Tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong dạy học các tác phẩm thơ mới ở lớp 11, ban cơ bản, trung học phổ thông

Tn dng li th c
to trong dy hi  lp
n, trung hc ph 









i hc
Lu ThS.  (

)
: 60 14 10
ng dn: PGS.TS. 




o v: 2010


Abstract. ng h thn v ng li th
cy hu thc trng dy h
gin dng li th co trong dy hm
i. Thc nghim: soo, thc nghim
i chng.

Keywords. Ng ; Lp 11; y hc; Trung hc ph ; 
c


Content
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Do nhn thc tm quan trng ca mt nc trong thi nhp khu
vc t c ch i mi  
ng, quan niy hc.
B  u phi m Th ng
Phn: “dạy văn như cũ không có lợi cho đào tạo và không có lợi cho
dạy văn”i my hi ch  i mi  m
thc, ch i mi tri.
i bc l nhn ra ngm ng gii ni cm phc tp
cc cuc sng. Trong lch s u mc 
ln c o v , th 
ng, ch i va hc cm nhn, cn
c hiu thp nhi u d c
bii vc sinh.
Vi li th cng h tr ving
tc bng c n
c s cm th  cm th trc tip ca hi v
phm tr c bii.
 “Tận dụng lợi thế của phương pháp đọc
sáng tạo trong dạy học các tác phẩm Thơ mới, chương trình Ngữ văn 11, ban cơ bản, trung
học phổ thông”.
2. Lịch sử vấn đề
 t tn cc gi 
yu t c

     u v   ng d     i trong
  v 
u v vic tn dng li th cc
y hi trong  c ph
i mng di vng
dy cp vi th c
l
3. Mục đích nghiên cứu
Tn dng li th co trong dy hi
thu n, trung hc ph 
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tn dng li th co trong dy hc.
4.2. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu
 n, trung hc ph
 th m:
- Vu)
-  c T)
- n)
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- ng h thn v ng li th c
trong dy hi.
- u thc trng dy hn dng li th c
o trong dy hi
- Thc nghim: Soo, thc nghii chng.
6. Giả thuyết khoa học
Nu gii quyt tt vic tn dc li th co trong dy
hc hiu qu ty h
m
7. Phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
S dng ht kt hp vi chiu
thc t dy hi  Trung hc ph  th  lp 11.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- u tra, khng trong vic khc trng dy
hng Trung hc ph  th  lp 11.
- c nghim: Thc nghi  ng
minh hiu qu ca vic tn dng li th co trong dy h
phi, Ng 
8. Đóng góp của luận văn
- i my hu qu.
-  xut mng dy hp vi loi th thit thu qu i v
 
9. Cấu trúc của luận văn
n m u, kt lun nghu tham kho, ph lc, ni dung
a lu
ng li th trong dy h ti
c trng dy hn dng li th c
o trong dy hi
c nghim

Chƣơng 1: ĐỌC SÁNG TẠO VÀ NHỮNG LỢI THẾ TRONG DẠY HỌC THƠ TRỮ
TÌNH, THƠ MỚI
1.1. Các phƣơng pháp dạy học văn, phƣơng pháp đọc sáng tạo
1.1.1. Học sinh với môn Ngữ văn
Gi dt gi h thung
thoa h  gi c s 
a hc vng cao nhn tm
cn vi h hc sinh truyn tn vi cui thy phi
cc vng, va lay

ng ti t
1.1.2. Cách tiếp cận tác phẩm văn chương trong nhà trường
1.1.2.1. Các quan điểm tiếp cận các tác phẩm văn học trong nhà trường
Theo GS. Phan Trng Lun, trong cun Phương pháp dạy học văn, vi
u bii, chu ng t 
p c m
tip cn lch s ; m tip cn; m tip cn 
ng ca hc sinh.
   m c   m tip c       ng,
c rng, s kt hp khoa hc sinh; kt hp
ng b u t n s c dy hm
ng ph c hiu qu n.
1.1.2.2. Các phương pháp dạy học văn
Py hc trc
o [7, tr.19-27].
o ly hoc nhm “phát triển
được sự cảm thụ sâu sắc và tạo được sự cảm thụ trực tiếp của trò với tác phẩm văn học nghệ
thuật” [7, tr.19].
, ch yi h
 t chiy tri thc cc sinh n l
trong vic chic cm th c c
ng yu t mi ca
t. “Phương pháp này nhằm phát triển kĩ năng tự phân tích tác
phẩm, tự đánh giá về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm” [7, tr.25].
 nhp thu tri thc mi mt
ng hong c thuc nh t kt qu t
c
 a b          
i mc 1.1.3.
1.1.3. Phương pháp đọc sáng tạo

