(luận văn thạc sĩ) ảnh hưởng của các nhân tố nội sinh đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) của các ngân hàng thương mại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ĐẶNG THỊ BÍCH NGỌC

ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ NỘI SINH
ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN (NIM) CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

Đà Nẵng – Năm 2016

download by :


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ĐẶNG THỊ BÍCH NGỌC

ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ NỘI SINH ĐẾN
TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN (NIM) CỦA CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 60.34.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn: TS. ĐẶNG TÙNG LÂM

Đà Nẵng – Năm 2016

download by :


LỜI CAM ĐOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Đặng Thị Bích Ngọc

download by :


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài. ............................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu. ................................................................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. ............................................................ 3
4. Phương pháp nghiên cứu. .......................................................................... 3
5. Kết cấu của đề tài. ...................................................................................... 4
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu. .................................................................. 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN
(NIM) VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NIM CỦA NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI. ................................................................................. 6
1.1. TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN (NIM). ........................................... 6
1.1.1. Khái niệm tỷ lệ thu nhập lãi cận biên. .............................................. 6

1.1.2. Ý nghĩa của tỷ lệ thu nhập lãi cận biên............................................. 6
1.2. CÁC NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT VỀ TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN
BIÊN.................................................................................................................. 7
1.3. CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ TỶ LỆ THU NHẬP LÃI
CẬN BIÊN. ..................................................................................................... 10
1.4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP LÃI CẬN
BIÊN................................................................................................................ 23
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .............................................................................. 27
CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................... 28
2.1. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU........................................................................ 28
2.2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU. ................................................................. 28
2.3. MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU. ..................................................................... 31

download by :


2.4. GIẢ THUYẾT VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ĐẾN TỶ LỆ
THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
VIỆT NAM. .................................................................................................... 33
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .............................................................................. 35
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................giới, có 7 nhân tố ảnh hưởng
đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các NHTM Việt Nam được đưa vào mơ
hình là rủi ro tín dụng, mức ngại rủi ro, chi phí trả lãi ngầm, chất lượng quản
lý, vị thế ngân hàng, quy mô hoạt động cho vay và sở hữu nước ngồi. Để xác
định lại các yếu tố trên có thực sự ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên
của các NHTM Việt Nam hay không, bài nghiên cứu đã thu thập dữ liệu của
tất cả các NHTM Việt Nam tính tại thời điểm 31/12 của mỗi năm trong giai
đoạn 2005 – 2014 để nghiên cứu ảnh hưởng của các nhân tố nội sinh đến tỷ lệ
thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Kết quả của
bài nghiên cứu có những đóng góp sau:

- Xác định được tỷ lệ thu nhập lãi cận biên và phân tích các nhân tố ảnh
hưởng tới tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương mại bằng mơ
hình thực nghiệm tại Việt Nam giai đoạn 2005-2014.
- Đánh giá mức độ tác động của các nhân tố đến tỷ lệ thu nhập lãi cận
biên của các ngân hàng thương mại Việt Nam.

download by :


74

- Nghiên cứu đã ứng dụng mơ hình hồi quy Pooled-OLS và mơ hình ảnh
hưởng cố định - FEM với dữ liệu bảng để nghiên cứu tỷ lệ thu nhập lãi cận
biên và các nhân tố ảnh hưởng tới tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân
hàng thương mại.
- Từ hàm ý kết quả nghiên cứu, tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị
nhằm tăng tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương mại Việt
Nam.
4.3.2. Hạn chế của đề tài
Ngồi những đóng góp mà nghiên cứu đạt được, bên cạnh có nghiên cứu
cũng có những hạn chế như sau:
- Nghiên cứu chỉ tập trung vào các nhân tố nội sinh ảnh hưởng đến tỷ lệ
thu nhập lãi cận biên. Ngồi ra cịn có các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến
tỷ lệ thu nhập lãi cận biên nhưng chưa được đề cập trong bài như: năng lực
của nhà quản trị, quy mô hội đồng quản trị, GDP, lạm phát…
- Mẫu nghiên cứu chỉ xem xét trong phạm vi các ngân hàng thương mại
Việt Nam. Vì vậy, trong tương lai tác giả có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu
tỷ lệ thu nhập lãi cận biên và các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận
biên của các ngành khác.
- Số liệu được thu thập từ các báo cáo tài chính của các NHTM. Tuy

nhiên các báo cáo này có thể chưa phản ánh hết được các thông tin của ngân
hàng. Vẫn còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan như
sự minh bạch thông tin, các phương pháp kế toán khác nhau…dẫn đến số liệu
chưa phản ánh được hết thực tế, ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu thực tế so
với kỳ vọng nghiên cứu.

download by :


75

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
Chương này tác giả đã thảo luận kết quả nghiên cứu về tỷ lệ thu nhập lãi
cận biên và các nhân tố nội sinh ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của
các ngân hàng thương mại. Từ đó, rút ra được những hàm ý và đưa ra những
khuyến nghị đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam, đối với ngân hàng
Nhà nước và đối với các nhà đầu tư nhằm tăng tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của
các ngân hàng thương mại Việt Nam. Bên cạnh đó, tác giả cũng nêu ra được
những đóng góp và hạn chế của đề tài nghiên cứu.

