Những thuận lợi và khó khăn của doanh nghiệp xuất nhập khẩu việt nam khi thực hiện thanh toán quốc tế

Đại Học Huế
Trường Đại Học Kinh Tế Huế

Đề tài:
Những thuận lợi và

khó khăn của các

doanh nghiệp xuất

nhập khẩu Việt Nam

khi thực hiện thanh toán quốc tế.
Giáo viên hướng dẫn:
Nguyễn Thị Diệu Linh
Dương Đắc Quang Hảo

Nhóm: 3
Ngơ Văn Tồn
Hồ Ngọc Thể
Trần Ngun Vũ
Nguyễn Hồng
Trần Cơng Thái
Đặng Phan Nhật Tân
Nguyễn Tn Sao

Huế, 2013

Mục lục
Phần 1 : Đặt vấn đề..................................................................................................................................3
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:...............................................................................................3

2. Mục tiêu nghiên cứu và Câu hỏi nghiên cứu:..................................................................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................................................5
3.1 Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................................................5
3.2 Phạm vi nghiên cứu:..................................................................................................................5
4. Phương pháp nghiên cứu:................................................................................................................5
4.1 Nguồn thu thập dữ liệu thứ cấp:.................................................................................................5
4.2 Phương pháp phân tích dữ liệu..................................................................................................6
Phần 2: Nội dung và kết quả nghiên cứu.................................................................................................6
Chương 1 : Cơ sở lý luận về thanh toán trong thương mại quốc tế.........................................................6
-1-


1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế........................................................................................................6
1.2 Tầm quan trọng của thanh toán trong thương mại quốc tế............................................................6
1.3 Tỉ giá hối đoái và thương mại quốc tế...........................................................................................8
1.3.1 Khái niệm và các loại tỷ giá........................................................................................................8
1.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá...............................................................................................8
1.3.3 Ảnh hưởng của tỷ giá đến hoạt động ngoại thương....................................................................9
1.4 Các phương tiện thanh toán quốc tế...............................................................................................9
1.4.1 Hối phiếu.....................................................................................................................................9
1.4.2 Lệnh phiếu.................................................................................................................................10
1.4.3 Séc.............................................................................................................................................10
1.4.4 Thẻ thanh toán...........................................................................................................................11
1.5 Các phương thức thanh toán quốc tế............................................................................................12
1.5.1 Thanh toán bằng tiền mặt..........................................................................................................12
1.5.2 Phương thức ghi sổ...............................................................................................................12
1.5.3 Phương thức chuyển tiền.......................................................................................................12
1.5.4 Phương thức nhờ thu.............................................................................................................13
1.5.5 Phương thức giao chứng từ trả tiền.......................................................................................16
1.5.6 Phương thức tín dụng chứng từ.............................................................................................17

1.5.7 thanh tốn điện tử..................................................................................................................19
Chương 2: Những thuận lợi và khó khăn trong hoạt động thanh tốn quốc tế của các doanh nghiệp
xuất nhâp khẩu Việt Nam.......................................................................................................................19
I. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam..............19
1. Thực trạng và ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến hoạt động thanh toán của các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu Việt Nam..........................................................................................................................20
2. Thực trạng phương tiện thanh toán của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam...........................23
3. Thực trạng các phương thức thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.
............................................................................................................................................................24
3.1 Phương thức thanh toán nhờ thu (Collection):.........................................................................25
3.1.1 Khái niệm:.............................................................................................................................25
3.1.2 Chứng từ trong phương thức nhờ thu:..................................................................................25
3.1.3 Các hình thức thanh tốn nhờ thu:........................................................................................25
3.1.4. Nhận Xét:.............................................................................................................................29
3.1.5 Ví dụ áp dụng phương thức nhờ thu.....................................................................................29
3.2. Phương thức thanh toán chuyển tiền (Remittance):................................................................30
3.2.1. Khái niệm:............................................................................................................................31
3.2.2. Quy trình nghiệp vụ thanh tốn chuyển tiền:.......................................................................31
3.2.3. Hình thức chuyển tiền:.........................................................................................................32
3.2.4. Nhận xét:..............................................................................................................................34
3.2.5 Ví dụ về áp dụng của phương thức chuyển tiền:...................................................................34
3.3. Phương thức thanh tốn tín dụng chứng từ (documentary credit):.........................................35
3.3.1. Khái niệm:............................................................................................................................35
3.3.2. Quy trình nghiệp vụ.............................................................................................................36
3.3.3. Các loại thư tín dụng............................................................................................................37
3.3.4. Ưu và nhược điểm:...............................................................................................................40
3.3.5 Ví dụ áp dụng phương thức tín dụng chứng từ ở Việt Nam:................................................40
II. Thuận lợi và khó khăn của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam trong hoạt động thanh tốn
quốc tế....................................................................................................................................................42
1. Thuận lợi:.......................................................................................................................................42

2. Khó khăn........................................................................................................................................42
-2-


2.1 Những khó khăn do biến động tỷ giá hối đối.............................................................................43
2.2 Khó khăn về phương thức thanh tốn......................................................................................45
2.2.1 Phương thức nhờ thu.............................................................................................................45
2.2.2 Phương thức chuyển tiền.......................................................................................................49
2.2.3 Phương thức tín dụng chứng từ.............................................................................................51
Chương 3: Một số giải pháp để hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu Việt Nam..............................................................................................................................53
1. Giải pháp phịng ngừa những khó khăn do biến động của tỷ giá hối đoái:...................................53
2. Giải pháp khắc phục những khó khăn trong phương thức thanh toán quốc tế..............................53
3. Một số giải pháp khác....................................................................................................................55
Phần 3: Kết luận và kiến nghị................................................................................................................57
1.Kết luận...........................................................................................................................................57
2.Kiến nghị:........................................................................................................................................57
2.1 Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu...................................................................................57
2.2 Đối với các ngân hàng..................................................................................................................58
2.3 Đối với Nhà nước.........................................................................................................................59

