạc nỗi buồn, lặng lẽ suy ngẫm về những triết lý nhân sinh và những
thông điệp cuộc sống giàu ý nghĩa. Có người từng nói rằng: “Thạch Lam là nhà văn ngắt
câu bằng màu, chấm câu bằng nốt nhạc, chuyển đoạn bằng hình” và “Hai đứa trẻ” hiện lên
như một bức tranh dệt bằng cảm giác”, giản dị mà sâu lắng, man mác mà thấm thía. Nhà
văn đã viết cho đời những trang sách đúng như tuyên bố của ông: "Đối với văn chương
không phải là một cách mang đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại, văn
chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi

một cái thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho người đọc thêm trong sạch và phong phú
hơn”.
Đề số 2: Phân tích tâm trạng đợi tàu của chị em Liên trong truyện ngắn “Hai đứa
trẻ” của nhà văn Thạch Lam.
I. MỞ BÀI: Tk đề bài 1
II. THÂN BÀI
1. Khái quát: Tk đề bài 1
- Cốt truyện:
- Khung cảnh truyện:
- Giới thiệu nhân vật truyện
2. Lý do hai chị em Liên và An đợi Tàu
(Yêu cầu: Cơ bản là tóm lược cảnh chiều muộn và đêm tối để hiểu rõ vì sống mãi trong
cảnh sống tối tăm, bế tắc nên hai đứa trẻ cũng như những người dân phố huyện khao khát
có sự thay đổi)
Câu truyện được bắt đầu với những xao động trong tâm hồn hai đứa trẻ khi nghe
tiếng trống thu không gọi chiều về trên phố huyện. Để gây ấn tượng thật xót xa và thấm
thía về một phố huyện tàn tạ héo úa, Thạch Lam đã chọn một thời điểm, sự kiện, cảnh vật,
đồ vật và nhân vật rất hoà điệu, ăn nhập với nhau đến kì lạ. Một ngày tàn kéo dài đến đêm.
Một phiên chợ tàn. Một hệ thống cảnh vật và đồ vật tàn (có một cái chõng, thì ọp ẹp sắp
gẫy, có ngọn đèn dầu thì đều tù mù leo lét)....Tiếp đó, màn đêm bng xuống, bóng tối
“ngập đầy dần đôi mắt Liên”. Đêm tối như ôm trùm lên tất cả phố huyện và càng dày đặc
8


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

mênh mơng hơn khi nhà văn điểm vào đó những “hột sáng”, “quầng sáng” leo lét, lờ mờ và
một chấm lửa nhỏ lơ lửng trôi đi trong đêm… Nổi bật lên giữa thế giới đầy bóng tối và sự

tàn tạ ấy những kiếp sống cũng tàn tạ, là cảnh sống lam lũ quẩn quanh của những người
dân phố huyện. Đó là những đứa trẻ nhặt rác đi đi lại lại trong chợ để nhặt nhạnh những
thanh nứa, thanh tre hay những thứ mà những người bán hàng bỏ lại; là mẹ con chị Tí ngày
mị cua bắt tép, tối lại dọn gánh hàng nước ế ẩm; là bà cụ Thi điên, nghiện rượu với tiếng
cười khanh khách, đi lần vào bóng tối; là hai chị em Liên và An với gian hàng tạp hố nhỏ
chỉ bán vài món hàng lèo tèo; là hàng phở của bác Siêu đến trong "tiếng địn gánh kĩu kịt",
là món q xa xỉ nhưng rất vắng khách; là "gia đình bác xẩm ngồi trên manh chiếu, cái
thau trắng để trước mặt" mà chưa có người nghe hát. Cuộc sống của những người dân phố
huyện nghèo ấy lay lắt, tẻ nhạt, quẩn quanh, tù đọng và bế tắc giống như hình ảnh chiếc
đèn con của chị Tí "chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ". Khơng phải họ đang sống mà đang
cầm cự trong vô vọng. Thế mà, ngày lại ngày, chiều lại tối nhịp sống đơn điệu cứ lặp đi lặp
lại như thế cách vô nghĩa. Nhìn chung, tất cả cộng hưởng với nhau góp phần tạo ra cái bầu
khơng khí ảm đạm tàn héo vây phủ lên toàn bộ câu chuyện. Chừng ấy mảnh đời, kiếp
người đã làm sống dậy hiện thực xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc, một xã hội sa sút, tiêu
điều, trì trệ, một cái xã hội "mốc lên” và “gỉ đi”.
Nhưng bản năng của con người tự muôn đời là luôn khao khát và hi vọng vào một
cuộc sống tươi đẹp, đặc biệt trong hoàn cảnh nghèo khổ người ta càng khao khát và hi
vọng. Sống giữa phố huyện nghèo đầy bóng tối nhưng chị em Liên cũng như chừng ấy
người nơi phố huyện vẫn luôn “mong đợi một cái gì tươi sáng hơn cho sự sống nghèo khổ
hàng ngày của họ”. Đó chính là lí do khiến chị em Liên đêm đêm vẫn cố thức để được nhìn
chuyến tàu đi qua bởi chuyến tàu chỉ vụt qua nhưng đã mang đến cho họ một thế giới khác
hẳn vừng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa trong gian hàng bác Siêu.
2. Tâm trạng lúc chờ tàu
Có lần nhà văn Thạch Lam từng nói rằng: "Cái đẹp man mác trong vũ trụ, len lỏi
khắp hang cùng ngõ hẻm, tiềm tàng ở mọi vật tầm thường. Công việc của nhà văn là phát
hiện cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật". Niềm khát khao truy tìm những cái đẹp lẩn
khuất tiềm tàng khắp ở những con người, sự vật, sự việc tầm thường như thế đã tiếp thêm
sức mạnh trên con đường nghệ thuật cho nhà văn. Chính nó đã giúp ơng phát hiện ra vẻ
đẹp tâm hồn của hai đứa trẻ Liên và An, như hai cái mầm non mọc trên mảnh đất cằn cỗi,
bạc phếch. Tâm trạng chờ của hai chị em Liên đã thể hiện kết tinh nhất những tư tưởng

nghệ thuật sâu sắc và tiến bộ của Thạch Lam với ngòi bút nhân đạo, trữ tình.
Đêm nào cũng vậy, Liên và An đều ngồi trên chiếc chõng tre, dưới gốc cây bàng
ngắm quang cảnh phố và cố thức để chờ đợi đoàn tàu khuya từ Hà Nội đi ngang qua. Vì
sao những đứa trẻ ngây thơ ấy lại phải cố thức để đợi tàu? Có phải chúng nghe lời mẹ dặn,
phải cố nán lại để bán hàng cho những người khách đi tàu. Nhưng Liên và An thức khơng
phải để bán hàng vì chúng biết rằng khách xuống tàu chỉ mua bao diêm hay gói thuốc là
9


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

cùng. Hai đứa trẻ thức là vì cớ khác, vì chúng muốn được nhìn chuyến tàu đó là hoạt động
cuối cùng của đêm khuya, để được nhìn thấy một thế giới khác hẳn thế giới của phố huyện.
Trong sự chờ đợi ấy chứa đựng cả những khao khát, ước mong cháy bỏng của những
trái tim trẻ thơ non nớt. Bởi vậy, An đã nằm xuống, mi mắt sắp sửa rơi xuống nhưng trước
khi đi ngủ vẫn không quên dặn chị: “Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé”. Liên chính là
“mảng màu” chủ đạo tạo nên chất hiện thực và chất lãng mạn trong thiên truyện nên Thạch
Lam đã dành ra một đoạn văn rất lãng mạn, đầy chất thơ để miêu tả tâm trạng đợi tàu của
nhân vật. Trong lúc chờ tàu, Liên thả tâm hồn mình vào vũ trụ để cảm nhận hết thảy vẻ đẹp
của thiên nhiên khi đêm về. Qua những kẽ lá bàng, “ngàn sao vẫn lấp lánh” trên nền trời,
những nụ hoa bàng nhỏ khẽ rơi trên vai chị, thỉnh thoảng từng loạt một. Tâm hồn Liên thả
trôi theo những cảm xúc bâng khuâng mà chính chị cũng cảm thấy mơ hồ khơng hiểu hết.
Đoạn văn khiến Liên hiện lên là một cô bé có tâm hồn trong sáng, tinh tế và đầy mộng mơ,
một cơ bé khơng muốn tâm hồn mình bị ngập trong bóng tối.
3. Tâm trạng khi tàu đến
Đồn tàu là sự chờ đợi, mong mỏi, niềm khao khát chờ đợi của hai đứa trẻ cũng như
những người dân phố huyện nghèo nên được nhà văn tập trung bút lực miêu tả một cách tỉ
mỉ, kĩ lưỡng từ khi xuất hiện đến khi khuất hẳn. Đồn tàu được đón từ xa, đầu tiên là tiếng

