SANG KIEN KINH NGHIEM LAM QUEN CHU CAI

A – ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi “Làm quen chữ cái” là cơ hội tốt
để sớm hình thành ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát triển
trí tuệ và kỹ năng làm quen với chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển
tư duy mở rộng vốn hiểu biết của trẻ góp phần vào việc phát triển nhân cách
toàn diện. Chuẩn bị cho trẻ một hành trang “Tiếng Việt” vững chắc để trẻ bước
vào lớp 1.
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo khi bước vào trường phổ thông là một
bước ngoặt lớn và việc quan trọng nhất là ở đây ai sẽ là người giúp trẻ vượt qua
những cái khó khăn đó? Khơng ai khác chính là các cơ giáo, phụ huynh và bản
thân trẻ. Ở mẫu giáo trẻ đang quen với vui chơi là hoạt động chủ đạo, nhưng khi
trẻ vào tiểu học thì học tập lại là vai trị chủ đạo nên việc cho trẻ làm quen với
chữ cái ở trẻ mẫu giáo khơng phải là đưa chương trình Tiếng Việt của lớp 1 vào
dạy mà ở đây trẻ mẫu giáo 5 tuổi được sử dụng các yếu tố vui chơi và các
nhiệm vụ học tập sáng tạo thông qua các hoạt động học tập. Nhờ giáo viên biết
linh hoạt, sáng tạo trong tiết dạy lấy trẻ làm trung tâm cho mọi hoạt động, biết
khơi gợi lòng say mê, sự hứng thú của trẻ về hoạt động “Làm quen chữ cái”
Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác giảng
dạy trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng
trẻ làm quen với chữ viết không phải là việc dễ làm, nó địi hỏi người giáo viên
phải kiên trì, chịu khó biết vận dụng những linh hoạt, sáng tạo trong quá trình
lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ mơn, để từ đó trẻ có sự tập trung
chú ý và thực sự có hứng thú, có tính kỷ luật trong học tập.
Nhận thức được tầm quan trọng đó nhiều năm qua và đặc biệt là trong
năm học 2011 – 2012 bản thân tôi đã cố gắng thực hiện tốt chuyên đề học hỏi
kinh nghiệm ở các đồng nghiệp, nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm
truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh
được sự gị bó. Và tơi đã chọn hoạt động “Làm quen chữ cái” làm đề tài để viết
sáng kiến kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi.Tôi mong
rằng, những kinh nghiệm của tôi sẽ đạt được kết quả cao trên trẻ và góp phần

giúp giáo viên thực hiện tốt hoạt động trẻ làm quen chữ cái.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI:
Khắc phục những hạn chế trong hoạt động tổ chức cho trẻ “Làm quen chữ
cái” nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái được tốt hơn.
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Phương pháp nghiên cứu:

1


Trong q trình nghiên cứu, tơi đã dựa vào cơ sở lý luận và nghiên cứu
từ các tài liệu chương trình Giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi do bộ Giáo dục và đào tạo
ban hành, tôi nghiên cứu từ thực tế trên trẻ 5- 6 tuổi.
Để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi “Làm quen chữ cái” được tốt
hơn, tôi vận dụng một số phương pháp quan sát, đàm thoại, luyện tập, giao
việc cho trẻ thông qua trị chơi...để điều tra, nắm bắt tình hình thực tế của trẻ,
5 – 6 tuổi làm quen chữ cái. Để đem lại kết quả nghiên cứu cao, ở tại lớp tơi
ln có sổ gi chép nhanh tạm coi là nhật ký hàng ngày của trẻ để lưu lại
những biểu hiện tiêu cực hay tiến triển tốt trong các hoạt động “Làm quen chữ
cái” tại lớp. Từ đó đề ra những biện pháp tối ưu nhằm nâng cao chất lượng
cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái.
2. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu: Đối với trẻ 5 – 6 tuổi ở lớp Lớn B, trường Mầm non
Bình Minh.
- Kế hoạch nghiên cứu: Bắt đầu từ ngày 12 tháng 9 năm 2011 và kết thúc vào
ngày 15 tháng 4 năm 2012.