Phần 1 : Đặt vấn đề
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:
Xuất nhập khẩu có vai trò to lớn trong sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia.
Nền sản xuất xã hội một nước phát triển như thế nào phụ thuộc rất lớn vào lĩnh vực hoạt
động kinh doanh này. Thông qua xuất nhập khẩu có thể làm tăng ngoại tệ thu được, cải
thiện cán cân thanh toán, tăng thu cho ngân sách nhà nước, kích thích đổi mới cơng nghệ,
tiếp cận được phương thức quản lý và kinh doanh mới, cải biến cơ cấu kinh tế, tạo thêm
-3-

công ăn việc làm, tạo sự cạnh tranh của hàng hoá nội và ngoại, nâng cao mức sống của
người dân.
Với sự phát triển không ngừng của hoạt động thương mại quốc tế nói chung cũng
như hoạt động xuất khẩu nói riêng thì u cầu thanh tốn nhanh, chính xác càng khẳng
định là một khâu quan trọng không thể thiếu trong việc thực hiện giao dịch buôn bán. Đối
với đơn vị xuất khẩu, việc thanh tốn chính là yếu tố quyết định đến kết quả hoạt động sản
xuất kinh doanh của đơn vị. Chính vì vậy, việc xem xét, phân tích, đánh giá hoạt động
thanh toán quốc tế là hết sức cần thiết.
Thanh toán quốc tế ảnh hưởng trực tiếp đến vòng quay vốn của các doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu, do vậy ảnh hưởng đến
doanh thu cũng như lợi nhuận của các bên tham gia. Thơng qua hoạt động thanh tốn,
chúng ta có thể đánh giá khả năng tài chính, uy tín cũng như tiềm lực của mỗi đơn vị.
Chính vì vậy xem xét tình hình thanh tốn là một trong những cơ sở để tìm đối tác, bạn
hàng trong quan hệ kinh doanh sao cho có lợi cho mình nhiều nhất. Có thể nói rằng, kinh
tế đối ngoại có được mở rộng hay không một phần là nhờ vào hoạt động thanh tốn quốc
tế có được thực hiện tốt hay khơng. Thanh toán quốc tế hoạt động tốt sẽ tạo điều kiện đẩy
mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, phát triển sản xuất trong nước, khuyến khích nâng cao
chất lượng hàng hóa, thực hiện mục tiêu chiếm lĩnh thị trường xuất khẩu của các quốc gia
Chính vì những lý do đó, nhóm quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “Những thuận
lợi và khó khăn của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam khi thực hiện thanh
toán quốc tế”.
2. Mục tiêu nghiên cứu và Câu hỏi nghiên cứu:
 Mục tiêu chung:
Phân tích những thuận lợi và khó khăn của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam
khi thực hiện thanh toán quốc tế, từ đó đưa ra những giải pháp.
 Mục tiêu cụ thể:
-

Hệ thống hóa về những lý luận thanh tốn quốc tế.

-

Tìm hiểu thực trạng hoạt động thanh tốn quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập
khẩu Việt Nam.

-4-


-

Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong hoạt động thanh toán quốc tế của các
doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.

-

Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.

 Câu hỏi nghiên cứu:
-

Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt
Nam trong giai đoạn 2006-2013 như thế nào?

-

Hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam có
những thuận lợi và khó khăn gì?

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu:
-

Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất

-

nhập khẩu Việt Nam.
Khách thể nghiên cứu: Các Doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.

3.2 Phạm vi nghiên cứu:
-

Phạm vi không gian: Lãnh thổ Việt Nam.
Phạm vi thời gian: Dữ liệu thu thập dự kiến 2006 – 2013.

4. Phương pháp nghiên cứu:
4.1 Nguồn thu thập dữ liệu thứ cấp:
 Các loại thông tin cần thu thập:
-

Lý thuyết về hoạt động thanh toán quốc tế trong kinh doanh xuất nhập khẩu.

-

Thơng tin về tình hình các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.

-

Thông tin về tình hình hoạt động thanh tốn quốc tế của các doanh nghiệp
xuất nhập khẩu Việt Nam.

 Nguồn thu thập: Báo cáo khoa học, luận văn và các giáo trình có liên quan,

Internet...
 Cách thu thập:

-5-


• Từ trang web của sở công thương , trang web các công ty xuất nhập khẩu
Việt Nam, các bài báo,…
• Thư viện, trung tâm học liệu, sách báo, thơng qua các thơng tin trên Internet.
4.2 Phương pháp phân tích dữ liệu
-

Tổng hợp, so sánh dựa vào các dữ liệu thu thập được.

Phần 2: Nội dung và kết quả nghiên cứu
Chương 1 : Cơ sở lý luận về thanh toán trong thương mại quốc tế
1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế
Thanh tốn quốc tế là q trình thực hiện các khoản thu chi tiền tệ quốc tế thông qua hệ
thống ngân hàng trên thế giới nhằm phục vụ cho các mối quan hệ trao đổi quốc tế phát
sinh giữa các nước với nhau.
1.2 Tầm quan trọng của thanh toán trong thương mại quốc tế
Thanh toán quốc tế là khâu cuối cùng kết thúc q trình lưu thơng hàng hố, nếu như
quy trình thanh tốn được tiến hành một cách liên tục nhanh chóng thuận lợi, sẽ có tác
động thúc đẩy nhanh tốc độ thanh toán và nâng cao hiệụ quả sử dụng vốn của các đơn vị
xuất nhập khẩu. Thực hiện tốt thanh tốn quốc tế sẽ có tác động khuyến khích các nhà

kinh doanh xuất nhập khẩu mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh, gia tăng khối lượng
hàng hoá mua bán, mở rộng giao dịch giữa các quốc gia với nhau.
-6-


 Đối với nền kinh tế:
- Hoạt động thanh toán quốc tế là công cụ và là cầu nối trong quan hệ kinh tế đối ngoại,
quan hệ kinh tế và thương mại giữa các quốc gia trên thế giới.
- Bôi trơn và thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu.
- Thúc đẩy hoạt động đầu tư nước ngoài.
- Thúc đẩy hoạt động của các dịch vụ.
- Tăng cường thu hút kiều hối và các nguồn lực tài chính khác.
- Thúc đẩy thị trường tài chính quốc gia hội nhập với quốc tế.
- Thơng qua hoạt động thanh tốn quốc tế chúng ta có thể tận dụng được vốn, cơng
nghệ nước ngồi để thực hiện q trình xây dựng cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất
nước, rút ngắn khoảng cách tụt hậu, đưa nền kinh tế nước ta hoà nhập với nền kinh tế
khu vực và thế giới.
 Đối với ngân hàng thương mại:
- Hoạt động thanh toán quốc tế giúp cho ngân hàng thu hút thêm nhiều khách hàng có
nhu cầu giao dịch kinh doanh quốc tế, trên cơ sở đó ngân hàng phát triển được các nghiệp
vụ như huy động vốn ngoại tệ, đẩy mạnh hoạt động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu và các
dịch vụ khác, nhờ đó quy mô hoạt động của ngân hàng ngày càng lớn đồng thời mang lại
nguồn thu đáng kể cho ngân hàng cả về số lượng và tỷ trọng.
- Là một mắt xích chắp nối các hoạt động khác của ngân hàng thương mại. Thanh tốn
quốc tế khơng chỉ là một dịch vụ thuần t mà cịn là một nghiệp vụ khơng thể thiếu trong
hoạt động kinh doanh của ngân hàng, bổ sung và hỗ trợ cho các hoạt động khác phát triển.
- Là khâu khơng thể thiếu trong q trình hoạt động kinh doanh, góp phần tạo điều kiện
để đa dạng hóa hoạt động ngân hàng, góp phần tăng thu nhập và nâng cao năng lực cạnh
tranh cho ngân hàng.
- Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh đối ngoại nếu được thực hiện tốt còn giúp cho

