NHỮNG NGUYÊN lý cơ bản của CHỦ NGHĨA mác LÊNIN 2

TRƯỜNG ĐH DUY TÂN
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

BÀI TIỂU LUẬN
MƠN HỌC: NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁCLÊNIN 2

ĐỀ TÀI: Tìm hiểu về chiến lược “Vành đai và con đường” của trung quốc và ảnh
hưởng của nó đến q trình tồn cầu hóa

GVHD

:

Đồn Thị Cẩm Vân

LỚP

:

PHI 162 L

Đà Nẵng, ngày 27 tháng 3 năm 2021


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

DANH SÁCH VÀ THÔNG TIN THÀNH VIÊN TRONG NHÓM:
Họ và tên
Trần Đại Quý

Nguyễn Trường An
Nguyễn Lê Hồng Vân
Phan Thị Thanh Thảo
Nguyễn Quang Huy
Đào Thị Phương Thảo

Mã số sinh viên
24211212730
24211702373
24207103679
24207202458
24217102149
24207204544

BẢNG PHÂN CHIA CƠNG VIỆC:
Cơng việc
Lời mở đầu
1.1 Sơ lược Vành đai và con đường của
Trung Quốc
1.2 Cấu trúc của Vành đai và con đường
1.3 Mối quan hệ giữa Vành đai và con
đường
1.4 Cốt lõi của Vành đai và con đường
1.5 Những mục tiêu của Vành đai và con
đường
1.6 Những điểm tích cực
1.7 Những điểm tiêu cực
1.8 Những tác động
2.1 Trật tự toàn cầu mới
2.2 Vi phạm trật tự toàn cầu để cho vui

và thu lợi
2.3 Mặt trái của kháng chiến vành đai và
con đường
Kết luận

Người thực hiện
Quý
Quý,Thảo
Quý, Thảo
Thảo, Vân
Thảo, Vân
Vân, An
An, P.Thảo
An, P.Thảo
P.Thảo, Huy
Huy, An
Thảo, P.Thảo
Huy, Vân
Cả nhóm

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
CHƯƠNG I : CHIẾN LƯỢC ’’VANH DAI VA CON DƯỜNG’’ CỦA TRUNG
QUỐC........................................................................................................................... 2
1.1 Sơ lược ‘’ Vành đai và Con đường ‘’.......................................................................2
1.2 Cấu trúc của Vành đai và Con đường.......................................................................3


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

1.3 Mối quan hệ giữa Vành đai và Con đường...............................................................4
1.4 Cốt lõi của Vành đai và Con đường.........................................................................5
1.5 Những mục tiêu của Vành đai và Con đường.........................................................6
1.5.1 Mục tiêu kinh tế...................................................................................................6
1.5.2 Mục tiêu chính trị.................................................................................................7
1.5.3 Mục tiêu ngoại giao..............................................................................................8
1.5.4 Mục tiêu đối nội...................................................................................................8
1.6 Những điểm tích cực................................................................................................9
1.7 Những điểm tiêu cực.............................................................................................11
1.7.1 Nợ và tính bền vững............................................................................................11
1.7.2 Tính minh bạch và sự tham gia của nước ngoài..................................................12
1.7.3 Tham nhũng.......................................................................................................13
1.7.4 Địa chính trị và sự quản trị tồn cầu....................................................................14
1.8 Những tác động......................................................................................................15
CHƯƠNG II : TÁC ĐỘNG CỦA CHIẾN LƯỢC “VÀNH ĐAI VÀ CON
ĐƯỜNG” CỦA TRUNG QUỐC ĐẾN QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG ẢNH HƯỞNG
CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN TRÊN PHẠM VI TỒN CẦU.................................18
2.1 Trật tự tồn cầu mới...............................................................................................18
2.2 Vi phạm trật tự toàn cầu để “cho vui và thu lợi”....................................................19
2.3 Mặt trái của kháng chiến vành đai và con đường...................................................20
KẾT LUẬN.................................................................................................................. 22


LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời kì sau đại dịch Covid hiện nay với tổng ca nhiễm đã hơn 100
triệu người và hơn 2 triệu người chết trên toàn thế giới đã cho chúng ta thấy
khơng chỉ có những mất mát đau thương mà cịn đã khiến tồn bộ nền kinh tế
trên thế giới lao vào trạng thái tê liệt. May mắn thay, dưới sự lãnh đạo của Đảng

Cộng Sản Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Bộ y tế thì chúng ta đã giải được bài
tốn khó mang tên Covid19 này. Nhưng đã có một số quốc gia rơi vào nợ nần
chồng chất vì thiệt hại kinh tế đã khiến triển vọng phát triển ngày càng tăm tối.
Sri-Lanka đã trở thành “Một điển hình” cho “ngoại giao bẫy nợ” của Trung
Quốc. Kế hoạch của Trung Quốc là xây dựng cảng biển nước sâu, sân bay, sân
vận động thể thao, trung tâm hội nghị và hệ thống đường bộ ở Hambantota. Và
bây giờ Sri Lanka đã vỡ nợ và giờ đây, Trung Quốc đã chiếm đến 77% cổ phần
của dự án trong thời gian 99 năm.
Cuộc chiến Mỹ Trung diễn ra vào tháng 12 năm 2019 vừa rồi cũng là
một lời cảnh báo của Mỹ dành cho Trung Quốc khi nước này ngày càng bành
chướng khi vạch ra những ‘’Vành đai và con đường’’ của khu vực Thái Bình
Dương và Ấn Độ Dương góp phần làm giảm sự ảnh hưởng và bành chướng của
Trung Quốc trên khu vực này.
Bài tiểu luận này sẽ giúp bạn hiểu thêm về chiến lược ‘’Vành đai và con
đường ‘’ của Trung Quốc vạch ra nhằm thống trị thế giới.
Bài tiểu luận được trình bày bởi nhóm sinh viên Duy Tân.

1


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

CHƯƠNG I : CHIẾN LƯỢC ’’VANH DAI VA CON DƯỜNG’’ CỦA
TRUNG QUỐC
1.1 Sơ lược ‘’ Vành đai và Con đường ‘’
Theo bách khoa toàn thư mở Wikipedia, Vành đai và Con đường là phiên
bản rút gọn của phiên bản đầu có tên: Một Vành đai - Một Con đường, âm Hán
Việt là Nhất đới nhất lộ, được công bố bởi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận bình

