Xây dựng mô hình sản xuất cà phê ROBUSTA bền vững trên cơ sỡ sữ dụng phân bón và nước tưới hợp lý tại huyện KRONG PAK tỉnh đăk lăk

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NƠNG NGHI P I
--------------- --------------

HUỲNH QU C THÍCH

XÂY D NG MƠ HÌNH S N XU T CÀ PHÊ ROBUSTA B N V NG
TRÊN CƠ S

S

D NG PHÂN BÓN VÀ NƯ C TƯ I H P LÝ

T I HUY N KRÔNG PĂK - T NH ð KL K

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành:

TR NG TR T

Mã s :

60 62 01

Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TS HOÀNG MINH T N

HÀ N I – 2007

L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s
li u, k t qu nêu trong lu n văn là trung th c và chưa t ng ñư c ai cơng b
trong b t kỳ cơng trình nào khác.
Tác gi

HUỲNH QU C THÍCH

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


L I CÁM ƠN
Tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c đ n:
- GS.TS. Hồng Minh T n, ngư i hư ng d n tr c ti p và đã đóng góp
nhi u ý ki n quan tr ng trong su t quá trình th c hi n nghiên c u và vi t
lu n văn
- TS. Lê Ng c Báu, TS. Trình Cơng Tư, TS. Dave A.D’Haeze, TS.
Daniel Wahby, ThS. Bùi Tu n, ThS. ð Ng c S , KS. ðào H u Hi n và t p th
cán b , nhân viên D án Phát tri n Nông thôn ðăkLăk, Công ty tư v n cà phê
EDE Châu Á – Thái Bình Dương, Vi n Khoa h c k thu t Nông Lâm nghi p
Tây Ngun, Trung tâm nghiên c u đ t, phân bón và môi trư ng Tây Nguyên,
Chi nhánh Cafecontrol t i ð kL k, UBND hai xã Ea Kuăng và Hòa Ti n, huy n
Krông Păk, các h nông dân cùng tham gia nghiên c u, đã nhi t tình t o ñi u
ki n, hư ng d n, giúp ñ trong su t quá trình th c hi n, nghiên c u.
- T p th các th y cô giáo B môn Sinh lý, Khoa Nông h c, Khoa sau
ð i h c trư ng ð i h c Nông nghi p I đã t n tình gi ng d y, hư ng d n và
đóng góp ý ki n ñ tác gi hoàn thành lu n văn này.

Tác gi cũng chân thành cám ơn:
Ban giám đ c S Nơng nghi p và Phát tri n Nông thôn ðăkLăk, t p th
chuyên viên Phòng Tr ng tr t – S Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn,
Phịng kinh t huy n Krông Păk, và các b n bè ñ ng nghi p ñã ñ ng viên, t o
ñi u ki n và giúp đ tơi trong su t th i gian h c t p và công tác
HUỲNH QU C THÍCH

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i cám ơn

ii

B ng các ch vi t t t

vi

Danh m c các hình

vi

Danh m c các b ng

vii

1.

M ð U

1

1.1.

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2.

M c tiêu – yêu c u c a ñ tài

3

1.3.

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n

4

1.4.

Gi i h n c a ñ tài

5

2.

T NG QUAN TÀI LI U

6

2.1.

Cây cà phê, s n xu t và tiêu th cà phê trên th gi i và Vi t Nam

6

2.2.

Yêu c u sinh thái c a cây cà phê

13

2.3.

M t s k t qu v bón phân và tư i nư c cho cà phê

21

2.4.

Vài nét v phát tri n b n v ng

27

3.

ð I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

31

3.1.

ð i tư ng

31

3.2.

N i dung nghiên c u

31

3.3.

Phương pháp nghiên c u

33

3.4.

Các ch tiêu và phương pháp xác ñ nh

35

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

37

4.1.

Tình hình s d ng phân bón và nư c tư i cho cà phê v i ð kL k

37

4.1.1. Tình hình s d ng phân bón
4.1.2. Tình hình tư i nư c cho cà phê
4.2.

39
ð kL k

Xây d ng mơ hình bón phân và tư i nư c h p lý cho cà phê v i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii

46
50


4.2.1. ð c tính đ t tr ng cà phê

các mơ hình

51

4.2.2. Bi n đ ng dinh dư ng trong lá cà phê trư c và sau thí nghi m

53

4.2.3. ð

54

mđ t

các mơ hình qu n lý nư c tư i

4.2.4. Tình hình sinh trư ng và phát tri n cây cà phê trên các mơ hình
th c nghi m

56

4.2.5. Hi u qu kinh t c a mơ hình

65

K T LU N VÀ ð NGH

68

TÀI LI U THAM KH O

70

PH L C

76

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv


B NG CÁC CH
KHKT

Khoa h c k thu t

PTNT

Phát tri n nông thôn

USDA

B nông nghi p M

UBND

VI T T T

y ban nhân dân

ICO

T ch c cà phê th gi i

PRA

(Participatory rural appraisal) Phương pháp ph ng v n nhanh
nông thôn

FPR

(Farmer participation research) Phương pháp nghiên c u có s
tham gia c a nông dân

RAVC

(Return above variable cost) L i nhu n

GR

(Gross return) T ng thu

TC

(Total variable cost) T ng chi phí kh bi n

TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

B NG DANH M C CÁC HÌNH

4.1: Quan h gi a lư ng phân N bón và năng su t cà phê tươi
4.2: Quan h gi a lư ng phân P2O5 bón và năng su t cà phê tươi
4.3: Quan h gi a lư ng phân K2O bón và năng su t cà phê tươi
4.4: Quan h gi a lư ng nư c tư i và năng su t cà phê tươi
4.5: Hi u qu kinh t

các mơ hình

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v


DANH M C CÁC B NG
2.1: Di n tích, năng su t và s n lư ng cà phê Vi t Nam giai ño n 1996 – 2006
2.1: Phân c p đ phì c a đ t tr ng cà phê
2.3: Lư ng phân bón cho cà phê trong đi u ki n có che bóng và khơng che bóng
4.1: Di n tích, năng su t và s n lư ng cà phê t nh ð kL k (1997 – 2006)
4.2: T ng h p tình hình s n xu t cà phê