ngân hàng nâng cao uy tín và tạo niềm tin ngày càng vững chắc nơi khách hàng.
 Đối với doanh nghiệp:
- Hoạt động thanh toán quốc tế giúp cho doanh nghiệp hạn chế rủi ro trong quá trình
thực hiện hợp đồng xuất nhập khẩu. Do trong thương mại quốc tế, vị trí địa lý của các bạn
hàng thường cách xa nhau dẫn đến việc tìm hiểu khả năng tài chính, khả năng của người
-7-


mua, của bên nợ là rất hạn chế. Đồng thời trong điều kiện nền kinh tế thị trường như hiện
nay, tình trạng lừa đảo ngày càng tăng nên rủi ro trong việc thực hiện hợp đồng xuất nhập
khẩu ngày càng nhiều.
- Chính vì thế, tổ chức tốt hoạt động thanh toán quốc tế sẽ giúp các doanh nghiệp tránh
được những rủi ro khơng đáng có trong q trình kinh doanh quốc tế, nhờ đó sẽ thúc đẩy
hoạt động xuất nhập khẩu phát triển.
1.3 Tỉ giá hối đoái và thương mại quốc tế
1.3.1 Khái niệm và các loại tỷ giá
Tỉ giá hối đoái là giá cả của một đơn vị tiền tệ nước này được biểu hiện bằng số
lượng đơn vị tiền tệ của nước khác
 Các loại tỉ giá:
− Tỉ giá chính thức:
• Do ngân hàng trung ương cơng bố, chính thức xác nhận tỷ lệ chuyển đổi
giữa đồng tiền trong nước với đồng tiền nước ngồi.
• Tỷ giá chính thức là tỷ giá chủ đạo đối với các loại tỷ giá khác.
− Tỷ giá thương mại:
• Tỷ giá do các ngân hàng xác định và công bố để áp dụng trong hoạt động
kinh doanh ngoại hối.
• Phân loại: Căn cứ vào phương thức kinh doanh có tỷ giá mua và tỷ giá
bán. Căn cứ vào thời điểm mua bán ngoại hối có tỷ giá mở cửa và tỷ giá
đóng cửa. Căn cứ vào kỳ hạn giao dịch có: tỷ giá giao ngay và tỷ giá kỳ
hạn.

1.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá
− Nhân tố khách quan:
• Sự biến động của thị trường tài chính tiền tệ khu vực và thế giới.
• Chiến tranh, cấm vận, thiên tai.
− Nhân tố chủ quan:
• Sự ổn định về tình hình chính trị.
• Tỷ lệ lạm phát và sức mua của đồng nội tệ.
-8-


• Chênh lệch thặng dư hoặc thiếu hụt trong cán cân thanh tốn.
• Tăng hay giảm lãi suất của ngân hàng.
• Mức dự trữ ngoại tệ của một quốc gia.
• Lượng tiền tệ đưa vào lưu thông.
1.3.3 Ảnh hưởng của tỷ giá đến hoạt động ngoại thương
Trong quan hệ buôn bán ngoại thương, tỷ giá hối đối có vai trị quan trọng, tác
động lớn tới hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu. Tỷ giá hối đoái tăng hay giảm sẽ làm
thay đổi giá trị hàng hoá xuất nhập khẩu, ảnh hưởng tới khả năng sinh lời của doanh
nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu.
Khi tỷ giá hối đối có xu hướng tăng, có nghĩa là giá trị của đồng nội tệ giảm, các
doanh nghiệp nhập khẩu thanh toán bằng ngoại tệ sẽ cố gắng thực hiện việc thanh tốn
càng sớm thì càng có lợi. Điều này ngược lại các doanh nghiệp xuất khẩu.
Do vậy tỷ giá có tác động rất lớn đến ngoại thương, đặc biệt là trong hoạt động
thanh toán quốc tế. Tỷ giá không phải là bất biến mà ln biến động theo tình hình thị
trường, theo sự phát triển kinh tế của một quốc gia, do đó việc thanh tốn quốc tế có rất
nhiều rủi ro bị chi phối bới tỷ giá
1.4 Các phương tiện thanh toán quốc tế
1.4.1 Hối phiếu
a) Khái niệm:
Hối phiếu (Bill of exchange/Draft hay B/E): Là một tờ mệnh lệnh trả tiền vô

điều kiện do một người ký phát cho một người khác yêu cầu người này khi nhận tờ
phiếu phải trả ngay, hoặc phải ký chấp nhận trả tiền ghi trên hối phiếu tại một ngày
xác định trong tương lai cho một người nào đó hoặc theo lệnh của người này trả cho
người khác hoặc trả cho người cầm hối phiếu.
b) Các bên tham gia hối phiếu:
- Người ký phát hối phiếu (Drawer): Là người bán hàng, người xuất khẩu.
- Người trả tiền (Drawee): Là người mua hàng hay có trách nhiệm trả tiền.
- Người thụ hưởng (Bereficiary): Là người nhận thanh toán số tiền đó.
c) Các loại hối phiếu:
-9-


Căn cứ vào thời hạn trả tiền: Hối phiếu trả tiền ngay và hối phiếu có kỳ hạn.
Căn cứ vào chứng từ kèm theo: Hối phiếu trơn và hối phiếu kèm chứng từ.
Căn cứ vào tính chất chuyển nhượng có 3 loại:
• Hối phiếu đích danh: Là loại hối phiếu ghi rõ tên người hưởng lợi, loại
hối phiếu này không được chuyển nhượng.
• Hối phiếu trả cho người cầm hối phiếu: Tức là loại hối phiếu vô danh,
trên hối phiếu không ghi tên người hưởng lợi mà mà chỉ ghi trả cho
người cầm hối phiếu.
• Hối phiếu theo lệnh: Là hối phiếu ghi “Trả theo lệnh của …” (Pay to
order of …) Hối phiếu này được chuyển nhượng dưới hình thức ký hậu.

