Các giải pháp nhằm xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng thương mại việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o



Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc
Ngoi thng 2013



Tên công trình:
Các gii pháp nhm x lý n xu trong h thng
Ngân hàng thng mi Vit Nam




Nhóm ngƠnh: Kinh doanh vƠ Qun lỦ 1




Hà Ni, tháng 5 nm 2013
MC LC

DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG, BIU
LI M U 1
CHNG I

CÁC C S Lụ LUN V N XU TRONG CÁC NGÂN HÀNG THNG
MI 4
1.1. C s lỦ lun 4
1.1.1. Khái nim v n xu 4
1.1.2. Phân loi n xu 6
1.1.2.1. Quan đim ca quc t 6
1.1.1.2 Quan đim ca Vit Nam 7
1.1.3. Các ch tiêu đánh giá x lỦ n xu 11
1.1.3.1. T l xóa n ròng/Tng n xu 12
1.1.3.2. T l d phòng ri ro/Tng d n 12
1.1.4. Nguyên nhân 13
1.1.4.1. Nguyên nhân ch quan 13
1.1.4.2. Nguyên nhân khách quan 14
1.1.5. Hu qu ca n xu 15
1.1.5.1. Hu qu ca n xu đi vi nn kinh t 15
1.1.5.2. Hu qu ca n xu đi vi ngân hàng thng mi 16
1.1.6. Phng pháp x lỦ n xu 17
1.1.6.1. Chuyn n xu thành vn góp, c phn ca doanh nghip 17
1.1.6.2. Tng cng đy mnh hot đng mua bán sáp nhp ngân hàng 19
1.1.6.3. Thành lp công ty mua bán n quc gia 21
1.1.6.4. Ngân hàng điu chnh trích lp d phòng ri ro 22
1.2. Kinh nghim ca mt s nc v x lỦ n xu 24
1.2.1. Kinh nghim ca Trung Quc 24
1.2.2. Kinh nghim x lỦ n xu ca Hàn Quc 26
1.2.3. Kinh nghim ca Thái Lan 29
CHNG 2
THC TRNG N XU CA H THNG NGỂN HÀNG THNG MI
2007-2012 31
2.1. Tng quan v thc trng n xu hin nay 31
2.1.1. N xu trong giai đon 2000 – 2007 38

2.1.2. N xu trong giai đon 2007-2010 39
2.1.3. Tình trng n xu giai đon 2011 đn nay 46
2.2. ánh giá thc trng và nguyên nhân 53
2.2.1. Nhng kt qu đt đc 53
2.2.2. Nhng tn ti trong quá trình x lỦ n xu 54
2.2.3. Nguyên nhân tn ti nhng mt hn ch trong quá trình x lỦ n xu 56
CHNG III
CÁC GII PHÁP NHM X Lụ N XU TRONG NGỂN HÀNG THNG
MI VIT NAM 58
3.1. D báo tình hình n xu trong thi gian ti 58
3.2. Gii pháp x lỦ n xu trong h thng ngân hàng thng mi Vit Nam 59
3.2.1 Bài hc cho Vit Nam 60
3.2.2. Các gii pháp x lỦ n xu 61
3.2.2.1. V phía Ngân hàng thng mi 61
3.2.2.2. V phía Nhà nc 64
3.2.2.3. V phía doanh nghip 68
KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO
DANH MC T VIT TT

AMC

Công ty mua bán n Vit Nam thuc ngân hàng Nhà nc
Vit Nam
BS
Bt đng sn
CIC
Trung tâm xp hng tín dng thuc ngân hàng Nhà nc
Vit Nam
DATC
Công ty mua bán n Vit Nam thuc B tài chính
DNNN
Doanh nghip nhà nc
DNTN
Doanh nghip t nhân
DPRR
D phòng ri ro
KAMCO
Công ty qun lỦ tài sn ca Hàn Quc
M&A
Hot đng mua bán và sáp nhp ngân hàng
NDT
Nhân dân t
NHNN
Ngân hàng nhà nc
NHTM
Ngân hàng thng mi
NHTM CP
Ngân hàng thng mi c phn

NHTM NN
Ngân hàng thng mi nhà nc
NHTW
Ngân hàng trung ng
NPL
N xu
TAMC
Công ty qun lỦ tài sn Thái Lan
TCT
Tng công ty
TCTD
T chc tín dng
DANH MC BNG

Bng 2.1: N xu ca h thng NHTM 2008-2012 31
Bng 2.2: So sánh t l n xu gia NHNN vƠ Thng đc ngơn hƠng 34
Bng 2.3: T l n xu vƠ n quá hn ca các NHTM nm 2010 42
Bng 2.4: Mt s ch s ca 10 ngơn hƠng chuyn đi t nông thôn ra thƠnh th
45


DANH MC BIU
Biu đ2.1: N xu ca h thng ngơn hƠng qua các nm 32
Biu đ 2.2 : N xu trong th trng bt đng sn vƠ th trng chng khoán
35
Biu đ 2.3: Biu đ t l n xu trên tng d n tín dng giai đon 2002-2011
39
Biu đ 2.4 :T l n xu mt s ngơn hƠng nm 2010 41
Biu đ 2.5 : N xu ca h thng ngơn hƠng thng mi theo khi 47
Biu đ 2.6 : N có tƠi sn đm bo vƠ không có tƠi sn đm bo 49