trống cầm canh ở huyện đánh vang cùng với lời thông báo của bác Siêu: “Đèn ghi đã ra kia
rồi”. Rồi con tàu xuất hiện với ngọn lửa xanh biếc như ma trơi, tiếng còi tàu vang lại trong
đêm khuya dài theo ngọn gió xa xơi, Liên gọi em: “Dậy đi An. Tàu đến rồi”. Đó khơng
đơn thuần chỉ là gọi An dậy mà trong đó cịn kèm cả sự vui thích, nó như một tiếng reo
vui, hối thúc em dậy để cùng ngắm nhìn khoảnh khắc đoàn tàu vụt qua. Người đọc bỗng
nhận ra trong tiếng reo ấy là tình cảm bùi ngùi thương cảm của nhà văn dành cho những
con người nhỏ bé, tội nghiệp như bị chôn vùi trong cuộc sống leo lét vô nghĩa trong xã hội
cũ trước cách mạng. Cịn gì thương cảm hơn khi niềm vui, niềm an ủi và ước mơ, hi vọng
của họ chỉ là một chuyến tàu đêm từ Hà Nội về vụt qua trong giây lát.
Được chị gọi, bé An lập tức nhỏm dậy, lấy tay dụi mắt cho tỉnh hẳn. Rồi tiếng xe rít
mạnh vào ghi, tiếp đến là làn khói trắng bừng lên từ xa, tiếng ồn ào của hành khách. Đoàn
tàu “rầm rộ đi tới” át đi bản hòa tấu đều đều buồn tẻ của phố huyện, đưa cả phố huyện ra
khỏi cảnh sống tăm tối, tù đọng. Khoảnh khắc tàu đến, lòng hai chị em vui sướng, hân
hoan đến lạ kì, Liên “dắt em đứng dậy” để quan sát “các toa đèn sáng trưng, chiếu sáng cả
xuống đường. Liên chỉ thống trơng thấy những toa hạng trên sang trọng lố nhố những
người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng”. Hai đứa trẻ bị đoàn tàu hút hồn, như
muốn thu lấy tất cả hình ảnh, âm thanh, ánh sáng của nó. Đoàn tàu di vào đêm tối để lại
những đốm lửa than bay tung trên đường sắt. Hai chị em còn nhìn theo cho đến khi những
cái chấm nhỏ của đèn xanh treo ở toa cuối xa dần rồi khuất hẳn sau lũy tre làng…
Chuyến tàu đi qua, mang đến một thế giới khác, thế giới của âm thanh và ánh sáng
rực rỡ. Một thế giới khác hẳn, đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng của ngọn đèn của chị
10


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

Tí và ánh lửa của bác Siêu. Nếu như ngọn đèn chị Tí là biểu tượng cho kiếp người nhỏ bé,
sống lay lắt, vô danh, vô nghĩa trong xã hội cũ thì hình ảnh đồn tàu trở thành biểu tượng

cho cuộc sống mạnh mẽ, sự giàu sang và náo nhiệt. Đồn tàu đem đến cho phố huyện một
chút khơng khí thị thành, bởi vì nó từ Hà Nội về. Hai đứa trẻ cố đợi là để được hoà vào
nhịp sống sơi động hiếm hoi đó. Nghĩa là từ sâu trong hồn hai đứa trẻ có một sự chối bỏ,
khơng chịu thoả hiệp với cuộc sống tẻ ngắt ở chốn này. Nghĩa là chúng thèm sống một
cuộc sống đúng nghĩa biết bao !
Chuyến tàu đêm nay không đông và kém sáng hơn trước nhưng Liên vẫn “lặng theo
mơ tưởng. Con tàu như đã đem một thế giới khác đi qua. Nó gợi Liên sống lại những kí ức
tuổi thơ, khi gia đình vẫn cịn ở Hà Nội. Liên vẫn “nhớ như in” những lần đi chơi bờ hồ
được uống những cốc nước lạnh xanh đỏ, ăn những thức ăn ngon lạ, nhớ như in “một vùng
sáng rực và lấp lánh”. Phải chăng những kỉ niệm tươi sáng thường in đậm và khắc sâu
trong tâm hồn tuổi thơ khiến con người dù có đi suốt cả cuộc đời thì vẫn nhớ. Với chị em
Liên, chuyến tàu từ Hà Nội về không chỉ là kí ức mà cịn là hình ảnh của một tương lai tuy
mơ hồ nhưng đẹp như một giấc mơ trong truyện cổ tích thần kì. Nó như một ảo ảnh vụt
sáng lên rồi tắt dần, xa dần trong tâm trạng tiếc nuối của cô bé Liên. Nhưng dẫu sao nó vẫn
là niềm vui, một niềm an ủi làm vơi đi mọi tẻ nhạt, buồn chán của hiện tại.
Thạch Lam sống gắn bó và nặng lịng với tầng lớp thị dân nghèo, những kiếp người
nhỏ bé sống quẩn quanh. Nên ông viết về họ với một niềm chân tâm, chân cảm, thấu hiểu
tột cùng với mn nỗi khốn khó trong cuộc sống của họ. Trước đây, văn học chú ý đến cái
đói vật chất thì giờ đây văn học của ý thức cá nhân mới chạm đến được cái buồn chán cá
nhân, tới nỗi đau riêng của mỗi con người. Cái nghèo là cái đói vật chất, cái buồn chán là
cái đói tinh thần, âm ỉ, tê tái hơn. Nỗi đau tinh thần của con người nơi phố huyện được
Thạch Lam miêu tả bằng một sắc thái nhẹ nhàng nhưng gieo vào lòng người bao nhiêu sự
vương vấn, day dứt. Ngòi bút Thạch Lam tin yêu con người nên trong tác phẩm của ơng dù
nhân vật phải sống mịn mỏi, tù túng thì nhà văn vẫn dẫn dắt nhân vật hướng về phía ánh
sáng của sự sống. Vì thế, "Hai đứa trẻ" mang âm hưởng lãng mạn bay bổng.
4. Tâm trạng khi tàu qua
Chuyến tàu chỉ vụt qua trong giây lát rồi đi vào đêm tối mênh mông giống như một
ánh sao băng lấp lánh bất chợt bay qua nền trời rồi vụt tắt. Đoàn tàu đi rồi, phố huyện lại
trở về là phố huyện với đêm tối vẫn “bao bọc chung quanh”. Liên gối đầu lên tay và nhắm
mắt lại để “hình ảnh thế giới xung quanh mình mờ mờ đi trong mắt chị”. Liên “thấy mình

sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một
vùng đất nhỏ”. Hình ảnh ngọn đèn chị Tí đi vào giấc ngủ của cô bé Liên cùng với câu cuối
cùng của thiên truyện "Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở phố, tịch
mịch và đầy bóng tối" càng thể hiện thấm thía, sâu sắc nỗi buồn về một cuộc sống mịn
mỏi, quẩn quanh khơng thể đổi thay.
5. Ý nghĩa của tâm trạng đợi tàu
11