download by :


76

KẾT LUẬN
Nghiên cứu đã hệ thống hóa được các lý luận cơ bản về tỷ lệ thu nhập lãi
cận biên và các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các
ngân hàng thương mại. Trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cứu về lý
thuyết và thực tiễn trước đây, xây dựng mơ hình nghiên cứu và xác định các

nhân tố nội sinh ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng
thương mại Việt Nam giai đoạn 2005 - 2014. Nghiên cứa lựa chọn mơ hình
ảnh hưởng cố định - FEM để phân tích ảnh hưởng của các nhân tố rủi ro tín
dụng, mức ngại rủi ro, chi phí trả lãi ngầm, chất lượng quản lý, vị thế ngân
hàng, quy mô hoạt động cho vay và sở hữu nước ngoài đến tỷ lệ thu nhập lãi
cận biên của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong khoảng thời gian
2005 - 2014. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy các nhân tố mức ngại
rủi ro, chi phí trả lãi ngầm, quy mơ hoạt động cho vay có mối quan hệ tỉ lệ
thuận với tỷ lệ thu nhập lãi cận biên, trong khi chất lượng quản lý tác động tỉ
lệ nghịch đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương mại Việt
Nam. Nhân tố rủi ro tín dụng và sở hữu nước ngồi khơng có ý nghĩa thống
kê trong mơ hình. Nghiên cứu đã góp phần giải thích rõ hơn về các nhân tố
nội sinh ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương
mại. Cuối cùng, tác giả cũng đưa ra một số khuyến nghị từ hàm ý của kết quả
nghiên cứu để giúp các ngân hàng thương mại Việt Nam tăng tỷ lệ thu nhập
lãi cận biên.

download by :


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng việt
1) Phạm Hoàng Ân, Nguyễn Thị Ngọc Hương (2013), “Tác động của loại
hình sở hữu đến thu nhập lãi cận biên của ngân hàng thương mại Việt
Nam”, Tạp chí khoa học, (1), 31-37.

2) Nguyễn Quang Dong, Nguyễn Thị Minh (2013), Giáo trình kinh tế lượng,
NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội.

3) Nguyễn Minh Kiều (2012), Giáo trình Nghiệp vụ ngân hàng hiện đại,

NXB Lao động – Xã hội.

4) Nguyễn Thị Mùi, Trần Cảnh Tồn (2011), Giáo trình Quản trị ngân hàng
thương mại, NXB Tài chính, Hà Nội.

5) Nguyễn Kim Thu, Đỗ Thị Thanh Tuyền (2014), “Phân tích các yếu tố ảnh
hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi thuần của các ngân hàng thương mại Việt
Nam”, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Kinh tế và Kinh doanh, 30(4),
55-65.

6) Bùi Minh Trí (2006), Giáo trình Kinh tế lượng, NXB Khoa học và Kỹ
thuật, Hà Nội.
Tiếng Anh
7) Allen, L. (1988), “The determinants of bank interest margins: a note”,
Journal of Financial and Quantitative Analysis, 23(2), 231-235.
8) Angbazo, L. (1997), “Commercial bank net interest margins, default risk,
interest rate risk and off-balance sheet banking”, Journal of banking
and Finance, 21(1), 55-87.
9) Brock, P.L., & Suarez, L.R. (2000), “Understanding the behavior of bank
spreads in Latin America”, Journal of Development Economics, (63),
113-134.

download by :


10) Bryman, A. and Cramer, D. (2001), Quantitative Data Analysis with SPSS
Release 10 for Windows: A Guide for Social Scientists, London: Routledge.

11) Carbo-Valverde,S., Rodriguez-Fernandez, F. (2007), “The determinants
of bank margins in European banking”, Journal of Banking and

Finance, (31), 2043–2063.
12) Claeys, S., and R. Vander Vennet (2008), “Determinants of Bank Interest
Margins in Central and Eastern Europe: A Comparison with the
West”, Economic Systems, (32), 197–216.
13) Demirguc-Kunt, A., Huizinga, H. (1999), “Determinants of commercial
bank interest margins and profitability: some international evidence”,
World Bank Economic Review ,(13), 379–408.
14) Doliente, J. S. (2005), “Determinants of bank net interest margins in
Southeast Asia”, Applied Financial Economic Letters, (1), 53-57.
15) Fungacova, Z., & Poghosyan, T. (2011), “Determinants of bank interest
margins in Russia: Does bank ownership matter ?”, Economic
Systems, (35), 481–495.
16) Garza-Garcia, J.G. (2010), “What influences net interest rate margins?
Developed versus developing countries”, Banks and Bank Systems,
4(5), 32-41.
17) Gelos, G. (2006), “Banking spreads in Latin America”, Economic Inquiry
,(47), 796–814.
18) Golin, J. (2001), The bank credit analysis handbook: a guide for analysts,
bankers and investors, John Wiley & Sons (Asia) Pre Ltd.
19) Gounder, N., & Sharma, P. (2012), “Determinants of bank net interest
margins in Fiji, a small island developing state”, Applied Financial
Economics, (22), 1647-1654.