ð kL k

4.3: Lư ng phân bón theo ch ng lo i ch y u t i ð kL k
4.4: Di n tích, năng su t, s n lư ng cà phê huy n Krông Păk (2001 – 2006)
4.5: Di n tích, năng su t, s n lư ng cà phê

xã Ea Kuăng và Hịa Ti n giai

đo n 2001 – 2006
4.6: Thành ph n hóa h c đ t trư c khi làm mơ hình
4.7: Thành ph n hóa h c đ t sau khi làm mơ hình
4.8: Thành ph n dinh dư ng trong lá cà phê trư c khi làm mơ hình

4.9: Thành ph n dinh dư ng trong lá cà phê sau khi làm mơ hình
4.10: ð

m đ t trư c và sau khi tư i

các mơ hình tư i nư c

4.11: Tình hình phát tri n ñ t cành trong mùa mưa
4.12: T l đ u hoa

các mơ hình

4.13: T l n hoa sau các ñ t tư i
4.14: T l ñ u qu
4.15: T l r ng qu

các mơ hình
các mơ hình

4.16: Th tích và kh i lư ng 1.000 qu cà phê tươi
4.17:Năng su t trung bình các mơ hình sau hai năm th c hi n
4.18: T l h t trên sàng phân lo i
4.19: Hi u qu kinh t trung bình qua hai năm th c hi n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi


1. M

ð U

1.1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI
Ngành cà phê Vi t Nam ñã và ñang ñ t ñư c nh ng thành t u to l n.
Cách ñây hơn 20 năm, t m t ñ t nư c chưa có tên trong danh sách các nư c
xu t kh u cà phê, ñ n nay Vi t Nam ñã tr thành nư c th hai v xu t kh u
cà phê trên th gi i, sau Brazil và là nư c ñ ng ñ u v xu t kh u cà phê v i
(Robusta). Trong s n xu t nơng nghi p, cà phê đư c coi là m t trong nh ng
cây công nghi p lâu năm có giá tr kinh t cao, nhu c u xu t nh p kh u v i
kim ng ch l n trên th trư ng th gi i. ðư c xác ñ nh là m t trong nh ng cây
công nghi p xu t kh u ch l c, ch sau cây lúa, cây cà phê ñã và đang đóng
m t vai trị quan tr ng trong n n kinh t Vi t Nam. Ngành cà phê đã tham gia
có hi u qu vào các chương trình kinh t xã h i như ñ nh canh ñ nh cư, xóa
đói gi m nghèo, t o cơng ăn vi c làm cho hàng tri u lao ñ ng

mi n núi

trong đó có m t ph n là đ ng bào các dân t c thi u s và đóng góp m t t
tr ng khơng nh vào kim ng ch xu t kh u h ng năm c a ñ t nư c.
ð kL k là t nh trung tâm Tây Ngun, có di n tích t nhiên 1.312.537
ha, đ t s n xu t nơng nghi p 464.818 ha. Trong nhóm đ t đ vàng c a t nh có
290.049 ha đ t nâu đ trên đá Bazan r t thích h p cho cây cơng nghi p lâu
năm, h u h t ñã ñư c s d ng tr ng cà phê, cao su, h tiêu...
Di n tích cây cà phê c a t nh ð kL k chi m trên 1/3 di n tích cà phê c
nư c, v i s n lư ng hơn 50% s n lư ng cà phê c a Vi t Nam. V n ñ

ñ t ra

là làm th nào ñ ngành s n xu t cà phê phát tri n m t cách b n v ng, trong
khi ð kL k là m t vùng chuyên canh cà phê có t tr ng l n nh t trong c
nư c, chi m 35,75% di n tích c nư c. Theo s li u th ng kê ñ n cu i năm

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


2006, di n tích cà phê c a t nh ð kL k có 170.740 ha v i s n lư ng 435.025
t n, so v i cách ñây 20 năm (1986) ñã tăng 5,7 l n v di n tích; 2,2 l n v
năng su t và 65,9 l n v s n lư ng. M c tăng di n tích và s n lư ng cà phê
vư t xa m i k ho ch trư c đó (di n tích cà phê ð kL k đ n năm 2005 n
đ nh 135.000 ha) [30], trong vịng 10 năm t năm 1997 đ n năm 2007 di n
tích cà phê ðăkLăk đã tăng 33,72%, tăng 44.000 ha, bình qn m i năm tăng
hơn 4.000 ha.
Th c t vi c giá cà phê trên th trư ng th gi i gia tăng đã kích thích
ngư i dân phát tri n cây cà phê m t cách

t, b t ch p nh ng c nh báo v

tính b n v ng trong s n xu t và nh ng tác ñ ng môi trư ng. Do v y, m t s
di n tích cà phê đã b c l nhi u như c ñi m, ñ c bi t là các yêu c u k thu t
cơ b n ñ i v i cây cà phê khơng b o đ m như:
Tr ng trên đ t có đ d c q cao (>25o), khơng phù h p, có đ phì
th p, ñ t s i ñá, ñ t trũng;
Thi u phân h u cơ, khơng tr ng cây che bóng, cây che ph b o v , c i
t o ñ t, thi u cây đai r ng ch n gió;
Khơng ñ nư c tư i ho c thi u ngu n nư c tư i;
H y ho i môi trư ng sinh thái, ñ c bi t là phá r ng đ l y đ t tr ng cà
phê;
Quy trình tr ng, thâm canh chăm sóc khơng đ ng b , đ c bi t là đ u
tư phân bón, tư i nư c ch y u theo kinh nghi m nên r t m t cân đ i,
lãng phí và gây tác đ ng x u đ n mơi trư ng.
T năm 2000, ch trương c a t nh ð kL k là gi m di n tích cà phê trên
nh ng vùng đ t khơng thích h p, ñ t d c, thi u ngu n nư c tư i; ñ ng th i

tăng cư ng ñ u tư thâm canh t khâu tr ng tr t ñ n thu ho ch, ch bi n, b o
qu n ñ nâng cao ch t lư ng s n ph m cà phê và nâng cao giá tr trên th
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