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Việc hai đứa trẻ con ngồi đợi đoàn tàu, trong mắt người đời có lẽ chỉ là một việc
bâng quơ khơng đâu, thậm chí vơ nghĩa. Thế mà Thạch Lam lại đã thấy trong đó một ý
nghĩa khơng đùa, thấy nó chứa đựng một khát khao khơng chỉ của hai đứa trẻ, không chỉ
của phố huyện ấy, mà là của cả cái thế giới này: khao khát đổi đời. Thơng điệp nhà văn
muốn nói qua đó là: hãy cứu lấy những đứa trẻ, cứu lấy tương lai ! cần phải thay đổi cái thế
giới tăm tôi này đi ! Hãy mang đến một cuộc sống khác xứng đáng với con người hơn, một
cuộc sống mà con người có quyền sống trong hi vọng, chứ không phải đang tàn đi trong vơ
vọng thế kia. Đó là thơng điệp của một tấm lịng được chuyển tải bằng một tài năng.
- Thơng qua tâm trạng đợi tàu của hai đứa trẻ, tác giả còn muốn nhắn nhủ tới bạn
đọc rằng con người cần sống lạc quan, có ước mơ, có hy vọng và muốn có một cuộc sống
tươi đẹp thì chỉ có khát khao, mong đợi là không đủ mà chúng ta cịn phải nỗ lực hành
động hết mình.
6. Đánh giá chung: TK mục 4. Đề 1
III. KẾT LUẬN
(Tk đề 1)
Đề bài số 3: Phân tích hình ảnh đồn tàu trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch
Lam

I. MỞ BÀI
- Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm
- Khái quát hình ảnh đồn tàu đêm: Hình ảnh đồn tàu là một chi tiết giàu ý nghĩa,
góp phần làm nên thành cơng của truyện, gây ấn tượng khó phai khiến người đọc phải trăn
trở, nghĩ suy...
II. THÂN BÀI
1. Giải thích về hình ảnh đồn tàu:
- Hình ảnh đồn tàu là sản phẩm của nền văn minh phương Tây xuất hiện trong bối
cảnh thực dân Pháp tiến hành các cuộc khai thác thuộc địa ở Đơng Dương. Sự xuất hiện
của nó khơng chỉ đánh dấu sự thay đổi của đời sống xã hội mà còn đem đến cho văn
chương một thi liệu, văn liệu mới. Giờ đây bên cạnh hình ảnh con thuyền, bến sơng ta thấy
thêm hình ảnh con tàu, sân ga.
- Tác phẩm có lẽ được gợi lên từ những câu chuyện, cảnh đời nơi phố huyện Cẩm
Giàng, Hải Dương quê ngoại nhà văn, nơi ông sống những năm tháng tuổi thơ. Khung
cảnh truyện là một phố huyện nghèo, có một cái ga xép, một cái chợ nhỏ, một đường tàu
chạy giữa thơn xóm và cánh đồng với những người dân nghèo khổ. Ở đó, hàng đêm vẫn có
hai đứa trẻ dù buồn ngủ ríu mắt nhưng vẫn cố thức để đợi tàu.
- Trong “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam hình ảnh con tàu được miêu tả vừa có nghĩa tả
thực vừa có ý nghĩa biểu tượng.
12


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

2. Hình ảnh đồn tàu theo trình tự miêu tả của tác giả (Tả thực)
2.1. Trước khi tàu đến:
- Khung cảnh phố huyện lúc chiều muộn và đêm tối gợi cuộc sống tàn lụi, bế tắc.
- Chị em Liên và An đã buồn ngủ ríu cả mắt, tuy vậy hai chị em vẫn gượng thức để

đợi chuyến tàu đêm.
2.2. Khi tàu đến:
- Hình ảnh đồn tàu đã được báo trước với những chi tiết như: Đèn ghi xanh biếc,
tiếng còi xe lửa, tiếng xe rít mạnh vào ghi, một làn khói trắng lên đằng xa, tiếng hành
khách ồn ào khe khẽ.
- Hai chị em cùng ngồi ngắm nhìn đồn tàu: những toa tàu sáng trưng, cửa kính sáng
lấp lánh, đồng và kền lấp lánh. Tàu không đông, thưa vắng người và kém sáng hơn -> Sự
quan sát kĩ lưỡng và nhạy cảm của hai đứa trẻ dù là những thay đổi nhỏ nhất. Nhìn hút theo
đến khi những đốm than đỏ bay tung trên đường tàu, cái chấm nhỏ trên chiếc đèn xanh treo
trên toa sau cùng xa dần mãi rồi khuất sau rặng tre.
2.3. Khi tàu qua:
- Đoàn tàu vụt qua qua phố huyện lại trở về là phố huyện tiêu điều, xơ xác và đầy
bóng tối.
- Đồn tàu đi để lại niềm tiếc nuối và hụt hẫng cho hai chị em.
3. Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh đồn tàu
- Chuyến tàu xuất hiện một cách chớp nhống trong sự chờ đời, sự cố gắng, sự mong
mỏi của người dân phố huyện, mang đến một khơng gian hồn tồn khác với khơng gian
gian tĩnh lặng, tịch mịch và đầy bóng tối nơi phố huyện nghèo. Đồn tàu là biểu tượng cho
cho sự sống mạnh mẽ, một thế giới đầy ánh ánh, giàu sang và nhộn nhịp.
- Đoàn tàu là tia hồi quang khơi lại trong chị em Liên và An những tháng ngày sung
sướng đủ đầy hạnh phúc xa xưa. Đoàn tàu ấy là hiện thân của dĩ vãng, hoài niệm đẹp đẽ.
“Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo”. Liên và
An đã từng sống nhưng ngày phong lưu ở Hà Nội…Con tàu là hiện thân của ánh sáng kỉ
niệm thời thơ ấu mà Liên còn lưu giữ, nâng niu. Với chị em Liên đó là tia hồi quang gợi
nhớ về Hà Nội với quá khứ êm đềm, hạnh phúc, là niềm an ủi duy nhất để chị em Liên
không đắm trong công việc mưu sinh làm cằn cỗi, khô héo tâm hồn. Con tàu nối liền quá
khứ, hiện tại và tương lai.
- Đó là chuyến tàu khát vọng, chuyến tàu mơ ước muốn thoát khỏi cuộc sống buồn
chán hiện tại và sống với một thế giới mới, tươi đẹp hơn, đầy ánh sáng.
4. Ý nghĩa tư tưởng

- Thể hiện được tấm lòng thương cảm của nhà văn tới những kiếp người nghèo khổ.
Là tiếng nói xót thương cho những kiếp người nhỏ bé, cơ cực, sống lay lắt, tù túng trong
bối cảnh xã hội thực dân, phong kiến thối nát. Những con người ấy tội nghiệp đến mức đến
13


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

muốn thay đổi cuộc sống mà cũng không biết ước mơ gì hơn có một chuyến tàu đêm chạy
vụt qua nơi phố huyện.
- Cái nghèo khổ cũng không thể cướp đi những cảm xúc nhân văn, những tấm lòng
lương thiện vốn có ở người dân lam lũ. Càng trong nghèo nàn, xơ xác họ càng yêu thương
nhau hơn và trân trọng những tình cảm tốt đẹp của cuộc sống để hướng tới ánh sáng của
tương lai, hi vọng vào sự thay đổi cuộc đời. Ngồi ra, nhà văn cịn thể hiện sự trân trọng
tâm hồn ngây thơ, trong sáng và tinh tế của hai đứa trẻ thể hiện rõ nhất qua nhân vật Liên.
- Tác giả cũng bày tỏ sự trân trọng, nâng niu những khát vọng nhỏ bé của người lao
động nghèo. Ông phát hiện ra rằng họ sống trong bóng tối nhưng ln mong đợi một cái gì
tươi sáng cho cuộc sống nghèo khổ hàng ngày, dù bản thân họ không hề biết phải thay đổi
cuộc sống như thế nào.
- Thạch Lam còn muốn lay động, thức tỉnh những người dân nghèo nơi phố huyện,
hướng họ đến cuộc sống tốt đẹp hơn, muốn họ hiểu rằng sống là vui chứ khơng phải là tồn
tại. Qua đó ơng gửi gắm thông điệp: đừng bao giờ để cuộc sống bị nhấn chìm, hãy sống
cho ra sống, phải có khát vọng xây dựng cuộc sống tốt đẹp. Đó chính là giá trị nhân văn,
nhân bản đáng quý của truyện ngắn này.
- Đánh giá về nội dung và nghệ thuật
III. KẾT BÀI
- Khái qt lại ý nghĩa hình ảnh đồn tàu trong tác phẩm.
- Nêu cảm nghĩ.