1

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Trong nhng nm gn đây, h thng ngân hàng thng mi thng xuyên đi
mt vi rt nhiu ri ro, trong đó “n xu” là mt trong nhng ri ro đc bàn đn
nhiu nht. Vn đ “n xu” đã và đang tr thành ni ám nh ca toán h thng
ngân hàng thng mi trên th gii và Vit Nam cng không ngoi l. c bit “n
xu” trong nm 2012 có nhng din bin rt phc tp. Trong bi cnh đó, vai trò
ca Chính ph trong vic h tr x lỦ vn đ n xu cùng vi h thng ngân hàng là
rt quan trng đ nhanh chóng đa h thng tài chính thoát ra khi thi k khng

hong tr v trng thái n đnh.
Chính vì vy, nhn thc đc tính cp bách ca vn đ, nhóm đã chn đ tài
nghiên cu v “Các gii pháp nhm x lý n xu trong h thng ngân hàng
thng mi Vit Nam” đ có đc cái nhìn tng quan nht v n xu trong h
thng ngân hàng Vit Nam và hc tp đc nhng kinh nghim hu ích ca các
nc v x lỦ n xu trên th gii áp dng cho Vit Nam mt cách hiu qu nht v
x lỦ n xu; giúp cho Ngân hàng phát trin mnh m, bn vng, n đnh. T đó
nn kinh t Vit Nam s càng ngày càng phát trin mnh m trong tng lai.
2. Tình hình nghiên cu
Gia nhp t chc thng mi th gii WTO thc s là bc ngot ln ca nn
kinh t Vit Nam vi nhng c hi ngàn vàng và c nhng thách thc đan xen,
ngành tài chính ngân hàng cng không nm ngoài ngoi l. Các ngân hàng thng
mi Vit Nam đã bc l mt s bt cp, yu kém nh vn điu l và tính thanh
khon thp, t l n xu gia tng… Chính vì vy, vic tham kho kinh nghim ca
các nc trong vic s dng các phng pháp, k thut x lỦ n xu và tng cng
quy mô vn s có Ủ ngha trong quá trình nghiên cu các vn đ v n xu trong h
thng ngân hàng Vit Nam. T đó, nhng gii pháp ti u nht s đc đ xut và
thc hin có hiu qu.
3. Mc đích nghiên cu
Bài nghiên cu nhm mc đích trình bày nhng vn đ v n xu trong hot
đng ca các NHTM, nghiên cu quá trình hình thành và phát sinh n xu. ánh
2

giá tình hình n xu và các bin pháp hn ch n xu ti các NHTM Vit Nam thi
gian qua; đ t đó thy đc nhng vn đ còn tn ti trong công tác x lỦ n xu
ti các NHTM Vit Nam và đ xut các gii pháp trong thi gian ti.
4. Nhim v nghiên cu
 thc hin đc mc đích nghiên cu, đ tài t xác đnh cho mình nhng
nhim v sau đây:
- H thng hoá và làm rõ nhng lỦ lun c bn v vn đ x lỦ n xu trong

h thng Ngân hàng thng mi Vit Nam;
- Phân tích thc trng x lỦ n xu trong h thng Ngân hàng thng mi Vit
Nam;
-  xut các gii pháp nhm nâng cao hiu qu đ x lỦ trit đ nht vn đ
n xu trong h thng Ngân hàng thng mi Vit Nam.
5. i tng vƠ phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu là nhng lỦ lun và thc tin v tình hình n xu ti
các Ngân hàng thng mi Vit Nam, thông qua phân tích các nguyên nhân gây
phát sinh n xu và nhng vn đ còn tn ti trong công tác hn ch n xu và t đó
đ xut các gii pháp hn ch n xu trong tng li cho các ngân hàng thng mi
Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu ca bài nghiên cúu: Vit Nam gia nhp WTO nm 2007
chính điu đó đã to nên mt du mc mi cho s phát trin kinh t ca Vit Nam,
đc bit là ngành tài chính – ngân hàng. Vì vy, nhóm nghiên cu đã chn phm vi
nghiên cu ca mình là nhng vn đ v n xu ti h thng ngân hàng Vit Nam
giai đon 2007-2012.
6. Phng pháp nghiên cu
Bài s dng phng pháp nghiên cu ch yu là phng pháp phân tích, tng
hp kt hp gia lý lun và thc tin, phân tích chui s liu thi gian đ gii quyt
vn đ.
7. Kt cu ca bƠi nghiên cu khoa hc
Bài nghiên cu gm ba phn: phn m đu, phn ni dung và phn kt lun.
Phn ni dung bài nghiên cu đc chia thành ba chng:
3

Chng I: Các c s lỦ lun v n xu trong các ngân hàng thng mi
Chng II: Thc trng n xu và x lỦ n xu trong h thng ngân hàng
thng mi Vit Nam
Chng III: Các gii pháp nhm x lỦ n xu trong h thng ngân hàng
thng mi Vit Nam

4

CHNG I
CÁC C S Lụ LUN V N XU TRONG CÁC
NGỂN HÀNG THNG MI
1.1. C s lỦ lun
1.1.1. Khái nim v n xu
Cho đn nay vn cha có khái nim đy đ, thng nht v n xu. Vì th, khi
nói v n xu, ngi ta mi ch nêu lên mt vài đc đim chung nht ca các khon
n này.
 Theo Ngơn hƠng Trung ng Liên minh chơu Ểu (ECB)
N xu trong các NHTM bao gm:
* N không th thu hi đc:
- Nhng khon n đã ht hiu lc hoc nhng khon n không có cn c đòi
bi thng t n.
- Ngi mc n trn hoc b mt tích, không còn tài sn đ thanh toán n.
- Nhng khon n mà Ngân hàng không th liên lc đc vi ngi mc n
hoc không th tìm đc ngi mc n.
- Nhng khon n mà khách n chm dt hot đng kinh doanh, thanh lỦ tài
sn hoc kinh doanh b thua l và tài sn còn li không đ đ tr n.
* N có th thu không thanh toán đ Ngân hàng
ây là nhng khon n không có tài sn th chp hoc tài sn th chp
không đ tr n. Ngi tr n không liên lc vi Ngân hàng đ tr lãi hoc gc có
thi hn thanh toán, hoc hoàn cnh ch ra rng khon n s không th thu hi đy
đ nh:
- Nhng khon n mà ngi mc n đng Ủ thanh toán trong quá kh, nhng
phn còn li không th đc đn bù, hoc nhng khon n trong đó tài sn đc
chuyn đ thanh toán nhng giá tr còn li không đ trang tri toàn b khon n.
- Nhng khon n mà ngi mc n khó có th tr n và yêu cu gia hn n