1.4.2 Lệnh phiếu
a. Khái niệm:
Lệnh phiếu là một cam kết trả tiền vô điều kiện do người lập phiếu phát ra hứa
trả một số tiền nhất định cho người thụ hưởng quy định trên lệnh phiếu hoặc theo
lệnh của người này để trả cho một người khác.
b. Đặc điểm:
− Kỳ hạn của lệnh phiếu được quy định rõ trên tờ mệnh lệnh này.

− Một lệnh phiếu có thể do một hay nhiều người cùng tham gia ký phát để cam
kết trả tiền cho một hay nhiều người hưởng lợi.
− Lệnh phiếu cần có sự bảo lãnh của ngân hàng hoặc cơng ty tài chính để đảm

bảo khả năng thanh tốn của lệnh phiếu.
− Lệnh phiếu chỉ có 1 bản chính duy nhất do con nợ ký phát để chuyển cho
người hưởng lợi trên lệnh phiếu đó.
1.4.3 Séc
a. Khái niệm: Séc là một tờ mệnh lệnh vô diều kiện của người chủ tài khoản tiền
gửi ra lệnh cho ngân hàng phục vụ mình, trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất
- 10 -


định để trả cho người cầm séc hoặc người có tên trên séc, hoặc trả theo lệnh của người
này.
b. Các bên tham gia thanh toán bằng Séc:
- Người phát hành séc: Là người chủ tài khoản tiền gửi tại ngân hàng, người
mua hàng, người nhận cung ứng, người lập ra séc để trả nợ.
- Ngân hàng thanh toán: Là người trích trả tiền trên tờ séc từ tài khoản của
người phát hành séc cho người hưởng lợi séc.
c. Một số quy định về séc
− Điều kiện để được phát hành séc:
• Người ký phát phải có tài khoản ở ngân hàng, tài khoản đó phải có đủ
số dư để chi trả khi séc được phát hành.
• Séc có giá trị thanh toán trực tiếp như tiền tệ nên séc phải được làm
bằng văn bản, phải có đầy đủ sự ghi chú bắt buộc theo luật định.
• Thơng thường séc được in theo mẫu, người ký phát phải ghi đầy đủ,
chính xác các nội dung trên séc.
− Theo ULC, thời hạn hiệu lực của séc được quy định như sau:
• 8 ngày nếu séc lưu thơng trong cùng một nước.

• 20 ngày nếu séc lưu thơng ra ngồi nước nhưng trên cùng một châu.
• 70 ngày nếu séc lưu thơng giữa các nước nhưng khác nhau.
1.4.4 Thẻ thanh toán
a. Khái niệm
Thẻ thanh toán là phương tiện thanh toán mà người sở hữu thẻ có thể sử dụng
nó để rút tiền mặt tại các máy, các quầy tự động của ngân hàng đồng thời có thể sử
dụng thẻ để thanh tốn tiền hàng hóa dịch vụ tại các cơ sở chấp nhận thẻ và cịn là
phương tiện để chủ thẻ có thể giao dịch với ngân hàng mà không cần gặp nhân viên
ngân hàng.
b. Ưu và nhược điểm.
− Ưu điểm: đơn giản, nhanh chóng, thuận tiện.
− Nhược điểm: rủi ro cao, hiệu quả thấp.
- 11 -


1.5 Các phương thức thanh toán quốc tế
1.5.1 Thanh toán bằng tiền mặt
Là phương thức thanh toán bằng tiền mặt cho người bán khi người bán giao
hàng hoặc chấp nhận đơn đặt hàng của người mua.
Phương thức này tuy đơn giản, nhanh chóng, thuận tiện nhưng ít được áp dụng
trong thanh tốn quốc tế vì rủi ro cao và hiệu quả thấp.
1.5.2 Phương thức ghi sổ
Là phương thức trong đó người bán mở một tài khoản (hoặc một quyển sổ) để
ghi nợ người mua, sau khi người bán đã hoàn thành việc giao hàng hay cung cấp
dịch vụ, theo đó đến thời hạn quy định (tháng, quý, năm, ...) người mua sẽ trả tiền
cho người bán.

 Quy trình nghiệp vụ:
Ngân hàng xuất khẩu
3

3

Ngân hàng nhập khẩu

2

Xuất khẩu

3
Nhập khẩu

1

− Giải thích quy trình:
(1) Người bán giao hàng và gửi chứng từ cho người mua.
(2) Người bán báo nợ trực tiếp cho người mua.
(3) Đến hạn trả nợ người mua chuyển tiền thanh toán cho người bán.
− Điều kiện áp dụng: Phương thức ghi sổ có lợi cho người mua hơn người bán,
chủ yếu được áp dụng khi thanh toán giữa các cơng ty mẹ và cơng ty con, các
cơng ty có quan hệ lâu đời trong buôn bán, số lượng hàng hóa khơng lớn, thanh
tốn tiền hoa hồng và tiền gửi bán.
1.5.3 Phương thức chuyển tiền
- 12 -


Thanh toán bằng chuyển tiền là một phương thức thanh tốn trong đó khách
hàng (người có u cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình, chuyển một
số tiền nhất định cho một người khác (người thụ hưởng) ở một địa điểm nhất định.
Ngân hàng chuyển tiền phải thông qua đại lý của mình ở trong nước người thụ

hưởng để thực hiện nghiệp vụ chuyển tiền.
 Các hình thức chuyển tiền:
1. Chuyển tiền bằng điện (Telegraphic Transfers –T/T).
2. Hình thức chuyển tiền bằng thư ( Mail Transfers –MT).
 Quy trình nghiệp vụ:

3
Ngân hàng đại lý

Ngân hàng chuyển tiền
2

4

5
1

Người nhập khẩu

Người xuất khẩu

Giải thích quy trình:
1. Trên cơ sở hợp đồng được ký kết, người bán thực hiện việc cung cấp hàng
hóa, dịch vụ cho người mua đồng thời chuyển giao bộ chứng từ cho người mua.
2. Người mua sau khi kiểm tra bộ chứng từ, nếu thấy hợp lệ thì viết lệnh chuyển
tiền gửi đến ngân hàng phục vụ mình yêu cầu chuyển tiền trả cho ngườibán.
3. Ngân hàng kiểm tra khả năng thanh toán của người mua, nếu thấy đủ điều
kiện sẽ trích tài khoản của người bán để chuyển tiền, gửi giấy báo nợ và giấy báo đã
thanh toán cho người mua.
4. Ngân hàng chuyển tiền ra lệnh (bằng thư hay bằng điện báo) cho ngân hàng