trư ng. N u di n tích cây cà phê trên ñ a bàn ñ n năm 2004 gi m cịn 165.126
ha thì đ n năm 2006 di n tích cà phê l i tăng lên 174.740 ha, mà nguyên nhân
là sau nhi u năm giá xu ng th p thì m t vài năm tr l i đây giá cà phê trên th
trư ng tăng d n, ngư i s n xu t có lãi.
Th c t , h u qu c a vi c m r ng di n tích cà phê m t cách nhanh
chóng

t vào nh ng năm ñ u th p niên 90 c a th k trư c ñã làm cho hàng

ch c ngàn ha r ng b ch t phá, d n ñ n vi c đ t đai b xói mịn, suy ki t dinh
dư ng, ñ che ph m t ñ t b suy gi m nghiêm tr ng, làm t t m ch nư c
ng m và kh năng gi nư c c a ñ t. Theo k t qu ñi u tra c a Chi c c th y
l i ð kL k năm 2004, hi n tr ng khai thác và s d ng tài nguyên nư c ng m
t nh ð k L k cho s n xu t nông nghi p chi m kho ng 56% ch y u là dùng
cho các cây cà phê, tiêu và m t s lo i cây tr ng khác.
Vi c khai thác và s d ng tài nguyên nư c ng m g n như chưa ki m
sốt đư c d n đ n m t s vùng có nguy cơ m c nư c ng m b h th p, kéo
theo ch t lư ng nư c b thay ñ i.
Xu t phát t th c tr ng trên, chúng tôi ti n hành th c hi n đ tài: “Xây
d ng mơ hình s n xu t cà phê Robusta b n v ng trên cơ s s d ng phân
bón và tư i nư c h p lý t i huy n Krông Păk t nh ð kL k”.
1.2. M C TIÊU - YÊU C U C A ð TÀI
1.2.1. M c tiêu
Trên cơ s ñi u tra th c tr ng s n xu t cà phê

huy n Krơng Păk, xây

d ng đư c m t mơ hình s n xu t cà phê Robusta b n v ng t i huy n Krông
Păk, t nh ð kL k, ti t ki m tài nguyên nư c tư i, s d ng phân bón h p lý
mang l i hi u qu kinh t cho ngư i s n xu t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3


1.2.2. Yêu c u
ði u tra hi n tr ng s n xu t cà phê cà phê

huy n Krông Păk, ch

y u là các bi n pháp k thu t bón phân và tư i nư c c a nông dân,
m i quan h gi a k thu t tr ng cà phê truy n th ng v i năng su t và
hi u qu c a s n xu t cà phê t i ñ a phương.
Th nghi m mơ hình qu n lý bón phân và tư i nư c cho cà phê đ t
đó kh ng đ nh hi u qu c a mơ hình và ph bi n cho nông dân tr ng
cà phê t i huy n Krông Păk
1.3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N
1.3.1. Ý nghĩa khoa h c
K t qu nghiên c u c a ñ tài s cung c p m t s d n li u khoa h c v
nh hư ng c a phân bón và nư c tư i ñ n sinh trư ng và năng su t cà
phê

huy n Krông Păk, t nh ð kL k.

Làm tài li u tham kh o cho vi c xây d ng mơ hình s n xu t cà phê b n
v ng

t nh ð kL k.

1.3.2. Ý nghĩa th c ti n
K t qu nghiên c u c a ñ tài s ñưa ra khuy n cáo cho nông dân tr ng
cà phê

huy n Krông Păk nói riêng và ð kL k nói chung m t mơ hình

s n xu t cà phê có hi u qu trên cơ s s d ng phân bón và nư c tư i
ti t ki m h p lý.
Áp d ng mơ hình s tăng hi u qu s n xu t cà phê cho nông dân, gi m
thi u ơ nhi m mơi trư ng, tăng tính b n v ng c a vi c s n xu t cà phê
cho vùng.
Góp ph n tăng thu nh p, xóa đói, gi m nghèo, phát tri n kinh t b n v ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


1.4. GI I H N C A ð TÀI
Ph m vi nghiên c u c a ñ tài ch gi i h n trong vi c đánh giá so sánh
mơ hình qu n lý phân bón và qu n lý nư c tư i m t cách h p lý cho
di n tích cà phê v i kinh doanh có ñ tu i trung bình 15 – 18 năm t i
hai xã Ea Kuăng và Hòa Ti n huy n Krông Păk.
Th i gian nghiên c u 2005 – 2006

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5


2. T NG QUAN TÀI LI U

2.1. CÂY CÀ PHÊ, S N XU T, TIÊU TH
VÀ

CÀ PHÊ TRÊ TH

GI I

VI T NAM

2.1.1. Vài nét v ngu n g c và phân lo i cà phê
Cà phê chè (Coffea arabica L.) s ng
phê chè thu c d ng b i, cao 3 – 4 m,

ñ cao 1.500 – 2.000 m. Cây cà

ñi u ki n thu n l i chi u cao có th t

6 – 7 m, cành và lá m c đ i x ng, lá hình tr ng, nh n ñ u, cu ng lá ng n, hoa
màu tr ng, hương thơm nh , m c

nách lá, qu cà phê chè chín có màu đ

ho c vàng, hình tr ng, đư ng kính t 10 – 18 mm, h t có màu xanh xám,
xanh l c, xanh c m ho c s m. Cà phê chè có đ c tính t th ph n vào kho ng
90%, vì v y ñ thu n ch ng cao hơn các lo i cà phê khác [11], [12]. Trong
ñi u ki n bình thư ng h t ph n có th duy trì s c n y m m trong th i gian t
24 – 36 gi . Tuy nhiên n u ñư c b o qu n trong ñi u ki n chân khơng

nhi t

đ âm 18 oC, h t ph n có th kéo dài s c n y m m c a chúng t i 3 năm ho c
hơn n a [48], [50].
Cà phê v i (Coffea canephora Pierre) có ngu n g c
m, tr i dài t

r ng nhi t ñ i

Guiné ñ n Uganda và Angola. Lồi cà phê v i (Coffea

canephora) m i đư c phát hi n

châu Phi vào cu i th k 19 trong các vùng

r ng th p thu c châu th sơng Congo và đư c đ t tên b i nhà th c v t h c
ngư i Pháp, Pierre, 1897. Cà phê v i có đ c đi m th ph n chéo b t bu c nên
qu n th r t đa d ng v hình thái n u ñư c nhân gi ng b ng h t. Cây cà phê
v i (Coffea canephora) là cây nh , cao 8 – 12 m, có nhi u thân, ít cành th
c p, cành dài l lư t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6


Coffea canephora var. robusta là ch ng cà phê v i ñư c tr ng nhi u
nh t, chi m trên 90% di n tích cà phê v i trên th gi i. ð c trưng th c v t c a
ch ng này là cây kh e, tán thưa, lá to, cành cơ b n kho , ít cành th c p, cho
năng su t cao và có kh năng kháng b nh khá. Như c đi m chính c a gi ng
này là kh năng ch u h n kém. Cà phê v i ñư c tr ng nhi u
châu Á.