nhng không đc đn bù trong thi gian tha thun.
5

- Nhng khon n mà tài sn th chp không đ đ tr n hoc tài sn th chp
 Ngân hàng không đc chp nhn v mt pháp lỦ dn đn ngi mc n không
th tr n Ngân hàng đy đ.
- Nhng khon n mà Tòa án tuyên b ngi mc n phá sn nhng phn bi
hoàn ít hn d n.
 Theo đnh ngha n xu ca Qy tin t Quc t (IMF)
Mt khon n xu đc coi là n xu khi quá hn tr lãi và/hoc gc trên 90
ngày; hoc các khon lãi cha tr t 90 ngày tr lên đã đc nhp gc, tái cp vn
hoc tr chm theo tha thun; hoc các khon thanh toán đã quá hn 90 ngày
nhng có lỦ do chc chn đ nghi ng v kh nng khon vay s đc thanh toán
đy đ.
V c bn, n xu đc xác đnh da trên 2 yu t: (i) quá hn trên 90 ngày và
(ii) kh nng tr n nghi ng. ây đc coi là đnh ngha ca Chun mc k toán
quc t (IAS)
1
đang đc ph bin trên th gii.
 Theo đnh ngha  Vit Nam
 Vit Nam, theo quy đnh ti khon 3, iu 2, Quyt đnh s 493/2005/Q-
NHNN ngày 22/4/2005 v vic ban hành quy đnh v phân loi n, trích lp và s
dng d phòng đ x lỦ ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca t chc tín
dng ca Thng c Ngân hàng Nhà Nc, và quyt đnh s 18/2007 Q – NHNN
ngày 25/4/2007 v vic sa đi, b sung mt s điu ca quyt đnh 493 thì n xu
đc đnh ngha nh sau:
“N xu” (NPL) là các khon n thuc các nhóm 3 (N di tiêu chun), 4
(N nghi ng) và 5 (N có kh nng mt vn) quy đnh ti iu 6 hoc iu 7 Quy

1

Mt đnh ng ha khác v n xu theo IFSR và IAS 39 đc y ban chun mc K toán
quc t cho ra đi và đc khuyn cáo áp dng  mt s nc phát trin vào đu nm 2005. Theo
đó, IAS 39 ch chú trng đn kh nng hoàn tr ca khon vay mà không quan tâm ti thi gian
quá hn cha ti 90 ngày hoc cha quá hn. Phng pháp đ đánh giá kh nng tr n ca khách
hàng thng là phng pháp phân tích dòng tin tng lai hoc xp hng khon vay. H thng này
đc coi là chính xác v mt lỦ thuyt, nhng vic áp dng thc t nhiu khó khn.
6

đnh này. T l n xu trên tng d n là t l đ đánh giá cht lng tín dng ca
t chc tín dng. (Khon 6, iu 2)
Và n xu vn đc hiu là các khon n hu nh không có kh nng đc
thanh toán và bt buc phi x lỦ bng bút toán xóa n.
 Theo quan đim riêng ca bƠi nghiên cu.
N xu hay n khó đòi là các khon n di chun, có th quá hn và b nghi
ng v kh nng tr n ln kh nng thu hi vn ca ch n, điu này thng xy ra
khi các con n đã tuyên b phá sn hoc đã tu tán tài sn. N xu gm các khon
n quá hn tr lãi và/hoc gc trên thng quá ba tháng cn c vào kh nng tr n
ca khách hàng đ hch toán các khon vay vào các nhóm thích hp. Bn cht ca
n xu là mt khon tin cho vay mà ch n xác đnh không th thu hi li đc và
b xóa s khi danh sách các khon n phi thu ca ch n. i vi các ngân hàng,
n xu tc là các khon tin cho khách hàng vay, thng là các doanh nghip, mà
không th thu hi li đc do doanh nghip đó làm n thua l hoc phá sn, Nhìn
chung, mt doanh nghip luôn phi c tính trc nhng khon n xu trong chu
k kinh doanh hin ti da vào nhng s liu n xu  kì trc.
Hay nói tóm li, n xu tc là khon tin cho khách hàng vay, thng là các
doanh nghip, mà không th thu hi li đc do doanh nghip đó làm n thua l
hoc phá sn.
1.1.2. Phơn loi n xu
1.1.2.1. Quan đim ca quc t
Phn ln các ngân hàng trên th gii vn s dng h thng phân hng các

khon n thành nm mc theo tiêu chí ca NHTW Liên minh Châu Âu nh sau:
Mt là, khon n đt tiêu chun: Các điu khon ca hp đng đc tuân th,
khách hàng có kh nng hoàn tr c gc và lãi đy đ, đúng hn và theo đúng
nguyên tc.
Hai là, khon n đc chú ý đc bit: Khách hàng vn có kh nng chi tr các
khon n nhng vic thanh toán có th chu tác đng bi mt vài nhân t khác. Ri
7

ro ca nhng khon n này có th tng đi nh, nhng cng có th to ra nhng
ri ro không th lng trc đc do hoàn cnh xung quanh chúng.
Ba là, khon n di mc tiêu chun: Kh nng thanh toán ca khách hàng
trong trng hp này rõ ràng là cn đt câu hi. Không th da vào tình hình kinh
doanh ca khách hàng đ bit khách hàng có kh nng chi tr vn và lãi hay không.
Ri ro mt vn là hoàn toàn có th xy ra, thm chí ngay khi khon n có bo đm.
Bn là, khon n có vn đ: Khách hàng không th hoàn tr gc và lãi đy đ.
Ri ro mt vn ca ngân hàng gn nh là chc chn, ngay c khi các khon bo đm
vn tn ti.
Nm là, khon n mt vn: Ngân hàng có đy đ thông tin đ khng đnh tin
gc và lãi không đc hoàn tr hoc ch đc thanh toán mt phn rt nh sau khi
đã n lc x lỦ bng nhiu cách, thm chí s dng c các bin pháp pháp lỦ cn
thiêt.
Theo cách phân loi này, các khon n di mc tiêu chun, khon n có vn
đ và khon n l đc xp vào n xu. NHTW Liên Minh Châu Âu quan nim n
xu không ch bao gm nhng khon vay quá hn thông thng không có kh nng
thu hi theo hp đng mà còn bao gm c nhng khon n cha quá hn nhng
tim n nhng ri ro dn đn mt kh nng thanh toán đy đ gc và lãi cho ngân
hàng.
1.1.1.2 Quan đim ca Vit Nam
 Theo quyt đnh s 493/2005/Q-NHNN ngày 22/4/2005 v vic ban hành
quy đnh v phân loi n, trích lp và s dng d phòng đ x lỦ ri ro tín dng

