Xây dựng mô hình vườn ươm doanh nghiệp cho việt nam giai đoạn 2013-2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o



Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc Ngoi thng 2013



Tên công trình:
XÂY DNG MÔ HỊNH VN M DOANH NGHIP
CHO VIT NAM GIAI ON 2013 - 2020



Nhóm ngành: Kinh doanh vƠ qun lý 2 (KD2)



HƠ Ni, tháng 5 nm 2013


i
MC LC
MC LC i
DANH MC CÁC T VIT TT iii
DANH MC CÁC BNG BIU, HÌNH VÀ HP v
LI M U 1

CHNG 1: MT S VN  LÝ LUN V MÔ HỊNH VN M DOANH
NGHIP 5
1.1. Khái nim mô hình vn m doanh nghip 5
1.1.1. Khái quát lch s hình thành và phát trin ca vn m doanh nghip 5
1.1.2. Khái nim VUDN 7
1.2. Mc tiêu ca VUDN 8
1.3 Phân loi VUDN: 10
1.4. Các dch v ca VUDN 13
1.4.1. C s h tng 13
1.4.2. H tr kinh doanh 13
1.4.3. Mng li kt ni 15
1.5. Quy trình m to 16
1.6. Nhng yu t quan trng quyt đnh thành công ca VUDN 21
1.7. Nhng nguyên nhân ch yu dn đn tht bi ca VUDN 22
CHNG 2: VN M DOANH NGHIP- KINH NGHIM QUC T VÀ THC
TRNG MÔ HÌNH TI VIT NAM 24
2.1. Thc trng các mô hình VUDN trên th gii 24
2.1.1. Thc trng các mô hình VUDN  các nc đang phát trin 24
2.1.2. Thc trng các mô hình VUDN  các nc phát trin 27
2.2. Nhu cu cn có mô hình VUDN hiu qu  Vit Nam 37
2.2.1. Nhu cu m to ca các DNNVV  Vit Nam 37

ii
2.2.2. nh hng NhƠ nc v phát trin VUDN 42
2.2.3. Thc trng các mô hình VUDN  Vit Nam 44
CHNG 3:  XUT MÔ HỊNH VN M DOANH NGHIP CHO VIT NAM
GIAI ON 2013 - 2020 60
3.1.  xut mô hình VUDN cho Vit Nam giai đon 2013- 2020: 60
3.1.1. Mc tiêu 60
3.1.2. C ch t chc và hot đng 61

3.1.3. Các dch v m to 64
3.2. Các điu kin trin khai thành công mô hình 72
3.2.1. Nhn thc ca các bên tham gia và các bên hu quan v mô hình 72
3.2.2. Khung pháp lý hoàn chnh v VUDN 73
3.2.3. C s h tng đng b 73
3.3. Các gii pháp trin khai thành công mô hình 74
3.3.1. Các gii pháp tng th 74
3.3.2. Các nhóm gii pháp cho tng đc đim ca mô hình 75
KT LUN 78
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 80
PH LC 1: S KHÁC NHAU GIA ÀO TO, T VN VÀ HUN LUYN 88
PH LC 2: NHNG C IM CHUNG CA 49 VUDN HOT NG HIU QU
NHT HOA K 89
PH LC 3: CÁC DCH V M TO TI MT S VUDN  VIT NAM 91
PH LC 4: MÔ HỊNH M TO DOANH NGHIP TI VIN CÔNG NGH
MASSACHUSSETTS (MIT) 94
PH LC 5: KT QU KHO SÁT NHANH V NHN THC CA SINH VIểN I
VI MÔ HÌNH VUDN 95
PH LC 6: KT QU KHO SÁT MC TIÊU VÀ CHT LNG DCH V CA
VUDN (dƠnh cho vn m) 97


iii
DANH MC CÁC T VIT TT

DANH MC T VIT TT TING ANH
BIC
Batavia Industrial Centre
Trung tâm công nghip Batavia
CRC

Centre for Research and Consulting on
Management
Trung tâm nghiên cu vƠ t
vn v qun lý
DHS
Department of Homeland Security
B An ninh Ni đa (Hoa K)
EC
European Commission
y ban Châu Âu
EU
European Union
Liên minh Châu Âu
HBI
Hanoi Business Incubator
Vn m doanh nghip ch
bin vƠ đóng gói thc phm Hà
Ni
infoDev
Information for Development Program
Chng trình h tr công ngh
thông tin và truyn thông toàn
cu
InWent
Capacity Building International
(Internationale Weiterbildung und
Entwicklung gGmbH)
T chc bi dng và nâng cao
nng lc quc t (CHLB c)
MIT

Massachusetts Institute of Technology
Vin Công ngh Massachusetts
NBIA
National Business
IncubationAssociation
Hip hi m to doanh nghip
quc gia (Hoa K)
SBI
Software Business Incubator
Vn m doanh nghip phn
mm Quang Trung
TBI
Technology Business Incubator
Vn m doanh nghip công
ngh (đi hc nông lâm thành
ph H Chí Minh)
UKBI
United Kingdom Business Incubator
Vn m doanh nghip
Vng Quc Anh
UN
United Nations
Lip Hp Quc

iv
USAFA
United States Air Force Academy
Hc vin Không quân Hoa K
VCCI
Vietnam Chamber of Commerce and

Industry
Phòng thng mi và công
nghip Vit Nam
WEF
World Economic Forum
Din đƠn Kinh t Th gii