trong các kế hoạch trước đó, tiếng Trung là 一一一一; bính âm: Yídài yílù..., tiếng
Anh là One Belt One Road. Sau đổi tên chính thức thành Sáng kiến Vành đai và
Con đường, tiếng Anh điều chỉnh lại là Belt and Road Initiative (BRI). Từ đó tên
này được sử dụng chính thức cho đến nay. Vành đai và Con đường là tên rút gọn
của tên đầy đủ: Vành đai kinh tế con đường tơ lụa (Vành đai) và Con đường tơ
lụa trên biển thế kỷ XXI (Con đường). Điều thú vị là, mỗi vế đều có từ Tơ lụa,
từ tơ lụa được lặp lại và nhấn mạnh ở cả hai vế, vế “Đai” và cả vế “Đường”. Vế
trên, điểm nhấn là con đường tơ lụa - kinh tế, Trung Quốc muốn nhấn mạnh và
định hướng thế giới về góc độ kinh tế của con đường, thúc đẩy phát triển kinh tế
khu vực phía Tây kém phát triển so với phía Đơng của Trung Quốc, tạo ra thế
cân bằng Đông- Tây. Vế dưới, “Con đường tơ lụa trên biển thế kỷ XXI”, không
nhấn về góc độ kinh tế của con đường, mà nhấn về thuật ngữ “biển”, con đường
biển, lối ra biển, nhấn về khía cạnh địa chính trị biển nhưng viết cụ thể là biển
thế kỷ XXI, như vậy nó khác với biển trước thế kỷ XXI. Từ tơ lụa hiện diện cả
hai vế của Vành đai và Con đường. Tuy nhiên, thú vị là, trong thực tiễn triển
khai, khơng có tơ lụa theo nghĩa đen của nó được chuyển vận, bn bán trên cả
hai loại hình đường này. Thay vào đó là con đường sắt, đường bộ, đường ống...
thay vì thuyền bn tơ lụa là những tàu ngầm, tàu chiến, tàu thuyền bn bán
hàng hóa... Từ tơ lụa ở Vành đai và Con đường thực chất được khôi phục từ con
đường tơ lụa đan xen giữa huyền thoại và lịch sử trong sử Trung Quốc. Bản thân
danh xưng con đường tơ lụa lại do học giả người Đức mới đặt ra ở thế kỷ XIX,
ông đặt tên cho con đường trên bộ bn bán sản phẩm chính là tơ lụa, khởi đi từ


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Tây An, Trung Quốc đến nước Ý, khởi phát thời nhà Hán và hưng thịnh nhà
Đường. Còn con đường tơ lụa trên Biển được phục hưng từ con đường trên biển,

do Trịnh Hòa “thất há Nam Dương” (bẩy lần dong thuyền xuống phía Nam thời
nhà Minh, Trung Quốc). Làm sống dậy thuật ngữ tơ lụa trong Vành đai và Con
đường, một mặt phản ánh khát vọng thực hiện, phục hưng giấc mộng mà cha
ông người Trung Quốc đã làm hưng thịnh Trung Quốc thời Hán Đường, mở ra
giao lưu buôn bán giữa Trung Quốc với thế giới từ rất sớm nhưng sau đó đứt
đoạn. Và một lần nữa muốn khôi phục con đường biển, chiếm lĩnh, làm chủ biển
của Trung Quốc thế kỷ XXI.

1.2 Cấu trúc của Vành đai và Con đường
Xét về cấu trúc, Vành đai và Con đường như tên gọi của nó gồm có 2 cấu
kiện chính là Vành đai và thứ 2 là Con đường. Trong thực tế, còn cấu kiện ẩn
nhưng rất quan trọng, thậm chí nó là cấu kiện linh hồn của Vành đai và Con
đường, là con đường thông tin. Như vậy, thực chất cấu trúc của Vành đai và Con
đường gồm: cấu trúc đường mặt đất, cấu trúc đường mặt nước (biển) và cấu trúc
không gian (đường thông tin). Cấu trúc này là một cấu trúc 3 chiều nhưng lại
liên kết nền tảng với nhau, được hình dung là ba mũi đường đi ra thế giới của


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Trung Quốc, về mặt cơ học hình thức và trên thực tế có thể là cả ba đều là con
đường hai chiều, có đi và có về nhưng thực chất là con đường mũi tên một
chiều, mũi tên Trung Quốc đi ra ngồi, tìm kiếm trị trường xuất khẩu, tiêu thụ
sản phẩm dư thừa, tạo ảnh hưởng, tìm kiếm đồng minh lệ thuộc vào mình và
từng bước khống chế, tạo ra một chuỗi các nước chịu ảnh hưởng và đi theo
Trung Quốc, từng bước tạo lập trật tự thế giới mới do Trung Quốc dẫn dắt và
thiết lập luật chơi.
Vành đai nghĩa là một đai, một dải, một trục lớn, trục chính, trục tâm khởi

đi từ Trung Quốc, gồm nhiều nhánh đường bộ, đường sắt cao tốc, đường ống...
kết nối Trung Quốc với Châu Âu và các nước Nam Á, Đơng Nam Á. Vì lý do
này cái tên Một Vành đai không bao trùm hết được thực tế triển khai, nó là Đa
Vành đai, bỏ chữ Một cịn Vành đai có tính khái qt hơn. Trong Vành đai có
nhiều nhánh, trọng tâm đầu mối ln là Trung Quốc và từ Trung Quốc. Điều này
cho thấy tính trung tâm của Trung Quốc ở Vành đai Con đường, thực chất là
tuyến điểm hay tiếp điểm kết nối Trung Quốc từ phía biển, đi qua nhiều điểm
nối Trung Quốc với các nước Đông Nam Á, Nam Á, Ấn Độ, Iran và châu Âu,
châu Phi. Cịn con đường thơng tin, trọng tâm là 5G của Trung Quốc, kết nối
Trung Quốc với toàn thế giới mạng không dây tốc độ cao nhất thế giới hiện nay.
1.3 Mối quan hệ giữa Vành đai và Con đường
Vậy sự giống nhau, khác nhau và mối liên hệ giữa Vành đai và Con đường
là gì? Về giống nhau, Vành đai và Con đường là hai cánh của một kế hoạch
hành động của Trung Quốc nhằm thực hiện mục tiêu chấn hưng Trung Quốc,
thực hiện Giấc mộng Trung Hoa như Tập Cận Bình đã phát biểu. Mặt khác, về
bản chất, Vành đai và Con đường đều lấy Trung Quốc làm trung tâm và từ Trung
Quốc khởi đi.
Mặt khác, giữa Vành đai và Con đường cũng có những sự khác nhau. Vành
đai là con đường bộ. Con đường là con đường biển. Vành đai đưa Trung Quốc
gắn kết hơn nữa, hiện diện cụ thể hơn ở Trung Đông, châu Âu, Nga... trên đất