1.1.3.1. Đặc điểm của phương pháp đọc sáng tạo
c mht vc mdi




 ng tc c bo th
hi trong dy hng. Mm na c
ng dng cao cng tng l
tr ng  c i nghe. 
gn lin vi dy.
1.1.3.2. Yêu cầu của phương pháp đọc sáng tạo
Th nht, cc gin d   c c
ng cu c cm. Th 
m th lo  ng cm.
Th  hi tii vi nghe.
Nhu nn t  m bu quan
trt yu nht:
Mo cc gim ca  
phm. c cm. Ca
n chim c.
1.1.3.3. Các biện pháp đọc sáng tạo
c din cm  c c din cm th hin
 ngh thut cc ngh thuc
c din cm, th hin  c biu di,
c ngh thut th   h 
thay th c din ci tit ch t thi gian hp v
c ging mu qu.
1.2. Lợi thế của phƣơng pháp đọc sáng tạo trong tƣơng quan các phƣơng pháp dạy học
Ngữ văn khác

o d  hi c
y hc Ng c
o dc truyn cy cy s ng gia hc
sinh  m    p ca
m, cm nhm cng li th
c bihm tr 
1.3. Đọc sáng tạo và thơ, Thơ mới
1.3.1. Đặc trưng của thơ, Thơ mới
1.3.1.1. Đặc trưng của thơ
 trc tii tiu thuyt,
kch, truyn ngp truyn cm ci ng phi v p
ca hin thc ch  ch s king thi li th hin
a ch th  m, c
c th hi.
1.3.1.2. Đặc trưng của Thơ mới
                
T





1.3.2. Các tác phẩm Thơ mới trong chương trình Ngữ văn, trung học phổ thông
1.3.2.1. Về phân phối chương trình

-

  
- 
1.3.2.2. Các tác giả, tác phẩm tiêu biểu được chọn lựa vào chương trình dạy học Ngữ văn

u  
 k thut
t c kng
k thu      t trong nh     m ht sc
 m c v ngh c b
t th gi
m mt ln ci
via quy trong tng ch ci va t .
 Dic bii s n c
 theo k
c T - ng trinh




c. Huy Cn  Linh h 
 t sc trong phong 
m kt ha c i, gi
i  u bt
ng c s ci y  mt linh h 
1.3.2. Lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong dạy học các tác phẩm thơ trữ tình, Thơ
mới
ng cc cm th mm
 nm bc nm n tn cho
m thm c cm nhm,
 cm nhc nhng cung bc c.

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC THƠ MỚI VÀ GIẢI PHÁP TẬN DỤNG LỢI
THẾ CỦA PHƢƠNG PHÁP ĐỌC SÁNG TẠO TRONG DẠY HỌC THƠ MỚI
2.1. Đối tƣợng, tƣ liệu và quá trình điều tra, khảo sát thực trạng dạy học Thơ mới trong

trƣờng trung học phổ thông
u tra bng phiu hc sinh ti
ng Trung hc ph  nh Th, Qunh Ph    c ph 
Qunh Ph
V   u hi (xem ph lc) cho 3 lp 11A1,
11A4, 11A8 tng Trung hc ph nh Th, Qunh Phc
107 phiu.
V u hi (4 thng Trung
hc ph nh Th, Qunh Phng Trung hc
ph nh Phh) thu v  10 phiu.
Thi gian kh
2.2. Kết quả điều tra và phân tích kết quả điều tra về thực trạng dạy học Thơ mới trong
trƣờng trung học phổ thông
iu tra, thu v ri x c kt qu 
sau:
2.2.1. Kết quả điều tra từ phía học sinh
2.2.1.1. Các tác phẩm Thơ mới được học sinh yêu thích nhất
Trong s hi 60 
ph- i nm r
- c T (23  - Huy Cn (12 em). t s 
phi.
2.2.1.2. Mức độ tham gia của học sinh trong các tiết học Thơ mới


 tham gia ca ht hng (69,17%);
1,86% ht buc khi phi tham gia.
2.2.1.3. Tỉ lệ học sinh đọc trước các tác phẩm Thơ mới trước khi có tiết học về các tác phẩm
này
na s hc sinh (65.4%)  u tra cho bi    c  
phc khi ti lp. S hc chim s 