đại lý ở nước ngoài để trả cho người bán.
5. Ngân hàng đại lý chuyển tiền cho người bán và gửi giấy báo cho đơn vị đó.
1.5.4 Phương thức nhờ thu
Nhờ thu là phương thức thanh toán mà người bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ
giao hàng sẽ ký phát hối phiếu đòi tiền người mua, nhờ ngân hàng thu hộ số tiền ghi
trên tờ hối phiếu đó.
 Các hình thức nhờ thu:
- 13 -


1. Nhờ thu trơn: Là phương thức nhờ thu trong đó người xuất khẩu ủy thác cho
ngân hàng thu hộ tiền ở người nhập khẩu căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra, cịn
chứng từ hàng hóa thì gửi thẳng cho người nhập khẩu, không gửi cho ngân hàng.
Quy trình nghiệp vụ:
6
Ngân hàng nhận ủy
thác thu
2

Ngân hàng đại lý
3

7

Người xuất khẩu

5
1

4

Người nhập khẩu

Giải thích quy trình:
1. Người bán giao hàng, lập bộ chứng từ gửi người mua.
2. Người bán ký phát hối phiếu đòi tiền người mua và nhờ ngân hàng thu
hộ tiền hối phiếu đó.
3. Ngân hàng bên bán chuyển hối phiếu cho ngân hàng bên người mua.
4. Ngân hàng bên mua chuyển hối phiếu cho người mua và yêu cầu trả
tiền.
5. Người mua kiểm tra hối phiếu, nếu thấy hồn tồn hợp lệ thì viết lệnh
chuyển tiền yêu cầu ngân hàng phục vụ mình trả tiền cho người bán.
6. Ngân hàng bên mua chuyển tiền cho ngân hàng bên bán.
7. Ngân hàng bên bán báo có cho người bán.
2. Nhờ thu kèm chứng từ: Là phương thức nhờ thu trong đó người xuất khẩu
sau khi hồn thành nghĩa vụ giao hàng hay cung ứng dịch vụ, tiến hành ủy thác cho
ngân hàng phục vụ mình thu hộ tiền người nhập khẩu không chỉ căn cứ vào hối
phiếu mà cịn căn cứ vào bộ chứng từ hàng hóa gửi kèm theo, với điều kiện nếu
người nhập khẩu thanh tốn hoặc chấp nhận trả tiền thì ngân hàng mới trao bộ
chứng từ cho người nhập khẩu hàng hóa.
- 14 -


Căn cứ vào thời hạn trả tiền, nhờ thu kèm chứng từ có 2 loại:
• Nhờ thu trả tiền đổi chứng từ ( Document against payment –D/P): được
sử dụng trong trường hợp mua bán trả tiền ngay.
• Nhờ thu chấp nhận trả tiền đổi chứng từ (Document against acceptance –
D/A): được sử dụng trong trường hợp mua bán có kì hạn hay mua bán
chịu.
Quy trình nghiệp vụ:

7

Ngân hàng nhận ủy
thác thu
2

Ngân hàng đại lý
3

8

5

Người xuất khẩu

1

6

4

Người nhập khẩu

Giải thích quy trình:
1. Căn cứ vào hợp đồng mua bán ngoại thương được ký kết giữa hai bên đợn
vị, tổ chức xuất khẩu thực hiện nghiệp vụ gởi hàng sang nước nhập
khẩu.
2. Trên cơ sở gởi hàng đi, tổ chức xuất khẩu ký phát hối phiếu đòi tiền tổ
chức nhập khẩu kèm theo bộ chứng từ hàng hóa gởi đến ngân hàng phục

vụ mình để nhờ thu hộ.
3. Ngân hàng nhờ thu gởi hối phiếu, bộ chứng từ hàng hóa, kèm theo thư ủy
nhiệm gởi ngân hàng đại lý nước nhập khẩu để nhờ thu hộ tiền.
4. Ngân hàng đại lý sau khi kểm tra, giữ lại tồn bộ chứng từ cịn hối phiếu
gởi cho tổ chức nhập khẩu yêu cầu thanh tốn kèm theo hóa đơn.
5. Tùy thời gian thanh tốn, chia thành 3 trường hợp:
- Nếu nhờ thu trả tiền giao chứng từ (D/P – Documents against payment)
thì tổ chức nhập khẩu phải trả tiền thanh toán ngay, ngân hàng mới giao
bộ chứng từ.

- 15 -


- Nếu là nhờ thu chấp nhận trả tiền giao chứng từ (D/A – Documents
against acceptance) thì tổ chức nhập khẩu chỉ cần ký chấp nhận lên hối
phiếu, ngân hàng sẽ giao bộ chứng từ.
- D/OT mục trên đã trình bày.
6. Ngân hàng đại lý chuyển giao chứng từ hàng hóa cho tổ chức nhập khẩu
để nhận hàng (ngân hàng đã nhận được sự đồng ý thanh toán).
7. Ngân hàng đại lý thực hiện các bút toán chuyển tiền và gởi giấy báo có
hoặc hối phiếu đã chấp nhận về ngân hàng nhờ thu bên xuất khẩu hoặc
thông báo từ chối thanh toán của tổ chức nhập khẩu.
8. Ngân hàng tiến hành thanh toán cho tổ chức xuất khẩu hoặc chuyển hối
phiếu đã chấp nhận hoặc thông báo về sự từ chối thanh toán của bên nhập
khẩu.

1.5.5 Phương thức giao chứng từ trả tiền
Là phương thức thanh tốn trong đó nhà nhập khẩu yêu cầu ngân hàng mở tài
khoản tín thác để thanh toán tiền cho nhà xuất khẩu, khi nhà xuất khẩu trình đầy đủ
những chứng từ theo yêu cầu. Nhà xuất khẩu sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng

sẽ xuất trình bộ chứng từ cho ngân hàng để nhận tiền thanh tốn.
 Quy trình nghiệp vụ:
Người xuất khẩu

Người nhập khẩu
2
3

4

1
Ngân hàng

5

Giải thích quy trình:
1. Người nhập khẩu tài khoản tín thác cho người xuất khẩu.
2. Người xuất khẩu giao hàng.
3. Người xuất khẩu xuất trình những chứng từ yêu cầu tại ngân hàng.
- 16 -