trong hot đng ngân hàng ca t chc tín dng ca Thng đc Ngân hàng nhà
nc; và quyt đnh s 18/2007 Q-NHNN ngày 25/4/2007 v vic sa đi, b
sung quyt đnh 493 thì N xu đc xác đnh da trên c yu t thi hn n và kh
nng thu hi.
a. Nhóm 3 (N di tiêu chun) bao gm:
- Các khon n quá hn t 91 ngày đn 180 ngày.
- Các khon n đc min hoc gim lãi do khách hàng không đ kh nng tr
lãi đy đ theo hp đng tín dng.
8

N xu thuc nhóm này đc coi là các khon n có kh nng thu hi cao
nht. Ngân hàng s trích lp mt t l DPRR cho n xu nhóm này là 20% d n
ca nhóm.
b. Nhóm 4 (N nghi ng) bao gm:
- Các khon n quá hn t 181 ngày đn 360 ngày;
- Các khon n c cu li thi hn tr n ln th hai;
N xu thuc nhóm này đc đánh giá là có kh nng thu hi thp hn so
vi các khon n ca nhóm 3. Các khon n này đc xp vào nhng khon n mà
Ngân hàng có s nghi ng v kh nng tr n. T l trích lp DPRR cho n xu
thuc nhóm này là 50% tng d n ca nhóm.
c. Nhóm 5 (N có kh nng mt vn) bao gm:
- Các khon n quá hn trên 360 ngày;
- Các khon n đc c cu li thi hn tr n ln th hai quá hn theo thi
hn tr n đc c cu li ln hai;
- Các khon n khoanh, n ch x lỦ.
Kh nng thu hi n ca nhóm này đc coi nh bng 0, do vt t l trích lp
d phòng ri ro tng ng là 100% tng d n ca nhóm.
Còn riêng đi vi các khon n khoanh ch Chính ph x lỦ thì đc trích lp
d phòng c th theo kh nng tài chính ca TCTD.
 Ngày 21/1/2013, Ngân hàng Nhà nc ban hành Thông t 02 quy đnh v

phân loi tài sn có, mc trích, phng pháp trích lp d phòng ri ro và vic s
dng d phòng đ x lỦ ri ro trong hot đng ca t chc tín dng, chi nhánh ngân
hàng nc ngoài. Thông t này s thay th Quyt đnh 493 ca Ngân hàng Nhà
nc ban hành ngày 22/4/2005 v phân li n, trích lp và s dng d phòng đ x
lỦ ri ro tín dng và Quyt đnh 18 ban hành ngày 25/4/2007 v sa đi, b sung
Quyt đnh 493.
Theo đó, vic phân loi n đ trích lp d phòng c th đc quy đnh li theo
hng sit cht hn so vi Quyt đnh 493 và Quyt đnh 18. Thông t mi s có
hiu lc thi hành t 1/6/2013. Các t chc tín dng phi ngân hàng s thc hin phân
9

loi n, trích lp d phòng ri ro k t ngày 1/1/2014.
N nhóm 1 và N nhóm 2 hu nh vn gi nh các quy đnh trc đây. Tuy
nhiên, vi các khon n xu (n nhóm 3, 4 và 5) đã đc Ngân hàng Nhà nc b
sung thêm nhiu đi tng. T l n xu s đc tính bng t l gia n xu so vi
tng n t nhóm 1 đn nhóm 5, trc đó, quyt đnh 493 không quy đnh c th
cách tính này.
a. Nhóm 3 (N di tiêu chun) bao gm:
- N quá hn t 91 ngày đn 180 ngày;
- N gia hn n ln đu;
- N đc min hoc gim lãi do khách hàng không đ kh nng tr lãi đy đ
theo hp đng tín dng;
- N thuc mt trong các trng hp sau đây:
 N ca khách hàng hoc bên bo đm là t chc, cá nhân thuc
đi tng mà t chc tín dng, chi nhánh ngân hàng nc ngoài không đc cp tín
dng theo quy đnh ca pháp lut;
 N đc bo đm bng c phiu ca chính t chc tín dng
hoc công ty con ca t chc tín dng hoc tin vay đc s dng đ góp vn vào
mt t chc tín dng khác trên c s t chc tín dng cho vay nhn tài sn bo đm
bng c phiu ca chính t chc tín dng nhn vn góp;

 N không có bo đm hoc đc cp vi điu kin u đãi hoc
giá tr vt quá 5% vn t có ca t chc tín dng, chi nhánh ngân hàng nc ngoài
khi cp cho khách hàng thuc đi tng b hn ch cp tín dng theo quy đnh ca
pháp lut;
 N cp cho các công ty con, công ty liên kt ca t chc tín
dng hoc doanh nghip mà t chc tín dng nm quyn kim soát có giá tr vt
các t l gii hn theo quy đnh ca pháp lut;
 N có giá tr vt quá các gii hn cp tín dng, tr trng
hp đc phép vt gii hn, theo quy đnh ca pháp lut;
10