Châu Phi và

Vi t Nam có trên 95% di n tích cà phê đư c tr ng b ng gi ng cà

phê này và ñư c g i là gi ng cà phê v i, riêng t i ð kL k đa s nơng dân
tr ng b ng gi ng cà phê v i (Coffea canephora).
nhóm Robusta và Kuillou tr ng

Vi t Nam, cà phê v i

mi n Nam đư c du nh p t

đ o Java

Inđơnesia và C ng hòa Trung Phi (Nguy n S Ngh , 1982) [10].
Cà phê v i m c kh e, d tr ng, ch u thâm canh, năng su t cao. Do đ c
tính cây sinh trư ng kh e, ít sâu b nh, năng su t cao nên cây cà phê v i ñư c
phát tri n khá nhanh trong vịng 30 năm tr l i đây.
V ph m ch t, cà phê v i có v ngon nhưng kém v hương nên ít đư c
ưa chu ng b ng cà phê chè. Qu cà phê v i nh hơn cà phê chè, t l qu
tươi/nhân th p (4,2 – 4,7), hàm lư ng cafein t 2,5 – 3% cao hơn cà phê chè
(1,8 – 2%). Cà phê v i là ngun li u chính đ s n xu t cà phê hòa tan và hi n
nay chi m trên 32% s n lư ng cà phê trên th gi i.
Cà phê mít (Coffea excelsa Chev.) phát hi n đ u tiên vào năm 1902
Ubangui – Chari nên thư ng ñư c g i là cà phê Chari. Cây g nh , có chi u
cao t 15 – 20 m sinh trư ng kh e, ít kén đ t, ít sâu b nh, ch u h n n ng khá,
Lá to hình tr ng ho c mũi mác, chi u dài lá t i ña 25 – 40 cm. Qu hình
tr ng, hơi d t, có núm l i, khi chín có màu đ s m. H t màu xanh ngã vàng,
hàm lư ng cafein th p, kho ng 1,02 – 1,15%. Ph m ch t cà phê mít nói chung
kém, v chua, ít hương ho c khơng hương, trên th trư ng có giá tr th p.
Vi t Nam, cây cà phê mít trư c đây đư c tr ng nhi u

các t nh Lâm ð ng và

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7


Gia Lai. Hi n nay di n tích cây cà phê mít đã gi m đi r t nhi u.
Cà phê mít dâu da (Coffea liberia Bull,in Hiern) có ngu n g c
Liberia. Cây nh cao 15 – 18 m, cành kh e, lóng dài, lá to hình b u d c, qu
tròn dài, to gi ng qu dâu da. Nhân màu vàng ho c hơi nâu, ph m ch t kém
giá tr th p.
Cà phê chè Catimor (Coffea arabica var. catimor) ñư c t o ra

B

ðào Nha năm 1959, là s n ph m lai t o gi a gi ng Caturra (Coffea arabica
var. caturra) và gi ng lai Timor (Hybrido de Timor) [12]. Cây trư ng thành
s m và cho năng su t cao, thư ng là b ng ho c hơn các lo i gi ng thương
m i khác. Catimor có đ c đi m thân th p và ti m năng năng su t cao; kháng
b nh r s t và ch u h n t t. T i n ð gi ng Catimor trong s n xu t mang tên
“Cauvery” ñang r t ñư c ưa chu ng. T i Colombia nó có tên “La Variedad
Colombia”. M t s ñ i con lai Catimor th h F3, F4 t B ðào Nha, Cu Ba
và Colombia ñã nh p vào Vi t Nam t năm 1986 – 1987; t năm 1988 – 1995
k t h p nhi u phương pháp ñánh giá và ch n l c qu n th Vi n KHKT Nông
Lâm nghi p Tây Nguyên ñã ch n l c ñư c gi ng Catimor th h F6 có kh
năng kháng b nh g s t cao đư c B Nơng nghi p và PTNT chính th c cơng
nh n và cho ph bi n ra s n xu t [7].
2.1.2. S n xu t và tiêu th cà phê trên th gi i
Cà phê là cây cơng nghi p đ c s n lâu năm c a vùng nhi t ñ i, nhưng
s n ph m l i ñư c tiêu dùng ph n l n

các nư c ơn đ i. Các nhà khoa h c

Th y S đã phân tích h t cà phê và cho th y trong h t cà phê có 670 ch t
thơm t o thành mùi t ng h p tuy t v i. Ho t ch t cafein (0,8 – 3% kh i lư ng
ch t khơ c a h t) có tác d ng kích thích th n kinh, tăng s c làm vi c c a trí
óc và ho t đ ng c a h tu n hoàn, bài ti t, nâng cao ph n ng c a h th ng cơ
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


b p. Do v y, sau khi u ng cà phê con ngư i c m th y s ng khối và làm vi c
có hi u qu hơn.
T p quán u ng cà phê trư c ñây h u như ch có

t ng l p thư ng lưu.

Ngày nay, cà phê đã tr thành th c u ng thơng d ng c a các t ng l p nhân
dân lao ñ ng

nhi u nư c trên th gi i.