DANH MC T VIT TT TING VIT
DNKN
Doanh nghip khi nghip
DNNVV
Doanh nghip nh và va
DNNN
Doanh nghip NhƠ nc
NHTM
Ngơn hƠng thng mi
VUDN
Vn m doanh nghip

v
DANH MC CÁC BNG BIU, HỊNH VÀ HP

DANH MC BNG BIU
Bng 2. 1: Nhng ngành mc tiêu ca các chng trình m to doanh nghip ti Hoa K
27
Bng 2. 2: i tng vƠ lnh vc m to ca 1 s VUDN  Vit Nam 52
Bng 2. 3: Các t chc, c quan đu t, tƠi tr thc hin mt s VUDN  Vit Nam 52
DANH MC HÌNH V VÀ BIU 
Hình 1. 1: Quá trình phát trin khái nim VUDN 6
Hình 1. 2: Quy trình m to mt VUDN đin hình 16

Hình 1. 3: S tng tác gia các bên hu quan trong VUDN 17
Hình 1. 4: Quy trình tuyn chn, m to và tt nghip đn gin 18

Hình 2. 1: S lng VUDN trên th gii 24
Hình 2. 2: Mô hình hp tác công- t truyn thng 32
Hình 2. 3: Din tích (m2) các VUDN ti Hoa K 35
Hình 2. 4: Thng kê VUDN Hoa K đi vi cung cp mt s hot đng mng li c bn
37
Hình 2. 5: óng góp ca các yu t vn, lao đng và các yu t nng sut tng hp (TFP)
vƠo tng trng GDP thc t ca Vit Nam giai đon 1990-2010 40
Hình 2. 6: C cu doanh nghip phân theo khu vc kinh t 47
Hình 2. 7: ánh giá kh nng cung cp các dch v m to ti SBI (2013) 51





vi
DANH MC CÁC HP
Hp 1. 1: Các chng trình hun luyn tinh thn khi nghip ca Tina Seelig 19

Hp 2. 1: Quy trình m to ti vn m Alavanke (Florianopolis, Brazil) 25
Hp 2. 2: Mô hình MG50 (an Mch) 29
Hp 2. 3: Mt mô hình liên kt ni b ti MG50 31
Hp 2. 4: Trung tâm sáng to CoI (Hoa K) 33



1
LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài:
Trên th gii, các vn m doanh nghip (VUDN) đư bt đu đc hình
thành  Hoa K nm 1959, vi mc đích chính lƠ h tr các Ủ tng kinh doanh và
doanh nghip khi nghip gp khó khn. T nhng nm 80 ca th k XX, các loi
hình và s lng VUDN đư tng lên nhanh chóng, lan sang chơu Ểu vƠ toƠn cu.
Hin nay, h thng VUDN th gii,  các nc phát trin vƠ đang phát trin, đư đt
đc nhiu thƠnh công, lƠ đng lc thúc đy kinh t, liên kt lnh vc kinh t ậ giáo
dc, to vic làm, phát trin khoa hc công ngh thông qua quá trình m to và
phát trin các doanh nghip.
 Vit Nam, mô hình VUDN bt đu phát trin khá mnh trong giai đon
2004-2008. Tuy nhiên, t nm 2008, trong bi cnh khng hong kinh t, các
VUDN Vit Nam li gp thêm nhiu khó khn trong vn hƠnh do không tìm đc
mt mô hình phát trin phù hp (Trnh Hu Long, 2012). Nhu cu tìm kim mô
hình phát trin cho VUDN li càng cn thit hn vƠo nm 2012. ơy lƠ nm đc
bit khó khn vi các DNNVV: t l các DNNVV nc ta đóng ca và tm ngng
hot đng mi nm lên ti 77,2 % s doanh nghip mi thành lp. Bên cnh đó,
nng lc cnh tranh, nng sut lao đng và hiu qu sn xut kinh doanh ca
DNNVV đang có du hiu gim (inh Th Phong, 2012). Các khó khn v vn, tài
chính đư khin cho các doanh nghip gn nh không có ci tin công ngh đáng k.
Du hiu đáng mng là s lng doanh nghip đng kỦ kinh doanh mi vn không
có nhiu suy gim, đt trung bình 22,3% t 2007 ậ 2012 (Tng cc thng kê, 2012);
tinh thn khi nghip trong cng đng ngƠy cƠng đc phát huy. Vì vy, các hình
thc h tr cho DNKN, DNNVV li càng tr nên cp thit. VUDN, vi vai trò là
mt trong nhng công c mnh m nht, cung cp s h tr toàn din cho DNKN
và DNNVV, li càng cn thit hn. Do vy, yêu cu cp thit đc đt ra là phi
tìm kim mt mô hình VUDN phù hp vi nhu cu vƠ các điu kin trong nc cho
giai đon ti.

2
Bên cnh đó, trong giai đon t nay đn nm 2020, vi yêu cu công nghip

hóa, hin đi hóa đt nc, vic phát trin mô hình VUDN nhm thc hin các mc
tiêu phát trin khoa hc công ngh là mt trong nhng bc đi quan trng và cn
thit. Trên c s đó, nhóm đư tìm hiu vƠ đ xut đ tài nghiên cu khoa hc: ắXây
dng mô h̀nh vn m doanh nghip cho Vit Nam giai đon 2013- 2020”
2. Tng quan tình hình nghiên cu
Vi lch s phát trin hn 50 nm, mô hình VUDN lƠ đi tng nghiên cu
ca nhiu nhà kinh t, hoch đnh chính sách, các t chc phi li nhun,ầ  hu ht
các nc trên th gii bi nhng tác đng to ln v mt kinh t- xã hi mà mô hình
có th đem li. Tuy nhiên, nhng nghiên cu có tính lý lun cao và phân tích
chuyên sâu ch yu tp trung  các nc phát trin trong khi nghiên cu v VUDN
 các nc đang phát trin còn tng đi ít.
Tình hình nghiên cu ngoƠi nc: Nhiu nghiên cu đư đc thc hin nhm
đa ra các vn đ lý lun v VUDN, trong đó phi k đn cun ắVUDN có thc s
hu ích? Mt nghiên cu v nh hng ca vn m đi vi doanh nghip” ca
Ratinho (2011) là mt công trình có tính tng hp, khái quát và phân tích các lý
lun v VUDN ca nhiu nghiên cu trc đó. Cho đn nm 2009, các nghiên cu
v mô hình VUDN vn đc tin hành ch yu  các nc phát trin (Akcomak,
2009). Tuy nhiên, t nm 2010 tr li đơy, nhiu nghiên cu v mô hình VUDN 
các nc đang phát trin đư đc thc hin, đin hình là nghiên cu ca Dietrich và
nhóm tác gi (2010) v VUDN công ngh  Thái Lan (công trình: ắNhng nguyên
tc phát trin cho VUDN công ngh”) và nghiên cu chi tit ca infoDev
1