Đề bài số 4: Phân tích giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong truyện ngắn “Hai
đứa trẻ” của Thạch Lam.
I. MỞ BÀI
- Thạch Lam là một trong những cây bút viết truyện ngắn tài hoa. Dẫu là viết về
cuộc sống vất vả, cơ cực, bế tắc của người nông dân, người thị dân nghèo hay viết về
những khía cạnh bình thường mà nên thơ của cuộc sống thì những trang văn của ơng cũng
chan chứa tình người và đầy chất thơ.
- “Hai đứa trẻ” là một truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam, in ở tập “Nắng trong
vườn” (1938).
- “Hai đứa trẻ” có giá trị hiện thực và nhân đạo thật sâu sắc.
II. THÂN BÀI
1. "Hai đứa trẻ" mang một giá trị hiện thực sâu sắc.
1.1. Khái niệm giá trị hiện thực:
Giá trị hiện thực là phạm vi hiện thực đời sống mà tác phẩm phản ánh. Một tác phẩm văn
học nào cũng có giá trị hiện thực vì văn học bắt nguồn từ đời sống, bắt nguồn từ hiện thực
đời sống sinh hoạt hàng ngày, bắt nguồn từ hiện thực, tình cảm, tâm lí... Trong tác phẩm
văn học, giá trị hiện thực là sự phản ánh chân thực, sâu sắc cuộc sống cơ cực, nỗi khổ về
14


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

vật chất hay tinh thần của những con người bé nhỏ, bất hạnh; chỉ ra nguyên nhân gây đau
khổ cho con người và miêu tả tinh tế vẻ đẹp tiềm ẩn trong con người. Ở mỗi tác phẩm cụ
thể, giá trị hiện thực được miêu tả đa dạng.
1.2. Giá trị hiện thực trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ"
- Không gian nghệ thuật trong truyện là khung cảnh một phố huyện nghèo nàn, xơ
xác, tiêu điều, có một ga xép, một đường tàu chạy giữa thơn xóm và cánh đồng, một cái

chợ nhỏ… Đó là khơng gian quen thuộc trong nhiều tác phẩm của Thạch Lam, có nguyên
mẫu từ phố huyện Cẩm Giàng, Hải Dương là quê ngoại của ông, nơi ông từng sống những
năm tháng tuổi thơ đầy khó nhọc.
- Chất hiện thực thể hiện rất rõ ở bức tranh phố huyện nghèo nàn với những cảnh đời
mòn mỏi, quẩn quanh và bế tắc.
+ Phân tích cảnh thiên nhiên lúc chiều muộn và cảnh đêm tối ở phố huyện
+ Cuộc sống lam lũ, nghèo khổ của người dân phố huyện thể hiện qua các nhân vật:
Những đứa trẻ nhặt rác, mẹ con chị Tí, bà cụ Thi điên, chị em Liên, bác Phở Siêu, gia đình
bác Xẩm.
+ Ước mơ và khát vọng của người dân phố huyện.
=> Đó chính là hiện thực xã hội Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX.
2. Giá trị nhân đạo
2.1. Khái niệm giá trị nhân đạo
Nhân là người và đạo là đạo đức, đạo lí làm người. Giá trị nhân đạo trong tác phẩm
văn học là đạo lí hướng tới con người, vì con người, là tình yêu thương giữa người với
người. Một nhà văn chân chính là nhà văn nhân đạo chủ nghĩa, phất cao ngọn cờ đấu tranh
giải phóng con người và bênh vực quyền sống cho con người. Trong tác phẩm văn học, giá
trị nhân đạo là tình cảm, thái độ của chủ thể nhà văn đối với cuộc sống của con người được
miêu tả trong tác phẩm thể hiện cụ thể ở lịng xót thương những con người bất hạnh; phê
phán những thế lực hung ác áp bức, chà đạp con người; trân trọng những phẩm chất, khát
vọng tốt đẹp của con người; đòi quyền sống, quyền hạnh phúc cho con người... Đồng thời
tư tưởng nhân đạo còn thể hiện qua các hình tượng nghệ thuật, qua cảm hứng, cảm xúc,
giọng điệu... Cảm hứng nhân đạo cùng với cảm hứng yêu nước là hai sợi chỉ đỏ xuyên suốt
toàn bộ nền văn học Việt Nam. Về cơ bản có những biểu hiện chung song ở mỗi thời kì,
giai đoạn, do hoàn cảnh lịch sử, xã hội, do ý thức hệ tư tưởng của các nhà văn khác nhau
nên có những biểu hiện riêng.
2.2. Giá trị nhân đạo thể hiện trong “Hai đứa trẻ”
"Hai đứa trẻ" của Thạch Lam là tác phẩm điển hình thể hiện cảm hứng nhân đạo sâu
sắc, mới mẻ của văn học hiện đại Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945.
- Giá trị nhân đạo thể hiện ở tình cảm xót thương của Thạch Lam đối với những người

sống ở phố huyện nghèo:
Ơng xót thương cho:
15


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

+ Những “đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ”, “chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh
tre hay bất cứ cái gì đó có thể dùng được của các người bán hàng để lại”.
+ Thương mẹ con chị Tí, ngày mị cua bắt tép; tối đến mới dọn hàng nước dưới gốc
cây bàng. Cuộc sống của chị vất vả, mòn mỏi, quẩn quanh, leo lét như ngọn đèn của chị,
ánh sáng chỉ đủ toả ra một vùng nhỏ mà thôi.
+ Thương bà cụ Thi xuất hiện với tiếng cười khanh khách, với dáng điệu đi lảo đảo,
động tác uống rượu thì khác lạ “Cụ ngửa cổ ra đằng sau, uống một hơi cạn sạch”.
+ Thương bác phở Siêu bán phở gánh. Thu nhập q ít ỏi vì phở là món q xa xỉ
phẩm, hàng của bác thật ế ẩm.
+ Thương gia đình bác xẩm. Cuộc sống gia đình bác lay lắt như ngọn đèn trước gió.
Gia tài của bác là chiếc đàn bầu và chiếc thau để xin tiền. Cuộc sống của bác bấp bênh. Cái
đói, cái chết ln kề cận.
+ Thương chị em Liên. Cuộc sống của chị em Liên cũng chẳng khá hơn cuộc sống
của mọi người. Cửa hàng tạp hố của chị em Liên “nhỏ xíu”. Hàng hố thì lèo tèo mà
khách hàng là những người nghèo khó.
=> Ông cảm thương cho cuộc sống quẩn quanh, tẻ nhạt, tù túng của những con người nơi
phố huyện nghèo. Những người trong phố huyện này sống một cách rất tẻ nhạt, vô vị, họ
như tồn tại theo chiều quay của kim đồng hồ vậy, cứ hết hôm nay lại đến ngày mai. Cuộc
sống này đã được Xuân Diệu nói: "hết cơm mai rồi lại cơm chiều". Cuộc sống thì thiếu
thốn đủ thứ cả về cái ăn, cái mặc,... đến cái tinh thần... Thạch Lam đã cảm thấy đau đớn,
xót xa thay cho những cảnh đời sống một cách tẻ nhạt đến vô vị như vậy.