4. Ngân hàng ghi Có cho người xuất khẩu và ghi Nợ tài khoản kí quỹ của
người nhập khẩu.
5. Ngân hàng giao chứng từ lại cho nhà nhập khẩu.
1.5.6 Phương thức tín dụng chứng từ
Tín dụng chứng từ là phương thức thanh tốn trong đó một ngân hàng theo u
cầu của khách hàng cam kết sẽ trả 1 số tiền nhất định cho người thụ hưởng hoặc
chấp nhận hối phiếu do người này kí phát trong phạm vi số tiền đó nếu người này
xuất trình được bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những quy định nêu ra trong

thư tín dụng.
Thư tín dụng ( Letter of credit – L/C): Là văn bản pháp lý trong đó 1 ngân hàng
theo yêu cầu của 1 khách hàng đứng ra cam kết sẽ trả cho người thụ hưởng 1 số tiền
nhất định nếu người này xuất trình bộ chứng từ phù hợp với những quy định nêu ra
trong thư tín dụng.
 Các loại L/C:
1. Thư tín dụng có thể hủy ngang ( Revocable L/C): là loại L/C có thể bị sửa
đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ mà không cần thông báo trước cho người hưởng lợi L/C.
Loại thư tín dụng được hủy ngang ít được sử dụng bởi vì L/C này chỉ là lời hứa trả
tiền chứ không phải sự cam kết.
2. Thư tín dụng khơng thể hủy ngang (Irrevocable Letter of credit): Là 1 loại
thư tín dụng mà ngân hàng mở L/C phải chịu trách nhiệm thanh toán tiền cho tổ
chức xuất khẩu trong thời gian hiệu lực của L/C, không có quyền đơn phương tự ý
sửa đổi hay hủy bỏ thư tín dụng đó. Nếu L/C khơng ghi là hủy hay khơng được hủy
bỏ thì nó khơng thể hủy bỏ.
3. Thư tín dụng khơng hủy ngang có xác nhận (Confirmed irrevocable letter of
credit).
4. Thư tín dụng chuyển nhượng (Transferable letter of credit).
5. Thư tín dụng khơng hủy ngang miễn truy đòi (Irrevocable without recourse
L/C).
- 17 -


6. Thư tín dụng tuần hồn (Revolving L/C).
7. Thư tín dụng giáp lưng (back to back L/C).
8. Thư tín dụng đối ứng (Reciprocal L/C).
9. Thư tín dụng dự phịng (Stand by L/C).
10. Thư tín dụng thanh tốn dần (Deferred payment L/C).
11. Thư tín dụng với điều khoản đỏ (Red clause L/C).
 Quy trình nghiệp vụ

2

Ngân hàng mở L/C

6

Ngân hàng thơng báo
L/C

7
1

9

1

8

5

3

0

Người nhập khẩu

Người xuất khẩu
4

Giải thích quy trình:

(1) Người nhập khẩu làm thủ tục yêu cần ngân hàng mở L/C mở L/C cho người
xuất khẩu thụ hưởng.
(2) Ngân hàng mở L/C mở L/C theo yêu cầu của người nhập khẩu và chuyển
L/C sang ngân hàng thông báo để báo cho người xuất khẩu biết.
(3) Ngân hàng thông báo L/C thông báo cho người xuất khẩu biết rằng L/C đã
mở.
(4) Dựa vào nội dung của L/C, người xuất khẩu giao hàng cho người nhập khẩu.
(5) Người xuất khẩu sau khi giao hàng hàng lập bộ chứng từ thanh toán gửi vào
ngân hàng thơng báo để được thanh tốn.
(6) Ngân hàng thơng báo chuyển bộ chứng từ thanh toán sang để ngân hàng mở
L/C.
(7) Ngân hàng mở L/C sau khi kiểm tra chứng từ nếu thấy phù hợp thì trích tiền
chuyển sang ngân hàng thơng báo để ghi Có cho người thụ hưởng, nếu
khơng phù hợp thì từ chối thanh tốn.
- 18 -


(8) Ngân hàng thơng báo ghi Có và báo có cho người xuất khẩu.
(9) Ngân hàng mở L/C trích tài khoản và báo Nợ cho người nhập khẩu.
(10) Người nhập khẩu xem xét chấp nhận trả tiền và ngân hàng mở L/C trao bộ
chứng từ để người nhập khẩu có thể nhận hàng.
1.5.7 thanh toán điện tử
Thanh toán điện tử là một mơ hình giao dịch khơng dùng tiền mặt đã phổ biến
trên thế giới. Có rất nhiều hình thức thanh tốn điện tử nhưng thơng qua thẻ ATM,
thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, ví điện tử Payoo, Payment Gateway, thanh toán qua điện
thoại, …

Chương 2: Những thuận lợi và khó khăn trong hoạt động thanh tốn
quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhâp khẩu Việt Nam.
I. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Việt Nam.
Hoạt động thanh toán quốc tế qua những hợp đồng xuất nhập khẩu của các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam đang từng bước được hoàn thiện. Trong những năm vừa
qua, các hợp đồng xuất nhập khẩu mà ngày càng tăng và việc vận dụng các phương thức
thanh toán ngày càng hiệu quả. Hoạt động thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh, các doanh nghiệp đã chú trọng
hơn cho khâu thanh toán trong hoạt động của mình. Tuy vậy, vẫn cịn nhiều tồn tại trong
thanh tốn xuất nhập khẩu cần được quan tâm.
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam thể hiện sự thiếu kinh nghiệm trong thanh toán quốc tế
ở việc không xem xét kỹ hợp đồng xuất nhập khẩu, "Điểm yếu của nhiều doanh nghiệp
Việt Nam hiện nay là khi thanh tốn quốc tế khơng xem kỹ các chứng từ L/C, chưa chú
- 19 -


trọng đến các chi tiết có tính nghiệp vụ trong thanh toán quốc tế khi tiến hành thương thảo
hợp đồng với các đối tác nước ngoài".
Điểm yếu của nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn là thiếu kinh nghiệm giao dịch trên
thị trường quốc tế. Phần lớn không xem xét kỹ hoặc hiểu hết những rủi ro về luật pháp có
thể xảy ra từ những điểm chưa rõ ràng trong hợp đồng xuất nhập khẩu.
Một số doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế khi làm ăn với các đối tác nước
ngồi. Nếu khơng biết rõ về tình hình kinh tế chính trị của những nước đối tác do chính
sách của họ thay đổi thường xuyên, doanh nghiệp xuất nhập khẩu vào thị trường đó dễ bị
rủi ro. Cũng cịn nhiều quốc gia hiện có chính sách, luật lệ khơng rõ ràng. Ngồi ra, cịn
khơng ít nghiệp vụ mới đang gây tranh cãi giữa các quốc gia về thanh toán quốc tế.
Theo những kinh nghiệm trong thanh toán xuất nhập khẩu, các doanh nghiệp cần đặc
biệt cảnh giác với các hợp đồng chào bán với giá quá rẻ hoặc có cước phí vận chuyển rẻ
bất ngờ. Bởi những hàng hố giá quá rẻ thường có chất lượng kém, nguồn gốc không rõ
ràng. Những doanh nghiệp vận tải giá rẻ thường khơng đảm bảo uy tín trong việc giao
hàng đúng và đủ như thoả thuận. Họ phần nhiều là những doanh nghiệp khơng có bảo
hiểm, tài chính khơng lành mạnh.