Cà phê là m t trong nh ng m t hàng xu t kh u quan tr ng c a các
nư c đang phát tri n (ch sau d u khí) và chi m m t t l quan tr ng trong
t ng kim ng ch xu t kh u c a nhi u nư c trên th gi i. T l này chi m trên
90% ñ i v i Uganda, Rwanda và trên 50%

các nư c Guatemala, Ethiopia,

El Salvado... T ng giá tr xu t kh u cà phê h ng năm trên th gi i bi n ñ ng
t 6,7 ñ n 10,5 t USD, vư t xa 2 lo i cây tr ng cung c p nư c u ng chính là

ca cao và chè tương ng là 3,3 và 2,6 t USD (Hilten, 1982) (d n theo Hoàng
Thanh Ti m, 2004) [21]. Hi n nay, trên th gi i có kho ng 75 nư c tr ng cà
phê, trong đó có 51 nư c xu t kh u cà phê. Di n tích cà phê trên th gi i
kho ng 11,3 – 11,5 tri u ha, s n lư ng bi n ñ ng kh ang 5,6 – 6,2 tri u
t n/năm, Trong đó di n tích cà phê chè chi m 70% [23], s n lư ng cà phê chè
(Arabica) chi m 67,2%, cà phê v i (Robusta) chi m 32,8%. Năng su t bình
quân cà phê nhân c a th gi i ch ñ t m c 5,5 t /ha, t c ñ phát tri n v năng
su t r t ch m (0,1%/năm). S li u d báo trong báo cáo tháng 12/06 c a B
Nông nghi p M (USDA) (d n ngu n Reuters, 15/01/2007) [35], cho th y,
s n lư ng cà phê th gi i v 2006/07 có th đ t 128,6 tri u bao (60kg/bao),
tăng 4,9 tri u bao so v i m c d báo tháng 6 và tăng 13% so v i m c 113,66
tri u bao niên v 2005/06, trong đó s n lư ng cà phê c a Braxin và Vi t Nam
tăng l n lư t 29% và 22%, tương ng 46,5 tri u bao và 16,5 tri u bao [35].
Cà phê giao d ch trên th trư ng th gi i ch y u là cà phê nhân xanh
(95%). Th trư ng tiêu th t p trung ch y u

các nư c công nghi p phát

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


tri n EEC, M , Nh t… Trong đó các nư c B c Âu có m c tiêu th tính theo
đ u ngư i cao nh t như Ph n Lan 11 kg/ngư i/năm; ðan M ch, Th y ði n
trên 8 kg/ngư i/năm, th p nh t là Anh ch trên 2 kg/ngư i/năm. M c tiêu th
cà phê c a Nh t đang có xu hư ng tăng d n, ñ n nay ñ t kho ng
3kg/ngư i/năm. Trong khi đó m c tiêu th bình qn ñ u ngư i
s n xu t cà phê l i khá th p, ch kho ng 1 kg/ngư i/năm. Ngay c

các nư c
nh ng

nư c có m c tiêu dùng n i ñ a cao như Brazil, n ð , Indonesia thì m c tiêu
th cũng ch kho ng 3 kg/ngư i/năm [17].
Năm 2005, xu t kh u cà phê th gi i ư c ñ t 86,74 tri u bao, gi m
4,47% so v i 90,75 tri u bao năm 2004. M c dù gi m v kh i lư ng nhưng
kim ng ch xu t kh u cà phê th gi i năm 2005 ñ t 9,25 t USD, tăng m nh so
v i m c 6,88 t USD năm 2004.
Lư ng cà phê xu t kh u c a toàn c u t

81,3 tri u bao niên v

2005/2006 tăng lên ñ n hơn 97 tri u bao niên v 2006/2007 [28].
Theo Safras & Mercado (Reutuer, 15/01/2007) [35], s gia tăng giá c ,
c i ti n phương pháp canh tác, th i ti t di n bi n thu n l i và vi c ñ y nhanh
ti n ñ tr ng m i cây cà phê c a Braxin là nh ng nhân t góp ph n nâng cao
s n lư ng cà phê th gi i v 2006/2007. ði u ñáng lưu ý là m c dù s n lư ng
cà phê th gi i v 2006/07 d báo tăng lên ñ t m c k l c, giá c m t hàng
này v n ti p t c gia tăng, ñ c bi t là trong các tháng cu i năm 2006.
USDA ñưa ra d báo, v 2006/2007, d tr cà phê th gi i ñ t 23 tri u
bao, gi m 22% so v i v 2002/03, trong khi tiêu th có kh năng s tăng
lên. G n ñây CONAB (Companhia Nacional de Abastecimento) d báo, s n
lư ng cà phê v 2007/2008 c a Braxin vào kho ng 31,1 – 32,3 tri u bao [35].
Theo ơng Nesto Osorio, giám đ c ñi u hành T ch c cà phê qu c t
(IOC) thì d

đốn đ u tiên có th rút ra s n lư ng cà phê toàn c u v

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10

2007/2008 ch có th vào kho ng 109 – 112 tri u bao, trong khi nhu c u
chung có th ñ t kho ng 118 – 120 tri u bao. Nhìn l i năm 2006, lư ng tiêu
dùng tồn c u ư c tính kho ng 116 tri u bao, tăng 1 tri u bao so v i năm
2005 [28].
2.2.3 S n xu t và tiêu th cà phê

Vi t Nam

Hi n nay c nư c ta có 600.000 h dân v i kho ng trên 1 tri u ngư i
tr ng cà phê, t ng di n tích cà phê c a Vi t Nam năm 2006 ñã lên t i trên
488.700 ha, s n lư ng ñ t vào kho ng 14,2 tri u bao, tương ñương 853.500
t n, năng su t bình quân 15 – 17 t /ha, trong đó t p trung ch y u

các t nh

trong khu v c Tây Nguyên chi m 89,1% di n tích cà phê c nư c. Có th nói
năng su t cà phê v i c a Vi t Nam ñ ng vào b c nh t th gi i.
B ng 2.1 Di n tích, năng su t và s n lư ng cà phê Vi t Nam
giai ño n 1996 - 2006
Trong đó
Năng su t S n lư ng
Kinh doanh
(t /ha)
(1.000 t n)
(ha)
Kinh doanh (ha) (%) KD
1996
254.173
158.100
62,2