- Giá trị nhân đạo thể hiện ở sự phát hiện của Thạch Lam về những phẩm chất tốt đẹp
của những người lao động nghèo nơi phố huyện.
+ Họ là những người cần cù, chịu thương, chịu khó: Mẹ con chị Tí ngày mị cua bắt
ốc, tối đến dọn hàng nước dẫu chẳng bán được là bao. Hai chị em Liên thay mẹ trông coi
gian hàng tạp hố. Bác phở Siêu chịu khó bán phở gánh…
+ Họ là những người giàu lòng thương yêu. Liên thương những đứa trẻ đi nhặt
nhạnh những thứ người ta bỏ lại lúc chợ tàn.
+ Hai đứa trẻ, đặc biệt là Liên có tâm hồn ngây thơ, trong sáng mà rất tinh tế.
- Giá trị nhân đạo thể hiện ở sự trân trọng của nhà văn trước những ước mơ của người
dân nghèo về một cuộc sống tốt đẹp hơn.
+ Ông trân trọng những hoài niệm, mơ ước của chị em Liên: Hai chị em mong ước
được thấy ánh sáng của đoàn tàu, nhớ về quá khứ tươi đẹp khi gia đình cịn sống ở Hà Nội.
và mơ tưởng về một thế giới khác trong tương lai.
+ Ông muốn thức tỉnh những con người ở phố huyện nghèo, hướng họ tới một cuộc
sống tốt đẹp hơn. Thạch Lam trân trọng tình người, đồng cảm với những ước mơ, nguyện
vọng chính đáng, ý thức cuộc sống hạnh phúc cá nhân của con người. Qua "Hai đứa trẻ",
Thạch Lam muốn đánh thức, lay tỉnh những tâm hồn đang uể oải, lụi tàn ngọn lửa của lòng
16


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

khát khao cuộc sống có ý nghĩa hơn, khao khát được thốt ra khỏi cuộc sống tăm tối, tù
đọng, mịn mỏi đang muốn chôn vùi họ.
III. KẾT LUẬN
- Giá trị nhân đạo được thể hiện thật sâu sắc trong tác phẩm: xót thương những con
người nghèo khổ, phát hiện và miêu tả được những phẩm chất tốt đẹp của người lao động,
trân trọng những ước mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn của họ.

- Cùng với những truyện ngắn khác của ơng, Hai đứa trẻ đã góp phần thể hiện sự tài
hoa, xuất sắc của Thạch Lam trong viết truyện ngắn trước Cách mạng tháng Tám 1945.
Đề bài số 5: Chất thơ trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam
I. MỞ BÀI
Đọc truyện ngắn Thạch Lam, dễ thấy cốt truyện của ơng khơng có gì đặc biệt, thậm
chí đơi khi đơn giản đến như khơng có. Nhân vật của ông cũng không thuộc vào những lớp
người có sức ảnh hưởng lớn trong xã hội. Vậy mà tác phẩm vẫn có được một sức truyền
cảm lớn để có thể neo đậu lâu bền trong lòng người đọc, tạo nên một sức cuốn hút nhẹ
nhàng mà da diết cho người đọc mỗi lần đọc lại, sống lại cùng với nó. Một trong những
yếu tố quan trọng tạo nên sức truyền cảm, sự hấp dẫn, cuốn hút ấy chính là chất thơ lắng
đọng lan toả từ những trang văn.
-Truyện ngắn "Hai đứa trẻ" (Nắng trong vườn-1938) là một truyện ngắn giàu chất thơ.
II. THÂN BÀI
1. Chất thơ và chất thơ trong truyện ngắn:
- "Chất thơ": Tính chất trữ tình - tính chất được tạo nên từ sự hoà quyện giữa vẻ đẹp
của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của cách biểu hiện nó để có thể khơi gợi
những rung động thẩm mĩ và tình cảm nhân văn.
- Chất thơ trong truyện ngắn: Được tạo nên khi nhà văn chú ý khai thác và biểu hiện
một cách tinh tế cái mạch cảm xúc, tâm trạng, tình cảm của nhân vật hoặc của chính mình
trước thế giới bằng những chi tiết, hình ảnh đầy gợi cảm và một lối văn trong sáng, truyền
cảm, phù hợp với nhịp điệu riêng của cảm xúc, tâm hồn.
- Một truyện ngắn (hoặc tác phẩm văn xuôi) được coi là giàu chất thơ khi mối bận
tâm của người viết không đặt vào việc kể lại một biến cố, sự việc, hành động mà là việc
làm bật lên một trạng thái của đời sống hoặc của tâm hồn con người.
2. Chất thơ trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ"
2.1. Chất thơ thể hiện ở bức tranh thiên nhiên:
- Trong truyện, Thạch Lam đã xây dựng được một thế giới hình ảnh vừa chân thực, sinh
động lại vừa vơ cùng gợi cảm bởi chính vẻ đẹp của nó.
+ Quan niệm của Thạch Lam: "Cái đẹp man mác khắp vũ trụ, len lỏi khắp hang cùng
ngõ hẻm, tiềm tàng ở mọi vật bình thường".

17


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

+ Không gian được lựa chọn trong tác phẩm: Một phố huyện nghèo nơi tiếp giáp giữa
thành thị và thôn q song dưới ngịi bút Thạch Lam dường như tính chất làng đã nhiều
hơn tính chất phố.
+ Trong khơng gian êm ả, tĩnh lặng của phố huyện, mỗi hình ảnh được ngòi bút Thạch
Lam gợi ra đều chan chứa chất thơ: Phương Tây "đỏ rực như lửa cháy", đám mây "ánh
hồng như hịn than sắp tàn", tiếng trống thu khơng "vang xa để gọi buổi chiều", đêm mùa
hạ "êm như nhung và thoảng qua gió mát", vịm trời "hàng ngàn ngơi sao ganh nhau lấp
lánh", những con đom đóm "bay là là trên mặt đât hay len vào những cành cây", bóng bác
phở Siêu "mênh mơng ngả xuống đất một vùng và kéo dài đến tận hàng rào hai bên
ngõ"…Tất thảy đều là những hình ảnh, màu sắc, âm thanh vơ cùng quen thuộc, bình dị mà
ngỡ như rất mới mẻ, rất gợi cảm trong những câu văn Thạch Lam bởi nó khơng chỉ hiện
diện như một khái niệm mà như một trạng thái của sự sống đang xao động để chuyển dần
một cách tinh tế cái xao động ấy vào tâm hồn con người. Dưới ngòi bút Thạch Lam, thậm
chí đến cả rác rưởi của một phiên chợ quê cũng gợi nhớ bao điều thân thuộc "Chợ họp giữa
phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi,
vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi
quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này". Sức
gợi cảm của thứ mùi vị này ở chỗ nó đánh thức cảm xúc, cảm giác ấu thơ của rất nhiều
người Việt.
2.2. Chất thơ thể hiện qua vẻ đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm:
- Truyện có những chi tiết được lựa chọn đích đáng để thể hiện tinh và sâu thế giới của
những cảm xúc, cảm giác và tình cảm vừa mơ hồ, vừa da diết trong tâm hồn nhân vật. Ở
nhân vật Liên có vẻ đẹp của một tâm hồn trẻ thơ trong sáng và thuần khiết, tự nhiên như

chưa từng chịu một tác động tiêu cực nào của cuộc sống.
+ Những rung động tinh tế trước cuộc sống xung quanh: Chỉ một mùi nồng nồng,
âm ẩm bốc lên đã khiến Liên ngỡ đó là mùi riêng của đất quê; khơng khí vắng lặng đìu hiu
của phố huyện đã lay động tâm hồn Liên để cô cảm nhận được cái buồn của buổi chiều quê
và khiến đôi mắt cô cũng như ngập đầy bóng tối của buổi chiều quê đó; khi đêm xuống,
Liên thích thú ngắm bầu trời đêm với ngàn sao lấp lánh để mơ mộng về con vịt theo sau
ơng Thần Nơng, về dịng sơng Ngân Hà trong các câu chuyện cổ; tâm hồn Liên trong sáng
và nhạy cảm đến độ có thể bắt nhạy với những dấu hiệu mơ hồ nhất của thế giới quanh
mình: những con đom đóm lập loè, những khe sáng, hột sáng lọt qua khe cửa, từng loạt
hoa bàng rụng khẽ xuống vai áo…
+ Hoài niệm về quá khứ và mơ mộng với đoàn tàu: Cuộc sống thường nhật với gánh
nặng mưu sinh khơng thể xố bỏ trong Liên niềm nhớ tiếc q khứ. Thậm chí, chính cuộc
sống tẻ nhạt hàng ngày lại khiến nỗi nhớ ấy thêm da diết, khắc khoải: dù kỉ niệm cịn lại
khơng nhiều, nhưng q khứ ln trở về trong Liên bằng ánh hồi quang rạng rỡ nhất "Hà
Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực, vui vẻ và hun náo". Chính nỗi nhớ q khứ ln thường
18