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

liền và cũng kéo châu Âu, Trung Đông, Nga... xích lại gần hơn Trung Quốc hơn
bằng đường bộ, lõi của nó là khơi phục con đường tơ lụa cổ. Con đường giúp
Trung Quốc gắn kết chặt chẽ hơn, xác lập cụ thể hơn, bằng hình hài tuyến điểm
trên biển với các nước Đông Nam Á, Nam Á, Trung Đông, châu Âu và châu Phi

bằng đường biển và ngược lại, cũng xác lập mối liên hệ giữa các khu vực và
quốc gia này vào một khối cộng đồng chung vận mệnh Con đường biển. Vành
đai giúp Trung Quốc phát triển phía Tây (kém phát triển), Con đường giúp
Trung Quốc tiếp tục phát triển phía Đơng (đã phát triển). Con đường mà lõi là
con đường tơ lụa phía Tây đã từng lừng danh, tức Trung Quốc đã thành công
trong giao lưu đường bộ với thế giới từ rất sớm. Ngược lại, Trung Quốc chưa
thành công trong phát triển và chinh phục đường biển để phát triển thành đế chế
biển, vươn ra, ảnh hưởng lên thế giới bằng đường biển. Vì thế, Trung Quốc đặt
tên cho con đường này là con đường tơ lụa trên biển, nhưng biển thế kỷ XXI,
tức Trung Quốc sẽ lặp lại kỳ tích con đường tơ lụa trên bộ, nay thực hiện nó ở
trên biển, thế kỷ XXI này, vì các thế kỷ trước Trung Quốc đã lỡ hẹn cuộc chơi
trên biển.
1.4 Cốt lõi của Vành đai và Con đường
Cốt lõi của Vành đai là các dự án cơ sở hạ tầng giữa Trung Quốc và các
nước tham gia. Trong dự án cơ sở hạ tầng này, nổi bật và trọng tâm là: xây dựng
các tuyến đường sắt cao tốc, tuyến đường bộ cao tốc, các đập thủy điện, các
đường ống dẫn khí, dẫn dầu và khí ga và các cảng, bãi, kho vận cùng với đó là
các trung tâm chuyển giao, các thành phố mọc lên, các trung tâm thương mại,
giải trí... và ăn theo với sự hình thành chuỗi cơ sở hạ tầng này.
Cốt lõi của Con đường là các dự án xây dựng các tuyến, các điểm trên biển,
cảng biển, sân bay, kho bãi ở cảng biển. Mục tiêu của nó là kết nối các cảng biển
phía Nam Trung Quốc, lấy Phúc Kiến, Quảng Đông làm đầu mối đi ra biển của
Trung Quốc. Mặt khác, từ các cảng biển, kho bãi này kết nối với các nhánh, các
tuyến của con đường trên bộ, tạo thành mạng lưới kết nối giữa Trung Quốc với


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

các nước và giữa các nước với nhau bằng cả con đường trên bộ, trên biển và liên
thông giữa chúng với nhau, hình thành chuỗi mối giao lưu, trạm trung chuyển và
liên thông về cơ sở hạ tầng giữa Trung Quốc với châu Âu, Đông Nam Á, Nam
Á, Ấn Độ, Iran... và châu Phi.
Cốt lõi của 5G, công ty chủ lực là Hoa Vi là sự xây dựng nền tảng cơ sở hạ
tầng mạng không dây tốc độ cao gọi tắt là 5G, các trụ, cột phát sóng 5G triển
khai trên tồn thế giới. 5G đã được chính thức triển khai toàn Trung Quốc năm
2019. Trung Quốc đã triển khai xây dựng cột thu phát 5G với số lượng vượt trội
hơn Mỹ trên toàn thế giới.
Như vậy trọng tâm lõi của nó là cơ sở hạ tầng, nhưng là nền tảng hạ tầng cơ
sở chất lượng cao, mang tính mũi nhọn mà thế giới đang rất cần. Những nước ở
khu vực Đông Nam Á, châu Phi, Trung Đông... đang rất cần nguồn cơ sở hạ tầng
chất lượng cao đặc biệt là đường giao thông cao tốc, đường sắt cao tốc, bến
cảng... Đặc biệt, những nước phát triển như Anh, Đức, Pháp, Ý, Nga, thậm chí
cả Mỹ... cũng đang rất cần mạng 5G của Trung Quốc. Rõ ràng, Trung Quốc đã
đi trúng vào những yếu tố thiết yếu về cơ sở hạ tầng mà toàn thế giới đang cần,
Trung Quốc đã đi trước một bước so với thế giới ở các lĩnh vực này.
1.5 Những mục tiêu của Vành đai và Con đường
1.5.1 Mục tiêu kinh tế
Vành đai và Con đường khơng phải là một khẩu hiệu chính trị mà nó là
một kế hoạch hành động. Phó Thủ tướng Trung Quốc Vương Kỳ Sơn trong Hội
nghị Kinh tế thế giới thường niên đã nói rằng, việc tăng trưởng chậm của Trung
Quốc khơng phải là sự suy thối của Trung Quốc mà phải hiểu rằng, Trung Quốc
đang thay đổi cơ cấu nền kinh tế, kết thúc thời đại giá rẻ và bước vào giai đoạn
mới, hướng tới mục tiêu mũi nhọn và các trọng điểm chất lượng cao, để đưa
Trung Quốc tiến đến mục tiêu hiện đại hóa đất nước. Vành đai và Con đường ra
đời ở khúc cua, bước chuyển này của cơ cấu kinh tế Trung Quốc.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Tại sao vậy? Bởi lẽ, Vành đai và Con đường, sẽ giúp nền kinh tế Trung
Quốc, trong đó những lĩnh vực trọng điểm như giao thông, cơ sở hạ tầng, nền
tảng cơng nghệ, đóng tàu, sắt, thép, kho, bến cảng, sản xuất thiết bị viễn thông,
điện tử, thương mại điện tử... và các chuỗi cung ứng theo cùng với nó, vốn đã
tương đối bão hịa trong nước, hoặc đã phát triển cao trong nước, sẽ được
chuyển giao sang các nước kém phát triển hơn, như đường sắt cao tốc, đường
giao thông, sắt, thép, công nghệ nhà máy điện, nhiệt điện, thủy điện, thương mại
điện tử, thanh toán trực tuyến, thiết bị viễn thông điện tử, 5G... sẽ được chuyển
giao sang các nước ngồi Trung Quốc thơng qua Vành đai và Con đường.
Ngược lại, qua Vành đai và Con đường, Trung Quốc sẽ có cơ hội nhập về nước
nguồn năng lượng, các loại đất hiếm, đá quý, nguồn năng lượng chiến lược, các
loại hình cơng nghệ chất lượng cao để nâng cấp nền kinh tế, đồng thời từ đó giải
phóng nguồn nhân lực dư thừa, tiếp tục đổi mới năng lực cơng nghệ, năng lực
sáng tạo, tạo ra vịng tuần hoàn giúp kinh tế Trung Quốc tiếp tục đà tăng trưởng,
tăng trưởng cao và tăng trưởng bền vững, vươn lên tầm cao mới như Phó Thủ
tướng Vương Kỳ Sơn đã nói. Đồng thời, thị trường tiêu thụ hàng hóa Trung
Quốc sẽ được chuyển qua các thành phố, đất nước mà Vành đai và Con đường
đi qua, tạo ra một cộng đồng Vành đai và Con đường, như Trung Quốc gọi là
cộng đồng vận mệnh chung không ngừng rộng mở(10). Điều này tiếp tục giúp
kinh tế Trung Quốc tăng trưởng, vươn lên cạnh tranh và vượt lên kinh tế Mỹ như
mục tiêu mà Vành đai và Con đường kỳ vọng từ lĩnh vực kinh tế.
1.5.2 Mục tiêu chính trị
Sau nhiều năm thực hiện phương châm kiên nhẫn ẩn mình chờ thời, tức là
mục tiêu chính trị chịu sự dẫn dắt của Mỹ, nằm trong thế giới do Mỹ tạo ra,
Trung Quốc muốn chuyển sang giai đoạn dẫn dắt và kiểm soát Mỹ và thế giới.
Vành đai và Con đường, trọng tâm là 5G, hướng đến hai mục tiêu chính trị rõ
ràng. Một là, quy tụ các nước quanh Vành đai và Con đường Trung Quốc cho