20,2
320,1
1997
340.351
174.260
51,2
24,1
420,5
1998
370.602
205.690
55,5
19,8
409,3
1999
408.015
249.705
61,2
20,4
509,8
2000
561.933
477.085
84,9
16,8
802,3
2001
565.300
473.600
83,8

17,7
840,6
2002
522.200
492.400
94,3
14,2
699,7
2003
509.973
480.478
94,2
15,7
755,1
2004
503.241
491.858
95,7
16,9
834,6
2005
491.400
481.100
97,9
15,9
767,7
2006
488.700
481.200
98,5

17,7
853,5
(Ngu n: B Nông nghi p và PTNT, Niên giám cà phê 2005 – 2006;
Năm

VICOFA,2007)[28]
Theo th ng kê c a T ng c c H i quan thì năm 2006, c nư c xu t kh u
ñư c 912.533 t n v i kim ngh ch ñ t 1,12 t USD và 08 tháng ñ u năm 2007
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


giá tr xu t kh u ñ t 1,44 t USD [28].
Theo s li u c a C c ch bi n (B Nông nghi p và Phát tri n nơng
thơn), cà phê nhân Vi t Nam có ch t lư ng kém, t l lo i b là khá cao trên
th gi i: Năm 2005 cà phê Robusta c a Vi t Nam ph i lo i b chi m 89% c a
th gi i (1,65 tri u bao) và 6 tháng ñ u năm 2006 t l này là 88%, tăng 9%
so v i cùng kỳ năm trư c. ðây th c s là m t báo ñ ng v tình tr ng ch t
lư ng cà phê Vi t Nam.
B i th nên Vi t Nam ñang ph i ñ i m t v i ngh ch lý: T năm 2001
ñã là nư c xu t kh u cà phê nhân ñ ng th 2 th gi i nhưng l i ñ ng th 5 v
kim ng ch sau Brazil, Colombia, Mexico và Indonesia do giá bán th p hơn
15% - 20%. Ngh ch lý th hai là s n ph m cà phê hòa tan h u như chưa xu t
kh u ñư c b i giá chào bán quá cao: 4,6 USD/kg trong khi cà phê hòa tan c a
các nư c chào bán ch kho ng 3 USD/kg
Theo nh n ñ nh c a nhi u chuyên gia, tiêu th n i ñ a c a cà phê Vi t
Nam cịn q ít, kho ng 500 gr/ngư i/năm. M t s nghiên c u g n ñây c a
Ngân hàng th gi i (WB) ñưa ra cho th y ti m năng th trư ng cà phê n i ñ a
c a Vi t Nam có th tiêu th đ n 70.000 t n/năm [42]. Trong khi đó theo
Hi p h i Cà phê th gi i, tiêu dùng n i ñ a cà phê Vi t Nam hi n ch ñ t
kho ng 5% t ng s n lư ng cà phê c a Vi t Nam, th p nh t trong s các nư c

s n xu t cà phê [42]. Trong nh ng năm g n ñây, c hai s n ph m cà phê b t
và cà phê hòa tan c a các thương hi u Cafe Moment, Vinacafe, Nescafe,
Trung Ngun, G7, VN, Biên Hịa đã tr nên quen thu c, trong đó hai hãng
chi m th ph n l n nh t t i th trư ng này là Vinacafe v i 50,4% và Nescafe
v i 33,2%.
Theo nhóm nghiên c u Tr n Quỳnh Chi, Muriel Figuié và Tr n Th
Thanh Nhàn (2004) [42] thì, tiêu th cà phê/đ u ngư i

hai thành ph l n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


năm 2004 c a Vi t Nam v n
ngư i

TP H

m c r t th p. M c tiêu th bình qn đ u

Chí Minh là 1.651 gr/ngư i/năm và

Hà N i là 752

gr/ngư i/năm. So v i năm 2002, m c dù t n su t mua cà phê năm 2004,
lư ng cà phê tiêu th bình quân trong gia đình
đ u tăng v i s lư ng l n. Lư ng tiêu th

c hai thành ph năm 2004

TP H Chí Minh tăng 21% trong

2 năm, trong khi m c tăng c a Hà N i ñ t kho ng 25% nhưng do xu t phát
ñi m th p hơn nên năm 2004, lư ng tiêu th tuy t ñ i
TP H Chí Minh r t nhi u. M c tăng trong 2 năm

Hà N i v n th p hơn
2 thành ph là do ch t

lư ng cà phê ñư c c i thi n, nh n th c c a ngư i dân v thành ph n dinh
dư ng và tác d ng t t ñ i v i s c kho và lư ng quà t ng b ng cà phê nhi u
hơn.
Trong th c t , th i gian qua cà phê Vi t Nam ñã có nhi u ti n b trong
vi c nâng cao ch t lư ng s n ph m, tuy nhiên theo C c Ch bi n nông lâm
s n, thì m c dù kim ng ch xu t kh u cà phê

nư c ta trong th i gian qua tăng

ch y u là nh giá cà phê th gi i tăng ch không ph i t s gia tăng ch t
lư ng c a s n ph m cà phê trong nư c.
ð kh c ph c tình tr ng đó, năm 2005 Vi t Nam đã ban hành tiêu
chu n cà phê xu t kh u TCVN 4913 – 2005 theo đó áp d ng phân lo i theo
cách tính l i đ phù h p v i cách phân lo i c a H i ñ ng Cà phê th gi i.
2.2.YÊU C U SINH THÁI C A CÂY CÀ PHÊ
Cà phê là cây công nghi p nhi t đ i có nh ng u c u sinh thái r t kh c
khe, n u hi u bi t khơng đ y đ v các đ c tính sinh thái c a t ng lo i cà phê
đ i v i t ng y u t khí h u, ñ t ñai khác nhau s ñ l i tác h i kéo dài trong
nhi u năm v sau [10].
Các tác gi Wilson (1985) [51]; Wrigley (1988) [52] và Raju (1993)
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13