 N vi phm các quy đnh ca pháp lut v cp tín dng, qun
lý ngoi hi và các t l bo đm an toàn đi vi t chc tín dng, chi nhánh ngân
hàng nc ngoài;
 N vi phm các quy đnh ni b v cp tín dng, qun lý tin
vay, chính sách d phòng ri ro ca t chc tín dng, chi nhánh ngân hàng nc
ngoài.
- N đang thu hi theo kt lun thanh tra;
- N đc phân loi vào nhóm 3 theo quy đnh ti khon 2 và khon 3 iu
này.
b. Nhóm 4 (N nghi ng) bao gm:
- N c cu li thi hn tr n ln th hai;
- Khon n quy đnh ti đim c khon 1 iu này quá hn t 30 ngày đn 60
ngày k t ngày có quyt đnh thu hi;
- N phi thu hi theo kt lun thanh tra nhng đã quá thi hn thu hi đn 60
ngày mà vn cha thu hi đc;
- N đc phân loi vào nhóm 4 theo quy đnh ti khon 2 và khon 3 iu
này.
c. Nhóm 5 (N có kh nng mt vn) bao gm:
- N quá hn trên 360 ngày;

- N c cu li thi hn tr n ln đu quá hn t 90 ngày tr lên theo thi hn
tr n đc c cu li ln đu;
- N c cu li thi hn tr n ln th hai quá hn theo thi hn tr n đc c
cu li ln th hai;
- N c cu li thi hn tr n ln th ba tr lên, k c cha b quá hn hoc đã
quá hn;
- Khon n quy đnh ti đim c khon 1 iu này quá hn trên 60 ngày k t
ngày có quyt đnh thu hi;
- N phi thu hi theo kt lun thanh tra nhng đã quá thi hn thu hi trên 60
ngày mà vn cha thu hi đc;
11

- N ca khách hàng là t chc tín dng đc NHNN công b đt vào tình
trng kim soát đc bit, chi nhánh ngân hàng nc ngoài b phong ta vn và tài
sn;
- N đc phân loi vào nhóm 5 theo quy đnh ti khon 3 iu này.
NHNN cng yêu cu các t chc tín dng và chi nhánh ngân hàng nc ngoài
ít nht mi quỦ mt ln, trong 15 ngày đu tiên ca tháng mi quỦ phi t thc hin
phân loi n, cam kt ngoi bng đn thi đim cui ngày làm vic cui cùng ca
quỦ trc và gi báo cáo này lên cho Trung tâm xp hng tín dng (CIC).
Riêng vi quy cui cùng ca k k toán nm, trong 15 ngày làm vic đu tiên
ca tháng cui cùng, t chc tín dng và chi nhánh ngân hàng nc ngoài phi thc
hin phân loi n, cam kt ngoi bng đn thi đim cui ngày làm vic cui cùng
ca tháng th hai quỦ cui cùng ca k k toán.
Ngoài thi đim phân loi nêu trên, t chc tín dng và chi nhánh ngân hàng nc
ngoài thc hin phân loi n, cam kt ngoi bng theo quy đnh ni b.
Thông t mi s có hiu lc thi hành t 1/6/2013. Các t chc tín dng phi
ngân hàng s thc hin phân loi n, trích lp DPRR k t ngày 1/1/2014
1.1.3. Các ch tiêu đánh giá x lỦ n xu
Tùy theo tng đc đim và tình hình c th ca mi ngân hàng hoc tng quc

gia trong tng thi k mà các ngân hàng có th s dng nhiu các ch tiêu đánh giá
hot đng x lỦ n xu khác nhau. Mt s ch tiêu đc s dng đ đánh giá x lỦ
n xu ph bin trong h thng ngân hàng thng mi Vit Nam nh T l xóa n
ròng/Tng n xu, T l d phòng ri ro/Tng d n. Nó góp phn gii thích đc
các con s xung quanh vn đ n xu hin nay.
Trc ht, ta tìm hiu cách đo tng n xu và tng d n ca ngân hàng:
Tng n xu đc đo bng tng d n ca tt c các khon n t nhóm 3 đn
nhóm 5.
Tng d n ca ngân hàng đc đo bng tng d n ca tt c các khon n t
nhóm 1 đn nhóm 5.
12

1.1.3.1. T l xóa n ròng/Tng n xu
Ch tiêu này đánh giá kh nng thu n t các khon n đã chuyn ra ngoi
bng và đang đc ngân hàng s dng các bin pháp mnh đ thu hi. Nu chi tiêu
này càng ln chng t ngân hàng đang gp ri ro tín dng vì có quá nhiu các
khon n ngoi bng mà ngân hàng không th thu hi li đc. Và ngc li, ch
tiêu này thp cho thy ngân hàng đang đt nhng hiu qu nht đnh trong công tác
thu hi các khon n ngoi bng. Trong đó, khon n chuyn ra ngoi bng đc
hiu là khon n quá hn trên nhóm 5 và đc ngân hàng chuyn ra ngoi bng
trong quá trình hch toán k toán.
1.1.3.2. T l d phòng ri ro/Tng d n
Ta có công thc đ xác đnh ch tiêu này:
T l d phòng ri ro tín dng = D phòng ri ro tín dng/Tng d n
Theo quyt đnh s 493/2005/Q- NHNN ngày 22/04/2005 ca NHNN, các khon
n đc phân loi t nhóm 1 đn nhóm 5 tng đng vi mc trích lp d phòng
c th t 0% đn 100% ca giá tr khon n tr đi giá tr khu tr ca tài sn đm
bo.
Ngoài ra các ngân hàng phi trích lp mt mc d phòng chung chim 0,75%
tng giá tr các khon n t nhóm 1 đn nhóm 4. Khon d phòng chung này dùng

đ bù đp nhng tn tht cha xác đnh đc trong quá trình phân loi n và trích
lp d phòng c th và trong các trng hp khó khn v tài chính khi cht lng
các khon n suy gim.
Ch s t l này phn ánh bao nhiêu phn trm d n đc trích lp d phòng.
Nu ch s này cao cho thy cht lng các khon tín dng ca ngân hàng đang
gim sút cng nh kh nng thu hi n kém. Do đó, ngân hàng s tht cht công tác
d phòng nhm gim thiu tn tht trong tng lai. Nh đó qu d phòng ri ro s
đ bù đp thit hi có th xy ra và ri ro n xu ca ngân hàng s gim đi. Ngc
li, nu ch tiêu này thp thì có th cho thy hiu qu ca hot đng ci thin cht
lng các khon vay tín dng cao. Tuy nhiên, d phòng thp thì ngân hàng s đi
mt vi nguy c ri ro n xu cao hn. Ch tiêu này thp có th là du hiu phn
13