2

B – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Làm quen với văn học và chữ viết là những hoạt động đóng vai trị
quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển tồn diện, là một trong những nội
dung có tác dụng tạo tiền đề cho việc phát triển ngôn ngữ của trẻ và đáp ứng
nhu cầu đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục trẻ trong các trường
mầm non. Đặc biệt chuẩn bị tốt cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi học tốt môn tiếng việt
ở lớp1sau này.
Trẻ em 5-6 tuổi là lứa tuổi tiền học đường để vào lớp một. Các cháu
rất cần được giáo dục phát triển tồn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao
động và rèn luyện năng lực tiếp thu của các môn học mà trẻ sẽ được học ở lớp
một, nhất là mơn đọc và viết. Bên cạnh đó, các cháu vẫn chỉ “Học bằng chơi,
chơi mà học”, mặt khác chữ viết vẫn thuộc phạm vi trừu tượng. Chính vì thế
cơ giáo phải làm sao để trẻ tiếp cận việc làm quen với cách đọc, cách viết một
cách hợp lý mà mang lại hiệu quả tích cực?
II. THỰC TRẠNG:
1. Thuận lợi:
- Được Ban Giám hiệu nhà trường bồi dưỡng môn làm quen chữ cái; Lên kế
hoạch làm đồ dùng đồ chơi theo từng chủ điểm phù hợp với chác chữ cái học
trong chủ điểm; Hướng dẫn làm các tranh, các góc chữ cái để trẻ được làm
quen ở mọi nơi mọi lúc.
- Phịng học tương đối rộng, thống và đầy đủ điều kiện để hoạt động. Trường
luôn coi trọng đến việc tạo môi trường chữ viết phong phú, hấp dẫn để lơi
cuốn trẻ. Trường được trang bị máy vi tính, đèn chiếu để trẻ được tiếp cận với
việc học chữ cái qua các trò chơi trên máy.
- Đa số phụ huynh quan tâm đến việc học của con cái.
2. Khó khăn:
Qua khảo sát chất lượng đầu năm trên trẻ ở lớp tôi với bộ môn “Làm
quen chữ cái” cho thấy kết quả:
- Có 32 trẻ hứng thú với hoạt động, chiếm 68%

- Có 3 trẻ nói ngọng chiếm 6,3%
- Có 15 trẻ nói giọng địa phương, chiếm 31,9%
- Có 2 trẻ biết được một số chữ cái, chiếm 4,3%
- Với những năm trước, Phụ huynh vì nóng lịng sợ con em mình vào lớp 1 sẽ
đọc chữ cái khơng bằng bạn nên thường cho con nghỉ học để vào họ lớp 1
trước tuổi. Điều này đã làm ảnh hưởng đến duy trì sỉ số lớp.

3


Trong quá trình hướng dẫn cho trẻ 5 – 6 tuổi hoạt động “Làm quen chữ
cái”, bản thân tơi cịn gặp rất nhiều khó khăn một số cháu chưa mạnh dạn, cháu
cịn nói ngọng, nói giọng địa phương, nhận thức của trẻ chênh lệch nhau nên
việc truyền thụ kiến thức gặp rất nhiều khó khăn. Mặc dù trường đã mua sắm
đầy đủ về cơ sở vật chất cũng như đầu tư về chuyên môn nhưng với năm học tôi
vẫn chưa thực sự tổ chức tốt hoạt động “Làm quen chữ cái”. Bên cạnh đó một số
phụ huynh lại nơn nóng trong việc học chữ của con em mình nên đã bày dạy
trước tập đọc và tập viết trước, lại có trường hợp phụ huynh cho cháu nghỉ học
đi học lớp 1 trước tuổi. Điều này đã dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không
đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi nên khơng cịn chú ý đến tiết
học. Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô
và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất cập giữa gia đình và nhà trường.
III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH:
1. Khảo sát kỹ năng Nghe – Nói – Đọc – Viết của trẻ
- Đây là bước đầu tiên nhằm xác định tình trạng của trẻ để giáo viên nắm được
kỹ năng nghe, nói, đọc viết của trẻ để từ đó có biện pháp thay đổi phù hợp
- Ngay từ đầu năm học, chúng tôi đã tiến hành khảo sát trẻ và thơng qua các bài
tập để từ đó giáo viên đánh giá và có sự tác động đúng với từng trẻ.
- Công việc khảo sát trẻ, chúng tôi thường thực hiện vào tháng 10. Quá trình
khảo sát qua các hoạt động chung (kể chuyện, đọc thơ, hát, múa,…) và qua các

hoạt động hàng ngày (hoạt động góc, hoạt động chiều, …) để từ đó đánh giá
từng trẻ theo các kỹ năng và có biện pháp giáo dục sao cho phù hợp với từng trẻ.
2. Gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động làm quen chữ cái:
Như chúng ta đã biết trẻ em là một thực thể nhiên giáo dục bắt đầu từ đứa
trẻ, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt được mục tiêu đó trước tiên tôi
phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa
bền vững trẻ thích những cái đẹp mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú
cho trẻ ở bộ mơn này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khơ
khan có phần “kỷ luật”. Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân
thủ như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy khơng có sáng tạo, rập khn
chưa có hình thức đổi mới còn theo phương pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết
học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn chế. Và tơi đã tìm ra một số
giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn bị đầy đủ đồ dùng
cho cơ và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng hình thức tư
duy hình tượng tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng
mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới lạ ... Chính vì thế khi
dạy một tiết “Làm quen chữ cái” tôi cho rằng đồ dùng trực quan là yếu tố đầu
tiên yêu cầu điểm đặc biệt phải đảm bảo an toàn.

4


Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ
được lần lượt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa chữ
cái mà chúng ta định cho trẻ làm quen.
Ví dụ: khi cho trẻ làm quen chữ cái “e” tôi tiến hành các bước như cho trẻ
xem đoạn clip mẹ và bé đi chơi công viên và dẩn dắt giới thiệu từ “Bé và mẹ”,
cho trẻ đọc từ “Bé và mẹ” dưới hình ảnh, cho trẻ tìm chữ cái đã học trong từ “Bé
và mẹ” và cho trẻ tìm 2 chữ cái giống nhau cuối cùng là tôi giới thiệu chữ cái
mới “e”.