(2010b,c,d) v VUDN  3 nc đang phát trin: Brazil, Malaysia và Nam Phi.
V tình hình nghiên cu trong nc, s lng và cht lng các nghiên cu v
VUDN còn ít và s khai. H S Hùng (2010) đư trình bƠy khá chi tit, đy đ v

1
infoDev (Chng trình h tr công ngh thông tin và truyn thông toàn cu): chng trình do Ngơn hƠng
th gii và T chc tài chính quc t phi hp thc hin nhm khuyn khích đi mi, công ngh và doanh

nghip vì mc tiêu phát trin, to công n vic lƠm vƠ xóa đói gim nghèo (infoDev, 2013).

3
VUDN  Vit Nam, các khó khn trong hot đng trong giai đon đu phát trin, t
2004 - 2009, vƠ đ xut đnh hng và gii pháp phát trin trong cun sách ắVn
m doanh nghip  Vit Nam- Xây dng và phát trin”. Tuy nhiên, nghiên cu ch
dng li  miêu t s lc quy trình m to, cha đ cp đn các dch v, đc bit
là dch v mng li ậ xu hng phát trin t đu th k XX ca các VUDN, các
kin ngh, gii pháp thc hin hu ht đu mang tính v mô. Các công trình khoa
hc chính thc vƠ đáng tin cy đ cp hay nghiên cu vic tìm hiu và áp dng các
mô hình VUDN nc ngoài cho các VUDN Vit Nam  trong nc là cha có.
3. i tng nghiên cu và mc tiêu nghiên cu
a. i tng nghiên cu:
i tng nghiên cu ca đ tài là mô hình VUDN.  tài s nghiên cu các
mô hình VUDN tiêu biu trên th gii và mô hình hin ti  Vit Nam trên c s
nghiên cu mc tiêu, c ch t chc và vn hành, các dch v vƠ quy trình m to;
tìm hiu lý do thành công, tht bi ca các mô hình này.
b. Mc tiêu nghiên cu:
-  xut đc mt mô hình vn m doanh nghip phù hp vi Vit Nam
giai đon 2013-2020.
- a ra các điu kin và các gii pháp đ trin khai mô hình thành công 
Vit Nam giai đon 2013- 2020.
4.Phng pháp nghiên cu:
- Phng pháp phơn tích, tng hp tài liu: nghiên cu các ngun thông tin,
d liu v VUDN ậ các mô hình VUDN trên th gii lƠm c s lý lun; phân tích
thông tin th cp t các báo cáo, điu tra sâu v hot đng ca DNNVV, DNKN,
đc thc hin bi Tng cc thng kê, Phòng thng mi và công nghip Vit
Nam
- Phng pháp điu tra bng câu hi, kho sát, điu tra xã hi hc: kho sát v
mc tiêu vƠ đánh giá vic cung cp dch v ca mt s VUDN  Vit Nam, kho sát

tình hình nhn thc v VUDN ca sinh viên các trng đi hc bng bng hi.

4
- Phng pháp so sánh: Sau khi phơn tích đc đim các mô hình trên th gii,
nhóm nghiên cu đư so sánh các đc đim này vi thc trng phát trin ca mô hình
VUDN  Vit Nam, cng nh vi các đc đim kinh t - xã hi ca nc ta đ xác
đnh đc mt mô hình tng đi phù hp cho các VUDN  Vit Nam hc tp và
s dng.
5. Phm vi nghiên cu:
a. V phm vi không gian:
 tài nghiên cu các mô hình vn m doanh nghip tiêu biu trên th gii
và  Vit Nam.
b. V phm vi thi gian:
Giai đon 2010-2020 là thi k chin lc ca đt nc ta, trong đó tip tc
đy mnh công nghip hóa, hin đi hóa nhm hng ti mc tiêu đa nc ta c
bn tr thƠnh nc công nghip hin đi. Phm vi thi gian nƠy lƠ đ dƠi đ có th
xem xét, trin khai th nghim và nhân rng mô hình. Hn na, sau nm 2020,
nc ta c bn là mt nc công nghip, các hng đi mi cho phát trin khoa hc
công ngh; các điu kin kinh t - xã hi có nhiu khác bit, s có yêu cu ci tin
hoc tìm hiu các mô hình h tr doanh nghip khác.
Do vy, nhóm nghiên cu quyt đnh tp trung nghiên cu xây dng mt mô
hình vn m doanh nghip cho giai đon t nay đn nm 2020.
6. Kt cu ca đ tài
Không k li nói đu, kt lun, các danh mc, ph lc và tài liu tham kho, đ
tƠi đc chia thƠnh 3 chng:
Chng 1: Mt s vn đ lý lun v mô h̀nh vn m doanh nghip
Chng 2: Vn m doanh nghip- Kinh nghim quc t và thc trng mô
hình ti Vit Nam
Chng 3:  xut mô h̀nh vn m doanh nghip cho Vit Nam giai đon
2013- 2020