ánh hot đng trích lp d phòng cha tuân th quy đnh ca Ngân hàng Nhà nc
dn ti ri ro tim n trong h thng ngân hàng.
1.1.4. Nguyên nhân
1.1.4.1. Nguyên nhân ch quan
 V phía doanh nghip
Doanh nghip  đây đóng vai trò là con n. Vì vy, n xu xy ra không th
chi b trách nhim ca doanh nghip. Mt phn, doanh nghip qun lỦ sn xut
kinh doanh kém hiu qu, s dng vn vay không đúng mc đích, tin vay v
không có tác dng thúc đy hot đng kinh doanh ca doanh nghip dn đn doanh
nghip vay vn làm n kém hiu qu, n ngân hàng tng. Mt khác, bn thân doanh
nghip thiu trách nhim trong vn đ s dng vn vay, hoc thiu trách nhim
trong vn đ tr n, không lo lng, không quan tâm đn n ngân hàng, mc dù kh
nng tài chính ca doanh nghip có. T hn, doanh nghip s dng ngun vn vay
đc đ cho vay li, s vn đó b các doanh nghip khác chim dng quá mc, hoc
không tr dn ti kh nng doanh nghip không th tr n cho ngân hàng.
 V phía Ngơn hƠng thng mi
Mt phn đ cho n xu xy ra là do s hn ch trong công tác qun lỦ:

Công tác qun tr, điu hành hot đng tín dng ca mt s t chc tín dng
còn bt cp, nh: Công tác thm đnh, quyt đnh cho vay, kim tra s dng vn
vay, giám sát tình hình sn xut kinh doanh ca khách hàng cha tuân th đúng quy
đnh. Khi quyt đnh cho vay, NHTM đã kỦ duyt các d án mà thiu cn c khoa
hc, không phân tích tình hình kh nng s dng vn và hoàn tr n ca doanh
nghip, do vy đã đa vn vào nhng doanh nghip kém hiu qu s dn đn n
quá hn, n tn đng. Bên cnh đó, công tác phân tích, đánh giá, phân loi khách
hàng, lnh vc kinh doanh cha sát vi th trng đ có bin pháp ng x kp thi;
Vic đánh giá tài sn đm bo cao hn giá tr thc t, nhn tài sn đm bo không
đy đ tính pháp lỦ, có tranh chp dn ti tình trng khó x lỦ, phát mi hoc phát
mi đc thì giá tr thu hi thp. Cng có th vic xét duyt d án b lm dng bi
các cán b tín dng thiu đo đc ngh nghip, c tình cho vay vì mc đích riêng.
Chính vì vy các NHTM luôn to điu kin thun li cho các DNNN vay vn và
14

dòng vn cho vay ra có đ an toàn hn so vi cho doanh nghip t nhân vay. Vì khi
DNNN phá sn hay khó khn thì đã có nhà nc h tr hoc cu khi tình trng
phá sn.
- Mt s t chc tín dng áp dng chin lc tng trng tín dng nhanh trong
khi nng lc qun tr ri ro còn nhiu hn ch và chm đc ci thin, đc bit là
các ngân hàng thng mi c phn chuyn đi t nông thôn lên đô th dn đn n
xu tng nhanh hn d n tín dng
- Trong nhng nm gn đây, các t chc tín dng, nht là các t chc tín dng
c phn liên tc tng vn điu l dn đn sc ép tng trng tín dng đ đm bo
hiu qu kinh doanh. Nhiu t chc tín dng có tc đ tng trng tín dng hàng
nm quá cao (trên 50%), trong khi kh nng v qun tr ri ro, giám sát vn vay còn
bt cp.
- Nng lc thanh tra, giám sát ca Ngân hàng Nhà nc trong mt thi gian
dài còn hn ch, cha phát huy hiu lc, hiu qu trong vic phát hin, ngn chn và
x lỦ kp thi các vi phm và ri ro trong hot đng tín dng ca các t chc tín

dng, nht là các vi phm quy đnh v hn ch cp tín dng và vic đu t quá mc
vào mt s lnh vc tim n ri ro cao.
1.1.4.2. Nguyên nhân khách quan
 V phía doanh nghip
Doanh nghip vay vn gp ri ro trong hot đng kinh doanh ca mình ( thiên
tai, ha hon,…) vì vy, s vn vay đã tiêu hao mt cách vô ích mà không th sinh
li, thm chí doanh nghip có th mt hoàn toàn vn không có kh nng thu hi.
Hin nay, s bin đng và sc ép cnh tranh ngày càng tng ca th trng, hoc
môi trng kinh doanh, làm cho doanh nghip không có kh nng thích ng kp
thi. Kinh doanh khó khn dn đn mt kh nng thanh toán khin cho các doanh
nghip vay vn gp ri ro. Trong điu kin hi nhp và cnh tranh quc t hin nay
thì các tác nhân nh s bin đng ca t giá, giá xng du, nguyên liu… là mt
phn rt quan trng trong s hot đng ca các doanh nghip. Do đó, s thay đi
ca các tác nhân bên ngoài cng có th nh hng ln đn hot đng kinh doanh, đe
da đn kh nng tr n ca doanh nghip.
15