Trong quá trình tổ chức hoạt động, tôi luôn vận dụng linh hoạt các
phương pháp giáo dục sao cho phù hợp với thực tế khả năng trẻ.
Ví dụ: Sau khi đã cho trẻ làm quen chữ “e” như ví dụ trên, Nhưng khi
hướng dẫn chữ cái “ê” tôi không lập lại phương pháp trên mà tôi sẽ cho trẻ
đoán: Nếu chữ e mà đội mũ trên đầu sẽ thành chữ gì? Mời vài trẻ suy đốn, sau
đó tôi mới giới thiệu chữ cái mới ê. Qua việc thực hiện như vậy tơi thấy trẻ tích
cực hoạt động hơn, khơng cảm thấy nhàm chán.
Ngồi ra, khi cho trẻ làm quen với nhóm chữ cái gần giống nhau, để giúp
trẻ giễ ghi nhớ mặt chữ, tơi thường dùng hình ảnh gần gũi trong thực tế để gắn
với chữ cái.
Ví dụ: Tôi cho trẻ làm quen chữ cái o, ô, ơ: tơi gắn với câu thơ o trịn như
quả trứng gà, ơ thì đội mũ, ơ già mang râu.
Hay khi cho tre làm quen chữ cái mới, nhưng trong lớp có một vài trẻ đã
nhận biết được chữ cái mới đó, tơi sẽ khơng giới thiệu mà mời trẻ đó lên phát
âm cho cả lớp cùng nghe và tôi không qn khen ngợi để khích lệ trẻ. Và nếu số
đơng trẻ đã nhận biết được chữ cái rồi, tôi sẽ đi nhanh phần giới thiệu chữ cái
mới và dành nhiều thời gian cho phần luyện tập, nhận biết phát âm qua trị chơi.
Để kích thích tính tị mị, ham hiểu biết, thích khám phá những điều mới
lạ của trẻ tơi đã thường xuyên thây đổi hình thức tổ chức cho trẻ hoạt động. Tùy
vào từng chữ cái mà tôi lựa chọn hình thức tổ chức sao cho phù hợp:
Ví dụ: với chử cái “o” tôi cho trẻ nghe âm thanh gà trống gáy, sau đó cho
trẻ xem hình ảnh con gà trống gáy và giới thiệu từ. Nhưng khi cho trẻ làm quen
chữ cái “ô” tôi cho trẻ quan sát cái ô và giới thiệu từ “Cái ô”....
Hoặc là đề chuẩn bị cho trò chơi ở chữ cái với chủ đề “phương tiện giao
thơng” lúc ngồi trời tơi cùng trẻ trị chuyện về trị chơi “Các phương tiện giao
thơng vào bến ” tơi huy động trẻ sưu tầm bìa cát tông tranh ảnh, hoạ báo về các
phương tiện như: Máy bay, đồn tàu, ơtơ, thuyền buồm .. hướng dẫn trẻ cắt
sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trị chơi cô giới thiệu các bến và phương
tiện giao thông nào thì phải vào bến được làm quen tìm tịi cắt dán sẽ tạo cho
sự khéo léo ở đôi tay và thuận lợi trong khi viết chữ, dán các chữ cái lên các

phương tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm ra.

5


Kết quả từ việc cô và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập tôi thấy trẻ
hứng thú hơn vào tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ
hơn.
3. Tạo môi trường chữ cái phong phú:
Với trẻ mẫu giáo thì những gì mới lạ đẹp mắt hấp dẫn là gây được sự chú
ý của trẻ. Vì thế việc tạo mơi trường làm quen chữ cái trong lớp học rất cần thiết
để làm nổi bật bộ môn và chuyên đề. Hàng ngày vào những lúc vui chơi hay giờ
rảnh rỗi tôi và trẻ thường cắt dán chữ cái, các loại quả hay con vật để trang trí
gọi theo chủ điểm.
Ví dụ: Phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ “Bé cùng làm quen chữ
cái” và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ điểm. Ví dụ như chủ điểm thực
vật thì tơi cắt bìa thành một cây to sau đó cho trẻ vẽ cắt dán hoặc sưu tầm hoạ
báo tranh ảnh về các loại lá, hột hạt ... sau đó cho trẻ cắt các chữ cái L, M, N
(Trong chủ điểm thế giới thực vật) cho trẻ dán chữ cái dưới các loại hột hạt hay
tranh ảnh theo sự hướng dẫn của cơ giáo như lá thì trẻ dán chữ L, mận thì dán
chữ M, hạt na thì dán chữ N ...
Hoặc tôi viết bài thơ “Cái bát xinh xinh” trong giấy lịch, bài thơ tôi viết
chữ in thường hết cả bài thơ nhưng những chữ cái tôi định cho trẻ làm quen (như
làm quen chữ a, ă, â) thì tơi tơ với màu sắc khác nổi bật để trẻ dễ nhận thấy và
được treo xung quanh lớp để trẻ dễ nhìn thấy. (Hình1 - Trang 14)
Và những hình ảnh đó tơi thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm.
Không những ở góc “Bé cùng làm quen chữ cái” mà xung quanh lớp tôi đều viết
tiếng và từ tương ứng, như hộp đựng hố lá, rổ đựng hình, viết tên các đồ dùng
vào nhãn và dán vào. (Hình 2 - Trang 14) , (Hình 3 - Trang 14)
Treo xung quanh lớp những cụm từ như danh sách tên của trẻ theo tổ, tất

cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có những bức vẽ của trẻ
được viết tên trẻ vào phía trái, làm như thế trẻ được sử dụng ngay trên hoạt động
làm quen chữ cái trẻ học đến nhóm chữ cái gì tơi cho trẻ tìm xung quanh lớp
nhóm chữ cái đó, phía dưới tơi đặt giá để đựng đồ dùng phục vụ môn chữ cái đồ
dùng của cơ và trẻ như bút chì màu, vở tập tơ ... ngồi ra tơi cịn dùng chữ cái để
làm ký hiệu cho trẻ...Kết quả các biện pháp này theo đánh giá đạt 90%. (Hình 1
-Trang 14)
4. Chú ý đến giáo dục cá nhân:
Tôi luôn nhận đặc biệt chú ý đến giáo dục cá nhân. Tùy vào từng cá nhân,
tôi đưa ra những biệt pháp giáo dục khác nhau như có trẻ
Đối với những trẻ nói ngọng, tơi thường xuyên trò chuyện với trẻ nghiều
hơn, tập cho trẻ phát âm từ những âm đơn giản rồi đến âm khó hơn qua trị chơi
“Hãy làm giống cơ”, hay trị chơi “Những âm thanh có gì khác”...với những trẻ
nói ngọng, tơi phải kiên trì, khơng thể sửa tật nói ngọng, nói lắp ngày một ngày
hai mà phải được lặp đi lặp lại nhiều lần.

6


Đối với những trẻ nói lắp, khi tơi đặc câu hỏi không yêu cầu trẻ trả lời
nhanh, hanh trả lời ngay mà động viên trẻ nói từ từ, khơng vội nói nhanh, tơi
khơng thúc ép trẻ trả lời ngay mà tơi khuyến khích trẻ trả lời chậm để khơng bị
lắp.
Đối với những trẻ nói giọng địa phương, tơi dùng biện pháp sửa sai trực
tếp. Ngoài ra ở tiết làm quen chữ cái, tơi đặc biệt khơng nói giọng địa phương,
chú ý đến khẩu hình khi phát âm (ví dụ: phát âm “a” miệng mở rộng, hay phát
âm âm “e” miệng hơi chành ra. Ngồi ra tơi thường tổ chức chơi luyện phát âm
qua bài thơ, bài hát với những trẻ này nhằm giúp trẻ phát âm chính sát các âm
vị hơn.
Đối với những trẻ nhận biết các chữ cái đã học cịn chậm, tơi tận dụng

thời gian đón trẻ, trả trẻ, mọi lúc mọi nơi để trị chuyện theo nhóm, hay cá nhân,
để đố trẻ tìm được chữ cái đã học qua các bản từ chỉ tên góc chơi, tên nhóm đồ
chơi ở các góc chơi hay trong sách báo.
Khơng phải tất cả những trẻ tôi đều dùng 1 biện pháp giống nhau mà tùy
đặc điểm tâm lý từng trẻ mà tôi lựa chọn biện pháp sao cho phù hợp. Với những
trẻ chịu ngọt, tôi dùng biện pháp khen ngợi, nhưng với những trẻ có tính khí
nóng vội, tơi sẽ giao nhiệm vụ cho trẻ, động viên khích lợi trẻ.
5. Dạy trẻ làm quen với chữ cái thơng qua trị chơi:
Cũng như các môn học khác, chúng ta sử dụng những trị chơi và tổ chức
những trị chơi đó sẽ nhằm giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng âm của 29 chữ
cái. Do đó, trị chơi với chữ cái rất cần nhằm giúp trẻ củng cố nhận biết và phát
âm những chữ cái đã học. Muốn vậy, chúng ta phải tổ chức trò chơi như thế nào
cho thật sinh động, điều đó rất khó. Vì vậy cần tổ chức như thế nào để môn học
đạt kết quả cao là một điều vô cùng cần thiết. Điều này luôn là niềm trăn trở
trong tôi mỗi ngày.
Như chúng ta đã biết, trẻ thích sự mới mẻ và bất ngờ, chính sự “bất ngờ”
sẽ gây ra sự ngạc nhiên ở trẻ, tạo sự hứng thú cho trẻ. Trẻ vốn tò mò, ham hiểu
biết, thích tìm tịi cái mới lạ, cái gì trẻ cũng muốn hiểu biết, muốn xem nó ra
sao? Hình thù như thế nào ? Vì vậy cái bất ngờ mà cô tạo ra sẽ lôi cuốn trẻ tập
trung chú ý của trẻ hơn, trẻ thích được phán đốn. Vì ở độ tuổi 5-6 tuổi trẻ đã
phát triển tư duy trừu tượng. Nếu đáp ứng được những nhu cầu trên của trẻ, thì
trẻ sẽ rất hứng thú tham gia vào các trị chơi. Chính lúc này đây sự tập trung và
chú ý của trẻ ở mức cao độ.
Tiết học “Làm quen chữ cái” là hoạt động tương đối khô khan so với các
hoạt động khác, vì thế để giúp trẻ hứng thú tham gia với cơ cách tích cực và để
khắc sâu những kiến thức vừa học, tôi đã lồng ghép phương pháp “Học bằng
chơi, chơi mà học” vào bài dạy và đã đem lại kết quả cao. Tuỳ theo chủ điểm
mà tơi sẽ chọn những trị chơi thích hợp. Sau đây tơi xin giới thiệu một số trị
chơi chữ cái tơi đã thực hiện.
* Trị chơi: khoanh trịn chữ cái đã học qua sách báo.