5
CHNG 1: MT S VN  Lụ LUN V MÔ HỊNH
VN M DOANH NGHIP
1.1. Khái nim mô hình vn m doanh nghip
1.1.1. Khái quát lch s hình thành và phát trin ca vn m doanh nghip
Theo nghiên cu ca Leblebici và Shaba (2004) thì vn m doanh nghip
(VUDN) đu tiên trên th gii là Trung tâm công nghip Batavia (BIC) xut hin
nm 1957 ti New York. Trên thc t, t nm 1942 ti New York đư đc thành lp
mt Hi liên hip sinh viên nhm giúp đ s phát trin ca các công ty do sinh viên
thành lp. Tuy nhiên BIC vn đc coi lƠ vn m đu tiên bi trung tâm này gn
vi ngun gc cái tên ắvn m doanh nghip”. Nm 1882, mt tòa nhà xây dng
trên khu đt 80.000 met vuông đng trc nguy c b b hoang sau khi ch tòa nhà
phá sn vì hu nh không ngi thuê nào cn đn mt din tích ln nh th. Ông
ch ca BIC, sau khi mua li tòa nhƠ, đư tin hành cho thuê toàn b đi vi nhiu
khách thuê, phn ln là các doanh nghip mi thành lp, đng thi h tr các doanh
nghip trong thi gian đu khi nghip. Trong s các doanh nghip này có mt
công ty nuôi p gà. Nhn thy nhng đim tng đng gia nuôi p gà và nuôi p
doanh nghip- hot đng mƠ BIC đang tin hƠnh, ngi ta đư s dng t
ắincubator” (ngha lƠ ắlng p”, trong nghiên cu này s dng t ắvn m” lƠ
mt t ting Vit đng ngha trong ng cnh nƠy) đ ch các t chc ging nh BIC
(Lavrow & Sample, 2002).
Mc dù t tng v m to doanh nghip đư có t rt sm, làn sóng nhn thc
v VUDN ch bt đu tr nên mnh m t khong gia nhng nm 80 ca th k
XX khi mt chui các hi tho đư đc t chc bi đi ng qun lý ca các vn
m di s bo tr ca Hip hi DNNVV Hoa K (Allen & McCluskey 1990).
O’Neal (2005) đư ch ra rng VUDN khác bit vi các công viên công nghip
đng thi bi trng tâm ca vn m đư dn chuyn t vic cung cp các c s
h tng sang cung cp các dch v nhm gia tng giá tr doanh nghip. S phát trin
đư dn đn s ra đi ca Hip hi VUDN quc gia NBIA vƠo nm 1985 vƠ chính s

6
ra đi ca các hip hi nh NBIA li to đng lc lan ta và phát trin VUDN.
Theo c tính ca NBIA (2012), có khong 7000 vn m trên toƠn th gii,
trong đó hn 1250 vn m lƠ ca Hoa K.
T mt hin tng  Bc M, VUDN đư nhanh chóng lan ta ra các khu vc
khác. S ra đi ca T chc m to doanh nghip Vng quc Anh (UKBI) hay
các vn m  Liên bang Xô Vit c lƠ nhng bng chng v s đón đu trƠo lu
ca các quc gia phát trin  châu Âu. Ngày nay, hu ht các nc đang phát trin
cng đu dành s quan tâm nht đnh cho các VUDN bi nhn thy nhng đóng
góp ca chúng đi vi nn kinh t và cng đng.
Không ch phát trin v mt s lng, các VUDN cng không ngng thay đi và
hoàn thin v cht lng, tin đn ngày càng khác bit hóa và chuyên môn hóa sâu
hn:
Hình 1. 1: Quá trình phát trin khái nim VUDN

Ngun: Bizzotto (2003)
Thc hin mc tiêu tng cng mng li liên kt,  nhiu khu vc kinh t phát
trin đư hình thƠnh các cm m to nh  thung lng Silicon, New York- New
Jersey (Hoa K), Ottawa, Vancouver (Canada) (Lavrow & Sample, 2002).

7
1.1.2. Khái nim VUDN
Mc dù VUDN đư  giai đon tng đi chín mui trong thc tin vn hành
cng nh đư có nhiu công trình nghiên cu v loi hình doanh nghip này, vn
cha có mt đnh ngha thng nht nƠo đc đa ra v vn m (Ratinho 2011).
S đa dng trong các đnh ngha VUDN là kt qu ca nhiu công trình nghiên cu
tp trung vƠo các vn m khác nhau v mc tiêu, ngun lc và cách thc vn
hành (Khalid 2012).
Mt cách tng quát nht, VUDN có th hiu là mt mô hình theo đó mt ch th

cung cp cho các doanh nghip khách hàng
2
mt t hp các dch v bao gm c s
h tng, các dch v h tr kinh doanh và h thng kt ni (Bergek & Norrman,
2008; Hansen, Chesbrough, Nohria, & Sull, 2000; Lalkaka & Bishop, 1996; Peters,
Rice & Sundararajan, 2004) nhm giúp cho các doanh nghip nâng cao kh nng
tn ti và tim nng phát trin (Bergek & Norrman, 2008; Boyd, 2006).
Nm 1998, Sherman vƠ Chappell đư đnh ngha VUDN trên c s ch ra mc
tiêu ca vn m vƠ các dch v mƠ vn m cung cp: ắVUDN là mt công c
phát trin kinh t đc thit k trc nht nhm giúp đ vic to lp và phát trin
các doanh nghip mi trong mt cng đng. Các VUDN giúp đ các doanh nghip
mi thành lp bng cách cung cp đa dng các dch v h tr (liên quan đn phát
trin doanh nghip, lp k hoch marketing, xây dng đi ng qun lỦ, huy đng
vn,ầ) cng nh các dch v chuyên bit chuyên nghip khác.”
y ban Chơu Ểu (EC) (2002) đnh ngha VUDN da vào mc tiêu, s mnh và
hot đng ca vn m:
ắVUDN là mt t chc thúc đy và h thng hóa quy trình to ra các doanh
nghip thành công bng cách cung cp cho h (các doanh nghip) mt h thng h
tr toàn din và hp nht, bao gm: không gian vn m, các dch v h tr kinh
doanh, c hi hòa nhp và kt ni.”