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

trực đã khiến Liên khi đối diện với hình ảnh thực của chuyến tàu đêm lại đắm mình trong
những mơ tưởng xa xôi để "sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết" mà chuyến tàu ấy
gợi lên trong tâm hồn cơ.
+ Lịng trắc ẩn đối với những cảnh ngộ đáng thương: Bản thân Liên đang sống một
cuộc sống nghèo khó, Liên cũng thấm thía sâu sắc cảnh nghèo và buồn mà cơ đang phải
trải qua song khơng vì thế mà Liên đóng kín tâm hồn đối với con người và cuộc sống
quanh mình. Nhìn những đứa trẻ nghèo đang nhặt nhạnh, tìm kiếm trên bãi chợ, Liên thấy
"động lịng thương" tuy chính chị cũng khơng có gì để cho chúng. Sẵn có một tấm lịng

thơm thảo, Liên đã rót đầy hơn vào cút rượu của bà cụ Thi điên dù trong em khơng phải
khơng có cảm giác sờ sợ rất tự nhiên ở một đứa trẻ khi phải đối diện với một người khơng
hồn tồn bình thường. Chính những tình cảm ngỡ như rất giản dị ấy lại làm cho người ta
cảm động như được "thanh lọc tâm hồn" để trở về với những gì tự nhiên thuần khiết nhất.
- Ở cái tơi Thạch Lam ẩn kín sau nhân vật: Dường như, Thạch Lam đã viết truyện ngắn
"Hai đứa trẻ" bằng chính những trải nghiệm tuổi thơ ở phố huyện Cẩm Giàng. Đọc truyện,
không thể không nhận thấy cái tình âu yếm mà Thạch Lam dành cho nhân vật. Cái tình âu
yếm ấy một mặt xuất phát từ cái nhìn nhân hậu, yêu thương mà người lớn dành cho lứa
tuổi này, một mặt là do nhà văn đã hoá thân vào nhân vật, là sự ám ảnh của tuổi thơ gắn
liền với phố huyện Cẩm Giàng. Sự cộng hưởng của những cảm xúc này để tạo cho những
trang viết Thạch Lam một sự hoà quyện giữa chất thực và chất thơ để tạo thành một sức
hút da diết, bền lâu của tác phẩm.
2.3. Chất thơ thể hiện ở hình thức nghệ thuật:
- Mạch truyện của "Hai đứa trẻ" rất đậm chất trữ tình:
+ Quan niệm của Thạch Lam: "Nhà văn cốt nhất phải đi sâu vào tâm hồn mình, tìm thấy
những tính tình và cảm giác thành thực: tức là tìm thấy tâm hồn mọi người qua tâm hồn
của chính mình". Từ đó có thể thấy, cái hiện thực mà nhà văn quan tâm và đặt lên hàng đầu
là hiện thực tâm trạng, là những xúc cảm, rung động của tâm hồn con người.
+ Truyện "Hai đứa trẻ" không có cốt truyện, mạch truyện khơng vận động theo
mạch của những tình tiết, sự kiện mà vận động theo mạch cảm xúc, tâm trạng nhân vật. Để
làm được điều này, nhà văn đã đặt điểm nhìn trần thuật vào nhân vật Liên - một cơ gái
chưa hồn tồn bước ra khỏi thời ấu thơ, một cơ gái có tâm hồn thuần khiết và nhạy cảm.
Từ điểm nhìn ấy, bức tranh đời sống được tái hiện với sự đan xen, song hành và xâm nhập
của cảm giác thực tại và hồi ức quá khứ mà dường như, cái nổi trội lên, chi phối sự vận
động của mạch truyện lại là hành trình tìm lại những kí ức q khứ từ chính cái hình ảnh
đang hiện diện trong thực tại - hình ảnh đồn tàu. Triển khai mạch truyện theo hướng này,
ngịi bút Thạch Lam có xu hướng hướng nội, đi vào thế giới bên trong với những cảm xúc,
cảm giác nhiều khi rất mong manh, mơ hồ, thoáng qua, những biến thái tinh vi của tâm hồn
trước ngoại cảnh: nỗi buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn, những hồi niệm da
diết về một Hà Nội trong kí ức tuổi thơ, những cảm giác xa xôi không biết…

19


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Để thể hiện thành công tất cả những điều trên, Thạch Lam đã sử dụng một bút pháp trữ
tình đặc sắc trong lời kể, giọng kể, một bút pháp hồ hợp sự trong sáng, chính xác và dịu
dàng, hồ hợp sự kín đáo và giản dị như một lời thủ thỉ vừa phải, êm đềm nhỏ nhẹ nhưng
có thể phân biệt được từng âm vị.
+ Thạch Lam ít dùng những chữ to tát, những nhịp điệu gấp gáp vội vàng, lời văn của ông
nhuần nhuyễn, tinh tế để phô diễn những trạng thái, những cảm xúc trong tâm hồn. Câu
văn của Thạch Lam nhiều thanh bằng gợi một nhịp điệu chậm buồn nhưng có sức lan toả.
Chẳng hạn khi miêu tả vẻ trầm buồn nhưng cũng rất đỗi nên thơ của phố huyện, Thạch
Lam đã viết: "Chiều, chiều rồi, một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran
ngồi đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào…" Hay miêu tả cảnh đêm tối sau khi chuyến tàu đi
qua: "Đêm tối vẫn bao bọc xung quanh, đêm của đất quê, và ngoài kia đồng ruộng mênh
mang và yên lặng".
+ Thạch Lam đã sáng tạo ra một thứ ngôn ngữ nghệ thuật riêng để biểu đạt cái xao động
của sự sống khẽ vang lên trong không gian, thời gian tĩnh mịch để diễn tả cái thanh thoát,
dịu hiền của tâm hồn Liên: êm ả, yên lặng, thong thả, gượng nhẹ, nhỏ xíu, yên tĩnh, mơ hồ,
miên man, tĩnh mịch … Những từ ngữ này liên kết với nhau như một dải lụa nhẹ bay để
tạo một dư âm sâu lắng trong tâm hồn người đọc.
+ Văn phong Thạch Lam rất bình dị: Câu văn ngắn, nhịp văn chậm rãi, thong thả. Dù diễn
tả cái náo nức bên trong, cái sôi động của ước mơ, Thạch Lam vẫn rất nhẹ nhàng, vẫn tự
nén ngòi bút. Chuyến tàu rực sáng vụt qua, Liên xúc động mạnh khi kỉ niệm xưa dồn dập
hiện về "Hà Nội xa xăm, Hà nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo". Đây là một trong số ít
những câu văn kết hợp lối trùng điệp và những thanh trắc tạo điểm nhấn và ngay câu sau
Thạch Lam viết ngắn hơn, nhẹ hơn, như ghìm giữ lại niềm xúc động: "Con tàu như đem

một chút thế giới khác đi qua". Thạch Lam thường sử dụng kiểu cú pháp đẳng lập, đều đều,
nhịp độ khoan thai điềm tĩnh mà vẫn gây những chấn động nhẹ nhàng, thấm thía chính là ở
độ nén của cảm xúc mà nhà văn tạo ra trong những câu văn.
III. KẾT LUẬN
Truyện ngắn "Hai đứa trẻ", từ hình thức nghệ thuật tới nội dung được biểu hiện đều
chan chứa chất thơ, cái chất thơ được chưng cất từ đời sống bình dị, thường nhật bằng
chính rung động của tâm hồn nhà văn, chất thơ toả ra từ tình yêu cái đẹp, từ cái nhìn tinh tế
trước thiên nhiên, đời sống và niềm tin ở thiện căn của con người…Với những gì được
khai thác và biểu hiện trong tác phẩm, có thể nói, truyện "Hai đứa trẻ" tựa như một bài thơ
trữ tình, dù khơng thật giàu có sâu sắc về ý nghĩa xã hội thì vẫn "đem đến cho người đọc
một cái gì nhẹ nhõm, thơm lành và mát dịu" (Nguyễn Tuân). Đó vừa là giá trị riêng của tác
phẩm, vừa là cốt cách văn chương của Thạch Lam để tạo ra một sức hấp dẫn bền lâu trong
lòng đọc giả.