7


- Mục đích: giúp trẻ củng cố nhận biết nhóm chữ cái đã học trong sách, báo.
- Chuẩn bị:
+ Tìm bản tin trong trang báo, sách có nội dung ngắn, có cỡ chữ to, rõ.
- Tiến hành: Tơi tập trung trẻ lại, giới thiệu và đọc cho trẻ nghe nội dung của
bản tin. Cho trẻ ngồi theo nhóm và tìm và khoanh tròn chữ cái đã học trong bản
tin theo u cầu cơ.
* Trị chơi: Tên bé có những chữ gì? (hoặc tên của vật này có nhưng chữ gì?)
- Mục đích: Trẻ nhận biết các chữ cái trong tên mình hoặc trong một số từ gần
gũi. Trẻ nhận biết số lượng chữ cái trong một từ.
- Chuẩn bị: Thẻ chữ cái, tranh có các chữ viết bên dưới.
- Tiến hành: Trẻ tìm và nhận biết các chữ cái trong từ theo nhiều cách khác
nhau. Nhận biết các chữ cái trong tên của mình (tên được gắn trên cuốn vở,
sách, bản danh sách của tổ...). Nhận biết được những chữ viết trên nhãn mác
quen thuộc (ví dụ: Trong các hộp bánh quy, hộp kẹo...). Tên các nhóm đồ dùng
được dán trên các kệ góc chơi, tên các góc chơi.... Cho trẻ tìm và đếm số lượng
những chữ cái giống nhau trong một từ, câu đơn giản (ví dụ: “Cái ca màu xanh”
có 4 chữ a; “Máy bay” có 2 chữ a; “Quả cà” có 2 chữ a....).
* Trị chơi: các âm thanh có gì khác nhau:
- Mục đích: Trẻ phân biệt được âm thanh các âm, các tiếng quen thuộc.
- Chuẩn bị: Các thẻ chữ cái.
- Tiến hành: Sử dụng các trò chơi nghe và bắt chước phát âm các âm gần giống
nhau, âm ghép với nhau theo cơ.
Ví dụ phân biệt các âm: a - ă – â. Cô phát âm a – ă – â, yêu cầu trẻ phát
âm. Trẻ phát âm a , cơ nói từ “Ba”, trẻ phát âm ă, cơ nói từ “Ăn”, trẻ phát âm â,
cơ nói từ “ấm nước:... và cơ phát âm các âm đã học, yêu càu trẻ tìm từ phù hợp
với âm đó. Cơ phát âm âm ghép: an – ăn – ân u cầu trẻ tìm các từ có chứa âm
thanh gần giống ( ví dụ: trong các từ bạn An ăn cơm, ân cần, ấm nước...). Cô

phát âm âm ghép: am – ăm – âm yêu cầu trẻ tìm các từ có chứa âm thanh gần
giống ( ví dụ trong các từ: ăn cơm, ẵm bé, âm ấm...).
Với trò chơi này, thoạt đầu trẻ chơi chưa quen rất khó, nhưng tơi đã kiên
trì, tổ chức cho trẻ chơi nhiều lần ở thời điểm đón trẻ và trả trẻ dần dần trẻ cũng
đã chơi tốt và rất thích chơi. Qua trị chơi này tơi đã sửa sai cho những trẻ nói
giọng địa phương, nói ngọng rất hiệu quả.
* Trị chơi: Rung chng vàng.
- Mục đích: Củng cố nhận biết những chữ cái đã học.
- Chuẩn bị: một số thẻ chữ cái đã học.
- Tiến hành: Có thể tổ chức theo nhóm, cả lớp, trong học động học, hay hoạt
động chiều. Cơ tập trung trẻ ngồi theo đội hình chữ u, hành ngang hay vòng
8