2
t đơy ắdoanh nghip” nu không có ghi chú gì khác s đc hiu là doanh nghip khách hàng

8
Nghiên cu này s tip cn các vn đ liên quan đn VUDN trên tinh thn đnh
ngha ca Hi đng Châu Âu (2002).
nh ngha nƠy ca VUDN có ni hàm rng hn so vi đnh ngha ca Sherman
vƠ Chappell. i tng khách hàng ch yu ca VUDN không ch là các doanh
nghip khi s mƠ còn lƠ các đi tng có tim nng v phát trin Ủ tng. iu

nƠy có ngha lƠ, các hot đng ca VUDN mƠ chúng tôi hng ti trong nghiên cu
này s m rng ra t đim bt đu ca các Ủ tng kinh doanh, t quá trình thúc đy
quá trình nhn ra các vn đ và tìm kim nhu cu. Lý do ca vic la chn này s
đc c th hóa  phn 1.5 ậ Quy trình m to.
nh ngha nƠy v VUDN cng rt phù hp vi xu hng chung ca th gii.
Các quc gia hu ht tp trung xây dng các ắbách hóa tng hp” (one- stop shop
3
)
hn lƠ các VUDN hot đng riêng l, và trên thc t, trong các nghiên cu quc t
v VUDN, các loi hình t chc cng đc xem xét nghiên cu cng rt đa dng v
tên gi vƠ lnh vc hot đng, ví d nh: Trung tơm sáng to, công viên khoa hc,
VUDN chuyên bit,ầ ch không tách riêng hot đng m to.
1.2. Mc tiêu ca VUDN
VUDN bn thơn nó cng lƠ mt doanh nghip vì vy mc tiêu ca vn m-
cng ging nh mc tiêu ca bt k doanh nghip nào- do nhng nhà sáng lp, điu
hành, qun lỦ đt ra. Không có mt mc tiêu duy nht nào cho mi VUDN, tuy
nhiên Akcomak (2009) đư tng hp nhng mc tiêu chin lc ca phn ln VUDN
trên th gii nh sau:
Mt là, gim chi phí hot đng  giai đon đu và gim ri ro trong kinh doanh
bng cách cung cp mt môi trng an toàn cho các doanh nghip mi thành lp.
Hu ht các vn m cung cp dch v h tr v mt qun lý và qun tr cng nh
c s vt cht cho các khách hàng. Mt mt, các vn m cung cp c s h tng
giá r cho doanh nghip; mt khác và quan trng hn, vn mg cung cp các

3
One- stop shop: ca hàng cung cp mi sn phm khách hàng cn

9
dch v m to nhm giúp cho các doanh nghip vt qua nhng khó khn ban
đu ca quá trình kinh doanh nh thiu vn, khó tip cn thông tin, thiu kinh

nghim kinh doanh và k nng qun lý,
Hai là, tr thành mt công c thúc đy phát trin kinh t. Nhiu quc gia đư chú
trng vào các chính sách khuyn khích và h tr VUDN nhm mc tiêu gii quyt
vn đ vic lƠm, tng thu nhp quc dân và gii quyt tht bi th trng. Bng các
dch v m to nhm nâng cao kh nng tn ti và tim nng phát trin ca các
doanh nghip tr, vn m hng ti gii quyt vn đ vic làm cho các thành
phn tham gia doanh nghip đng thi k vng v kh nng to vic làm ca các
doanh nghip sau khi tt nghip t vn m. Bên cnh đó, vn m còn đc s
dng nh mt công c khuyn khích phát trin công ngh, to đng lc cho quá
trình công nghip hóa, thúc đy kinh t phát trin theo chiu rng (s xut hin các
ngành mi) và chiu sơu (tng thu nhp quc dân, chuyn dch c cu kinh t và ci
thin đi sng con ngi).
Ba là, nâng cao s cng tác đi hc- công nghip thông qua các VUDN liên kt
giáo dc đi hc. Nhiu VUDN đc lp ra ch yu vi mc đích đy mnh quá
trình thng mi hóa và chuyn giao công ngh. Bên cnh vic thu hút các sinh
viên vƠo vn m đ phát trin Ủ tng, vn m còn to c hi vic làm tích
ly kinh nghim cho sinh viên trong thi gian hc tp ti trng đi hc, đa quá
trình nghiên cu và phát trin ra khi phòng thí nghim và gn chúng vi thc tin.
Bn là, tng cng mng li liên kt gia các doanh nghip. Mc tiêu này xut
phát t quan đim các doanh nghip có th thu đc hiu qu kinh t theo quy mô
nh vic co cm li vi các doanh nghip hot đng trong cùng mt lnh vc hoc
trong các lnh vc h tr/ liên quan. Vic tp trung s to đng lc lan ta tri thc
và kinh nghim, chia s ngun lc, tng kh nng liên kt, hp tác,ầ Cng trên tinh
thn này, Hughes và các tác gi (2007) đư kt lun rng s thành công ca các
doanh nghip không ch nh vào các dch v m to, mƠ còn đc to nên bi các
liên kt chin lc.