vay, lôi kéo và dẫn dắt các nước có lợi từ vành đai và con đường, từng bước chia


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

rẽ châu Âu, bao vây Ấn Độ cả đường biển và đường bộ thông qua án ngữ tại
cảng chiến lược Srilanka và Pakistan, từng bước mở rộng, kiểm sốt đường biển
để cơ lập Nhật Bản, kiểm sốt khu vực Trung Đông và châu Phi. Hai là, tiến đến
cô lập Mỹ, làm suy yếu NATO, kiểm soát châu Âu và Mỹ bằng 5G, từng bước
chiếm lĩnh vị trí dẫn dắt thế giới.
1.5.3 Mục tiêu ngoại giao
Vành đai và Con đường là trọng điểm ngoại giao của Trung Quốc thế kỷ
XXI, Trung Quốc tuyên bố, thế kỷ XXI bắt đầu với Vành đai và Con đường(11).
Muốn hiểu vị trí của ngoại giao ở Vành đai và Con đường, chỉ cần nhớ lại
phương châm ngoại giao của Trung Quốc trước đây là: Thao quang dưỡng hối
(giấu mình chờ thời). Ngược lại, Vành đai và Con đường, là sự tuyên bố, chấm
dứt thời kỳ ẩn mình chờ thời, tháo vịng kim cơ, hóa giải thần chú, thay vào đó
chuyển từ ẩn mình chờ thời sang thời kỳ ngoại giao trỗi dậy và dẫn dắt.
Sự thay đổi chiến lược ngoại giao, đánh dấu sự chuyển mình của Trung
Quốc, trỗi dậy, dẫn dắt, tạo ảnh hưởng, kiểm soát thế giới thế kỷ XXI là mục
tiêu ngoại giao được tuyên bố rõ ràng trong Vành đai và Con đường.
1.5.4 Mục tiêu đối nội
Trong 30 năm qua, Trung Quốc đã cơ bản đạt mục tiêu xây dựng xã hội khá
giả. Để tạo cơ sở vững chắc cho sự lãnh đạo tuyệt đối, duy nhất của mình, Trung
Quốc cần tiếp tục cam kết mang lại nền kinh tế tăng trưởng 2 con số cho người
dân của mình. Vành đai và Con đường với vịng tuần hồn kinh tế được nâng
cấp sàng lọc có lợi cho Trung Quốc, giúp kinh tế Trung Quốc tăng trưởng mạnh,
có nền tảng hơn, sẽ là cam kết vững chắc nhất cho người dân Trung Quốc, bảo

đảm sự lãnh đạo, tính chính danh của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Làm được
điều này, Trung Quốc sẽ giải quyết tốt vấn đề đối nội của mình với 1,4 tỷ dân
trong nước. Tuy nhiên, đến thời điểm này, mục tiêu này rất khó đạt, vì những tai
họa liên tiếp làm đứt gãy những cấu kiện cơ bản của nền kinh tế Trung Quốc. Đó


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

là, chiến tranh thương mại với Mỹ, biểu tình chống đối ở Hồng Kơng và gần đây
là đại dịch COVID-19.
Tất cả những mục tiêu trên nếu thành công, sẽ tương hỗ và giúp Trung
Quốc thành công mục tiêu tối hậu là 2049 kỷ niệm 100 năm thành lập nước
Cộng hịa Nhân dân Trung Hoa, Trung Quốc sẽ hồn thành giấc mộng Trung
Hoa, trở lại vai trò dẫn dắt và bá chủ thế giới. Mục tiêu này đặt cược vào Vành
đai và Con đường. Như vậy, sự thăng hay trầm của Vành đai và Con đường sẽ
báo hiệu về sức khỏe của Trung Quốc. Vì vậy, từ một khía cạnh nào đó, nghiên
cứu Trung Quốc thế kỷ XXI trọng tâm là nghiên cứu Vành đai và Con đường.
Và nghiên cứu Vành đai và Con đường là nghiên cứu Trung Quốc thế kỷ XXI.
1.6 Những điểm tích cực
Nhiều nhà quan sát mơ tả BRI chỉ là một mánh khóe địa chính trị của
Trung Quốc nhằm thống trị thế giới, hay là biểu hiện của chính sách “kinh tế
trục lợi”, theo cách nói của cựu Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson. Tuy nhiên, thực
tế là sáng kiến này khơng hồn tồn xung đột với lợi ích của Mỹ, và trong một
số trường hợp thậm chí cịn có thể hỗ trợ cho những lợi ích đó.
Việc đầu tư cơ sở hạ tầng hay thúc đẩy sự kết nối toàn cầu ở các nước đang
phát triển vốn chẳng có gì sai. Quả thật, Mỹ có lợi khi ủng hộ cả hai mục tiêu
này. Nếu muốn hình thành một phản ứng cố kết đối với BRI thì Washington phải
thừa nhận những lĩnh vực mà ở đó sáng kiến này có thể phù hợp với lợi ích của

Mỹ.
Mỹ cũng phải thừa nhận rằng BRI nổi lên nhanh chóng như vậy khơng chỉ
vì sáng kiến này là một ưu tiên đối với Tập Cận Bình, mà cịn vì nhu cầu thực sự
đối với những gì Trung Quốc mang lại là thật. Theo Ngân hàng phát triển châu
Á, đến năm 2030, chỉ riêng châu Á đã cần tới 26.000 tỷ USD cho đầu tư cơ sở
hạ tầng nhằm duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại. Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế, tại
các khu vực khác của BRI, như Mỹ Latinh và châu Phi, thiếu cơ sở hạ tầng
tương xứng là một trong những rào cản lớn nhất đối với tăng trưởng và phát


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

triển. Khi xét tới quy mô của nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng trên thế giới, BRI
chỉ như muối bỏ bể; tuy vậy, quy mô của nó vẫn áp đảo những gì các nước khác
đang làm nhằm giải quyết thách thức này.
Thông qua BRI, Trung Quốc đã áp dụng cách tiếp cận toàn diện đối với sự
phát triển và can dự, với việc đã có nhiều quốc gia tham gia sáng kiến này.
Chẳng hạn, Hội đồng học bổng chính phủ Trung Quốc đã mở ra các chương
trình học bổng và trợ cấp mới dành cho các học giả trẻ đến từ các quốc gia thuộc
BRI. Những chương trình này hỗ trợ sinh viên tham gia các chương trình đào
tạo đại học, sau đại học và ngơn ngữ tại các trường đại học hàng đầu của Trung
Quốc. Từ khi BRI được triển khai, số lượng sinh viên Pakistan ở Trung Quốc đã
tăng từ 5.000 trong năm 2013 lên 22.000 vào năm 2018. Trong Diễn đàn hợp tác
Trung Quốc-châu Phi năm nay, Bắc Kinh đã tăng mức đầu tư dành cho đào tạo
nghề và xây dựng năng lực.
Hơn nữa, Trung Quốc đã tập trung chú ý vào các quốc gia và khu vực mới
nổi, vốn thiếu đáng kể các khoản đầu tư của phương Tây. Các nhà quan sát
phương Tây có xu hướng tập trung vào các dự án có giá trị cao ở các nước lớn;