trịn. Cơ phát âm âm vị của các chữ cái đã học, trẻ tìm chữ cái đúng với âm vị cô
vừa phát âm. Cô rung chuông, tất cả trẻ cầm thẻ chữ giơ lên, ai chọn sai sẽ ngồi
ra ngoài, bạn nào còn lại sau cùng sẽ chiến thắng.
* Trò chơi: Ai làm giống cơ
- Mục đích: Rèn luyện tai nghe và phát âm chính sát các âm vị trong nhóm chữ
cái đã học.
- Chuẩn bị: Khơng cần chuẩn bị.
- Tiến hành: Với trò chơi này tổ chức ở mọi thời điểm trong ngày. Cô tập trung
trẻ ngồi xung quanh cô, yêu cầu trẻ lắng nghe xem cô phát âm những chuổi âm
thanh gì? (ví dụ: cơ phát âm a - a - a – ă...). Yêu cầu trẻ phát âm lại chuỗi âm
thanh giống cơ.
* Trị chơi: Cánh cửa thần.
- Mục đích: củng cố nhận biết những chữ cái, phát âm những âm vị đã học.
- Chuẩn bị: Thẻ chữ cái, cánh cửa thần. Chọn hai trẻ nhanh nhẹn đứng khép “2
cánh cửa thần” khi nào có bạn nói đúng thì mở cửa ra để bạn vào.
- Tiến hành: Cho trẻ ngồi theo hình thức U. Cơ giáo giải thích cho trẻ biết yêu

cầu qua được cửa.
Ví dụ: Trẻ cầm trên tay một thẻ chữ đi đến gần cửa và gọi: “Cửa thần ơi!
Hãy mở ra” trẻ khép cửa hỏi: “Chữ gì? chữ gì?” Nếu trả lời nói đúng tên chữ
cái cầm trên tay thì cửa thần sẽ mở ra và trẻ đó được đi vào. Và yêu vầu trẻ chỉ
được qua cửa khi nói đúng u cầu. (Hình 4 - Trang 14), (Hình 5 - Trang 14).
Ngồi ra, tơi cịn tổ chức nhiều trị chơi quen thuộc sen kẻ trò chơi mới và
trò chơi cũ để gây hứng thú trẻ, đảm bảo tính vừa sức, liên tục, kế thừa và nâng
cao như: trị chơi tìm chữ cái trong bài thơ, trong từ, xếp chữ cái bằng hột hạt,
xếp chữ cái theo mẫu, luyện phát âm qua bài hát, bài thơ, ca dao, đồng dao....
6. Công tác tuyên truyền giáo dục với phụ huynh.
Để làm tốt công việc này, sự cộng tác của phụ huynh là việc rất cần
thiết, vì thế tơi đã gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh vấn đề học và viết chữ của
các cháu trong chương trình Mẫu giáo, nhất là những phụ huynh nóng lịng
cho con học chữ sớm, những phụ huynh cịn có quan niệm chưa đúng là trẻ
phải biết đọc và viết được ngay độ tuổi Mẫu giáo. Thêm vào đó, tơi vận dụng
phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng đồ chơi
cho các cháu, chủ ý cho phụ huynh biết từ những vật liệu đơn giản vẫn có thể
trở thành đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Phụ huynh rất vui và ngạc nhiên khi bắt
gặp những tờ lịch cũ, trở thành những tấm tranh có chủ đề, có chữ cái cho trẻ
học, hoặc thấy những chiếc xe được kèm với từ (ô tô, xe buýt … ) trên những
chiếc xe bằng vỏ hộp sữa, hộp bánh mà phụ huynh góp nhặt.
7. Làm quen chữ cái ở mọi lúc mọi nơi:
Ở lứa tuổi mẫu giáo “Trẻ học bằng chơi chơi bằng học” ghi nhớ của trẻ
không có chủ định chóng nhớ mau quên do đó việc dạy làm quen chữ cái không
9


dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên mọi lúc mọi nơi hoạt động trong
cuộc sống hàng ngày để củng cố thêm kiến thức kỹ năng đã học.
Để khắc sâu những chữ cái đã học, ở hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ

nặn đất sét những chữ cái qua những đường nét cơ bản, hay ra hoạt động
ngoài trời cho trẻ dùng phấn viết những chữ cái mà trẻ biết lên trên sân xi
măng của trường, hoặc dùng dây mềm để bẻ, gấp các đường nét của chữ cái
đó, tạo chữ cái bằng bàn tay (ví dụ: Tạo dáng chữ o …), hay trẻ tìm, đọc
những chữ cái trong các bản chữ có các từ chỉ tên gọi một số cây như “Cây
sanh”, “Cây mai”, “Cây gấc”... (Hình 6 - Trang15), (Hình 7 - Trang15)
Để tạo mơi trường ngơn ngữ nói phong phú, tơi xây dựng những nhóm
bạn nhỏ trong lớp có cháu yếu, cháu giỏi để các cháu cùng chơi, nói chuyện
với nhau, vì cháu hay bắt chước nên các cháu yếu sẽ bắt chước các cháu giỏi.
8. Ứng dụng phần mềm powerPoint cho trẻ làm quen với chữ cái.
Việc ứng dụng phần mềm powerPoint vào cho trẻ làm quen chữ cái là 1
nội dung mới, tuy nhiên tôi cũng đã mạnh dạn học hỏi chị em, rút kinh
nghiệm và tạo nhiều giáo án làm quen chữ cái trên phần mềm powerPoint.
Trong năm học này, với những tiết làm quen chữ cái, tôi đều ứng dụng phần
mềm powerPoint để thiết kế giáo án và tổ chức giảng dạy trên đèn chiếu đã
đem lại kết quả giáo dục khá cao. Đa số trẻ đã nhận biết và phát âm được
những chữ cái đã học. Tuy nhiên, trẻ học hứng thú hơn vì được tri giác nghe,
nhìn được rõ ràng, với hình ảnh đẹp, có âm thanh, chữ cái chuyển động, trẻ
được clik chuột làm cho trẻ học chữ cái như đang được chơi, trẻ nhận biết và
ghi nhớ chữ cái tốt hơn. (Hình 8 - Trang15)
Đặc biệt với phần mềm này, tơi đã thiết kế rất nhiều trị chơi, nhanh,
gọn, dễ bảo quản tiết kiệm được thời gian và chi phí mà đem lại hiệu quả giáo
dục cao. (Hình 9 - Trang15)
Ngồi ra tơi đã ứng dụng phần mềm powerPoint để hướng dẫn trẻ thực
hiện các bài tập trong vỡ bé tập tô đem lại hiệu quả khá cao, qua tiết học trẻ
tích cực hoạt động, trẻ được quan sát rõ hình ảnh và làm mẫu trên màng hình,
đảm bảo tất cả trẻ đều được quan sát tốt, các nét viết của chữ cái được chuyển
động làm cho trẻ thích thú, mới lạ đa số trẻ đã viết và thực hiện tốt các yêu
cầu trong vở bé tập tơ do bộ Giáo dục ban hành. (Hình10 - Trang 15),
(Hình11 - Trang 15)

9. Đánh giá kết quả trên trẻ.
Để đem lại hiệu quả giáo dục cao, tôi đặc biệt chú trọng đến phương
pháp đánh giá trẻ. Khi đánh giá trẻ phải đánh giá thực chất, khơng chạy theo
thành tích, mà tôi đánh giá kết quả trên từng cá nhân trẻ so với trẻ ngày hôm
qua chứ tôi không đánh giá chung theo tình hình trẻ của lớp. Từ đó để làm cơ
sở để tơi có hướng lựa chọn biện pháp, phương pháp giáo dục sao cho phù
hợp.
IV. KẾT QUẢ:
10


Sau thời gian thực hiện những biện pháp như đã nêu trên, bản thân tôi
tự tin và nhiều sáng tạo hơn khi dạy trẻ, biết kết hợp đan xen các hình thức
cũng như lồng ghép trong phương pháp giảng dạy, biết tận dụng những cái
mới lạ vào các hoạt động để các cháu hứng thú hơn.
- 9,8% trẻ được học đầy đủ 29 chữ cái trong chương trình giáo dục mầm non
của Bộ giáo dục ban hành.
- Qua việc thực hiện các biện pháp mới sáng tạo trong việc dạy môn “Làm
quen chữ cái” tôi đã thuđược kết quả sau:
- Kết quả của trẻ: Theo đánh giá của lớp

NỘI DUNG

KHI CHƯA ÁP DỤNG
BIỆN PHÁP

SAU KHI ÁP
DỤNG BIỆN
PHÁP

Trẻ nhận biết cách phát âm 29 chữ
cái rõ ràng

70%

98%

Nhận biết đúng mặt 29 mặt chữ cái

76%

90%

- Về phía phụ huynh: Đặc biệt đã làm thay đổi nhận thức của phụ huynh
khơng có trường hợp cho cháu nghỉ học đi học lớp 1 trước tuổi. Phụ huynh
dần hiểu ra được phương pháp học tập của chương trình Mẫu giáo tuy đơn
giản như trị chơi nhưng lại mang nhiều kết quả tích cực.
- Về phía giáo viên: Trong năm học 2011 – 2012, tôi đã đạt được kết quả nhất
định:
Trong năm học này tôi đã tổ chức 2 tiết thao giảng khối với bộ môn làm
quen chữ cái kết quả xếp loại tốt. Có 2 tiết đăng ký tiết dạy tốt được xếp loại
tốt, trong xết loại tay nghề cuối năm tôi được chuyên môn nhà trường dự giờ
môn học này xếp loại tố, được chị em đồng nghiệp trong tổ đánh giá cao.
Qua những năm giảng dạy trẻ lúc mới bước vào giảng dạy phương
pháp tôi chưa linh hoạt sáng tạo nên kết quả của tiết học chưa cao. Từ khi sử
dụng các biện pháp trên nghệ thuật lên lớp của tơi đã có một cách sáng tạo
linh hoạt bản thân không ngừng phấn đấu học hỏi ở bạn bè đồng nghiệp, qua
các phương tiện thông tin đại chúng ...