Các doanh nghiệp nên thận trọng xem xét tất cả các yếu tố liên quan đến việc xuất
nhập khẩu hàng hoá như thông tin về công ty giao nhận, mở L/C, bảo hiểm tín dụng...
nhằm đảm bảo hạn chế và phịng tránh được rủi ro.
Trong thanh toán xuất nhập khẩu hoặc mở L/C qua mạng, số đông các doanh nghiệp
vẫn e ngại với thanh toán điện tử. Họ ngại bởi phải thay đổi thói quen, nghi ngờ tính an
tồn của thanh tốn điện tử vì thiếu việc “ ký và đóng dấu” .
Quản lý rủi ro về mặt chứng từ là cách quan trọng nhất để doanh nghiệp gia tăng tính
hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Thực tế, nhiều chi phí phát sinh ở nước ngồi mà bản thân
doanh nghiệp khơng thể kiểm soát hết.
1. Thực trạng và ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến hoạt động thanh toán của các
doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam.
Trong thanh toán quốc tế, việc thanh toán tiền hàng giữa các đối tác trong và ngồi
nước có liên quan đến đồng tiền thanh toán giữa các nước, liên quan đến ngoại tệ, tất yếu
có liên quan đến vấn đề tỷ giá. Một chính sách tỷ giá linh hoạt và ổn định sẽ hạn chế được
- 20 -


rủi ro cho cả người mua, người bán và ngân hàng tham gia hoạt động thanh toán quốc tế.
Mọi biến động của tỷ giá hối đối khơng chỉ ảnh hưởng đến quá trình kinh doanh xuất
nhập khẩu của doanh nghiệp mà còn tác động đến các hoạt động kinh tế khác như dịch vụ
du lịch, kiều hối,… từ đó ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế của một quốc gia.
Những biến động của tỷ giá hối đối khơng những ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán
quốc tế và kinh doanh ngoại tệ của các ngân hàng thương mại mà còn tác động trực tiếp
đến hoạt động của thị trường ngoại tệ liên ngân hàng. Thời gian qua, ngân hàng Nhà nước
với vai trị điều tiết vĩ mơ của mình, ln bám sát chỉ đạo của Chính phủ về diễn biến thị
trường trong và ngoài nước, kịp thời đưa ra các giải pháp về tiền tệ, tín dụng, lãi xuất, tỷ
giá phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ, kết hợp đồng bộ các cơng cụ chính sách tiền
tệ, đa đề ra và vận hành vào thực tiễn nhiều biện pháp thích hợp để điều hành chính sách
tỷ giá linh hoạt, phù hợp với cơ chế thị trường trong từng thời kỳ nhất định. Nhờ đó đã góp
phần thúc đẩy xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu, cải thiện cán cân thương mại và cán cân

thanh toán quốc tế của Việt Nam.

- 21 -


Năm 2007, do tác động của kinh tế thế giới, tình hình xuất khẩu gặp nhiều khó khăn,
Ngân hàng nhà nước đã chủ động điều chỉnh giảm giá đồng Việt Nam để khuyến khích
xuất khẩu, kiểm sốt nhập khẩu. Tuy nhiên trong bối cảnh đồng USD đang giảm giá so với
các ngoại tệ mạnh và các dòng vốn lớn đang vào Việt Nam làm phức tạp thêm nỗ lực ngăn
cản VND lên giá.
So với cuối năm 2007, tỷ giá USD/VND năm 2008 đã tăng khoảng 9%, vượt xa mức
thay đổi quanh 1% những năm gần đây, trong khi đồng USD vẫn chiếm tỷ trọng chi phối
trong thanh toán quốc tế( khoảng 70%). Mức tăng vượt trội này đẩy chi phí nhập khẩu, chi
phí sản xuất kinh doanh của những ngành hàng có đầu vào lớn từ nguyên liệu nhập khẩu,
chi phí vay nợ ngoại tệ tăng cao.
Biến động khó lường của tỷ giá còn thể hiện ở sự trái chiều trong nửa đầu năm 2008
(giảm mạnh những tháng đầu năm, tăng đột biến ngay sau đó), gây xáo trộn kế hoạch sản
xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp.
Trên thực tế, có doanh nghiệp nhập khẩu đầu tháng vay USD của ngân hàng để nhập
khẩu nguyên liệu được tính tỷ giá 16.243 đồng/USD, cuối tháng doanh nghiệp mua USD
để trả nợ vay chỉ với tỷ giá 16.015 đồng/USD, nhờ tỷ giá giảm mà doanh nghiệp được lãi.
Trong khi đó, có doanh nghiệp xuất khẩu thu về 100.000 USD, nếu doanh nghiệp thu tiền
xuất khẩu trong tháng 8/2007 thì sẽ được chuyển ra VND với tỷ giá 16.245 đồng/USD,
- 22 -


nhưng xuất khẩu tại thời điểm tháng 1/2008 thì chỉ còn 15.599 đồng/USD, doanh nghiệp
sẽ thất thu 26 triệu đồng.
Năm 2010, tỷ giá USD/VND tăng cao (USD lên giá còn VND giảm giá), thúc đẩy hoạt
động xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn trong tình trạng nhập siêu