tuy nhiên, thành công lớn nhất của BRI được cho là các khoản đầu tư có quy mơ
nhỏ hơn nhưng có mục tiêu cụ thể ở các quốc gia đang phát triển. Vì các nước
này thường thiếu cơ sở hạ tầng cần thiết, nên mỗi đồng nhân dân tệ được đầu tư
ở đây có lợi ích cận biên lớn hơn so với ở các khu vực phát triển hơn. Một con
đường mới ở Tajikistan hay một cây cầu ở Lào có thể khơng thu hút nhiều sự
chú ý từ bên ngồi nhưng lại góp phần đáng kể cho việc hỗ trợ các nền kinh tế
địa phương và thúc đẩy tính kết nối.
Điều này không chỉ bảo đảm rằng hoạt động đầu tư sẽ đạt được kết quả lớn
hơn, mà còn khuếch đại ảnh hưởng của Trung Quốc. Khi Trung Quốc là quốc
gia duy nhất thể hiện sự quan tâm tích cực, các quốc gia thuộc phạm vi của BRI
tỏ ra sẵn sàng hơn trong việc chấp nhận bất kỳ điều khoản nào do Bắc Kinh đưa


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

ra. Theo lời cựu Bộ trưởng Thương mại Pakistan Khurram Dastgir Khan: “Trung
Quốc là lựa chọn duy nhất”.
1.7 Những điểm tiêu cực
Washington cũng có những quan ngại chính đáng về BRI. Các dự án BRI
quá thường xuyên có xu hướng vướng vào tham nhũng, đồng thời thiếu nghiêm
trọng tính bền vững kinh tế, tính minh bạch pháp lý và sự quản trị tốt. Cùng với
nhau, những thiếu sót này dẫn tới các dự án đe dọa chủ quyền, các chuẩn mực và
thông lệ dưới chuẩn trong xuất khẩu, và gây quan ngại về những tác động địa
chiến lược của sáng kiến này. Những tình cảm này đã được nêu ra trong một số
bài phát biểu của các thành viên cấp cao trong chính quyền của Tổng thống Mỹ
Donald Trump, trong đó có Phó Tổng thống Mike Pence và Ngoại trưởng Mike
Pompeo. Nếu Trung Quốc khơng có hành động gì nhằm giải quyết những vấn đề
này, thì các nước bên thứ ba như Mỹ khơng khỏi nhìn nhận BRI với thái độ hồi

nghi, thay vì coi đó là một cơ hội cộng tác.
1.7.1 Nợ và tính bền vững
Một yếu tố chính trong vấn đề này là cuộc tranh luận xung quanh những
tuyên bố cho rằng Trung Quốc áp dụng ngoại giao bẫy nợ thông qua BRI, khiến
các nước đang phát triển lệ thuộc vào nợ và sau đó chuyển sự lệ thuộc đó thành
ảnh hưởng địa chính trị. Trung tâm Phát triển toàn cầu chọn ra 8 quốc gia được
coi là “đặc biệt có nguy cơ vỡ nợ” do tham gia BRI của Trung Quốc. Những
hành động của Trung Quốc tại Sri Lanka, Pakistan và Malaysia có vai trị trung
tâm đối với các cuộc tranh luận về bẫy nợ. Trung Quốc đã có được quyền vận
hành cảng Hambantota ở miền Nam Sri Lanka trong 99 năm sau khi chi phí cho
dự án này vượt ra ngồi tầm kiểm sốt, buộc Colombo từ bỏ quyền kiểm soát
cảng để đổi lấy một gói cứu trợ từ phía Trung Quốc. Ở Pakistan, một cuộc
khủng hoảng tài chính đã làm gia tăng thái độ phản đối các dự án thuộc Hành
lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC), một nhánh lớn của BRI. Lập luận về
bẫy nợ càng trở nên đáng tin cậy sau khi Thủ tướng Malaysia Mahathir


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Mohamad hủy bỏ các dự án BRI với tổng trị giá 23 tỷ USD và cảnh báo rằng
Trung Quốc có nguy cơ trở thành con mồi của “chủ nghĩa thực dân phiên bản
mới”.
Ngay cả đối với những người khơng có xu hướng coi BRI là “con ngựa
thành Troy” che giấu ảnh hưởng của Trung Quốc hay là hiện thân của chủ nghĩa
đế quốc theo phong cách thế kỷ 19, sự thiếu hụt tính bền vững này vẫn là
nguyên nhân chủ yếu gây quan ngại liên quan tới các dự án BRI. Trung Quốc
lập luận rằng các quốc gia vốn không thể đảm đương gánh nặng về nợ của các
dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn ngay từ đầu không nên chấp thuận những dự án

như vậy. Tuy nhiên, các cơng ty Trung Quốc cũng có trách nhiệm tiến hành
trước những nghiên cứu về rủi ro và tính khả thi trong kinh doanh để bảo đảm
rằng các quốc gia nhận đầu tư sẽ thanh toán nghĩa vụ nợ và có năng lực hồn trả
nợ. Khi xét tới mơi trường kinh doanh và chính trị phức tạp ở nhiều quốc gia
đang phát triển, nơi những dự án này được triển khai, người ta thường phóng đại
những khó khăn trong việc tiến hành các phân tích kỹ lưỡng cần thiết. Không
thể bảo đảm tuyệt đối thành công của bất kỳ dự án nào, ngay cả với sự chuẩn bị
kỹ lưỡng nhất; tuy nhiên, việc số lượng các quốc gia thông báo rằng họ đang
phải chật vật với các khoản nợ liên quan tới các dự án BRI ngày càng tăng cho
thấy các công ty Trung Quốc cần củng cố tiến trình thực hiện dự án của họ. Một
phần cơng việc cải thiện điều này xoay quanh việc gia tăng tính minh bạch của
dự án.
1.7.2 Tính minh bạch và sự tham gia của nước ngoài
Sự thiếu minh bạch xoay quanh sáng kiến này là một trong những nguyên
nhân lớn nhất khiến Mỹ phản đối việc thực hiện BRI. Sự mập mờ khiến các
cơng ty nước ngồi khó tham gia các dự án liên quan đến BRI cho đến khi
những dự án này khởi cơng, và cũng có thể tạo ra mảnh đất màu mỡ cho tham
nhũng. Những quan ngại này khơng phải là đặc trưng của riêng BRI mà cịn
được phản ánh trong các tranh chấp thương mại và kinh tế rộng hơn đang tiếp