2.2.1.4. Mức độ được gọi đọc diễn cảm của học sinh trong tiết học văn
M c gc din cm  mc n nht (46.7%), m 
gi chim 35.6%, con s n.
2.2.1.5. Tỉ lệ học sinh tự nhận hiểu bài sau khi học các tác phẩm Thơ mới
Ni bn s 40/107 hc sinh chim 37.4% h
. Him nh p ca n thut cm
chim con s  c sinh chim 23.4% s hu tra.
 h cc hc m
ti 11.2%.
2.2.1.6. Kết quả bài trắc nghiệm đánh giá hiệu quả giảng dạy các tác phẩm Thơ mới
S ng hm 81.3%. S hi
p trung nhiu nht ti lS hm gii  lp 11
cao nht. Tng s hm gii ca 3 lm 11.2%. Hm
5-u nht, chim 41.1% tng s hu tra.
2.2.2. Kết quả điều tra từ phía giáo viên
u hng Trung
hc ph nh Th nh Phc v c 10 phiu,
ti c kt qu:
2.2.1.1. Thực trạng tổ chức hoạt động học tập cho học sinh trong các tiết học Thơ mới
80% tng s u tra  chc hong hc tp cho hc sinh.
ng s  chc ho dy hc theo kiu thy
c, t
2.2.2.2. Các yếu tố quan trọng để học sinh thích học các tác phẩm Thơ mới
100% s u cho ry hc c
u t quan trng nht khin ht dy v i. S
mn nng cm.
2.2.2.5. Biện pháp các thầy cô thường sử dụng khi giảng dạy các tác phẩm Thơ mới
 yu s dng m quen thuc khi ging dm
i  ch  ta
ng ku tra s d

ng dng cm th ngh thut. Ch 
di cm th.  thuc sc c
i.
2.2.2.4. Thứ tự ưu tiên sử dụng các phương pháp dạy học
    
 t dy h
 dc
 dng nhiu.
2.2.2.5. Các hình thức đọc mà giáo viên sử dụng trong các tiết học Thơ mới
Cu s dng mc thp nht c
c ngh thut chim t l c s dng
bao gc nhanh, c chc thu.
c din cm ch  dng trong s u tra chim t l 

2.2.3. Kết luận thực trạng


, hiu qu  dy hi  hc u tra
hc sinh m nh cm
i ca c m c rc r 
2.3. Phân tích nguyên nhân
Kinh tc ca Vit Nam trong nh
c bit trong vio nguc. Mn
cho hc d
c h      la tui trung hc ph   
nhii l  tip nhu hong trong cuc
si.
 c h c h ci khin
 p nh i v   c s          Mt
 yu dn ti hiu qu  dy h

 dng dy.  n
nhn thc tm quan trng ca vic o trong dy hi.
My h
mi mt chng minh rp v 
t ng d ng dy
c
2.4. Giải pháp tận dụng lợi thế của phƣơng pháp đọc sáng tạo trong dạy học Thơ mới
2.4.1. Tính cấp thiết của việc phải tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo
 mang li cho hm
nhn trc tim, c m, t  hi
c cc bii.
2.4.1.1. Tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong dạy học các tác phẩm Thơ mới
sẽ nâng cao hiệu quả dạy học các tác phẩm Thơ mới
2.4.1.2. Đáp ứng đòi hỏi của đặc trưng bộ môn
2.4.2. Những yêu cầu có tính nguyên tắc khi tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng
tạo trong dạy học Thơ mới
2.4.2.1. Hoạt động đọc phải gắn liền với phong cách các nhà thơ trong phong trào Thơ mới
2.4.2.2. Đọc giảng phải kết hợp với các hướng tiếp cận tác phẩm Thơ mới
2.4.2.3. Đọc bình phải kết hợp tái hiện hình tượng cho “vang nhạc sáng hình”
2.4.2.4. Đọc diễn cảm kết hợp với hoạt động liên môn
2.4.2.5. Đọc sáng tạo có vận động kết hợp tư duy logic với tư duy hình tượng, giọng đọc và
điệu bộ
2.4.3. Các biện pháp tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong dạy học các tác
phẩm Thơ mới
2.4.3.1. Đọc sáng tạo để giải mã thông tin nghệ thuật qua văn bản; tái hiện hình tượng, thâm
nhập vào thế giới tình cảm của tác phẩm
2.4.3.2. Đọc sáng tạo kết hợp với các phương pháp dạy học khác
2.4.3.3. Đọc sáng tạo có sử dụng công nghệ thông tin hoặc các phương tiện hỗ trợ khác
1. Xây dựng một thư viện tư liệu về Thơ mới
2. Xây dựng bài giảng điện tử trong dạy học các tác phẩm Thơ mới