[46] ñ u cho r ng ñ t ñai và khí h u là 2 y u t sinh thái quan tr ng c a ñ i
s ng cây cà phê.
2.2.1. Nhi t ñ
Nhi t ñ là y u t có nh hư ng mang tính h n ch đ n kh năng sinh
trư ng và phát tri n c a cây cà phê. Ph m vi thích h p v i nhi t ñ tùy thu c
vào t ng loài và t ng gi ng cà phê.
Cà phê chè u c u đi u ki n khí h u có ch đ tán r ng, mát, có đ
cao t 1.300 – 1.800 m so v i m t bi n. Cà phê chè có th sinh trư ng và phát
tri n

nhi t ñ t 5 oC – 30 oC, thích h p nh t nhi t đ t 15 oC – 24 oC;

Nhi t đ trên 30oC, q trình quang h p s ng ng [54]. K t qu nghiên c u
c a Altamann (1968) [37] cho r ng lá cà phê chè ngồi n ng

nhi t đ 20 oC

trong 1 giây ch quang h p ñư c kho ng 7 mol CO2 so v i cây tr ng khác là
15 – 25 mol CO2.
Khi nhi t ñ xu ng 5 oC cây b t ñ u gi m sinh trư ng và n u kéo dài s
gây thi t h i ñ n cây (Cannel, 1987) [39].
Cà phê v i u c u đi u ki n khí h u nóng m, mưa nhi u và đư c
phân rõ 2 mùa chính là mùa khơ và mùa mưa trong năm. ðây là y u t ñ c
bi t, t o nên tình tr ng thi u h t nư c, có quan h v i q trình phân hố
m m hoa.

ð kL k, nhi t đ bình qn t 23,3 oC – 23,5 oC, vào tháng 12

và tháng 1. Nhi t ñ th p nh t trong năm t 20 – 21oC, nhi t ñ cao nh t t
25 – 26 oC. Biên ñ nhi t ngày/ñêm trên 10 oC. ðây là y u t thu n l i cho
q trình tích lũy ch t khơ và t o các hương thơm c n thi t trong s n ph m cà
phê (Lê Ng c Báu, 1993) [2].
Nhi t ñ là y u t gi i h n khá quan tr ng ñ i v i cây cà phê (Nguy n
S Ngh , Tr n An Phong, Bùi Quang To n, Nguy n Võ Linh, 1996) [11],
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


René Coste, 1989 [14]. Cây cà phê v i là lo i kém ch u nóng nh t, trong đó
ch ng Robusta ch u nóng kém hơn c . Nhi t đ t i thích trung bình đ i v i cà
phê v i và cà phê mít là 22 – 26 oC; n u nhi t ñ ñ t t i 36 – 38 oC cà phê
non cháy khô. Nhi t đ t i thích cho h t cà phê n y m m là 28 – 30 oC, nhi t
đ t i thích cho hoa cà phê n (t 2 – 5 gi sáng) là 24 – 25 oC (Ph m Quang
Anh và c ng s – 1985) [1], [11]. Theo Phan Qu c S ng, 1987 [18] nhi t đ
thích h p nh t là 24 – 26 oC, nhi t ñ xu ng t i 0 oC làm thui cháy các ñ t
non, n u kéo dài làm cháy c lá già ñ c bi t là

nh ng vùng có xu t hi n

sương mu i. Gió rét và nóng đ u là nhưng b t l i ñ i v i sinh trư ng c a cây
cà phê.
2.2.2. Nư c
Sau nhi t ñ , nư c là y u t có tính ch t quy t ñ nh ñ n ñ i s ng cây cà
phê. Cà phê v i là lo i ch u h n kém nh t, địi h i lư ng mưa c năm t 1.500
– 2.000 mm, phân b tương ñ i ñ u trong năm, v i mùa khô ng n kho ng trên
dư i hai tháng có nh hư ng quy t ñ nh ñ n sinh trư ng, năng su t và kích
thư c và ph m ch t cà phê h t. ð kL k có lư ng mưa trung bình t 1.500 –
1.900 mm b o ñ m ñ

m cho cà phê sinh trư ng phát tri n t t. ð kL k có 2

mùa rõ r t (mùa khô và mùa mưa), t ng lư ng mưa c năm kho ng 1.700 –
1.800 mm. Mùa khơ kéo dài t đ u tháng 11 đ n h t tháng 4 và có lư ng mưa
chi m 10 – 12% t ng lư ng mưa c năm. K t qu nghiên c u c a Lê Ng c Báu
(1993) [2] cho bi t s phân chia 2 mùa rõ r t là y u t h t s c c n thi t ñ cây cà
phê phân hố m m hoa t i đa, t o ti n đ đ có năng su t cao. Các v cà phê
ñư c mùa b i thu thư ng trùng v i các năm có mùa khơ rõ r t, ti p theo là m t
mùa mưa nhi u làm cà phê sinh trư ng phát tri n m nh, phát tri n nhi u cành tơ,
ñ n v khơ cây phân hố m m hoa m nh, cho nhi u hoa qu (Nguy n Sĩ Ngh ,
1982) [10]. S phân b lư ng mưa gi a các tháng cịn nh hư ng rõ r t đ n kh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15


năng cho năng su t hơn so v i t ng lư ng mưa trong năm (Dean, 1939) [40] và
(Suerez de Castro, 1960) [47].
Mưa là y u t khí h u quan tr ng quy t ñ nh ñ n kh năng sinh trư ng,
phát tri n qu cà phê và t o năng su t cao.
Trong ñi u ki n khí h u