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

diễn giữa Mỹ và Trung Quốc về sự cơng bằng và có đi có lại cho các cơng ty Mỹ
hoạt động tại Trung Quốc.
Trung Quốc tiếp tục khuyến khích đầu tư bên ngồi nhằm giúp khắc phục
tình trạng thiếu trầm trọng nguồn vốn cần thiết cho việc hoàn thiện tầm nhìn của
nước này, nhưng giữa các bên muốn tham gia và những cơ hội thực sự lại tồn tại

một khoảng cách. Tiêu chuẩn thấp, khó khăn khi cạnh tranh trong quá trình mua
sắm, đấu thầu và rủi ro của các khoản đầu tư là những trở ngại hơn nữa đối với
việc tham gia. Sự hội tụ của những vấn đề phức tạp làm tăng vẻ đáng tin của
những nhận thức hiện có rằng BRI là một sáng kiến được “sản xuất tại Trung
Quốc, sản xuất cho Trung Quốc”, theo cách mô tả của Brian Hook, Giám đốc
hoạch định chính sách thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ.
1.7.3 Tham nhũng
Thiếu sự minh bạch làm gia tăng những quan ngại rằng các dự án BRI có
thể khuyến khích sự quản trị yếu kém và trở thành những thỏi nam châm thu hút
tham nhũng. Theo Tổ chức minh bạch quốc tế, nhiều quốc gia thuộc phạm vi
của BRI vốn đã nằm trong danh sách các nước tham nhũng nhất thế giới. Bản
chất không rõ ràng của các dự án BRI khiến chúng trở thành mảnh đất màu mỡ
cho tình trạng tham ơ và quản lý sai nguyên tắc. Trong điều kiện như vậy, các
nhà lãnh đạo chính trị ở các nước BRI có thể cho rằng những dự án được Trung
Quốc hậu thuẫn đem lại lợi ích cho cả đơi bên. Các nhà lãnh đạo có thể tuyên bố
rằng họ đang mang lại sự phát triển trong khi vẫn bòn rút ngân sách thông qua
các khoản “lại quả” và các giao dịch tài chính mờ ám.
Quả thật, đã có một vài ví dụ đáng chú ý về tình trạng tham nhũng liên
quan đến BRI. Ở Kyrgyzstan, việc một nhà máy điện do Trung Quốc xây dựng
không hoạt động được đã dẫn tới việc bắt giữ 2 cựu thủ tướng bị buộc tội nhận
tiền “lại quả” từ các công ty Trung Quốc phụ trách xây dựng. Tại Malaysia, vụ
bê bối 1MDB đang diễn ra đã khiến 2 dự án đường ống lớn liên quan đến BRI bị
hủy bỏ, sau khi xuất hiện thông tin rằng một cơng ty có liên hệ với cựu Thủ


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

tướng Najib Razak đã bòn rút khoản tài trợ do Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung

Quốc cung cấp.
1.7.4 Địa chính trị và sự quản trị tồn cầu
Chừng nào sự mập mờ vẫn còn là lẽ thường trong các dự án BRI, thì chừng
đó Mỹ và các quốc gia khác cùng tư tưởng vẫn sẽ khó lịng nhìn nhận sáng kiến
này theo hướng tích cực. Khơng chỉ thúc đẩy tham nhũng và làm trầm trọng
thêm những khó khăn về nợ của các nước đang phát triển, sự thiếu minh bạch
cũng làm gia tăng mối nghi ngờ rằng BRI vận hành như một “con ngựa thành
Troy” che giấu ảnh hưởng của Trung Quốc. Trung Quốc đều đặn nhắc lại rằng
họ “khơng có tính tốn gì về địa chính trị” đối với BRI. Tuy nhiên, quy mô của
sáng kiến đồng nghĩa với việc nó nhất thiết phải có những tác động về địa chính
trị. Khi điều này kết hợp với sự thiếu minh bạch, những tuyên bố của Trung
Quốc về “hợp tác cùng thắng” hay “cộng đồng chung vận mệnh” có vẻ khơng
chân thật, hay thậm chí là vỏ bọc nhằm che giấu những ý định thực sự của sáng
kiến.
Điều này đặc biệt đúng khi BRI được coi là gián tiếp hoặc trực tiếp dẫn tới
việc thúc đẩy những giá trị mâu thuẫn với trật tự toàn cầu hiện tại. Những
trường hợp gần đây, trong đó Hy Lạp và Hungary từ chối chỉ trích Bắc Kinh vì
những hành vi vi phạm nhân quyền hay những tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp
của họ Biển Đông minh họa cho những quan ngại như vậy. Và trong khi các
cuộc thảo luận về việc Bắc Kinh xuất khẩu “mơ hình Trung Quốc” có xu hướng
cường điệu hóa ý định của Trung Quốc thúc đẩy BRI như một phương tiện nhằm
lật đổ trật tự quốc tế, thì những ví dụ như vậy, cũng như ảnh hưởng ngày càng
tăng của Bắc Kinh ở châu Âu thông qua sáng kiến 16+1 (một diễn đàn do Trung
Quốc khởi xướng mà qua đó, nước này can dự với các nước Trung và Đông Âu),
khiến các nhà quan sát bên ngoài ngày càng hoài nghi.
Tương tự, thành phần Con đường tơ lụa kỹ thuật số của BRI đóng vai trị
đường dẫn cho hoạt động xuất khẩu công nghệ giám sát và quyền riêng tư của


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Trung Quốc. Điều này bao gồm việc sử dụng phần mềm nhận diện khuôn mặt ở
Zimbabwe, các hệ thống tương tự như chấm điểm tín dụng xã hội ở Venezuela...
Một số dự án BRI nằm ở các vị trí chiến lược cho thấy đã có sự tính tốn về
địa chính trị. Ở eo biển Malacca, tuyến đường giao thương có lưu lượng cao,
từng là nguyên nhân gây căng thẳng giữa Malaysia và nước láng giềng
Singapore, dự kiến có 3 cảng được xây dựng trong khuôn khổ BRI, đem lại khả
năng tiếp cận trực tiếp tuyến đường này. Mặc dù tất cả các cảng đều được lên kế
hoạch phục vụ mục đích thương mại chứ khơng phải qn sự, nhưng những tác
động chiến lược của việc Trung Quốc tài trợ cho các cảng ở tất cả các địa điểm
bị tranh chấp này đủ để khiến một số người lo ngại rằng sự hiện diện của Trung
Quốc trong khu vực sẽ phát triển vượt ra ngoài các cảng thương mại.
Trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc gia tăng, việc những
nhà quan sát hoài nghi hơn ở Washington coi BRI là một chiến lược nhằm mục
đích thay thế Mỹ trở thành cường quốc vượt trội trên thế giới và củng cố sự trỗi
dậy của Trung Quốc là không hề đáng ngạc nhiên.
1.8 Những tác động
Các nhà hoạch định chính sách Mỹ khơng được để những thất bại rõ ràng
của BRI che lấp những thành cơng của nó. Bất chấp những quan ngại nhiều vô
số, việc phản đối BRI theo phản xạ sẽ gây phản tác dụng.
Thứ nhất, một phản ứng như vậy sẽ làm gia tăng căng thẳng không cần
thiết giữa Mỹ và Trung Quốc và củng cố những nhận thức của Trung Quốc cho
rằng Mỹ tìm cách kiềm chế Trung Quốc, một quan điểm vốn đã rất thịnh hành ở
Bắc Kinh. Thứ hai, nó sẽ chỉ làm trầm trọng thêm những quan ngại hiện tại về
BRI. Nếu Trung Quốc vẫn là lựa chọn duy nhất ở các quốc gia thuộc phạm vi
của BRI, thì nhiều khả năng họ sẽ chấp nhận các điều khoản của Bắc Kinh mà
khơng thắc mắc. Thứ ba, nó sẽ hạn chế khả năng của Mỹ trong việc thúc đẩy
BRI theo hướng tích cực bằng cách loại Mỹ khỏi các cuộc thảo luận xoay quanh