2.4.4. Xây dựng quy trình giảng dạy các tác phẩm Thơ mới có tận dụng lợi thế của phương
pháp đọc sáng tạo
2.4.4.1. Quy trình chung cho bài học có tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong
dạy học các tác phẩm Thơ mới
- c 1: Chun b cc sinh
- c 2: Tio
- u qu cc dng
- o sau gi hc
2.4.4.2. Quy trình tận dụng lợi thế của phương pháp đọc sáng tạo trong dạy học bài “Đây
thôn Vĩ Dạ”
  c g       th cho vic tn dng li th ca
 o trong dy h hi
ng cc sinh dng bi
t        hin c th
tn dng li th cy h


.

Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
3.1. Mục đích thực nghiệm
Kt qu thc nghim s chn cc
 hn dng li th cng chng chng minh
 thi, hiu qu ca nhng bi cn.
3.2. Đối tƣợng và địa bàn thực nghiệm
ng ch tithc nghic sinh 2 l ti ng
trung hc ph nh Th, Qunh Ph
3.3. Nội dung thực nghiệm
y hc thc nghic T.
 tic nghi

-  nht: Son y hc truyn th dn
dng li th c dt
h, thuy d 
-  2: Son theo quy try hn dng li th c
t c sinh cn thc hi
 dng.
3.4. Phƣơng pháp tiến hành thực nghiệm
Sau khi soc nghii chng  
Nguyn Th y Ng a hai lp thc nghii ch
i va gi thc nghim
i chi v  d
thc nghing d
trong t  gic t hc tp ca h
dc ti  ng nh

Khi k gi i, nhn
m.
Sau gi hc, hc sinh 2 lu thc hin mc nghi
nhn thc, m t mc (xem ph lc 3).
3.5. Kết quả thực nghiệm
c nghii t d tm tra 3 mt m
bc 1, bc 3  c 2 lp. Chm 10: Loi git t 9- 10
m); Lo- m); Lo-m); Loi yu (3- m); Lo0-
m).
Qua kt qu ctrc nghi nhn thy, m c
kin thc ca hc sinh  lp thc nghii ch ch r
li chng, t l ht loi gi chim 53.2
t l  lp thc nghich ti gn 31.2%.  li chng, t l hc
   m tra xp loi t  m nhiu nht so v  c xp lo 
(42.2%)  lp thc nghim, t l ht loi gii li cao

nht vi 44,4%.
Ti      ng v i vi mt s hc sinh lp
11A5.
y, qua tht qu m trc nghing vc
u thy rng:
- Gi hc ha hc sinh.
- Hc sinh cm hi
-  , nhit vng c
- Chng gi hc ci thi.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
V gii quy sau:
- c mt h tht v vic tn dng li th cc
o di trong ging dy i trong
 c ph 
- ng thc, bi
gi thung ngh thut co kt
hp vi o kt hp v 
tin h tr.
- Tic nghi thi co
trong dy hi.
 c nghim, t s t
lu
ng trong tic c ph
nhn nho v ngh thung c
mi. Ch t c Vit Nam mc sang mt din m
i nhp ca h u v u c v mt th h, mt
thng dng ph  
hiu qu c ng b t tri, t c ti hc.
Th nht,  m, ch o cc th hit trong vic la

chng dng ph c so
vic kic thc hin
mu qung d th hic c mt th
h hic ht nhu ngh thut gim ni
ti 
t  mng, k hoch kim tra, ging dy do B  ban
i vi la tui hu
kin  vt ch ging dy hin ti c
Th ng cn tp huc hiy
h ra khi dy h chi ngo
c sinh hiu  mn rc r ct Nam hii.
V t hi, thi gian ging dp
  khi hic nhng dy h
ma h ng
y hng nhi dy.
ng cn to mu kin v  vt ch c hi
ng cng dy ht hiu qu cao.
Th  t tit dy hc hiu quc  
chun b kin thn dy hng c h tr nh,
 vic sot k tiy hy hc
s dng b  hic s mi mng dng
c hiu qu cao. Hin nay, mt s c, son gng
dy hc mc chng gi dy
mong mun. Nhi nhn gi ging nhiu
, hc sinh ch  n khi
hc kin thc. Nhii ngi, ng
u thao thao thuyn hc sinh bun ng. V 
ging di vc h hc sinh vm
c nht v ng, ngh thut c ng th
c cm th  n s c ga