20


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

Đề bài số 6: Phân tích tâm trạng nhân vật Liên trong không gian phố huyện trong
truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
“Hai đứa trẻ” là tác phẩm xuất sắc của Thạch Lam được bạn đọc biết đến nhiều nhất.
Tác phẩm được in trong tập Nắng trong vườn (1938). Truyện gây ấn tượng cho người đọc
bởi văn phong nhẹ nhàng, giàu tình người tình đời. Ấn tượng khó qn trong lịng người
đọc về thiên truyện ngắn này có lẽ là hình ảnh hai đứa trẻ mà cơ bé Liên là nhân vật được
nhà văn Thạch Lam tập trung khắc họa nhiều nhất.
Liên là cô bé mới tám tuổi, cái tuổi mà theo như người xưa nói “biết ăn biết ngủ, biết
học hành là ngoan”. Nói đúng hơn là tuổi vơ lo. Nhưng mọi điều đều ngược lại. Dưới ngịi

bút của Thạch Lam, Liên hiện lên với hình ảnh của một cơ bé như già đi trước tuổi. Tuổi
thơ chìm trong nỗi buồn của sự tàn tạ, héo úa của một cuộc sống đầy bóng tối, bế tắc
khơng lối thốt. Đối với tâm hồn thơ bé ấy, đoàn tàu đêm từ Hà nội về chạy ngang qua phố
huyện chính là niềm an ủi cuối cùng cho một niềm đau.
Thầy Liên mất việc và đặt dấu chấm hết cho những tháng ngày sống ở Hà Nội. Con
phố nhỏ Cẩm Giàng tỉnh Hải Dương nơi đón chị em Liên về là một nơi đói nghèo trong
rơm rạ với những kiếp người bé nhỏ, lay lắt. Bản thân gia đình Liên cũng chẳng khá giả gì
hơn: mẹ làm hàng xáo, chị em Liên trơng coi gian hàng tạp hóa nhỏ xíu với những thức
hàng lặt vặt, ngày phiên mà chẳng bán được bao nhiêu?
Liên là cơ bé nhạy cảm, hay động lịng trắc ẩn trước những biến thiên của cuộc đời.
Tâm trạng của Liên cũng diễn tiến theo thời gian: từ chiều hôm cho đến khi đoàn tàu ngang
qua phố huyện. Truyện mở đầu bằng âm thanh của tiếng trống thu không vang xa để gọi
buổi chiều. Đó âm thanh báo hiệu ngày tàn và cũng là âm thanh chấm hết một ngày đầy
ánh sáng mà thay vào đó là bóng tối và nỗi buồn. Thạch Lam mở đầu truyện rất hồn hậu,
rất thơ với bức tranh quê bình dị, man mác hương đồng gió nội với " Chiều, chiều rồi. Một
chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngồi đồng ruộng theo gió nhẹ đưa
vào". Đó cũng là thời khắc mở ra thế giới tâm trạng của Liên, là lúc mà “Trong đơi mắt
Liên bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ
của chị. Liên không hiểu sao nhưng thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày
tàn”. Buồn mà thấy “khơng hiểu sao” có nghĩa là cái buồn ghê ghớm lắm. Buồn mà khơng
biết mình buồn vì cái gì thì thật là đau khổ khơng gì bằng. Thạch Lam đã để nhân vật tự
nhận thức và tự bộc lộ tâm trạng chứ không cần kể lể dài dịng. Và bóng tối đã trùm lên
phố nhỏ, trùm lên đồng ruộng, trùm lên cả nỗi buồn của Liên đang thoi thóp thở.
Trong bóng chiều nhá nhem, Liên nhìn về bãi chợ nơi những người bán hàng về
muộn. Liên động lịng thương những mảnh đời cơ cực, đó chính là hình ảnh của “những
đứa trẻ con nhà nghèo đi lại lang thang trên mặt đất nhặt nhạnh những thanh nứa thanh tre
hay những gì cịn sót lại của mấy người bán hàng”. Hình ảnh đó như xốy sâu vào lịng
trắc ẩn của cơ bé tám tuổi giàu lịng nhân ái. Liên thấy thương những đứa trẻ nghèo nhưng
chính chị cũng khơng có tiền mà cho chúng nó. Thế đấy, nhân vật Thạch Lam thường ít nói
21

Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

nhưng suy tư nhiều và mang đến những vẻ đẹp của tình người đằng sau những nghĩ suy tha
thiết về cuộc sống.
Trong cảm nhận của Liên, bóng tối thật ghê ghớm “Tối hết cả con đường thăm thẳm
ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”. Bóng tối
là hiện thân của sự tù túng ngột ngạt, bế tắc khơng lối thốt. Đó là bóng tối của sự đói
nghèo, lam lũ. Là hình ảnh đất nước ta trước năm 1945 đầy nước mắt:
Cha ông ta từng đấm nát bàn tay trước cánh cửa cuộc đời
Cửa vẫn đóng mà đời im ỉm khóa
Cả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ
Văn chiêu hồn từng thấm giọt mưa rơi
Thạch Lam đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật đối lập để miêu tả bóng tối và ánh sáng.
Nếu như bóng tối nuốt chửng tất cả phố huyện vào trong cái dạ dày tối thui của nó thì ánh
sáng xuất hiện với tần số thấp. Đó chỉ là “hột sáng”, “khe ánh sáng”, “đốm sáng”, “vệt
sáng”… tất cả đều hiện lên thật bé nhỏ tội nghiệp “ mất đi rồi lại hiện ra trong đêm tối”. Và
cùng với ánh sáng nhỏ nhoi, yếu ớt đó là những phận người với cuộc sống bấp bênh, trôi
nổi và lụi tàn, le lói như ngọn đèn trước gió. Liên thương hết thảy những con người nơi
phố huyện nhỏ bé này. Đó chính là chị Tý với cuộc đời cơ cực “mò cua bắt ốc”, tối đến
cùng ghánh hàng nghèo xơ xác chỉ với bát nước chè, điếu thuốc lào, thanh kẹo lạc… tất cả
gia tài mưu sinh bên ngọn đèn con chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ. Liên thương bác phở
Siêu với ghánh phở xa xỉ, ế ẩm nhưng đêm nào cũng thấy bác dọn hàng. Thương bác xẩm
với manh chiếu rách tả tơi cùng chiếc thau trắng trống trơn chưa một niềm hi vọng, thương
lắm những tiếng đàn bác góp chuyện bật trong yên lặng. Thương bà cụ Thi điên đơn chiếc
với tiếng cười chìm vào bóng tối… Cuộc sống phố huyện là như vậy. Đơn điệu, tẻ nhạt.
Đêm nào cũng như đêm nào, cứ lặp đi lặp lại:

Quanh quẩn mãi với vài ba dáng điệu
Tới hay lui vẫn chừng ấy mặt người
Vì quá thân nên quá đỗi buồn cười
Mơi nhắc lại chỉ có ngần ấy chuyện.
Điều gì có thể làm chị em Liên quên đi được thực tại này? May ra chỉ có vũ trụ là cơ
hội cuối cùng để ru hai chị em vào những miền cổ tích. Cảnh hai chị em ngẩng mặt lên trời
tìm con vịt theo sau ông thần nông cho thấy: tâm hồn hai đứa trẻ thật hồn nhiên, vô tư
trong sáng và rất đỗi trẻ con. Nhưng buồn thay, bầu trời đầy sao trên kia cũng không thể
nào cứu vớt được hai sinh linh bé nhỏ, tội nghiệp ấy. Bởi “vũ trụ bao la và thăm thẳm như
chứa đầy bí mật và xa lạ với hai đứa trẻ”. Để rồi cuối cùng chính chúng lại quay về với
quang cảnh phố chung quanh mà đặc biệt là ngọn đèn con của chị Tý. Và cứ thế trong đêm
tối những con người tội nghiệp ngồi chờ đợi một điều gì đó cho sự sống nghèo khổ hằng
ngày của họ.
22


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

Và đoàn tàu từ Hà Nội về đã thực sự là ước mơ và khát vọng của người dân phố
huyện. Họ thức đợi chuyến tàu vì mưu sinh hay vì lí do nào khác nữa. Tất cả thao thức, đợi
chờ như thể đợi chờ một phép màu sẽ đến. Họ mong bán được chút hàng để gỡ gạc cho
cuộc sống ngày mai. Cịn riêng hai đứa trẻ, chúng khơng thức đợi chuyến tàu để bán hàng
mà vì lí do khác. Chúng muốn được nhìn thấy đồn tàu qua phố huyện vì đồn tàu như
mang một thế giới khác đi qua đủ làm cho chúng rạo rực và ánh lên niềm vui sướng dù chỉ
là trong chốc lát. Vì thế đêm nào cũng vậy dù buồn ngủ ríu cả mắt nhưng cả hai chị em vẫn
cố thức để đợi chuyến tàu. Điều đó cho thấy đồn tàu là một hình ảnh đã trở thành quen
thuộc và ăn sâu trong tâm hồn hai đứa trẻ và chờ tàu đã trở thành một khát vọng mãnh liệt
và là một món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng.