 V phía ngơn hƠng thng mi
Xut phát t chính sách tin t ni lng ca Chính ph trong thi gian qua đ
kích thích tng trng, các NHTM đã áp dng quá nhanh chính sách chuyn đi
ngân hàng nông thôn thành ngân hàng thành th. Tc đ chuyn đi nhanh nhng
kh nng thích ng và ngun lc ca các NHTM li cha đáp ng đc vi nhu cu
thc t.
S yu kém ca công tác giám sát các quan h s hu chng chéo gia các t
chc tín dng vi nhau cng nh gia khu vc tín dng và khu vc doanh nghip.
Ngoài nhng nguyên nhân trên còn có nhng nguyên nhân khác nh:
Th nht : các tiêu chí xác đnh n xu theo quy đnh hin hành có bao gm
tiêu chí đnh lng nh: (thi gian quá hn, s ln c cu li thi hn tr n,…) và
tiêu chí đnh tính (chm đim, xp hng khách hàng, đánh giá kh nng tr n ca
khách hàng). Vic bao gm các tiêu chí đnh tính và đnh lng trong phân loi n

là phù hp vi thông l quc t. Tuy nhiên, do khon n ri ro và nng lc qun tr
ri ro ca các TCTD là khác nhau, nên vic s dng các tiêu chí đnh tính trong
phân loi n d dn đn s thiu minh bch trong xác đnh và ghi nhn n xu ca
TCTD.
Th hai : mt s TCTD không thc hin đúng quy đnh v phân loi n, ghi nhn
n xu thp hn thc trng và quy đnh đ gim chi phí trích lp d phòng ri ro.
Th ba, do thiu thông tin v phân loi n ca khách hàng ti các TCTD, nên
dn đn có s khác nhau v nhóm n ca 1 khách hàng quan h ti nhiu TCTD.
Do các nguyên nhân trên, n xu ngày càng có nhng din bin phc tp, cn
đc các c quan nhà nc cùng các doanh nghip tìm cách tháo g đ tránh gp
ri ro khi vay vn.
1.1.5. Hu qu ca n xu
1.1.5.1. Hu qu ca n xu đi vi nn kinh t
y ban Kinh t đã nhn đnh trong nm 2012 va qua, tc đ quy vòng tin ti
Vit Nam đã gim xung, điu nay phn ánh s trì tr ca nn kinh t và s st
gim lòng tin ca th trng. Bn cht ca nn kinh t là mt tng th mà trong đó
16

doanh nghip là ch th đóng vai trò sn xut, to ra giá tr gia tng cho nn kinh t.
 có th vn hành quá trình sn xut mt cách trn tru, doanh nghip sn xut cn
phi tip cn đc vi ngun vn mà đn v cung cp ngun vn ch yu trong nn
kinh t chính là ngân hàng. Trong bi cnh khng hong kinh t toàn cu, nn kinh
t ca Vit Nam cng b nh hng, Nhà nc phi thc hin các bin pháp tht
cht kéo theo tình trng n xu đng thi hot đng sn xut, kinh doanh ca các
doanh nghip cng gp không ít tr ngi. Các doanh nghip t nhân, doanh nghip
va và nh s là nhng nn nhân đu tiên ca tình trng n xu, do không tr đc
n thì ít mà do không th vay vn thì nhiu. Vì vy, n xu gia tng đc ví nh
“cc máu đông” gây tc nghn dòng tín dng nuôi dng nn kinh t. H qu đáng
tic là nn kinh t s ri vào vòng lun qun khó tháo g nu tình trng t l n xu
duy trì trong thi gian quá dài.

c bit, đ x lí n xu, Nhà nc phi s dng mt lng vn rt ln. ây
cng là gánh nng đi vi ngân sách Nhà nc. Nhà nc s phi tính đn mt s
các bin pháp nh tn thu thu, vay n t các quc gia khác hoc các t chc th
gii. Mt ln na, ngi dân phi chu áp lc nng n t thu và b gim t l tit
kim. Do vy, gii quyt n xu nhanh chóng và trit đ chính là cách tt nht đ
khi thông li dòng vn, thúc đy nn kinh t vn hành tr li, gii quyt các khó
khn ca c ba ch th chính ca nn kinh t.
1.1.5.2. Hu qu ca n xu đi vi ngân hàng thng mi
Bên cnh các doanh nghip sn xut, kinh doanh, ngân hàng chính là đn v
gp nhiu khó khn nht trong bi cnh n xu gia tng. Ngun vn đu t ca các
ngân hàng có nguy c mt trng, không nhng đe da làm gim vn ch s hu ca
ngân hàng mà còn nh hng đn hình nh, uy tín ca ngân hàng đó. Bi vì, đ bc
l tình trng n xu gia tng, mt phn do các doanh nghip không hiu qu nhng
cng không th ph nhn s yu kém ca các ngân hàng trong vic kỦ duyt các
khon vay hay giám sát hot đng cho vay. Lãi sut gim cùng vi t l n xu cao
s khin cho ngi dân hoài nghi và dè chng khi gi tin vào ngân hàng.
i vi các NHTM nh - thng li là các đi tng có mc lãi sut cao và có
nhiu khon cho vay cha đng nhiu ri ro, hot đng tái c cu, sáp nhp và các
17

ngân hàng khác là không th tránh khi. i vi các ngân hàng thng mi nhà
nc, mc dù vic x lí n ( mà ch yu là các khon vay t các doanh nghip nhà
nc ) s gp ít khó khn hn do bên vay và bên cho vay đu trc thuc Nhà nc
thì các ngân hàng này cng không th tránh khi nhng khó khn trong tái cu trúc
cng nh khi thông lung vn tr li.
Ngay c khi các công ty mua bán n đc hình thành và đi vào hot đng, các
ngân hàng cng có nguy c cao không th bán đc các khon n có mc ri ro
ln, dn đn không thu hi đc vn. Mt trong s nhng bin pháp mà các quc
gia hay dùng, đó là yêu cu các ngân hàng t đng gii quyt tình trng n xu bng
cách tng trích lp d phòng. iu này li khin cho cách ngân hàng b gim li