download by :


20) Hamadi, H., & Awdeh, A. (2012), “The determinants of bank net interest
margin: Evidence from the Lebanese banking sector”, Journal of
Money Investment and Banking, (3), 85-98.
21) Hawtrey, K., & Liang, H. (2008), “Bank interest margins in OECD

countries”, North American Journal of Economics and Finance, (19),
249-260.
22) Ho, T.S., & Saunders, A. (1981), “The determinants of bank interest
margins: theory and empirical evidence”, Financial Quantitative
Analysis, 16(4), 581-600.
23) IMF (2006), Financial soundness indicators compilation guide.
24) Kasman, A., & Tunc, G., & Vardar, G., & Okan, B. (2010),
“Consolidation and commercial bank net interest margins: Evidence
from the old and new European Union members and candidate
countries”, Economic Modelling, (27), 648-655.
25) Lepetit, L., Nys, E., Rous, P., Tarazi, A. (2008), “The expansion of
services in European banking: implications for loan pricing and
interest margins”, Journal of Banking and Finance, 32(11), 23252335.
26) Maudos, J., & Fernandez de Guevara, J. (2004), “Factors explaining the
interest margin in the banking sectors of the European Union”,
Journal of Banking and Finance, 2259-2281.
27) Maudos, J., & Solis, L. (2009), “The determinants of net interest income
in the Mexican banking system: an integrated model”, Journal of
Banking and Finance, (33), 1920-1931.
28) Martinez, M.S., Mody, A. (2004), “How foreign participation and market
concentration impact bank spreads: evidence from Latin America”,
Journal of Money Credit and Banking, 36(3), 511-537.

download by :


29) McShane, R., Sharpe, I. (1985), “A time series/cross section analysis of
the determinants of Australian Trading bank loan/deposit interest
margins: 1962–1981”, Journal of Banking & Finance, (9), 115-136.
30) Poghosyan, T., Poghosyan, A. (2010), “Foreign bank entry, bank

efficiency and market power in Central and Eastern European
Countries”, Economics of Transition, (18), 571-598.
31) Pyle, D. H (1971), “On the Theory of Financial Intermediation”, Journal
of Finance, (28), 737.
32) Rose, Peter S. (1999), Commercial bank management, Boston, Mass:
Irwin/McGraw-Hil.
33) Rudra, S., & Ghost, S. (2004), “Net interest margin: Does ownership
matter?”, VIKALPA, 29(1), 41-47.
34) Saunders, A., & Schumacher, L. (2000), “The determinants of bank
interest margins: An international study”, Journal of International
Money and Finance, (19), 813-832.
35) Ugur Ahmet & Erkus Hakan (2010), “Determinants of the net interest
margins of banks in Turkey”, Journal of Economic and Social
Research, 12(2), 101-118.
36) Williams,B. (2007), “Factors determining net interest margins in
Australia: domestic and foreign banks”, Financial Markets,
Institutions and Instruments, (16), 145-165.
37) Wooldridge, J. (2002), Econometric analysis of cross section and panel
data, Cambridge, MA.
38) Zhou, K., & Wong, M.C.S. (2008). “The determinants of net interest
margins of commercial banks in Mainland China”, Emerging Markets
Finance & Trade, 44(5), 41-53.

download by :


PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Kết quả phân tích hồi quy mơ hình Pooled – OLS (bỏ SIZE)

download by :

Phụ lục 2: Kết quả phân tích hồi quy Pooled – OLS (bỏ MPO)

download by :


Phụ lục 3: Kết quả phân tích hồi quy mơ hình FEM (bỏ SIZE)

download by :


Phụ lục 4: Kết quả phân tích hồi quy mơ hình FEM (bỏ MPO)

download by :


Phụ lục 5: Kết quả phân tích hồi quy mơ hình Pooled – OLS (bỏ SIZE) sau
khi loại bỏ đi các ngân hàng sáp nhập, hợp nhất, mua lại và chuyển giao.

download by :


Phụ lục 6: Kết quả phân tích hồi quy mơ hình Pooled – OLS (bỏ MPO) sau
khi loại bỏ đi các ngân hàng sáp nhập, hợp nhất, mua lại và chuyển giao.

download by :


Phụ lục 7: Kết quả phân tích hồi quy Fixed Effect Model (bỏ SIZE) sau khi

loại bỏ đi các ngân hàng sáp nhập, hợp nhất, mua lại và chuyển giao.

download by :


Phụ lục 8: Kết quả phân tích hồi quy Fixed Effect Model (bỏ MPO) sau khi
loại bỏ đi các ngân hàng sáp nhập, hợp nhất, mua lại và chuyển giao.

download by :