10
Nm là, ngn chn chy máu cht xám. Chy máu cht xám không ch là vn đ
v dòng tri thc cht lng cao chy ra nc ngoài, mà nó còn là vn đ trong lòng

mt quc gia khi lc lng nghiên cu ri b lnh vc khoa hc đ hot đng trong
nhng lnh vc phi khoa hc vi li nhun cao hn. VUDN là gii pháp đư đc
nhiu quc gia áp dng đ gii quyt vn đ này, ví d Trung Quc đư thƠnh lp
ắVin cách tân cho các hc gi hi hng” nhm thu hút nhng nhà nghiên cu và
hc sinh t nc ngoài v nc, hay Liên bang Xô Vit c đư thƠnh lp các ắcông
viên công ngh” ni các nhƠ khoa hc đc tr công xng đáng cho nhng nghiên
cu ca h.
1.3 Phân loi VUDN:
a. Theo mô hình t chc và hot đng:
Tính ti nay, trên th gii đư xut hin ba mô hình VUDN: mô hình  th h th
nht (1
st
generation), th hai (2
nd
generation) và th ba (3
rd
generation).
Theo Stefanović vƠ các tác gi (2008), mô hình VUDN th h đu tiên thng
chú trng phát trin các cung cp v c s h tng k thut, các khu vn phòng,
phòng làm vic, phòng thí nghim. Nhng VUDN nƠy thng đc đt gn các
vin nghiên cu hay các đi hc k thut vƠ đc h tr tài chính ch yu bi chính
ph hoc chính quyn đa phng.
in hình ca VUDN th h đu tiên là các liên kt VUDN ậ đi hc. Theo đó,
các trng đi hc s cung cp cho các VUDN tài nguyên công ngh, kin thc, kt
qu nghiên cu khoa hc, cng nh lƠ các h tr thêm đ thng mi hóa sn phm
ca các doanh nghip trong vn m. Nghiên cu ca nhóm Stefanović (2008)
cng ch ra rng: các VUDN công ngh, hoc các VUDN có đnh hng đi mi
sáng to, da trên các nghiên cu khoa hc thì thng u tiên liên kt mnh m vi
các vin nghiên cu trên c s các ngun cung Ủ tng cho các VUDN công ngh
thng là các sinh viên, nghiên cu sinh hoc ging viên, nhng ngi đư có nn

tng sâu v khoa hc công ngh. Tuy nhiên, mô hình th h đu đư đc rt nhiu

11
các VUDN ắtruyn thng” ậ ngha lƠ các VUDN cung cp các dch v h tr kinh
doanh thông thng- áp dng và phát trin trong giai đon 1970 ậ 1990.
Th h th hai ca mô hình VUDN bt đu t s thành lp các VUDN o
(virtual incubators). c đim đc trng ca mô hình nƠy đó lƠ s không hn ch
v không gian, thi gian vƠ đi tng s dng dch v VUDN. Trong mô hình này
cng tn ti nhiu loi VUDN khác. Nu chia theo vai trò ca tính ắo” trong mô
hình VUDN th h th hai thì có ba loi:
- Hoàn ton o (hu ht các dch v m to đu đc cung cp qua mng)
- Công ngh thông tin và truyn thông ậ tng cng mng li (cung cp
các ch dn thông qua cng đin t nhng các dch v đc cung cp
theo cách thc truyn thng)
- VUDN tryn thng ậ ch s dng tng cng các tin b công ngh trong
quá trình giám sát vn hƠnh vn m, các hot đng hu ht vn theo
phng pháp truyn thng, (Stefanović vƠ các tác gi 2008).
Tip đó, trong thp k đu tiên ca th k 21, mô hình VUDN th h th ba bt
đu xut hin. Các VUDN nƠy đc hình thành nhm mc đch đt doanh nghip
vào trong mt môi trng đa vn hóa đ to ra nhiu công ty thành công. Các
VUDN đin hình theo mô hình này là Advance International (Pháp), Enterprise
Ireland, Ipark Silicon Valley/Boston (Hàn Quc), JETRO US ậ Japan Business
Incubation Center, Korea Venture Center, Panasonic Digital Concepts Center,
Scottish Technology & Research Centers, và Softbank.
S phát trin ca mô hình VUDN th h th ba gn lin vi quá trình toàn cu
hóa và s phát trin ca công ngh thông tin, vi đc đim đc trng lƠ hot đng
mng li m rng mnh m v lng, cht và tính quc t hóa cao đ. ơy cng lƠ
đim khác bit ln nht gia th h th ba và hai th h trc. Hai mô hình ban đu
đư có s hp tác, liên kt vi các đi tác bên ngoƠi nhng mi quan h gia VUDN
và khách hàng chú trng  các dch v h tr kinh doanh hn. VUDN quc t là

đin hình tiêu biu cho mô hình th h th ba. Các VUDN này cung cp các dch v
h tr đy đ cho mt công ty tri thc; cng nh lp nên các liên kt vi các bên

12
khác nh trng đi hc, vin nghiên cu, qu đu t vƠ c các công ty liên doanh
quc t (Stefanović vƠ các tác gi, 2008),. Các mng li VUDN ca InWent
4
,
InfoDev, UKBI, NBIA là mt đin hình trong th h nƠy. ó lƠ mt mng li các
VUDN trong cùng mt vùng hoc mt quc gia hoc có hot đng chung trong mt
lnh vc/ ngành ngh hoc đc mt t chc ln bo tr. Th mnh ca VUDN th
h th ba là s chia s tài nguyên và tri thc, và da trên các liên kt cng nh s
kt hp trong nghiên cu cng nh c ch phát trin các doanh nghip.
Nh vy, các mô hình VUDN đư có s phát trin và hoàn thin theo thi gian:
bt đu t s tp trung vƠo các c s h tng đn các VUDN tp trung vƠo các lnh
vc/ các dch v nht đnh.
b. Theo đa đim đt VUDN:, Có th phân các VUDN theo không gian thành 4
loi, đó là: các VUDN  thành th, ngoi ô, nông thôn và  các khu công nghip,
đc khu kinh t.
c. Theo mc tiêu li nhun: VUDN đc chia thành hai loi:
- Hot đng vì li nhun: Thng là các VUDN đc xây dng bi các công ty,
tp đoƠn ln trên th gii, nhm tng cng các hot đng nghiên cu và phát trin
ca công ty và thu li nhun.
- Hot đng phi li nhun: Có th lƠ các VUDN đc bo tr bi chính ph,
trng đi hc- vin nghiên cu, chính quyn đa phng hoc các t chc phi
chính ph, mc đích chính không phi là thu li li nhun.
d. Theo lnh vc tp trung:
- VUDN truyn thng
- VUDN hn hp