sáng kiến này. Nếu Trung Quốc cho rằng Mỹ phản đối những sáng kiến của họ


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

theo phản xạ, thì nước này ít có khả năng nghiêm túc nhìn nhận những mối quan
ngại chính đáng của Mỹ về sáng kiến này.
Cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều có thể rút ra những bài học từ Ngân hàng đầu
tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB), một ngân hàng phát triển đa phương do Trung
Quốc khởi xướng và ban đầu bị Mỹ phản đối. Khi Bắc Kinh lần đầu tiên đưa ra
đề xuất về thể chế này, quan niệm của Trung Quốc dường như không muốn áp
dụng những thông lệ tốt nhất và các tiêu chuẩn cao của quốc tế. Các nhà hoạch
định chính sách Mỹ tỏ ra hoài nghi về tổ chức này ở dạng ban đầu của nó, và do
đó đã tìm cách can ngăn các đồng minh và đối tác của mình tham gia AIIB. Rốt
cuộc, Mỹ đã không thuyết phục được các đối tác của mình đứng ngồi nhóm
này, điều bộc lộ những giới hạn của sức ảnh hưởng của Mỹ đối với Trung Quốc,
hạn chế khả năng của Mỹ trong việc gây ảnh hưởng hơn nữa đối với ngân hàng
này và khiến Washington bị cô lập. Tuy nhiên, thái độ phản đối ban đầu của Mỹ
có thể đã có một số tác động tích cực, khi mà theo những thơng tin thu thập
được, ngân hàng này đã chứng tỏ là một thể chế chuyên nghiệp. Việc Trung
Quốc sẵn sàng làm việc với một nhóm gồm nhiều quốc gia phát triển cũng như
đang phát triển (vào thời điểm AIIB chính thức ra mắt, đã có 57 quốc gia tham
gia, trong đó có Đức, Anh và Pháp) nhằm đưa những thông lệ tốt nhất của quốc
tế vào AIIB cũng đã giúp bảo đảm cho sự biến đổi của ngân hàng này thành một
thể chế tiêu chuẩn cao như hiện nay. Dưới sự lãnh đạo của Kim Lập Quần, thể
chế này đã xây dựng danh tiếng là một ngân hàng phát triển đa phương có năng
lực với những mục đích hợp pháp nhằm cải thiện sự phát triển xã hội và kinh tế
trên khắp châu Á.

Đối với Bắc Kinh, bài học rất rõ ràng. Họ cần tìm cách rút kinh nghiệm từ
những thành cơng của AIIB, trong đó có việc bổ nhiệm một nhà lãnh đạo minh
bạch và dễ tiếp cận nhằm giúp các nhà phê bình hiểu rõ những thất bại của BRI
và thúc đẩy những thành cơng của nó. Các nhà hoạch định chính sách Mỹ cần
hiểu rõ rằng nếu họ muốn giải quyết các mối quan ngại về BRI, thì việc công


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

khai phản đối sẽ chỉ hạn chế khả năng của Washington trong việc can dự với
Trung Quốc trên tinh thần xây dựng trong các vấn đề liên quan đến BRI và sự
quản trị toàn cầu.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

CHƯƠNG II : TÁC ĐỘNG CỦA CHIẾN LƯỢC “VÀNH ĐAI VÀ CON
ĐƯỜNG” CỦA TRUNG QUỐC ĐẾN QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG ẢNH
HƯỞNG CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN TRÊN PHẠM VI TỒN CẦU
2.1 Trật tự tồn cầu mới
Tháng 1 năm nay, đại dịch COVID-19 cực kỳ nguy hiểm bắt nguồn từ Vũ
Hán, Trung Quốc và lan rộng trên toàn cầu rất nhanh sau đó. Hậu quả của đại
dịch này là sự hủy diệt và hỗn loạn kinh tế, chưa kể đến sự hỗn loạn xã hội,
chính trị và văn hóa trên quy mô lớn. Trung Quốc chối bỏ mọi trách nhiệm liên
quan đến đại dịch.
Sáng Kiến Vành đai và Con đường vốn đang chao đảo lại càng chuyển

hướng xấu hơn, có khả năng làm xói mịn những thành quả mà Trung Quốc hy
vọng sẽ đạt được. Nước này hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng
về đường lối ứng phó trong giai đoạn phát triển tiếp theo.
Các nhà phê bình cho rằng Sáng kiến Vành đai và Con đường là một món
quà cho người Trung Quốc. Trên thực tế, ông Tập đã đưa sáng kiến này vào
trong Hiến pháp Trung Quốc tại Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19
năm 2017. Sáng kiến Vành đai và Con đường ra đời khơng nhằm mục đích bổ
sung cho các tổ chức phát triển quốc tế và ngân hàng đa phương hiện thời mà là
một giải pháp thay thế dành cho các nước đang phát triển.
Trong những năm đầu, Trung Quốc đã đạt được nhiều tiến bộ lớn trong
việc gieo hạt giống phát triển dọc theo Con đường tơ lụa. Tuy nhiên, việc từ bỏ
các thực tiễn phát triển “được chấp nhận” rộng rãi đã được đúc kết qua nhiều
thập kỷ trong trật tự toàn cầu, cuối cùng đã làm hỏng mơ hình thay thế của
Trung Quốc. Mơ hình này có vẻ chững lại khi các khoản đầu tư thất bại và các
nước tham gia bắt đầu rút khỏi chương trình.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