Sự mong mỏi của chị em Liên với đoàn tàu quả thật đã làm người đọc xúc động
mãnh liệt. Mới bảy, tám tuổi mà mẹ bắt trơng coi cửa hàng tạp hóa đã là việc làm quá sức
lại còn bắt thức cho tới khuya để chờ bán hàng thì quả là tội nghiệp. Nhưng Liên và An
thức tới khi đoàn tàu đi qua phố huyện không phải là nghe lời mẹ mà là chúng đang hành
động theo tiếng gọi của con tàu. “Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé!”. Đó là câu nói của
An khi mí mắt đã sụp xuống trong cơn buồn ngủ rồi mà vẫn còn dặn với chị. Câu nói bình
thường thế mà sao mới nghe qua đã thấy xót thương. Nó chứa đựng trong đó là tất cả niềm
khát khao và hi vọng được nhìn thấy đồn tàu – hoạt động cuối cùng của đêm khuya. An đi
vào giấc ngủ, Liên ngồi im lặng, đầu óc chị bỗng dưng cũng yên tĩnh lạ thường. Yên lặng
đến nỗi có thể nghe được “hoa bàng rụng xuống vai Liên từng đợt một, có những cảm giác
mơ hồ khơng hiểu”. Dường như nhà văn muốn cho nhân vật của mình được nghỉ ngơi sau
một ngày dài mỏi mệt. Thế rồi thoáng trong tiếng gió xa xơi là tiếng đồn tàu vụt đến. Rồi
tiếng reo thảng thốt, mừng rỡ của bác Siêu “Đèn ghi đã ra kia rồi!”. Liên cũng trông thấy
ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất, như ma trơi. Rồi tiếng còi xe lửa ở đâu vang lại, trong đêm
khuya kéo dài ra theo gió xa xơi. Đó là lúc mà Liên vội vã đánh thức em “ dậy đi An, tàu
đến rồi!”. Lời giục dã gấp rút, hối thúc như thể nếu An khơng dậy thì sẽ khơng bao giờ cịn
được nhìn thấy đồn tàu nữa. Thạch Lam khơng dùng từ ngữ nào để miêu tả sự háo hức
của hai chị em mà cái háo hức ấy vẫn cứ hiện lên thật sống động và giàu chất nhân văn.
Hai chị em đứng chờ đoàn tàu từ đằng xa. Chúng có dịp chiêm ngưỡng cái kẻ đã làm
chúng đợi chờ ấy bằng cách đứng gần hơn nữa. Và rồi “tàu rầm rộ đi tới. Liên dắt em đứng
dậy để nhìn đoàn xe vụt qua”. Đây là phút giây hạnh phúc nhất là lúc mà Liên và An
dường như quên hết thảy những nỗi buồn hiện tại, quên cả những đói nghèo lam lũ, ê chề
đang bao vây cuộc đời họ. Trong lịng họ giờ đây chỉ có đồn tàu. Đồn tàu mang thứ ánh
sáng mạnh mẽ, khác thường ngang qua phố huyện “các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả
xuống đường… những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh,
và các cửa kính sáng”. Đó là ánh sáng của sự sang trọng, văn minh, thứ ánh sáng khác xa
với những ánh sáng yếu ớt, nhỏ bé nơi phố huyện. Đoàn tàu giống như một tia chớp, một
ngôi sao băng rạch ngang qua bầu trời phố huyện rồi mất hút vào đêm tối nhưng cái ánh
23

Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

sáng của nó là ước mơ và khát vọng của biết bao nhiêu số phận con người bé nhỏ đang
mong ngóng. Đồn tàu mang một thế giới khác đi qua, chính là khát vọng muốn được đổi
đời của họ. Họ gửi theo chuyến tàu cả tâm hồn của mình, họ muốn được đến với những
chân trời mới, nơi đó có ánh sáng của văn minh của no đủ. Nơi đó sẽ khơng cịn cảnh đói
nghèo lam lũ, khơng có cảnh đơn điệu và buồn tẻ mà ăm ắp niềm vui. Họ xứng đáng được
nhận một cuộc sống như thế, tại sao không? Nhưng ước mơ chỉ là ước mơ. Tất cả lại quay
về với đêm của đất quê với bóng tối ngập đầy. Chấm hết cho một đêm đợi chờ trong khát
vọng và kết thúc bằng nỗi buồn rưng rưng nước mắt.
Liên và An đứng lặng người trong bóng tối dù chuyến tàu đã “đi vào đêm tối, để lại
những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. Hai chị em cịn nhìn theo cái chấm đỏ của
chiếc đèn xanh trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre”. Sự nuối tiếc của họ
dường như đã phơi bày tất cả một cuộc sống nghèo nàn, bế tắc. Nhất là khi họ tự nhận thức
rằng “Tàu đêm nay không đông và dường như kém sáng hơn ”. Nghĩa là đoàn tàu cũng chỉ
xoa dịu một chút nỗi đau trong tâm hồn hai đứa trẻ chứ không thể nào phá vỡ bức tường
thành mang tên “nỗi buồn” của chúng. Và Liên lặng người đi trong suy tưởng, đằng sau
ánh sáng của đoàn tàu và tiếng động cơ gầm vang đó là một thế giới rất riêng tư. Đó chính
là nỗi nhớ về Hà Nội nơi có ánh sáng của những ngọn đèn, nơi vui vẻ và huyên náo. Nơi
đó là vùng sáng trong tâm tưởng và cũng là vầng sáng trong ký ức tuổi thơ. Nơi mà ngày
xưa chị em Liên được đi chơi bờ Hồ, được uống những cốc nước lạnh xanh đỏ. Ký ức tươi
đẹp thế nhưng giờ họ lại bị cầm tù giữa biết bao nhiêu là buồn bã. Chính đồn tàu đã mang
lại cho Liên liều thuốc an thần và khơi dậy trong tiềm thức biết bao điều tươi đẹp. Cuộc
sống ấy thực sự khác xa với cuộc sống ở nơi này nhiều lắm nhưng biết làm sao được khi ký
ức không thể trở về. “ Một quá khứ huy hoàng. Một hiện tại mong manh. Một tương lai mù
mịt”. Đáng buồn thay!
Cuối cùng Liên cũng đi vào giấc ngủ, một giấc ngủ chập chờn hình ảnh ngọn đèn

con của chị Tý . Một giấc ngủ tịch mịch và đầy bóng tối. Đó chính là một sự ám ảnh về
cuộc sống bế tắc, tù đọng khơng lối thốt mà biết đến bao giờ chị em Liên mới có thể đổi
thay.
Với lối viết nhẹ nhàng, mỗi truyện tựa như một bài thơ trữ tình đầy xót thương,
Thạch Lam đã mang đến cho người đọc sự đồng cảm sâu sắc về những thân phận cuộc đời
trong xã hội cũ. Qua nhân vật Liên nhà văn đã làm toát lên những giá trị nhân văn cao đẹp,
giúp chúng ta thấu hiểu nỗi buồn đau của dân tộc trong thế kỷ bạo tàn dưới ách đô hộ của
bọn thực dân và đế quốc. Trang văn khép lại rồi mà ta cịn thấy trước mắt mình hình ảnh
hai đứa trẻ ngồi đấy giữa phố huyện nhỏ nghèo tăm tối đang đợi chờ chuyến tàu đi qua
trong khát vọng mỏi mòn.

24