11

C. KẾT LUẬN
I. KẾT LUẬN:
Từ những thực tế trên cũng như các kết quả cao trước hết tôi phải chuẩn
bị đầy đủ đồ dùng cần thiết cho một tiết học cho cơ và trẻ, các đồ dùng đó có
màu sắc hình dáng đẹp, an tồn để kích thích tính tị mị của trẻ, những đồ dùng
đó phải có sức hấp dẫn, biết lựa chọn trò chơi câu đố bài hát phù hợp với nội
dung bài dạy và chủ điểm luôn tạo tình huống bất ngờ thú vị.
Bám vào nội dung yêu cầu dạy đúng trọng tâm của bài dạy tích hợp các
môn học khác vào tiết dạy một cách hợp lý nhằm đem lại kết quả cao ngôn ngữ
diễn đạt của cô ngắn gọn cụ thể, cô phát âm mẫu chính xác, rõ ràng lời giới thiệu
bài, bước chuyển tiếp linh hoạt gay được sự chú ý của trẻ và đặc biệt cô giáo
phải nắm vững yêu cầu phương pháp bộ mơn.
Cần quan tâm gần gũi trẻ khuyến khích để trẻ chủ động phát huy tính độc
lập trong bộ mơn và tập luyện bồi dưỡng thêm cho trẻ. Cho trẻ ôn luyện làm
quen chữ cái ở mọi nơi. Cần làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh và Ban
giám hiệu nhà trường hỗ trợ cơ sở vật chất. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với
chữ cái. Tạo môi trường chữ viết trong và ngoài lớp một cách phong phú, với
nhiều hình thức hấp dẫn và được thay đổi thường xuyên theo chủ đề. Tạo tình
cảm gần gũi giữa cơ và cháu, nắm bắt tâm lý, trình độ và cá tính của từng trẻ,
kiên nhẫn và nhẹ nhàng giúp trẻ theo phương pháp “Chơi mà học, học bằng
chơi”. Tận dụng mọi nguyên vật liệu đơn giản để làm nhiều học cụ, đồ dùng đồ
chơi và cho trẻ học ở mọi lúc mọi nơi: Bằng dây mềm, bằng phấn vẽ trên sân,
tạo chữ bằng những đường nét trên cơ thể trẻ …
Thường xuyên trao đổi với phụ huynh, tạo sự gần gũi, tạo niềm tin, và
thống nhất trong việc hướng dẫn trẻ làm quen với việc đọc và viết chữ cái. Bản
thân cô giáo phải hy sinh nhiều thời gian để tham khảo, đầu tư từ cách tổ chức
cách hoạt động sao cho phù hơp với các cháu cho đến việc làm thêm nhiều tranh
ảnh đồ dùng đồ chơi, Cô giáo khơng ngừng rèn luyện cho mình tác phong, học

hỏi nơi đồng nghiệp và ln phát huy tính tích cực ở mọi nơi mọi lúc có thể.
Trên đây là một số kinh nghiệm dạy bộ môn làm quen chữ cái mà tơi đã
rút ra được trong q trình giảng dạy nhằm giúp trẻ phát triển về mọi mặt đạo
đức nhân cách phẩm chất thẩm mỹ trí tuệ và ngơn ngữ. Tơi rất mong được sự
góp ý xây dựng của các bạn đồng nghiệp các cấp lãnh đạo giúp tôi ngày càng có
nhiều sáng kiến kinh nghiệm hay trong giảng dạy bộ mơn u thích.
II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
Xin được đề xuất với Phòng giáo dục, Sở giáo dục đào tạo chọn những
sáng kiến kinh nghiệm hay phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo và
học tập. Hàng năm hỗ trợ tạo điều kiện cho giáo viên đi học tập các trường bạn
III. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI:
Trên đây là một vài biện pháp tôi đã vận dụng và có hiệu quả cho trẻ 5-6
tuổi của tơi. Đây là một công việc tôi đã thực hiện và tôi vẫn còn đang nghiên
12


cứu, tiếp tục thực hiện lâu dài để bổ sung cho những kinh nghiệm của tơi được
hồn chỉnh hơn, hầu mang lại kết quả hữu hiệu cho trẻ hơn nữa trong môn học
“Làm quen chữ cái”. Rất mong được sự góp ý của Ban giám hiệu nhà trường,
của các cấp quản lý giáo dục và các bạn đồng nghiệp, để những kinh nghiệm bé
nhỏ của tơi ngày càng được hồn thiện và mang lại kết quả cho các em nhiều
hơn trong quá trình giảng dạy.
Vạn Giã, ngày 19 tháng 3 năm 2012
Xác nhận của hiệu trưởng

Nguyễn Thị Nhâm

Người viết

Trần Thị Lan Anh

13


IV. NHỮNG HÌNH ẢNH MINH CHỨNG

H1

H2

H4

H3

H5
14


H7

H7

H6

H8

H10

H9

H11
15


MỤC LỤC
Trang
A-

PHẦN MỞ ĐẦU

I. Lý do chọn đề tài................................................................................................1
II. Mục đích nghiên cứu........................................................................................1
III. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................1
B – PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận......................................................................................................3
II. Thực trạng.........................................................................................................3
III. Các biện pháp tiến hành..................................................................................4
IV. Kết quả.............................................................................................................4
C – KẾT LUẬN
I. Kết luận............................................................................................................12
I. Ý kiến đề xuất..................................................................................................12
III. Hướng phát triển đề tài..................................................................................12
IV. Những hình ảnh minh chứng.........................................................................14

16