nhun. Vy là ngay chính ngân hàng cng s b ri vào b tc trong vic thu hi vn
và s dng vn.
Có th thy, nu đ n xu tip din trong thi gian quá dài, nó có th tác đng
xu ti tng ch th ca nn kinh t. Do đó, vic tìm ra nhng gii pháp x lí phù
hp vi tng điu kin hoàn cnh ca tng quc gia là vic làm thc s cn thit và
có Ủ ngha vi kinh t v mô ca mi quc gia.
1.1.6. Phng pháp x lỦ n xu
1.1.6.1. Chuyn n xu thành vn góp, c phn ca doanh nghip
Hot đng ngân hàng gn vi đc trng quan trng là cho vay (tín dng).
Trong hot đng này, dù áp dng ti đa các bin pháp qun tr, nhng vì mt s lí
do ch quan, khách quan, ri ro xy ra vn là điu không th tránh khi. Cho đn
cui nm 2012, tng n xu ngân hàng đc c tính lên đn hàng trm nghìn t
đng, và còn có th cao hn th. Thông thng, khi nói đn vn đ x lỦ các khon
n, x lỦ ri ro tc là phi x lỦ các khon n này (n t nhóm 3 đn nhóm 5 theo
quy đnh 493/2005/Q-NHNN) và mt phng án thng xuyên đc nhc đn
hin nay là chuyn n xu thành vn góp, c phn ca doanh nghip mà ta bit qua
thut ng “tái cu trúc”.
Chuyn n xu thành vn góp đc hiu là vic “ch n” thay vì thu hi tin
n đã cho doanh nghip vay, h s ly khon n phi thu đó đ mua chính mt phn
doanh nghip, thng là c phn phát hành thêm, trái phiu vi giá tng đng hoc
18

theo giá tha thun hai bên. Khi đó, ch n ( đây là ngân hàng) s tr thành mt ch
s hu, trc tip hoc gián tip tham gia vào công tác qun lỦ, hoch đnh phng
hng sn xut kinh doanh, vc dy doanh nghip, giúp doanh nghip thoát khi tình
trng chìm ngp trong n nn.
iu kin áp dng:
Thông thng, vic chuyn đi n xu thành vn góp, c phn doanh nghip
ch áp dng đi vi các khon n ít, có hoc không có kh nng tr (n t nhóm 3
đn nhóm 5).

Vic chuyn đi đc s đng thun t hai bên: doanh nghip và ngân hàng
ch n. Khi đó, doanh nghip và ngân hàng s tin hành đàm phán, đ quyt đnh
phng án tin hành: xác đnh giá chuyn đi, quyn hn, trách nhim ca các bên
sau khi đã chuyn đi và tr thành c đông doanh nghip.
u đim:
- Ngân hàng ngay lp tc có th gim bt t l n xu danh ngha.
- Ngân hàng có th tham gia qun lỦ, điu hành doanh nghip. Khi doanh
nghip hot đng tt, có lãi, ngân hàng có th thu hi “khon cho vay” bng cách
thoái vn, hng c tc (nu chuyn thành c phn), lãi (nu chuyn sang trái
phiu). V kì vng hot đng doanh nghip đc ci thin là hoàn toàn có c s bi
khon n khó hoc không có kh nng thanh toán trc đây ca doanh nghip s
đc xóa b, bng cân đi k toán cng nh báo cáo tài chính s sch đp hn (đây
là đim u vit hn so vi hình thc x lý vi s tham gia ca công ty mua bán n).
Khi đó, vi kh nng tài chính tt hn, doanh nghip hoàn toàn có th có đ điu
kin đ c phn hóa doanh nghip hoc vay thêm vn mi đ phc v hot đng sn
xut kinh doanh.
Nhc đim:
- Ri ro v phn vn đã cho vay thc t không gim đi, mà ch là chuyn hình
thc theo di t “ n phi thu” sang “ đu t tài chính”
- Khi đã tr thành ch s hu, tham gia công tác qun lỦ, điu hành doanh
nghip, thông thng ngân hàng s tip tc cho vay đ doanh nghip có thêm điu
19

kin phc hi và phát trin hot đng sn xut kinh doanh. Tuy nhiên, trong mt s
trng hp, tình hình hot đng không đc ci thin, ngân hàng hoàn toàn có th
mt c khon “đu t tài chính” và phn vn mi rót vào doanh nghip, đi vi n
nhóm 5(n rt xu) thì kh nng này thng rt cao.
- i vi vic chuyn n xu thành c phn, vic xác đnh giá chuyn đi là
ht sc quan trng. Nu ngân hàng xác đnh giá và phân tích xu hng không hp
lý, thì rt có th s phi trích lp d phòng đu t tài chính ngay trong ngn hn, khi

c phiu doanh nghip trên th trng gim giá.
- Trong trng hp s c phn chuyn đi không giúp ngân hàng có vai trò
quyt đnh trong vic qun lỦ điu hành, nu vi b máy c, hot đng kém hiu
qu thì vic phc hi, phát trin hot đng là vô cùng khó khn, kh nng thu hi
khon đu t ca ngân hàng cng vì th mà không kh thi.
- Nu ngân hàng có t l s hu đ ln đ quyt đnh, thì cng gp không ít
khó khn, bi ngân hàng là mt chuyên gia trong lnh vc tài chính, tin t, nhng
không hn có trình đ chuyên môn tt trong hot đng sn xut kinh doanh. Trong
điu kin, “khách hàng xu” có lnh vc hot đng đa dng, phc tp, yêu cu cao
v hiu bit, k thut ngành ngh thì vic chuyn t qun tr tài chính tin t sang
qun tr sn xut kinh doanh là điu không h đn gin.
- Thông thng, mt doanh nghip không ch có mt ngân hàng ch n. Khi
mt ngân hàng quyt đnh chuyn n ca mình thành vn góp thì vi vai trò ch s
hu, ngân hàng phi đng ra đàm phán vi các ch n khác, đm bo rng doanh
nghip không phá sn, đng thi giúp doanh nghip huy đng thêm vn t các
ngun, đây cng là mt vn đ không d dàng.
1.1.6.2. Tng cng đy mnh hot đng mua bán sáp nhp ngân hàng
Hot đng mua bán, sáp nhp (M&A) trên th gii din ra t rt sm, phát
trin mnh m vào giai đon cui th k 20  các nc phát trin.  Vit Nam, vi
lnh vc ngân hàng đc coi là sinh sau đ mun cng không nm ngoài quy lut tt
yu đó, hot đng M&A đu tiên din ra ch vài nm sau khi pháp lnh v ngân
hàng ra đi (5/1990) và tn ti trong sut lch s hn 20 nm ca ngành. c bit,
nhng nm gn đây, khi mà bc tranh “ n xu” đang dn đc hé m, thì làn sóng