2.2 Vi phạm trật tự toàn cầu để “cho vui và thu lợi”
Khi thiết lập Sáng kiến Vành đai và Con đường, Trung Quốc không hề cố
gắng che đậy việc nước này nhìn trật tự tự do tồn cầu bằng nửa con mắt. Trung
Quốc giao dịch và đầu tư chỉ để làm lợi cho quốc gia. Và Trung Quốc từ chối
chấp nhận bất kỳ tổn thất nào.
Khi Sáng kiến này cung cấp một khoản vay thì các dự án thụ hưởng phải sử
dụng lao động, vật liệu, dịch vụ vận chuyển và chuyên môn kỹ thuật của Trung
Quốc. Quốc gia vay nợ khơng thấy lợi ích nào từ việc xây dựng này. Ngồi ra,
Trung Quốc cịn o bế quốc gia vay nợ, ép họ phải tham gia vào chuỗi cung ứng

và thị trường của mình khiến các nước này phải lệ thuộc vào Trung Quốc.
Các nhà phê bình gọi Sáng kiến Vành đai và Con đường là “ngoại giao bẫy
nợ”. Trung Quốc thường cung cấp các khoản vay với lãi suất cao hơn mức thị
trường. Như vậy, nếu một quốc gia trả hết nợ, Trung Quốc sẽ giàu hơn. Với
những nước khơng có khả năng thanh tốn, Trung Quốc sẽ giành quyền sở hữu
hoặc kiểm soát các dự án, hoặc thu nợ bằng các tài nguyên có giá trị do quốc gia
vay nợ thoả hiệp như vàng, kim loại đất hiếm hoặc dầu mỏ. Zambia đã thoát nợ
với Trung Quốc bằng cách chuyển giao các mỏ đồng của mình cho các chủ nợ
Trung Quốc.
Khơng giống như các ngân hàng đa phương, Trung Quốc thực hiện cho vay
đối với các quốc gia có xếp hạng tín dụng nghèo hoặc “cấp thấp”. Việc này giúp
Trung Quốc có nhiều cơ hội giành quyền kiểm soát một dự án khi các nước vay
nợ chắc chắn thất bại.
Trung Quốc thực hiện các khoản vay từ các “ngân hàng chính sách”, Ngân
hàng Phát triển Trung Quốc, Ngân hàng Xuất nhập khẩu, các ngân hàng quốc
doanh, các quỹ đầu tư thuộc sở hữu chính phủ và hàng chục ngân hàng đặc biệt.
Hoạt động cho vay được trợ cấp ở mức cao, được quy định và kiểm sốt bởi hệ
thống chính trị. 40% nợ trong khn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường
thuộc sở hữu của Trung Quốc.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Phần vốn còn lại thuộc sở hữu của các tổ chức khác. Ngân hàng Thế giới và
Ngân hàng Phát triển Châu Á cũng cấp vốn cho các dự án trong khn khổ này.
Có hai ngân hàng là Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung
Quốc thành lập, kết hợp nguồn vốn từ hơn 60 quốc gia tài trợ và Ngân hàng Phát
triển mới (BRICS) do Trung Quốc, Brazil, Nga và Ấn Độ thành lập đang thay

thế cho các dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ.
2.3 Mặt trái của kháng chiến vành đai và con đường
Trước đại dịch, nhiều quốc gia đã trở nên bất mãn với những thỏa thuận họ
đã ký kết trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường, những thoả thuận
mà chính họ cũng thấy là quá hồn hảo để có thể tin là thật.
Tạp chí Forbes gọi đây là “Con đường rắc rối toàn cầu”. Một số quốc gia
rơi vào nợ nần chồng chất khiến triển vọng phát triển ngày càng tăm tối. Những
nước khác chỉ nhận ra rằng họ đã mất quyền kiểm soát các dự án của mình sang
tay Trung Quốc khi rơi vào tình thế khơng thể trả được nợ mới.
Sri Lanka đã trở thành “một điển hình” cho “ngoại giao bẫy nợ” của Trung
Quốc. Kế hoạch của Trung Quốc là xây dựng cảng biển nước sâu, sân bay, sân
vận động thể thao, trung tâm hội nghị và hệ thống đường bộ ở Hambantota. Sau
đó Sri Lanka vỡ nợ. Giờ đây, Trung Quốc nắm giữ 77% cổ phần của dự án trong
thời gian 99 năm.
Dân cư địa phương đã phản đối dự án này trong một thời gian dài bởi họ
khơng thấy có lợi ích gì mang lại cho người dân trong vùng. Người Kazakhstan
đã xuống đường để phản đối ảnh hưởng của Trung Quốc tại đất nước họ. Ở các
quốc gia khác như Malaysia và Thái Lan, một số dự án đang bị thu hẹp quy mô
và được đàm phán lại.
Thiếu cơ chế minh bạch và trách nhiệm giải trình, tham nhũng tràn lan, đặc
biệt là hối lộ, chưa kể đến sự thiếu hiệu quả vì trì hỗn, trình độ nhân cơng thấp,
quy trình mua sắm đấu thầu và chủ nghĩa thiên vị nhóm là những vấn đề gặp
phải của các dự án này.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Tạp chí Phố Wall đã có bài nói rằng Trung Quốc đã cố gắng giúp chính phủ

Malaysia trước đây che giấu 20 tỷ đô la tiền gian lận bằng cách đề nghị cứu trợ
Quỹ phát triển 1MDB.
Nhưng hãy xem xét Sáng kiến Vành đai và Con đường từ góc độ tổng thể.
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ đã chỉ ra rằng giá trị của sáng
kiến này dao động từ 1 đến 8 nghìn tỷ đơ la, khó mà coi đây chỉ là sai số làm
tròn.


“Vành đai và con đường” của Trung Quốc

Đại Học Duy Tân Đà Nẵng

Kết luận
Đã hơn 7 năm trôi qua kể từ khi Tập Cận Bình cơng bố BRI(2013). Trong
nhiều trường hợp, BRI đã đem lại cho các quốc gia đang phát triển những kết
quả tích cực, và Trung Quốc cần được khen ngợi vì đã làm sáng tỏ nhu cầu về
đầu tư cơ sở hạ tầng và tính kết nối trên toàn thế giới. Tuy nhiên, theo quan điểm
của Mỹ, các dự án BRI thường xuyên không thể hiện được cam kết đối với tính
minh bạch, sự cơng bằng, tính bền vững và sự quản trị tốt. Khơng có những đặc
điểm này, trong môi trường căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ, các
chuyên gia và các nhà hoạch định chính sách ở Washington có nhiều khả năng
nhìn nhận BRI với con mắt hồi nghi, thậm chí thù địch. Quả thật, những quan
điểm như vậy vốn đã phổ biến ở Mỹ.
Bất kỳ cách tiếp cận cố kết nào về chính sách đối với BRI cũng phải đáp
ứng những mối quan ngại này mà không để cho chúng che lấp những lĩnh vực rõ
ràng phù hợp với các lợi ích của Mỹ. Thách thức đối với Mỹ sẽ là phát triển một
chiến lược chủ động đối với BRI, công nhận các tác động tích cực, giảm thiểu
các khía cạnh tiêu cực và đồng thời thúc đẩy các lợi ích của Mỹ. Tuy nhiên,
quan điểm của Washington về BRI sẽ không chỉ phụ thuộc vào mơi trường chính
trị ở Mỹ, mà còn phụ thuộc vào những hành động của Trung Quốc nhằm học hỏi

và thích nghi, từ những thiếu sót của sáng kiến này. Mỹ và các quốc gia có cùng
tư tưởng sẽ tiếp tục có cái nhìn tiêu cực về BRI nếu Bắc Kinh không làm cho dự
án này minh bạch, công bằng và bền vững hơn. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc cho
thấy những nỗ lực chân thành nhằm học hỏi và thích ứng, đồng thời thực thi
những tiêu chuẩn thúc đẩy tính minh bạch, sự cơng bằng và tính bền vững, thì
nước này có thể tạo ra những tác động tích cực hơn và đưa Trung Quốc hướng
tới một mơ hình phát triển có trách nhiệm hơn.