4
InWent (T chc bi dng vƠ nơng cao nng lc quc t): đc tài tr bi B Hp tác Kinh t và Phát
trin CHLB c, ra đi nhm h tr các chuyên gia và cng c s phát trin ca doanh nghip (UNESCO
Vit Nam, 2010)

13
- VUDN công ngh
- VUDN chuyên bit: các VUDN ch tp trung vƠo đu t vƠ hot đng trong
mt lnh vc hoc ngƠnh nh xư hi, vn hóa, công ngh thc phm, nông sn, hoc
các dch v hay t vn.
1.4. Các dch v ca VUDN
Mc dù các VUDN hot đng vi mc đích vƠ hình thc t chc khác nhau, các
dch v mƠ vn m cung cp có th chia thành ba nhóm chính (EC, 2001) : C s
h tng, h tr kinh doanh và mng li kt ni.
1.4.1. C s h tng
Mc tiêu đu tiên ca các VUDN là ti thiu hóa các chi phí vn hành doanh
nghip và cung cp môi trng làm vic lành mnh. Vic cung cp các dch v liên
quan đn c s h tng góp phn thc hin mc tiêu này. Mt trong nhng đc
trng ca vn m lƠ tp trung các doanh nghip tr, các DNNVV trong mt
không gian m to ậ điu này không ch nâng cao hiu qu kinh t nh quy mô
(Panzar & Willig, 1977) mƠ còn giúp các vn m có th cung cp không gian
vn phòng vi giá r. C s h tng vn m bao gm: vn phòng cho thuê, máy
móc thit b, phn cng; c s h tng thông tin liên lc; các dch v s dng chung
nh phòng hp, phòng ch, l tơn, phòng n, bưi đ xe,ầ; c s sn xut; phòng thí
nghim, thit b nghiên cu,ầ
1.4.2. H tr kinh doanh
Các dch v h tr kinh doanh bao gm đƠo to, t vn và hun luyn, là các
nhân t ti quan trng ca VUDN (Bizzotto, 2003).
Ơo to trong VUDN bao gm các gói chng trình đc thit k nhm cung
cp cho các doanh nghip kin thc c bn và/ hoc chuyên sâu v mt (s) hot

đng, lnh vc. Các hi tho chuyên đ, k hc, khóa đƠo to ngn hn và dài hn
ca vn m giúp gii quyt nhng khó khn ban đu ca doanh nghip tr v
thiu kin thc nn tng và kinh nghim thc t.

14
T vn là mt trong nhng dch v đc đánh giá cao nht ca VUDN
(VentureAhead, 2003). ụ tng c bn ca chng trình t vn là s dng đi ng
chuyên gia là nhng ngi có kinh nghim và có thành công nht đnh trong tng
lnh vc đ đa ra cho doanh nghip nhng li khuyên và s h tr mt cách
thng xuyên (Kumar & Kumar, 1997). Doanh nghip có th nhn đc h tr t
vn v lut, tài chính, k toán, qun lý, qun tr, marketing,ầ t các chuyên gia t
vn, nhng doanh nhân có kinh nghim hoc đi ng ging viên t các trng đi
hc.
Các hình thc t vn bao gm:
- Mt chuyên gia t vn- mt doanh nghip
- Mt t chuyên gia t vn (3- 5 thành viên)- mt doanh nghip
- Kt hp hai hình thc
Hun luyn lƠ chng trình h tr cá nhân phù hp vi tng doanh nghip
nhm ti u hóa vic giúp doanh nghip nâng cao các kin thc và k nng cn
thit cho vic qun lý, vn hành và phát trin (Barrow, 2001; Knopp, 2007).
Theo Landsberg (1997), hun luyn (trong VUDN)“không ch bao gm vic đa
ra các phn hi mà còn s dng nhng k thut khác nh khuyn khích, hi đáp,
ch đng điu chnh cách thc qun lý cho phù hp vi mc đ sn sàng ca ngi
đc hun luyn đ thc thi mt nhim v c th. Nó da trên vic giúp đ ngi
đc hun luyn thông qua tng tác hiu qu ch không phi lung thông tin mt
chiu gm nhng li ch dn và giáo hun”
Theo (Bizzotto, 2003), vic tng cng s tng tác gia doanh nghip vƠ đi
ng qun lỦ cng nh các chuyên gia ca vn m, quá trình hun luyn hng
đn thc hin các nhim v:
- Giúp đ các doanh nghip xây dng mc tiêu c th, t chc thc hin mc tiêu