   dung h i th t phong
ng dy hiu qu.
Th c sinh th 
phi t lc chi ng dn cc sinh cng c
hc t t vin nay, nhiu h
c t 
n tc b 
 bt cn, ch nu
c ngung cho vic hc b c sinh
cho rng, tt c i thn bic sinh
nh c nh
b y ra gay g
   ng kin mt gi h      u) ti mt
ng   n gic sinh  n nhau tin
v cu  u, hc sinh truyng dn ca m 
nh n thoi. Nhng n tho
tm nhau l  xy ra nhng xung
i quyt.
i vi vic tn di th co:
Po bng vic t cht  ng
ca nhiu hon hc sinh h
ng cc dy hi. Thi
dy hi ki  tham kh
m n chc c
c dng li  
c tin ging dng, b p v
m trc tip t ho c
th hing cho h hc sinh thc hin ch 
phng hoc c.
S kt ho vy h

 c sc mnh tng hp cu qu hc tng
ging dy.
o cn phc hi sinh sau  p ngay t   c
ta. Lch s ng minh, ch khi bia h
mt li th c dng li   b cht
dn chy hm,
p v  t.



References

1. Vũ Tuấn Anh. Văn học Việt Nam hiện đại – nhận thức và thẩm định, t bn Khoa
hi, 2001.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo – Nhóm tác giả. Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn,
t bc, 2006.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo – Nhóm tác giả. Đổi mới giờ học tác phẩm văn chương ở trường
trung học phổ thông, t bc, 1999.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ngữ văn 11, tập 2, t bc, 2007.
5. Nguyễn Ngọc Bích. Tâm lí học nhân cách, t bc, 1998.
6. Lê Thị Bừng (và Nguyễn Thị Vân Hƣơng). Những điều kì diệu về tâm lí con người, 
xut bi hm, 2005.
7. Nguyễn Viết Chữ. Phương pháp dạy học tác phẩm văn chương trong nhà trường, 
xut bc Vit Nam, 2009.
8. Đỗ Minh Cƣơng (và Nguyễn Thị Doan). Phát triển nguồn nhân lực giáo dục học đại học
Việt Nam, t b quc gia, 2001.
9. Phan Cự Đệ. Tuyển tập, tập 1, t bc, 2000.
10. Phan Cự Đệ (và Nguyễn Toàn Thắng). Hàn Mặc Tử về tác gia tác phẩm, t bn
Gic, 2003.
11. Hà Minh Đức (chủ biên). Lí luận văn học, t bc, 2003.

12. Nguyễn Thúy Hồng. Đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn của học sinh
THCS, THPT, t bc, 2007.
13. Đỗ Đức Hiểu. Đổi mới phê bình văn học, xut bn Khoa hi, 1993.
14. Lê Đình Kỵ. Thơ mới những bước thăng trầm, t b H 
1989.
15. Mã Giang Lân. Tổng tập văn học Việt Nam, tập 24, t bn Khoa hi,
1997.
16. Mã Giang Lân. Thơ hình thành và tiếp nhận, t bi hc Qui,
2004.
17. Phan Trọng Luận. Phương pháp dạy học văn, tập 1, t bi hm,
2008.
18. Luật Giáo dục Việt nam
19. Lữ Huy Nguyên. Xuân Diệu thơ và đời, t bc, 2004.
20. Vũ Quần Phƣơng. Thơ với lời bình, t bc, 2005.
21. Chu Văn Sơn. Ba đỉnh cao Thơ mới, t bc, 2003.
22. Trần Đình Sử. Lý luận phê bình văn học, t bn H
23. Hoài Thanh – Hoài Chân. Thi nhân Việt Nam, t bc, 2005.
24. Lƣu Khánh Thơ. Xuân Diệu về tác gia và tác phẩm, t bc, 2005.
25. Nguyễn Thanh Tú. Đọc Giọng điệu trong thơ trữ tình, i tr, s

26. Trần Anh Tuấn. Tập bài giảng Giáo dục học đại cương, 2006.
27. Jacques Delor. Báo cáo chủ tịch Ủy ban quốc tế về giáo dục cho thế kỉ XXI, UNESCO,
1996.
28. Jonh. W. Santrock. Tìm hiểu thế giới tâm lí của tuổi vị thành niên, t bn Ph n,
2004.