khá lớn. Khi tỷ giá USD/VND tăng không những xuất khẩu tăng mà nhập khẩu cũng tăng,
đáng chú ý là mức tăng của nhập khẩu mạnh hơn mức tăng của xuất khẩu (khoảng 0.83%),
nghĩa là cán cân thương mại vẫn thâm hụt. Đó là do ở Việt Nam có sự phụ thuộc quá cao
giữa xuất khẩu và nhập khẩu, nên khi tỷ giá tăng, xuất khẩu tăng thì nhập khẩu cũng tăng
theo và tăng nhiều hơn mức tăng của xuất khẩu, điều này lý giải tại sao cán cân thương
mại vẫn thâm hụt mặc dù xuất khẩu có gia tăng khi VND giảm giá.
2. Thực trạng phương tiện thanh toán của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Từ năm 1954 đến năm 1999, hối phiếu và lệnh phiếu chỉ được sử dụng trong lĩnh vực
kinh tế đối ngoại. Các doanh nghiệp Việt Nam khi phát hành hối phiếu đòi tiền thương
nhân hoặc ngân hàng nước ngoài mặc nhiên áp dụng Luật Thống nhất về hối phiếu ULB1930.
Với chính sách mở cửa, Việt Nam bắt đầu tiến hành công cuộc đổi mới, mở rộng quan
hệ với các nước trên thế giới, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta cũng được đổi mới.
Trong hoạt động thương mại, các doanh nghiệp Việt Nam sử dụng hối phiếu trong phương
thức thanh toán tín dụng chứng từ, nhờ thu trong các hợp đồng mua bán ngoại thương.
Các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu đã và đang sử dụng hối phiếu trong
thanh toán hàng xuất nhập khẩu. Ở Việt Nam, hối phiếu được sử dụng làm phương tiện
thanh tốn và tín dụng quốc tế trong lĩnh vực ngoại thương với vai trò là phương tiện địi
tiền của các phương thức thanh tốn tín dụng chứng từ, nhờ thu và thư bảo lãnh.
Trong đó, các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu sử dụng hối phiếu với tư cách là người
bị ký phát khi nhập khẩu hàng hóa và là người thụ hưởng khi xuất khẩu hàng hóa ra nước
ngồi.
Các doanh nghiệp Việt Nam tiến hành giao dịch thông qua các ngân hàng thương mại.
Tỷ lệ doanh số thanh tốn có sử dụng thương phiếu (thanh toán bằng L/C và nhờ thu)
chiếm đa phần, khoảng trên 80% tổng doanh số thanh toán quốc tế ở hầu hết các ngân
hàng thương mại.
- 23 -


Các doanh nghiệp Việt Nam khi áp dụng phương thức nhờ thu thường sử dụng hối
phiếu làm cơng cụ địi tiền người nhập khẩu. Phương thức nhờ thu chiếm tỷ trọng nhỏ

trong thanh toán hàng xuất khẩu ở Việt Nam nên lượng hối phiếu phát sinh từ phương thức
này cũng ít hơn nhiều so với phương thức tín dụng chứng từ.
Séc cũng là 1 phương tiện thanh toán quốc tế đã được áp dụng ở Việt Nam, tuy nhiên
nó vẫn chưa thực sự phổ biến.
Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam vẫn e ngại với thanh toán điện tử. Họ ngại
bởi phải thay đổi thói quen, nghi ngờ tính an tồn của thanh tốn điện tử.

3. Thực trạng các phương thức thanh toán quốc tế của các doanh nghiệp xuất nhập
khẩu Việt Nam.
Dịch vụ thanh toán quốc tế được các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam sử dụng
hiện nay khá đa dạng, nhưng xung quanh 3 phương thức chính: Phương thức thanh tốn
bằng thư tín dụng (L/C); Phương thức chuyển tiền, loại này không thông qua L/C; Phương
thức nhờ thu.
Ví dụ: Cơ cấu sử dụng các phương thức thanh toán quốc tế đối với hoạt động xuất khẩu
tại công ty XNK Tổng hợp I-Bộ thương mại.
Đơn vị: (%)
Năm
Phương thức
Phương thức chuyển tiền
Phương thức nhờ thu
Tín dụng chứng từ

2006

2007
7,1
21,5
71,4

2008

7,2
9,8
83

2,6
7,7
89,7

(Nguồn: Tổng hợp báo cáo của Công ty qua các năm 2006-2008)
Phương thức thanh tốn tín dụng chứng từ được các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt
Nam sử dụng chiếm đa số trong các phương thức thanh toán, điều này thể hiện các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam đã dần có những thị trường lớn, có nhiều khách hàng
mới nên cơng tác thanh tốn cần phải đảm bảo hết sức an toàn và cẩn trọng, tạo được sự
tin cậy cho bạn hàng mới từ đó tạo ra thêm những bạn hàng lâu dài về sau. Bên cạnh đó,
những bạn hàng thân tín, tin cậy, có mối quan hệ làm ăn lâu dài, các doanh nghiệp Việt

- 24 -


Nam vẫn tiếp tục áp dụng phương thức thanh toán chuyển tiền và nhờ thu bởi sự nhanh
chóng và hiệu quả.
3.1 Phương thức thanh toán nhờ thu (Collection):
- Đây là một phương thức thanh toán mà hầu hết các ngân hàng đều sử dụng và các
ngân hàng ln có những cải cách sao cho trình tự tiến hành nghiệp vụ ngày càng đơn giản
mà vẫn đảm bảo được yêu cầu an tồn và có lợi nhuận trong kinh doanh
- Ví dụ: Để nhờ thu hàng nhập khẩu qua Ngân hàng công thương Việt Nam, bạn chỉ
cần đưa Ngân hàng công thương Việt Nam vào điều khoản thanh toán trong hợp đồng
ngoại thương.
- Trong phương thức nhờ thu, có hai loại: nhờ thu phiếu trơn và nhờ thu kèm chứng từ.
Các Công ty xuất nhập khẩu Việt Nam thường sử dụng phương thức nhờ thu kèm chứng

từ, khi đó chứng từ gửi hàng sẽ được gửi kèm với hối phiếu và chỉ thị nhờ thu. Người mua
muốn lấy được chứng từ để đi nhận hàng sẽ phải thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán lên
hối phiếu.
3.1.1 Khái niệm:
Phương thức nhờ thu là phương thức thanh toán mà người bán sau khi hồn thành xong
nghĩa vụ giao hàng thì lập hối phiếu gửi đến ngân hàng nhờ thu hộ số tiền ghi trên hối
phiếu. Trong trường hợp này ngân hàng đóng vai trò trung gian giúp thu hộ tiền và được
hưởng tỷ lệ phần trăm trên số tiền thu được.
3.1.2 Chứng từ trong phương thức nhờ thu:
o Chứng từ tài chính (financial documents): hối phiếu đòi nợ (bill of exchange),
hối phiếu nhận nợ (promissory note), séc (cheque),…
o Chứng từ thương mại (commercial documents): hoá đơn thương mại (invoice),
chứng từ vận tải (transport documents), chứng từ sở hữu hoặc các chứng từ khác
có giá trị tương đương, hoặc chứng từ khác không phải là chứng từ tài chính.
3.1.3 Các hình thức thanh tốn nhờ thu:

- 25 -