Bn Ma Thu t, đ t tư i l n ñ u cho cà phê

chè gi ng Catimor ch m hơn h n m t tháng so v i cà phê v i. Tư i như v y
không nh ng gây nh hư ng t i năng su t mà cịn làm cho kích thư c qu l n
hơn (Hoàng Thanh Ti m, 1990) [20].
Cây cà phê v i yêu c u lư ng mưa thích h p hàng năm t 1.200 –
2.500 mm, t i thích t 1.500 – 2.000 mm; ñ ng th i cà phê c n m t vài tháng
khơ h n đ cây ra hoa t p trung, ra hoa ñ ng ñ u, s lư ng phân hoá m m hoa
nhi u, chín t p trung và cho năng su t cao. Mùa mưa kéo dài, phân b ñ u
trong các tháng xen k v i mùa khơ ng n có tác d ng thúc ñ y cà phê sinh

trư ng dinh dư ng m nh và t o ñi u ki n cho cà phê sinh trư ng sinh th c
vào mùa khô sang năm, t p trung nh a v i t l C/N cao đ phân hố m m
hoa m nh và ra hoa ñ u qu nhi u. Do v y trong mùa khô cây cà phê c n
ñư c tư i nư c m i b o ñ m yêu c u sinh trư ng phát tri n.
Cây cà phê mít có kh năng ch u nhi t và h n t t nh t. Do ñ c ñi m này
mà cà phê mít thư ng đư c tr ng nh ng vùng khơng có kh năng tư i nư c.
2.2.3. ð
ð

m khơng khí
m khơng khí có nh hư ng đ n sinh trư ng phát tri n c a cây cà

phê vì nó có liên quan đ n vi c thốt hơi nư c c a cây. K t qu nghiên c u
c a Boyer (1969) [55] cho th y khi ño lư ng b c hơi nư c trên các vư n cà
phê ñã kín tán vào mùa khơ l nh là 75 mm/tháng và mùa mưa nóng là 150
mm/tháng.
ð

m khơng khí l n h n ch thoát bơi nư c c a lá và ngư c l i. ð

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………16


m t i thích cho cà phê sinh trư ng phát tri n là kho ng 70 – 90%, hoa cà phê
n t t trong ñi u ki n ñ
sáng [1]. ð

m ñ t 90 – 97%

kho ng th i gian t 2 – 5 gi

m quá th p c ng v i đi u ki n khơ h n, nhi t đ cao trong mùa

khơ s làm cho m m, n hoa b thui ch t, qu non b r ng.
Cây cà phê v i yêu c u ñ

m khơng khí kho ng t 70 – 90%.

Ngun, gió đơng b c làm cho đ

m khơng khí xu ng th p t

Tây

40 – 50%.

Trong th i kỳ đó, cây cà phê b nh hư ng không t t, lá non b khơ, cháy m t
ph n ho c tồn b lá. M t khác, đ

m khơng khí th p kéo theo thốt hơi

nư c c a cây nhanh và đ t b khơ ki t làm nh hư ng đ n kh năng cung c p
dinh dư ng và nư c cho cà phê.
2.2.4. Ánh sáng
Cây cà phê có ngu n g c vùng nhi t đ i nên có ph n ng ngày ng n.
Các vùng tr ng cà phê chính trên th gi i có th i gian chi u sáng t 10 gi 30
– 13 gi (g n chí tuy n) và 12 gi (g n xích ñ o). Trong ñi u ki n chi u sáng
l n hơn 14gi /ngày cây không ra hoa k t qu ñư c. Theo các k t qu nghiên
c u c a Piringer (1955) [45] v bi u hi n c a cây cà phê

th i kỳ cây con

ñ i v i quang chu kỳ thì cây cà phê thu c cây ngày ng n.
Cà phê là cây ưa bóng, ch u ánh sáng tán x . Ánh sáng tr c x làm cho
cây b kích thích ra hoa, n u khơng đư c đ u tư chăm sóc bón phân, tư i
nư c th t t t s b khô cành, khô qu làm suy y u vư n cây (Ph m Quang
Anh và c ng s , 1985) [1]. Ánh sáng tán x có tác d ng đi u hòa s ra hoa,
phù h p v i cơ ch quang h p t o thành và tích lũy ch t h u cơ có l i cho cây
cà phê. Cà phê v i là cây ch u ánh sáng tr c x y u, nh ng nơi ánh sáng tr c
x có cư ng đ m nh thì cây cà phê v i c n lư ng cây che bóng thích h p đ
đi u hịa ánh sáng, đi u hịa q trình quang h p c a vư n cây (Phan Qu c
S ng, 1987) [18]
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………17


Cây cà phê chè thích nghi v i ánh sáng tán x , có th tr ng ho c khơng
tr ng cây che bóng cho cây cà phê. N u có cây che bóng thì cây cà phê kh i
b ánh sáng m t tr i chi u tr c ti p, làm gi m nhi t ñ , ch ng đư c sương
mu i, gió l nh ban đêm và có th duy trì đ

m khơng khí. Ngồi ra, cây che

bóng cịn có tác d ng ch ng xói mịn, r a trơi, t o ra lư ng h u cơ l n, c i t o
lý tính đ t. Tuy nhiên, vi c tr ng cây che bóng có m t s h n ch là tranh
ch p môi trư ng s ng, tranh ch p nư c và dinh dư ng v i cây cà phê.
Nh ng k t qu nghiên c u cây cà phê c a Vi n KHKT Nông Lâm
nghi p Tây Nguyên cho th y mu n có năng su t cao ph i đi u ti t cây che
bóng h p lý ho c trong trư ng h p ñ u tư thâm canh cao có th lo i b cây
che bóng hồn tồn vì trong trư ng h p này, cây cà phê có kh năng t che
bóng l n nhau. Trong đi u ki n khí h u và đ t đai khơng thu n l i thì c n có

cây che bóng (Ph m Quang Anh, 1984) [1] và (Vasudera, 1981) [49].
K t qu ñi u tra c a Lê Ng c Báu (1997) [3] cho th y các vư n thâm
canh có năng su t cao
mơ di n tích t

ð kL k khơng có ho c có ít cây che bóng v i quy

0,5 – 1 ha cho năng su t cao đ t trung bình 4,5 t n tr lên.

Nh ng năm g n ñây qua kinh nghi m th c t và k t qu nghiên c u c a
nhi u tác gi ñã ch ng minh r ng cây cà phê có th tr ng ngồi n ng, khơng
c n cây che bóng đ ng th i chăm bón đ y đ , nh t là tăng cư ng bón phân,
nh v y đ t ñư c năng su t cao (Ph m Quang Anh và c ng s , 1985) [1],
(Phan Qu c S ng, 1987) [18].
2.2.5. Gió
Cây cà phê có ngu n g c t vùng r ng nhi t đ i nóng m, nên ưa khí
h u nóng m gió nh , các trư ng h p gió bão, gió nóng, gió rét... đ u gây h i
cho cây cà phê. Gió là y u t sinh thái quan tr ng ñ i v i vùng chuyên canh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………18