- ánh giá các mc tiêu ca doanh nghip và giám sát vic thc hin chúng

15
- To đng lc vƠ duy trì đng lc thúc đy doanh nghip đt đc mc tiêu
S khác nhau gia đƠo to, t vn, hun luyn đc trình bày  ph lc 1 trang
88.
1.4.3. Mng li kt ni
Các doanh nghip tham gia vn m còn có c hi thu đc li ích t mng
li liên kt sâu rng bên trong vƠ bên ngoƠi vn m.
Nm 2000, khi c 4 vn m  Hoa K ch có 1 vn m cung cp các dch
v nh mng li kt ni, Hansen đư ch ra s quan trng ca các hot đng mng
li giúp khác bit hóa vn m vƠ h tr doanh nghip tt hn. Các VUDN có
th nâng cao hiu qu m to nh xây dng mng li gia các doanh nghip, các
nhƠ đu t, khách hƠng, các nhà cung ng dch v,ầ
Mng li liên kt rng rãi ca vn m vi các ch th bên ngoài to điu kin
các doanh nghip tr tip cn đc nhng ngun lc cn thit mƠ trong điu kin
hot đng t lc các doanh nghip khó có th tip cn đc. Các dch v thuc
nhóm mng li kt ni bên ngoài có th bao gm nhng không gii hn:
- Các dch v pháp lut: h tr hoàn thin các th tc pháp lut, gii quyt các
vn đ pháp lỦ,ầ
- Các dch v tài chính, k toán: h tr tip cn ngun vn ca ngân hàng, các
công ty tài chính, các thiên thn đu t, các qu đu t vƠ phát trin; h tr vay vn;
bo lãnh tín dng; phân tích tài chính; qun lỦ tƠi chính;ầ
- Các dch v phân phi: cung cp dch v trung gian phân phi, tìm kim trung
gian, nghiên cu th trng, tìm kim khách hƠng,ầ
- Các dch v qun lý: tuyn dng nhân s, phát trin ngun nhân lc,ầ
Bên cnh đó, vn m còn to môi trng liên kt gia các doanh nghip bên
trong vn m vƠ gia các doanh nghip vi vn m, thúc đy các quan h hp
tác hoc đi tác. y ban châu Âu (2002) đư nhn mnh tm quan trng ca vic

16
theo dõi và liên lc cht ch vi các doanh nghip c khi doanh nghip đư ri khi
vn m không ch vi t cách nh ắdch v hu mưi”, mƠ quan trng hn, nó
giúp nâng cao m rng và nâng cao hiu qu ca mng li kt ni.
S lng và tm quan trng ca các dch v có s khác nhau gia các vn m
ph thuc vào mc tiêu, mô hình t chc, lnh vc hot đng và kh nng đáp ng.
1.5. Quy tr̀nh m to
Trong phn này, nghiên cu s trình bày lý thuyt chung v mô hình VUDN,
miêu t các yu t đu vƠo, đu ra cng nh lƠ quá trình t chc và vn hƠnh c bn
ca mô hình VUDN. Các phân tích mt s ví d v mi liên h gia các bên trong
mô hình VUDN nhm c th hóa các bc trong quy trình m to s đc trình
bày  chng 2, mc 2.1.
Hình 1. 2: Quy trình m to mt VUDN đin hình

Ngun: Rice & Matthews (1995)
u vào ca quy trình m to bao gm:
- Doanh nghip: gm các DNNVV mi thành lp trong vòng 1- 2 nm, doanh
nghip khi s, doanh nghip  giai đon suy thoái đòi hi tái c cu (Lavrow &
Sample, 2000) hoc các d án thành lp doanh nghip, các Ủ tng có kh nng
kinh doanh,ầ

17
- Qu đu t mo him: gm nhng ngun vn đu t thông qua góp vn c phn
vào các công ty  giai đon đu thành lp. Các công ty nhn đu t thng s hu
công ngh mi hoc hot đng trong lnh vc kinh doanh công nghê cao.
- Các nhà tài tr: gm nhng nhà tài tr khu vc công vƠ t nhơn nhm nhng
mc tiêu khác nhau:
Nhà tài tr
Mc tiêu
Trng đi hc khi

ngành công ngh
Ci tin công ngh, khuyn khích s tham gia ca sinh
viên vào nghiên cu
Trung tâm nghiên cu
Thng mi hóa các công trình nghiên cu
i tác khu vc công
hoc t nhơn
u t vì li nhun, gii quyt vn đ vic làm, các
mc tiêu xã hi khác
Tài tr t chính ph
Phát trin vùng, gim nghèo đói, thc hin công bng
D án tài tr t nhơn
Li nhun, li tc, bng phát minh sáng ch, hình nh
doanh nghip
Qu đu t mo him
T sut li nhun cao, quyn qun lý kim soát,ầ
- Mng li các bên hu quan: s tng tác cht ch gia các trng đi hc,
đi ng chuyên gia, chính ph, cng đng, doanh nghip. Mi quan h tng
tác nay có th đc th hin di s đ:
Hình 1. 3: S tng tác gia các bên hu quan trong VUDN

Ngun: Lalkaka (2001)

18
Chng tr̀nh m to hoàn chnh thng kéo dài t 2 đn 3 nm (Lavrow &
Shample, 2000), thông qua đó vn m bng vic cung cp các dch v m to
s giúp các doanh nghip, các bên hu quan và bn thơn vn m đt đc nhng
mc tiêu đư đnh trc. Chng trình m to có th bao gm nhng không hn ch
các giai đon:
Hình 1. 4: Quy trình tuyn chn, m to và tt nghip đn gin

Ngun: H S Hùng (2010)
a. Ý tng kinh doanh tim nng:
Theo Kuratko và Hodgetts (2008), yu t đu tiên và là nn tng ca mt quy
trình m to doanh nghip lƠ các Ủ tng kinh doanh tim nng. Tuy nhiên, các Ủ
tng không ch xut hin mt cách t nhiên mà cng cn có s thúc đy tinh thn
khi nghip trong xã hi theo mt quy trình khoa hc. Do vy, vn đ mà các mô
hình VUDN cn quan tơm đu tiên, đó lƠ quá trình to nên tinh thn khi nghip và
các Ủ tng kinh doanh.
Các c hi kinh doanh xut phát t các vn đ tn ti trong cuc sng. Các sn
phm đc phát trin nhm mc đích gii quyt chúng, tha mãn nhu cu ca ngi
s dng. Ch khi nƠo con ngi nhn ra các vn đ và có mong mun tìm ra bin
pháp đ khc phc thì các Ủ tng mi đc hình thành. Các VUDN vì vy mà
không th ch đi các khách hƠng có Ủ tng kinh doanh tim nng đn vi mình,
mà cn to đng lc thúc đy chúng ny n. Khi mt s lng ln các Ủ tng đc
hình thành, VUDN s có th la chn các Ủ tng tt nht.